سۆزدار ئاڤێستا ئەندامەو کۊنسەو سەرۆکایەتی گرڎیی کەجەکەی بۆنەو ٢٥ ەمین ساڵوەگەڕوو پیلانگێڵنای میان دەوڵەتی دژ بە عەبدوڵڵا ئۆجالانی ڕابەروو گەلوو کوردی، پۍ ئاژانسوو هەواڵوو فوراتی (ANF) قسێش کەردۍ.

ئاڤێستا بە تنی ئا هێزێشە شەرمەزار کەردۍ کە جە ١٥و شوباتوو ١٩٩٩ینە بەشداریشا جە پیلانگێڵنیەکەینە کەرد و ئەرەیاۋناش کە جە کەسایەتی گەشمەرڎا "مەتاودۍ ڕۆما تاریک کەردۍ"نە هامڕێما شارستانو، بیناڤشە، فەلات، ڕۆژبین و بەرەوانەکانە، گرڎوو گەشمەرڎا جمیەروو.ئازاڎیی کوردسانی بە ڕێز و ئیحترامۆ یاڎ کەرووە.

ئاڤێستا ئاماژەش پانەی کەرد کە عەبدوڵڵا ئۆجالان ڕابەروو گەلوو کوردی ٢٥ ساڵێن مدرامانێوە ناوازە جە ئیمراڵینە ڕاوەبەر کەرۊ و واتش، “چێگۆ سڵام جە مدرامانی بێهامتاو ڕابەر ئاپۆی کەروو”. سڵام چا کەسایچە کە پۍ ئیڎانەکەردەی ئا پیلانگێڵنیۍ چ جە سەرنیشتوو کوردسانی و چ جە بەروو وڵاتی دەسشا بە ڕاپیمای درێژمەودای کەردەن. حەرپاسە سڵام جە مدرامانوو گەریلاکا ئازاڎیی کە ٢٥ ساڵێن سەرەمڕە هامڕۍ و دۊسۍ ڕابەر ئاپۆی بێنۍ.

ڕابەر ئاپۆ جە گرڎ لێوە ئا پیلانگێڵنییە میان دەوڵەتییەشە شرۆڤە کەرد. جەنگی جەهانی یەرەم بە پیلانگێڵنای دژوو ڕابەر ئاپۆی دەسش پنەکەرد. ئەگەر ڕابەر ئاپۆ پیلانگێڵنی میان دەوڵەتیش شرۆڤە نەکەردەبیۍ، واتە ئەگەر پا جۆرە جە ۋەرپرسیاری چنەش نزیک نەبیێوە، ئا وەختە جەنگی جەهانی یەرەم جە ۋەرکەوتوو دلێڕاسەینە جە بەینوو گەلوو کوردی و تورکیاینە جە ساڵەو ١٩٩٩ ی دەس پنەکەرۍ و ڕەنگە پۍ ماوەو ١٠٠ ساڵا بەردەوام بیۍ. هێزە میان دەوڵەتییەکۍ ئی پیلانێشا پۍ بەشکەردەو مەنتیقەکەی جە بەینوو ۋێشانە کەرد. چونکی ئاڎۍ ڕابەر ئاپۆی و جمیەروو ئازاڎیی پێسە لەمپەڕۍ گۊرەی وینێنۍ و حەرپاسە ۋەروو ئانەی ڕابەر ئاپۆ بیەبۍ بە ئەکتەرێوە گرنگ جە ۋەرکەوتوو دلێڕاسەینە. جە خەباتوو جمیەروو ئازاڎیوازی و خەباتوو ژەنانە پێشئامۍ فرە گرنگۍ ئامۍ ئاراوە. جە کەسایەتی ڕابەر ئاپۆی و جمیەری ئازاڎیوازینە، مەردموو ۋەرکەوتوو دلێڕاسەی بیۍ بە سەرمەشقۍ ڕاو کۊشیای  کە ۋێشا هۊرشا چنیێبۍ. پۊکاتی هێزە پیلانگێڵنەکۍ یۊشا گێرتوو بیۍ بە لەمپەڕ وەروو دەموو ئانەینە.

ئی هێزە پیلانگێڵنۍ فرە عال مزانا کە ئەگەر دژوو ڕابەر ئاپۆی نەجماوە، ئانە مەتاوا مەسڵەحەتەکاشا جە ۋەرکەوتوو میامینینە بەدەس بارا. بە تایبەتی زلهێزەکۍ پێسە ئەمریکا و ئیسرائیل و بەریتانیای کە سیاسەتوو قڕکەردەیشا جە مەنتیقەکەنە ئەنجامدا. جە بنەڕەتەنە ئی هێزۍ پیلانەکێشا پەرەپنەدا. وڵاتا تەری پێسە یۆنان، ڕووسیای بیەیشا مەنتیقەکەنە، بە تایبەت پەدەکە دەورشا گێڵنا. ئاڎێچ پەی مەسڵەحەتوو ۋێشا، پۍ ئانەی بانۍ بە فەرمانڕەوۍ کوردسانی، بەشداریشا چا پیلانێنە کەرد. پی پیلانگێڵنیۍ گەرەکشا بۍ جەنگ جە بەینوو گەلوو کوردی و تورکیاینە دەسپنەکەرا. ڕابەر ئاپۆ وەختۍ شرۊڤەو ئینەی کەرۆ ماچۆ. " تورکیا پێسە دارسانێوە و ئێمەیچ پێسە تۆپەڵە جە ئاێری ، وەردانە دلۍ تورکیای. پا جۊرە هەردووی لاما سۆچمۍ. ڕابەر ئاپۆ گەمەکەو ئاڎیشاش دی. ڕابەر ئاپۆ جە چەمکوو ژیۋای و ژیۋای بەخشای نزیک بیۆ. ڕابەر ئاپۆ ماوەو ٢٥ ساڵان جە دوورگەو ئیمرالینە گیریان. چێگەنە دەوروو دەوڵەتوو تورکیای تەنیا پۍ چەمڎاریکەردەین.

جە سەرەتاوە دەوروو دەوڵەتوو تورکی جە پیلانگێڵنیەکەنە فرە یەکلاکەرەوە نەبۍ. سەرۆکوەزیرانوو ئا وەختەو دەوڵەتوو تورکیای، بولێنت ئەجەویت، دڎانش پانەیرە نیا کە واتش تا ئیسەیچ مەزانوو پۍ چی ئاپۆ ڕادەسوو ئێمە کریا. ئاڎۍ ۋێشا چەمەڕوانی چێوۍ چانەی نە کەرێنۍ. ئی هێزۍ جە ۋەران ۋەروو ناستەی گەلوو کوردی و بەدەسئاردەی هەرێمەکەینە بە پاو مەسڵەحەتوو ۋێشا ئی پیلانێسا ئەنجامدا. واتە وەختۍ ڕابەر ئاپۆ ڕادەس کریا، گەرەکشا بۍ پی جۊرە گەلوو کوردی و جمیەروو ئازاڎیی و یەکڕیزی گەلا و ئاخێزوو ژەنا دلێنەبەرا. پۍ ئانەی ئا فکروو فەلسەفە تازەو ڕابەر ئاپۆی کە بەرکۊت دلێشەنە بەرا، ئی پیلانگێڵنیەشا کەرد. تا ئارۊیچ ئی پیلانگێڵنایە بە ڕەنگی جیاواز بەردەواما. ئەگەر تا ئیسە پیلانەکۍ بە ئامانجوو ۋێش نەیاوێنە، ئانە جە سایەو سەیەو ئیراڎەو ڕابەر ئاپۆوەین. جە سایەو پارادایموو کۆنفیدرالیزمی دیموکراسین. ڕابەر ئاپۆ بە پەرەپنەدای خەتەو ئازاڎیی ژەنا ئاردەینەیێش وەشکەرد و دورگەو ئیمرالیش کەرد بە چارەسەرێوە پۍ قۊرتەکاو گرڎوو مرۆڤایەتی. ڕابەر ئاپۆ پارادایمێوە تازەش پۍ گرڎوو مرۆڤایەتی جە دژوو هێزە هەژمونوازەکا ئیمرالینە خوڵقنا. ڕابەر ئاپۆ بە نەتەوێوە دیموکراسی جوابوو گرڎوو هێزە هەژموونوازەکا و کۆ و سەرمایەداریش داوە. ڕابەر ئاپۆ جە ۋەران ۋەروو پیلانگێڵنیەکەینە، پارادایمێوە تازەو کۆنفیدرالیزمی دیموکراتیکی، نەتەوەی دیموکراتیک، مۆدێرنیتە دیموکراتیکش سەروو بنەماو خەتەو ئازاڎیی ژەنۍ، ئیکۆلۆژی و دیموکراسی پەرەپنەدا. پی جۊرە ڕابەر ئاپۆ بە مدرامانێوە بێهامتا جوابوو پیلانگێڵیەکەیش داوە''.

ڕابەر ئاپۆ پا پارادایمەیە کە وەڵێش وست  پیلانگێڵنیەکەش پوچ کەردۆ

سۆزدار ئاڤێستا یاڎش ئاردۆ کە چا ٢٥ ساڵەی کە سەروو پیلانگێڵنیی میان نەتەوەیینە ویەردەن گەلوو کوردی و دۆسەکێش بە سەر مەشقایەتی ژەنا و گەنجا مدرامانێوە گۊرەشا نیشانەدان و پی جۆرە بەردەوامە بۍ: "چا ٢٥ ساڵەنە گەلوو کوردی و گرڎوو دۆسا کوردی بە سەرمەشقایەتی ژەنا و گەنجا جە دژوو پیلانگێڵنی بەشداریشا جە مدرامانێوە بێهامتاینە کەرد. وەختۍ پیلانگێڵنییەکە ئەنجامدریا جە سەرانسەروو جەهانینە چالاکی شەرمەزارکەردەی بە شێوەی جەماوەری ئەنجامدریۍ. چا چالاکیانە گەشمەرڎۍ دریۍ. بەتایبەتی جە زینڎانەکانە، جە سەرانسەروو کوردسانینە، بە تایبەتی ۋەرکەوتوو کوردسانی کناچێوە بە نامۍ زینۍ تەمەن ١٢ ساڵۍ، واتە بە بەشداری کەسا ١٢ پۍ ٧٠ ساڵی چالاکیۍ ئەنجامدریۍ. ژەنی، پیۍ و گەنجا جەسڎەو ۋێشا کەرد بە شۊڵەچراوەو ئاێری. جە چالاکیەکا بەرلینینە ۋەروودەموو باڵیۆزخانەو ئیسرائیلینە چن کەسۍ گەشمەردۍ بیۍ. بە هەزاران کەسۍ گیریۍ. پۍ چنڎین حەفتا ژیۋای مردا. جە ۋەرنیشت، سەرنیشت، ۋەرکەوت و پانیشتوو کوردسانی گەلەکەما بە شێوێوە جەماوەری دلۍ مدرامانێوە گەورەینە بێنۍ. رابەر ئاپۆ چا قۆناغێنە پۍ ئانەی ئینە نەیاوۆ ئاستێوە مەترسیڎارتەر، بانگەوازش ئاراسەو گەلی کەرد، واتە پۍ ئانەی ئاژەکە بە ئاقارێوەتەرەرە نەلۆ ، رابەر ئاپۆ دەسوەردایش جە قۆناغەکێنە کەرد. گەلەکەما و دۆسەکێما جە ماوەو ئی ٢٥ ساڵەینە جە مێڎانەکانە درێژەشا بە مدرامانی دا. جە ساڵەو ٢٠٠٧ پیلاوە بە دروشمەو 'ئازاڎیی رابەر ئاپۆی ئازاڎیی ژەنان'، 'ئازاڎیی ژەنۍ ئازاڎیی گلێرگەیا' چنڎین هەڵمەتۍ ئەنجامدریۍ.

ۋێش جە ۋێشەنە پاڕادایموو رابەر ئاپۆی ئا پیلانگێڵنیێشە پوچۍ کەردۍ. چی ٢٥ ساڵەنە بە دەیان جارۍ ئا پیلانگێڵییۍ پوچۍ کریێنۍ. بەڵام هەم هێزە پیلانگێڵەکا و هەم ئا هێزێچە کە مەسڵەحەتشا جە جەنگی جە ۋەرکەوتوو دلێڕاسەینە هەن، ڕا مەڎا چارەسەری وەڵێگنۆ. ناتۆ ئا قۆناغەیە ڕاوەبەر کەرۆ. گلادیۆ دلۍ ناتۆینە ئانەی ڕاوەبەر کەرۆ. ئا هێزۍ پېسە چنی ناستشا چا قۆناغەنە رابەر ئاپۆ جە بەروو وڵاتی، جە ئەوروپانە ئەرەنیشتە بۆ ، ئیسەیچ جەنگێوە دژوار جە دژوو جمیەروو ئازاڎیی ڕاوەبەر کەرا. پی گێرتەو رابەر ئاپۆیە، گەرەکشانە جمیەروو ئازاڎیی ۋێش بڎۆ دەسۆ. حکومەتوو ئاکەپە-مەهەپەی گەرەکشا پیلانگێڵنی تازە کەرۊوە. رابەر ئاپۆ جە ساڵەو ٢٠٠٩ینە واتەبێش، مژدە بە گەلەکەیما مڎەیمۍ، ئێمە پیلانگێڵیما شکسپنە ئارد. ئانە راسیێوە بۍ. پیلانگێڵنی ئامانجەکەش نەپێکا. بەڵام دەسبەردارۍ پیلانگێڵنایچ نەبیۍ. جە ڕاو گۆشەگیری دژواریوە کە ماوەو یەرۍ ساڵان سەروو رابەر ئاپۆیرە پەیڕەو کریۆ، حۊڵ مڎریۆ پیلانگێڵنی بەردەوام بۆ. جە قۆناغەو ٢٥ ساڵەینە گەلەکەما بە هەزاران گەشمەرڎۍ و زامڎارێش بەخشۍ. هەم جە کوردسان و هەمیچ جە گرڎوو کیشوەرەکانە بەرخوانی مدرامانی بۍ هامتاش ڕاوەبەرکەرد.

پۍ ئازاڎیی جەسڎەیی رابەر ئاپۆی گرڎ وەختۍ هەڵمەتەو ئازاڎیی لووۍ ڕاوە. ماوەو ١٢ ساڵان جە ستراسبورگەنە پەی رابەر ئاپۆی ئێشکگریی ئازاڎیی ملۊڕاوە. جە ساڵەو ٢٠٢٠ینە بە دروشمەو ''وەخت وەختوو ئازاڎییا''، 'ئازاڎیی پۍ رابەر ئاپۆی و چارەسەری پۍ پرسوو کوردی' هەڵمەتۍ ملاڕاوە. مشۊم  جە ڕاو ئا هەڵمەتاوە ئەندێشە و فەلسەفەو رابەر ئاپۆی بیاوۆ بە گرڎ کەسۍ، رۆشنۋیرا و گەلا پۍ ئانەی بتاوا سەرجە نۆ جە ڕاو ئا فەلسەفەیۆ ۋێشا تازە کەراوە. دیما هەڵمەتەو 'رۆو وەنایۆ کتێبەکا ڕابەر ئاپۆی' چ کاریگەریێوەش سازکەرد. جە گرڎوو مێڎانەکانە گەلەکەما و دۊسەکێما کوۍ بیێوە و ئا پرۆسەشا بەرد ڕاوە. ئانە یەکجار گرنگ بۍ. ئیسەیچ بە سەرمەشقایەتی گەنجا کوردسانی و ئینترناسیۆناڵیستی، جە ئەوروپانە ڕاپیمای درێژمەودا ملۆڕاوە. حەر ئیسە گەلەکەما جە سەرنیشتوو کوردسانی، جە سەرحەدۆ دووۍ قۊڵێوە دەس بە ڕاپیمای کریان. ئانە هەڵمەتێوە فرە پیرۆزە و بەقیمەتەبۍ. جە ٢٧و تشرینوو دووەمی پیلاوە جە زینڎانەکانە مانگرتەی جە واردەی بەنۆرەی ملۊڕاوە. جە بەروو زینڎانەکایچەنە ئەڎایا ئاشتی و گەلەکەما پەشتیوانی جە چالاکیەکا دلۍ زینڎانەکا کەرا.

جە ساڵەو ٢٥ەمینینە کۊشیای یاوان ئاستێوە کە ئیتر جگە جە مسۆگەرکەردەی ئازاڎیی حیچ ئەنجامێوەتەر قبوڵ مەکریۆ. گەلوو کوردی، دۆساو کوردی و کەسا ئینتەر ناسیۆناڵیستی، ئا کەسۍ کە ئازاڎیی ۋێشا جە ئەندێشەکا رابەر ئاپۆینە مویناوە، ئیتر ۋەران ۋەروو گێرتەی رابەر ئاپۆینە تواناو دڎانگێرتەی ۋێیشارە نەمەنەن. حەرپۊکەی کۊشیای ۋێشا یاونان بە بەرزتەرین ئاست. ئینەیچ پیرۆزا و مایۍ دەسوەشی و سڵام ۋنەکەردەین. ۋەروو ئانەی گەلەکەما و گرڎوو دۆسا گەلەکەیما دیشا کە ئیتر مەتاوا بە دڵنیاییوە مشۊم ئازاڎیی بەدەسبارا، ۋەروو ئانەی ئەنجامەکێچ بەکردەیچ بەرکۊتێنۍ.

هێزە پیلانگێڵنەکۍ جە ماوەو ٢٥ ساڵانە حیچ چێوۍ نەمەنەن نەکەردەبۆشا، بەڵام سەرەڕاو ئانەیچ ئا ئەنجامشا بەدەس ناردەن کە گەرەکشا بیەن. مەڵامەتوو ئانەی چێش بیەن؟ ۋەروو ئانەی گرڎ زیاتەر رابەر ئاپۆشا ئشناسا. رابەر ئاپۆ تەنیا کەسێوە نییا، رابەر ئاپۆ نوێنەرایەتی گرڎوو نەتەوەکا کەرۆ. رابەر ئاپۆ موهەندیس و خەتەو ئازاڎیی ژەنێنە. حەرپۊکە جە ئارۊوە زینڎانیکەردەی رابەر ئاپۆی ئیتر مەترسیا سەروو تەماموو مرۆڤایەتی. ڕابەر ئاپۆ بەنوێنەرایەتی گرڎوو مرۆڤایەتی ۋێڕاگی کەرۆ. جە ئاکاموو ئی ٢٥ ساڵەینە ئێمە موینمۍ کە فرە جە ئازاڎیی جەسڎەیی رابەر ئاپۆی نزیکۍ بیێنمێوە. مشۊم جە ساڵەو ٢٦ەمینینە زیاتەر پەرە بە کۊشیای بڎەیمۍ".