٢ ساڵۍ سەرو گەشمەرڎەبیەو ژینا ئەمینیۍ کە جە ١٦و ئەیلولو ٢٠٢٢ جە لایەنو پۆلیسی ئەخلاقی ئێرانی (ئێرشاد)یۆ گیریا و دماتەر بە مەڵامەتوو ئەشکەنجەدایشۍ کوشیا، موییەرۆنە. کوشتەی ژینۍ جە کورڎەسان و ئێران و گرڎو دنیێنە ناڕەزای وشەرمەزاری ۋەرفراوانش شۊنەو ۋێشەرە ئاورڎ. چالاکییە شەرمەزارییەکۍ بە دروشمەو 'ژەنی، ژیۋای، ئازاڎیی' سەرش هۊردا و بە سەرمەشقی ژەنا بی بە شۆڕشێوە سەرانسەری.

ڕووکەن نەغەدە ئەندامەو جەمەو ژەنا ئازاڎیی ۋەرکۊتوو کورڎەسانی (کەژار) سەبارەت بە ساڵڕۆو شۆڕشو 'ژەنی، ژیۋای، ئازاڎیی' کە ٢ ساڵۍ چێوەڵی جە ئێرانەنە سەرش هۊردا، چنی ئاژانسوو هەواڵوو فوراتی قسێش کەرڎۍ.

جە سەرەتاو قسەکاشەنە، ڕووکەن نەغەدە گەشمەرڎۍ شۆڕشیش یاڎۍ ئاوردۍ و سڵامش ۋنەو گرڎو کۊششکارا مڎرامانوو ئا شۆڕشەیە کەرڎ و  پی جۆرە هۆرسەنگنایەکێش دەسپنەکەرڎۍ: "شۆڕشو 'ژەنی، ژیۋای، ئازاڎی'' دەسکۊتۍ گۆرەن کە بە ۋنەو گەشمەرڎا بەرهەم ئامان".هەرپاسە گۊرەتەرین بەهاو خاوەنداری بنەیانەو گەشمەرڎان جە ڕۆڵەکاشا، پۊکەی ئێمە ئی یادیە جە گرڎوو گەشمەرڎا و بنەیانەکاشا پیرۆز مکەرمۍ. هەرپاسە جە ئەرەیاۋنکارا ئازاڎی و کۊششکارا ڕۆنامەنوویسا کە بیۍ بە دەنگو ئی شۆرشەیە و بە گرڎو دنیێرە وەڵاشا کەرڎۆ  پیرۆز مکەرمۍ. ڕابەر ئاپۆ مهەندیس و ئەرەمەرزنەرو شۆڕشی و دروشمەو 'ژەنی، ژیۋای، ئازاڎی'یا. جە هەر چوارلاو جیهانیوە ڕابەر ئاپۆی پا پێناسە و فەلسەفەو ئازاڎیۆ مشناسا. بەتایبەت جە ۋەرکۊتوو کورڎەسانی و ئێران گرڎوو گلێرگەکا ڕابەر ئاپۆی پا جۆرە مشناسا، ۋەنایۆ و ئەوەکۊڵیایش سەر مکەرا. ڕابەر ئاپۆ سەرو ئی خاکیۆ کە جە سەردەمو نێولۆتیکینە کە ژەنی چنەشەنە خاوەن پێگە و سەرمەشقی بێنۍ چامەکێش ڕووە و دنیێرە هۊرۍ ئاوردۍ و بە فەلسەفەو حەقیقەتی و ئازاڎیی پەی مرۆڤایەتی سەرو ئی خاکیۆ ئەرەکۊشایش دەس پنەکەرڎ. هەر پۊکەی ڕابەر ئاپۆ ژەنیش ئارڎۍ مېیانو ئەرەکۊشای و فەلسەفەو ۋێشۆ."

'ژەنی سەرچەمەو ژیۋاینە'

ڕووکەن نەغەدە جە درێژەو قسەکاشەنە سەبارەت بە هزر و فەلسەفەو ڕابەر ئاپۆی واتش: "ڕابەر ئاپۆ واقیعو گلېرگەی و سیستەمو دەسەڵاتی موینۆ و جە هەمان کاتیچەنە واقیعو ژەنێوە موینۆ کە جە گرڎ لێوە کۆیلۍ کریێنە، ئاڎ باوەڕیش چامنەن کە سەرچەمەو ژیۋای خودو ژەنێن. کەواتە کاتێ ڕابەر ئاپۆ فەلسەفەو ۋێش پێشکەش بە ژەنا و گلێرگەکا کەرڎ یوەم کەسۍ کە ۋێش دلۍ ئی فەلسەفەینە دیۆ ژەنی بۍ. چونکی یوەم کەسۍ کە جە تاریخەنە کۆیلۍ کریێنە ژەنینە. هەرپاسە دماتەر دۆڵەت واتە سیستەمو دەسەڵاتداری پیای ۋێش سەرو کۆیلایەتی ژەنا ئەرەمەرزنان، پا مەڵامەتۆ ڕابەر ئاپۆ ڕاو ئازاڎیی گلێرگەکا جە ڕاو ئازاڎیی ژەنانە وینێوە. سەرەنجام هەر جە سەرەتاو سەرهۆرداو هزر و فەلسەفەو ڕابەر ئاپۆی تا ئارۆیچ موینمۍ جە گرڎ شۊنێنە ژەنی جە دەورو ئی فەلسەفەیە کوۍ بیێنێوە و کوۍ مباوە. ئارۆ جە سەیەو هزر و فەلسەفەو ڕابەر ئاپۆینە کۆیلایەتی و سیستەمو هەژموونو دەسەڵاتدارا ڕووبەڕوو ڕەخنەی و لوایۆ پۆرەی بیەنۆ و ژەنی ۋێشا ئشناسانۆ و فاڕیای دلۍ ژەنانە و گلېرگەکانە ڕووەشدان. نمونەو ئینەی جە فرەو شۆنانە موینیۆ بەتایبەتی جە سەرنیشتوو ۋەرنیشتوو کورڎەسانینە ئانە ژەنینۍ کە سەرمەشقی ئەرەمەرزنای سیستەمێوە دیموکراتیکی و ئازاڎیی مکەرا چی سەردەمەنە. هەرپاسە ژەنی جە گرڎ بوارەکانە سەرمەشقی پەی جوانا و گلېرگەی مکەرا. ئانەی ڕا وەشکەر بۍ چی وەڵۍ کۊتەی و ئەرەکۊشاینە دیسان سەرۆک ئاپۆ بۍ."

'ڕابەر ئاپۆ ڕابەرو ۋیر و ڕۆحو ئێمەن'

ڕووکەن نەغەدە دەربارەو شۆڕشو فکری کە جە مانگەو ئەیلولو ٢٠٢٢ ێنە جە ۋەرکۊتوو کورڎەسانینە سەرش هۆردا و بە گرڎو دنیێرە وەڵا بیۆ واتش: "جە شۆڕشو ژەنی، ژیۋای، ئازاڎینە گرڎو گەلا و گروپەکا بەشداریشا کەرڎ. ژەنی و گلێرگە بە یەک دەنگ دروشمەو " ژەنی، ژیۋای، ئازاڎی "ی واچێنێوە. بە گرڎ زۋانۍ دروشمەو " ژەنی، ژیۋای، ئازاڎی " یشا جە گرڎوو گلێرگەکانە بەرز کەردۆ و پەشتگیریشا جە یۆترینی کەرڎ و بەتایبەتی گرڎ پەشتیوانیشا پەی کورڎەسانی بەربڕی و هاوارشا کەرڎ ئێمە سەرۍ گنمۍ. ئینە ئانەی بەروزۆ کە متمانە بە بنیاتنیای گلېرگەی و ژیۋایۍ ئازاڎیی مڎۆ جە ئاینڎێوە نزیکەنە. ئینە هەمان قسەکۍ سەرۆک ئاپۆینە کە ماچۆ: "جە ۋەرکۊتوو کورڎەسانی و ئێرانەنە متاویۆ جە گرڎ شۊنۍ تەر خێراتەر گلێرگێوە ئەخلاقی، دموکراتیک و ئازاڎ ئەرەمەرزیۆ" ڕابەر ئاپۆ ئی قساشە بێگومان سەرو بنەماو ئەوەکۊڵیاکا تاریخو ئا گلێرگا پێشکەش مکەرۆ. بەڵام پەی ئانەی گەلا جە ڕابەر ئاپۆی جیا بکەراوە دەسەڵاتدارا ماچا نمەبۆ بواچدۍ ڕابەر ئاپۆ، ۋەرو چێشی؟ با هەرچی ماچا بواچاش گرنگ نییا سەرۆک ئاپۆ جە هەر شۊنێنە بۆ سەردارو گرڎو گەلان و سەرمەشقی فاڕیایۍ گۆرەی مکەرۆ. ئێمە پېسە کەژاری بەردەوام واتەنما و ماچمۍ سەرداری ڕۆحی و فکری ئێمە ڕابەر ئاپۆن، ئا قارەمانۍ کە جە تەڤگەرو ئازاڎینە جە هەر چوار پارچەو کورڎەسانینە بەشدارۍ ئی شۆڕشەیە بێنۍ و گەشمەرڎۍ بیۍ سەرمەشقۍ ئێمەنۍ. ئارۆ ئێمە سەرو ڕێبازو ئاڎیشا ملمۍ و درێژە بە ئەرەکۊشایما مڎەیمۍ. ئینە شۆڕشو ئێمەن پەنەوازا گەل چارەسەری پەی گرفتەکا ۋێشا بێزاوە و پێوەرە پەی ئازاڎیی ئەرەکۊشایشا بەرز بکەراوە. ئیساتۍ ژەنی ۋەرکۊتوو کورڎەسانی و ئێرانی هەمان چێو مکەرا، ژەنی دەسۍ وزانە دلۍ دەسا یۆترینی و دەورو کەژارینە کوۍ باوە و بە شوناسێوە سیاسی ئایدیۆلۆژیکۆ سەرهۆرمڎا."

'ئی سەڎە سەڎەو ئازاڎی ژەنێن'

ڕووکەن نەغەدە ئاماژەش بە دەورو سەرمەشقی ژەنا کەرڎ و واتش: "هامسەنگی بەینو ژەن و پیای ئازاڎیی پەی گلێرگەی خوڵقنۆ. چونکی گلێرگە سەرو بنەماو ژەن و پیای ئەرەمەرزیان. ئینە یۆ بۍ جە مەڵامەتەکا وەڵا بیەیۆ دەمودەسو شۆڕشو " ژەنی، ژیۋای، ئازاڎی"ی یۆبیەی نەتەوەکا، گەلا، ژەنا و پیایا بی بە مەڵامەتوو ئانەی شۆڕشو " ژەنی، ژیۋای، ئازاڎی"ی سەرنجو گرڎ لێوە لاو ۋێشەرە کێشۆ و بۆ بە شۆڕشێوە جیهانی. گرڎ دیشا کە چارەسەری گرڎو ئا گرفتا کە جە جیهانەنە ڕووەمڎا جە شۆڕشو ژەناوە موییەرۆ. پۊکەی ئی شۆڕشە جە سەرانسەرو جیهانینە بەردەوام مبۆ. دمایین نموونەش جە هیندستانەنە بەرکۊت. بە سەرمەشقایەتی ژەنا، ئا فاڕیایەی ئیساتۍ جە هیندستانەنە ڕووە مڎا جە فەلسەفە و شۆڕشو " ژەنی، ژیۋای، ئازاڎی"یۆ سەرچەمەشا گێرتەن. ژەنی بەشێوێوە جەماوەری بە دەنگێوە بەرز دروشمەو " ژەنی، ژیۋای، ئازاڎی"ی  واچێنێوە. میتۆدو شۆڕشو ژەنا تاکە میتۆدە کە متاوۆ جە دژو سیستەمو هەژموونو پیاسالاری سەرکۆتە بۆ و ئەنجام بەدەس بارۆ. ئێمە پېسە کەژاری نەک هەر جە ۋەرکۊتوو کورڎەسانی و ئێرانەنە بەڵکم جە گرڎ شۊنۍ جیهانینە پەی بەدی ئارڎەی ئازاڎی گرڎو ژەنا درێژە بە ئەرەکۊشای مڎەیمۍ. هەرپاسە هەرمانە سەرو گرڎو ئا پڕۆژا مکەرمۍ که تا ئیساتۍ چی بوارەنە دەس نیشانۍ کریێنۍ. بێگومان ئی پڕۆژۍ کات و هەرمانەشا گەرەکەنە چونکی پڕۆژێوە گۆرۍ و ۋەرفراوانێنۍ، پۊکەی پېسە کەژاری پێشوازی کەردەیما جە ژەنا جە پرۆژەکانە ئینا بەرزتەرین ئاستەنە."

'هیواما بە شۆڕشی بەرزا'

ڕووکەن نەغەدە جە دمادمایی قسەکاشەنە پی جۆرە واتش: "ئارۆ جە زیڼانەکا ڕژێمو ئێرانینە جە لایەنو ژەنا زیڼانیی سیاسیوە کە جە هێڵۊو گەشمەرڎۍ شیرین عەلەم هوڵۍ، سەرهۊردای و مڎرامانێوە جە بەرزتەرین ئاستەنە ملۆڕاوە. ئا مڎرامانەی کە ئارۆ جە زیڼانەنە بەردەواما سەرچەمەو مڎرامانی و ئەرەکۊشای ژەنان، سەرو ئی بنەمایۍ پارێزنای ژەنا زیڼانی سیاسی و ئا مڎرامانەی کە سەرمەشقیش مکەرا گۆرەتەرین خاوەندارییا جە شۆڕشو "ژەنی، ژیۋای، ئازاڎیی". ئێمە پېسە ژەنا باوەڕیما بە سەرکەوتەی و مڎرامانی و شۆڕشین. پۊکەی سەرو ئی بنەمایۍ ژیۋای ۋێما فیداو گلێرگێوە ئازاڎیی مکەرمۍ و دڵنیێنمۍ کە سەرۍ گنمۍ."