"مسته‌فا بارزانی، سەرێکی هەمیشە لە نێو گەمەی دەزگا هەواڵگرییەکاندا بووە، هه‌ر ئه‌مه‌یش وایكردووه کوڕ و کوڕەزاکانی مسته‌فا بارزانی به‌رانبه‌ر به هه‌موو شۆڕش و سه‌ركرده‌كانی تر له‌لایه‌ن وڵاتانی تره‌وه هاوكاری بكرین".
دكتۆر كه‌مال قادر؛ توێژینه‌وه‌یه‌كی به زمانی عه‌ره‌بی نوسیوه و زانكۆ ناسر ئه‌حمه‌د وه‌ریگێڕاوه‌ته سه‌ر زمانی كوردی، توێژینەوەکە به ناوی (نهێنییه‌كانی مه‌لا مسته‌فا بارزانی له دۆكۆمێنته‌كانی ده‌زگای هه‌واڵگری یه‌كێتی سۆڤییه‌ت) بڵاو کراوەتەوە. لەم توێژینەوەیەدا، ئەمە بەشی دووەمی چاوگێڕانێکە بەو توێژینەوەیەدا، توێژەر دیسانەوە لە درێژەی ئەو تویژینەوەیەدا باسی چەندین لایەن و بەڵگەنامە دەکات، جا باسی پەیوەندییەکانی مەلا مستەفا و بەرپرسانی هەواڵگریی ڕووسیی گەنگەشە و شڕۆڤە دەکات و لە ڕێی ئەو بەڵگەنامانەی وەدەستی خستوون ئەم پەیوەندییە ژێربەژێرەی سەلماندووە.
پێشنیارەکەی سەرۆکی هەواڵگریی ڕووسیا (KGB) لەمەڕ مەلا مستەفا چی بوو؟
دوای جه‌نگی جیهانی دووه‌م، ململانێی بلۆكی ڕۆژهه‌ڵات و ڕۆژئاوا كۆتایی نه‌هات، له ڕێگه‌ی جه‌نگی سارده‌وه ناكۆكییه‌كانیان به‌رده‌وامی هه‌بوو. یه‌كێتی سۆڤییه‌تیش به‌شی سه‌ره‌كی ئه‌م شه‌ڕه‌ی پێك ده‌هێنا و بۆ پاراستنی به‌رژه‌وه‌ندییه‌كانی خۆی پێویستی بوو هێزی به‌كرێگیراو درووست بكات، ئەمەش بۆ ئه‌وه‌ی خۆی ڕاسته‌خۆ به‌شداریی له هه‌ندێ كێشه‌ی ناوچه‌كه‌دا نەکات، به تایبه‌ت له ڕۆژهه‌ڵاتی ناوین. دكتۆر كه‌مال قادر ده‌ڵێت: ''له به‌ڵگه‌نامه‌كان ده‌رده‌كه‌وێت ده‌زگای هه‌واڵگری یه‌كێتی سۆڤییه‌ت، جۆری جه‌نگی (له‌بری) به‌كارهێناوه دژی ڕۆژئاوا و ئه‌و وڵاتانه‌ی خۆی مه‌به‌ستی بووه، له نمونه‌ی جه‌نگی (له‌بری) له ئێراق و سوریا و لبنان و ئه‌مریكای لاتین و ئه‌فریقا و ئاسیا. مەبەست لەمەش وەگەڕخستنی چەندین گرووپ و تیمە لە ژێر ناوی پارت و ڕێکخستندا و بە شێوەیەکی بریکار و کرێگرتانە و جەنگەکە بە قازانج و ئاڕاستەی ڕووسیا بەڕێوە دەبەن.
(ئه‌لیكسانده‌ر شیلیبین) سه‌رۆكی ده‌زگای هه‌واڵگری یه‌كێتی سۆڤییه‌ت، له ساڵی ١٩٦١ نامه‌یه‌ك بۆ (نیكیتا خرۆشۆف) سه‌رۆكی یه‌كێتی سۆڤییه‌ت ده‌نێرێت و باسی كاره پێسپاردراوه‌كانی به مسته‌فا بارزانی ده‌كات و له ناوه‌ڕۆكی نامه‌كه‌دا ده‌ڵێت: ''به هۆكاری نانه‌وه‌ی پشێوی له نێوان ئه‌مریكا و به‌ریتانیا و توركیا و ئێران و درووستكردنی ئه‌و هه‌سته‌ی پێگه‌ی ئه‌م هێزانه له ڕۆژهه‌ڵاتی ناوین لاوازه. وا پێشنیار ده‌كه‌م سوود له په‌یوه‌ندییه له مێژینه‌یه‌كه‌ی بنه‌ماڵه‌ی بارزان و یه‌كێتی سۆڤییه‌ت وه‌ربگیرێت، به تایبه‌ت په‌یوه‌ندییه‌كی توندوتۆڵ له نێوان مسته‌فا بارزانی، سه‌رۆكی پارتی دیموكراتی كورستان و (كەی، جی، بی) درووست بكرێت و جووڵانه‌وه‌یه‌كی كوردی باگگراوه‌ند ڕووسی له ئێراق و ئێران و توركیا درووست بكرێت، ئەمەش به مه‌به‌ستی درووستكردنی ده‌وڵه‌تێكی به‌ناو كوردی، به سه‌ركردایه‌تی به‌كرێگیراومان مسته‌فا بارزانی، هه‌موو یارمه‌تییه‌كی چه‌ك و ته‌قه‌مه‌نی و دارایی پێ بدرێت، ئه‌و جووڵانه‌وه‌یه‌ی كوردستانی سه‌ربه‌خۆ شپرزه‌یی ده‌خاته نێوان هێزه ڕۆژئاواییه‌كان، له سه‌رووی هه‌موویشیانه‌وه به‌ریتانیا، ئه‌مه‌یش كێشه بۆ حكومه‌ته‌كه‌ی عه‌بدولكه‌ریم قاسم درووست ده‌كات، كه ماوه‌یه‌كه بووه به دواكه‌وته‌ی سیاسه‌ته‌كانی ڕۆژئاوا. جه‌مال عه‌بدولناسریش له ڕێگه‌ی كه‌ناڵه نهێنییه ناڕاسته‌وخۆكان ئاگادار بكرێته‌وه، له كاتی سه‌ركه‌وتنی پرۆژه‌ی سه‌ربه‌خۆیی (كوردی- مۆسكۆ)، پشتیوانیی خۆی بۆ به‌ستنه‌وه‌ی ئێراق به كۆماری یه‌كگرتووی عه‌ره‌بی ده‌رببڕێت.'' خرۆشۆفیش به پێشنیاره‌كانی (شیلیبین) ڕازی بوو، به‌وه‌ی مسته‌فا بارزانی ئەو فەرمانە جێبەجێ بکات.''
ڕاپۆرتی جێگری سه‌رۆكی ده‌زگای هه‌واڵگری سۆڤییه‌ت
له توێژینه‌وه‌كه‌دا باسی ڕاپۆرتی (پیتر ئیڤاتوشین) جێگری سه‌رۆكی ده‌زگای (كەی، جی بی)، كراوه، كه له ٢٧ی ئه‌یلولی ١٩٦١ بۆ لیژنه‌ی مه‌ركه‌زیی حزبی شیوعی ناردوویه‌تی، لەوێدا نوسیوێتی: ''هه‌موو تواناكانی (كەی، جی بی) بۆ درووستکردنی خۆپیشاندان به كورده‌كان وەگەڕ بخرێت، ئەمەش دژی سیاسه‌تی عه‌بدولكه‌ریم قاسم و داوا له بارزانی بكرێت جڵه‌وی جووڵانه‌وه‌كه به‌رنه‌دات و كرده‌وه‌كانی به وریاییه‌وه ئه‌نجام بدات، بۆ ئه‌وه‌ی ڕۆژئاوا ڕووسیا به‌م پرۆژه‌یه تاوانبار نه‌كه‌ن، به ده‌ستێوه‌ردان له كاروباری ناوخۆی عێراق. بارزانی فێری هه‌ندێك تاكتیكی سه‌ربازی بكرێت و هه‌ندێك له پیاوه‌كانی مه‌شقیان پێ بكرێت.''
له كۆتایدا ئه‌وه‌مان بۆ ڕوون ده‌بێته‌وه، مسته‌فا بارزانی، سەرێکی هەمیشە لە نێو گەمەی دەزگا هەواڵگرییەکاندا بووە، هه‌ر ئه‌مه‌یش وایكردووه کوڕ و کوڕەزاکانی مسته‌فا بارزانی به‌رانبه‌ر به هه‌موو شۆڕش و سه‌ركرده‌كانی تر له‌لایه‌ن وڵاتانی تره‌وه هاوكاری بكرین و لەم ڕێگەوە دەسەڵاتی خێزانەکەیان لە ڕێی خوێن و ئێسکی کوردەوە بفرۆش ئه‌گه‌ر په‌یوه‌ندییه‌كانیان و ده‌زگا هه‌واڵگرییه‌كان نه‌زانین، تێناگه‌ین بۆچی ئه‌م چاند و نەریتە زیاتر له حه‌فتا ساڵه لە ڕێی سەران و کوڕ و کوڕەزاکانییەوە لە کوردستان پێش دەخرێت. دوای به‌ده‌ستخستنی ئه‌و به‌ڵگه‌نامه مێژوویانه بۆمان ده‌رده‌كه‌وێت، به‌كرێگیراوێتیان بۆ دوو قۆناغ دابەش دەبێت:
قۆناغی یه‌كه‌م: به‌كرێگیراوێتیی بۆ ڕووسیا، ئەمە له سه‌ده‌ی نۆزه‌یه‌مه‌وه ده‌ست پێ ده‌كات.
قۆناغی دووه‌م: پاش ئه‌وه‌ی له به‌كرێگیراوێتی بۆ یه‌كێتی سۆڤییه‌ت شکستیان هانی، بوون به كرێگیراوی ئیسرائیل و ده‌زگا هه‌واڵگرییه‌كه‌ی (مۆساد).
هـ .ب
