لەپارێزگایەكی گەورە و زەبەلاحی وەكو سلێمانی و بەدرێژایی چیاكانی كوردستان بەئاسانی ئەندام و لایەنگرانی پەكەكە تیرۆر دەكرێن، بەفرۆكەی بێ فرۆكەوان دەكرێنە ئامانج، هەڵدەكەوتنە سەر دام و دەزگا مەدەنی و رێكخراوە دیموكراتیەكان، كەچی بۆ گرتنی بەسەدان چەتەی داعش كە گوایا لەچیای قەرەچۆخ خۆیانیان حەشارداوە و ئەو چیایەیان كردووەتە جێگەی حەوانەوە و پەروەردە و خۆرێكخستنەوە مێش مێوانیان نابێت و كەسیش نایانبینێت، ئاخۆ كێ لەخۆیان بەنەزانتر و گێلحەۆتر دەزانن كە باوەڕ بەقسەكانیان بكات. بۆچی تا ئێستا كێوماڵی ئەو ناوچانە ناكەن. ئەگەر خۆیان بەخێویان ناكەن. پارتی و حكومەتەكەی كازمی وەكو دوو رووی دراوێك خەرێكی داڕشتنی سیناریۆی دەرهێنانی فلێمن؛ فلیمی داعش. ئاخۆ ئەمە چەندی بەچەندە.

نزیكەی دوو ساڵە جاڕی نەمانی داعش لێدەدەن و هەركەسەش لەلای خۆیەوە مەترسی سەرهەڵدانەوەی ئەو گروپە چەتەیەش دەخاتە روو و زەمینە و مەکینەكانی نەش و نەماكردنیشی شیتەڵ شیتەڵ دەكەنەوە و بەساز و زۆڕناوە دهۆڵ  دەكەوتن كە داعش سەرهەڵدەداتەوە، واتا داعش بووەتە كارتێك لەدەستی هەموو لایەنەكاندا بۆ هێرشكردنە سەر بەرامبەرەكەی، كێ هاوشان و هاوئاوەزی من نەجۆڵایەوە، ئەوا داعش بەردەدەمە گیانی با لاشەكەی هەڵنج هەڵنج بكاتەوە و شێف و وەردی بداتەوە.

لەگەرمەی دانوستاندنەكان بۆ رێكەوتن و هاوپەیمانی و سازانی لایەنەكان، هێرشەكانیش بۆ سەر پێشمەرگە و سۆپای عێراق روویان لەزیادبوون كرد و هەر كەسەش لەلایەن خۆیەوە شەن و كەوی هێرشەكان دەكات كە گوایا ئەمریكا دەكێشێتەوە لەعێراق و هێزەكانی حەشدی شەعبی و حەشدی وەتەنی و حەشدی تۆركمانی و ... هتد؛ لەسەر بنەمای تایفی و مەزهەبی و دینی دامەزراون مەترسیەكی ترن بۆ سەر سەقامگیری عێراق و سیادە و سەوەری وڵات. بیانۆش ئەوەیە كە ئەو هێزانە لەژێر هەیمەنی راستەوخۆی بەرپرسی گشتی هێزە چەكدارەكان كە سەرۆكوەزیرانە هەڵسوكەوت ناكەن و زۆر جار بەدەر لە فەرمانەكان جموجۆڵ دەكەن و ئەمەش مایەی قەبوڵكردن نییە. واتا دەیانەوێت هەموو كێشە و گرفت و گەندەڵیە سیاسی و ئابوری و ئیداریەكان بە هەبوونی هێزە چەك بەدەستەكان گرێ بدەن و خۆیان لەبەرپرسیاریەتی راستەقینە كە گەندەڵییە لەهەموو جۆمگەكانی بەرێوەبردندا بدزنەوە.

كازمی بەجموجۆڵەكانی وا نیشاندەدات كە گوایا دەیەوێت ئەم خۆلەی پەرلەمانیەش لەسەر دەسەڵات بمێنێتەوە و ئەسپە شییەكەشی بۆ ئەوە تاو دەدات تا لەگەڵ هەرێمی كوردستان، بەتایبەتی بارزانی بگاتە رێككەوتنێك بۆ قۆرخكردنی دەسەڵات و كۆكردنەوەی لایەنەكان بۆ قەبوڵكردنی دەرئەنجامەكانی هەڵبژاردن و سازدانی حكومەتی نوێ.

جا ئەوە چی گۆڕاوە لەم كاتەدا بەپەلەپۆزقە كەوتوونەتە خۆ و پەلاماری گۆایە داعش دەدەن، خۆ داعش تەواو ببوو، دەی بۆچی تا ئێستا هەوڵیان نەدا ئەو زەمینەیە نەهێڵین كە داعشی لێ سەوز نەبێتەوە، ئاخۆ تووی چاندنی داعش ئێدی خۆماڵی كراوە و كەوتووەتە دەست هێز و لایەنە سیاسییە عێراقیەكان بۆ خۆیان یان بەراستی داعش وجوودێكی خارجی هەیە و تەنیا لەدەرەوە ئاراستە دەكرێت، ئەگەر وا بێت ئەوا مرۆڤ دەتوانێت خوێندنەوەیەكی تر بۆ رووداو و پێشهاتەكانی ناوخۆی عێراق بكات، بەڵام وەكو هەم لەپەلامارەكانی داعش بۆ سەر خەڵكی مەدەنی و پێشمەرگە و سۆپا و هەمیش هێرشەكانی پێشمەرگە و سۆپا لەكاردانەوەی هێرشەكان بەپێچەوانەوە نیشانی دەدات لەم ماستەدا مۆیەك هەیە؛ واتا ناراستیەك بوونی هەیە كە زۆرتر لەسیناریۆ دەچێت؛ سیناریۆی داتاشراوی سەرهەڵدانەوەی داعش وەكو كارتێك لایەنە سیاسیەكان لەبەرامبەری یەكتر و لەبەرامبەری دەنگی ناڕازیی گەل بەكاری دەهێنن.

نزیكەی دوو مانگە هەڵبژاردنە پەرلەمانیەكەی عێراق ئەنجامدراوە كە چی دەرئەنجامەكانی نەدیارە و نەش هیوا بەخشە؛ هەندێك پێ شاگەشە بوونە و هەندێكیش زەویر بوون. مەحكەمەی فیدراڵی تا ئێستا بەفەرمی نەتیجەی هەڵبژاردنەكانی رانەگەیاندووە؛ كەچی ململانێیەكان بۆ پێكهێنانی حكومەتی زۆرینە و سازانی نیشتیمانی گشتی پێ ناوەتە قۆناخێكی جددییەوە لەوەی كە خەریكە ملی یەكتری دەشكێنن و دەیانەوێت كارەسات لەعێراقدا بەكارتی داعش بخۆلقێنن. سەدر و بارزانی و حەلبووسی دەیانەوێت بەئیتیلافێكی زۆرینە حكومەتێكی زۆرینەی بەقەوڵی خۆیان زۆرینەی نیشتیمانی پێكبهێنن؛ لایەنەكانی تریش كە بەچوارلایەنەكە ئەژمار دەكرێن دەیانەوێت لەگەڵ كاك خەمیس خەنجەر و هەندێ كەسایەتی و لایەنی تر هاوپەیمانی"عزم"یان پێكهێناوە بۆ ئەوەی حكومەتەكە ئەوان دروستی بكەن و سەرۆكی پەرلەمان بخەنە دەست خۆیان.

كەس خۆی وەكو دۆڕاوی هەڵبژاردنە پەرلەمانیەكەی عێراق نابینێت. ئەمەش وا دەكات كە كەس كەسی لەخۆ پێ باشتر نەبێت. كەس نایەوێت وەكو بەرەیەكی ئۆپۆزسیۆن لەدەرەوەی پێكهێنانی حكومەت بمینێتەوە. ئەم شلەحەیحەیەی پێشوو؛ یا بەقەوڵێكی تر ئەو نەزمەی خۆلەكانی تری پەرلەمانی كە لە 2005ەوە پێكدێت لەعێراق تا ئێستا شتێكی بۆ عێراق نەكردووە؛ بۆیەش لایەنە براوەكان بەقەوڵی خۆیان ناتوانێت ئێدی شتێك لەواقعی عێراق و عێراقیەكان بگۆڕدرێت، بۆیەش نایانەوێت ئێدی ئەو ئەزموونەی رابردوو تاقی بكەنەوە؛ باشتر وایە میكانیزمەیەكی تر بۆ بەرێوەبردن هەڵبژێرن.

راستە ئەزموونەكانی رابردووی حكومەتداری و بەرێوەبردن لەعێراقدا هەمووی بەشكست و بنكەوتن بەكۆتا هاتوون، یا خۆد بەرهەمێكی باشی بۆ عێراقیەكان نەبوو؛ بەڵام ئەوەش راستیەكە كە پێكهێنانی حكومەتێكی زۆرینە رەنگە وا بكات كە هەندێ هێز و لایەن كە لەدەرەوەی بەرێوەبردن دەمێننەوە بەئاسانی كۆڵنادەن؛ چونكە ئەو هێزانەش خاوەن پێگەی جەماوەری و سیاسی ناوخۆی و دەرەوەن و لەهەمانكاتیشدا خاوەن هێزی چەكداریشن.

بەنیسبەت كوردەوە و بەشداری كردنی لەپێكهێنانی حكومەتی نوێ عێراقیدا؛ كورد ناتوانێت بەهیچ شێوەیەك و بەئاسانی بەشداری لەیەكێك لەلایەنەكان لەدژی لایەنەكەی دیكەدا بكات؛ چوونكە باجێكی قۆرسی دەوێت و ئەمەش لەتوانا و تاقەتی كورددا نییە. نە ئەمریكا و ئیسرائیل و نەش سەدر و حەلبووسی رازی دەبن كورد لەبەرەكەی ئێراندا جێ بگرێت و نەش ئێران و توركیا رازی دەبن كە كورد لەبەرەكەی ئەمریكا و ئیسرائیل و سەدەر دا جێگە بگرن. بۆیەش لەم كاتەدا دەبێت كورد تەنیا ناوماڵی خۆی رێكبخات و هەوڵدانەكانیان بەو ئاراستەیەدا بێت، خۆی سەرقاڵی دابەشكاری پۆلە و پۆستیش نەكات؛ پرۆژەی نیشتیمانی هەبێت.

لەلایەكی تر بۆ رەواندنەوەی مەترسی بەكارهێنانی كارتی داعشیش لەدژی گەلەكەمان بەتایبەتی لەناوچە ناكۆكی لەسەرەكانیشدا پێكهێنانی بەرەیەكی پاراستنی لەهێزەكانی پێشمەرگە و گەریلا گۆنجاوترین هەنگاوە كە بنێردرێت؛ و دەبێت بەپەلەش بەدەنگ ئەو بانگەوازیەی هێزەكانی پاراستنی گەلەوە بچن؛ دەبێت كورد خۆی بەوە نەخەڵەتێنێت كە بەچەند ئۆپەراسیۆنێكی هاوبەشی پێشمەرگە و سۆپای عێراق دەتوانن پێش بەبەكارهێنانی داعش بگرن. هەر دوێنی بوو كە سۆپای عێراق خۆی راودۆی پێشمەرگەی نا و تا هەولێر راویانیانی نا. بۆیەش گرنگە كورد لەم كاتە هەستیارەدا سەرقاڵی داڕشتنی پرۆژەی نیشتیمانی و نەتەوەیی لەناوخۆی باشوری كوردستان و لەئاستی كوردستان بەگشتی بێت.

ف.ق