نایف شەمۆ ئاماژەی بەوەدا ماددەی ١٤٠ی دەستووری عێراق بۆ مەبەستی سیاسی هێنراوەتەوە ڕۆژەڤەوە و تیشکی خستەر ئەوەش پەدەکە و حەشدی شەعبی دەیانەوێت باڵا دەستیان بەسەر گەلی ئێزدی لە شەنگال بسەپێنن.
هاوسەرۆکی ئەنجومەنی خۆبەڕێوەبەری دیموکراتیکی شەنگال (مەخەدەشە) نایف شەمۆ، چوارچێوە مێژووییەکەی ماددەی ١٤٠ی دەستووریی عێراق و چۆن کارەکتەرە سیاسییەکانی ئێستا هەوڵدەدەن ئەم ماددەیە بۆ بەرژەوەندی خۆیان بەکاربهێنن هەڵسەنگاند.
شەمۆ ئاماژەی بەوەدا کە ئەو پێکهاتە کۆمەڵایەتییەی کە لە دوای سیاسەتەکانی کۆچی زۆرەملێی ساڵی ١٩٧٥ دروست بووە، تا ئەمڕۆش پرسە کە چاوەڕوانی چارەسەرە و ڕایگەیاند پەدەکە سەرەڕای ئەوەی لە نێوان ساڵانی ٢٠٠٣ بۆ ٢٠١٤ لە شەنگال چالاک بوو، پشتگیری پێویستی کۆمەڵگەی ئێزدی نەکرد. هەروەها ئاماژەی بەوەشدا حەشدی شەعبی هەمان ستراتیژی ئەنجام دەدات و هەوڵدەدات کاریگەری سیاسی لە هەرێمەکەدا دروست بکات.
لە سەرەتایی قسەکانییدا نایف شەمۆ ئاماژەی بەوەدا ماددەی ١٤٠ی دەستووریی عێراقی لە سێ خاڵی سەرەکی پێ دێت و هەروەها ئەوەشی بیرهێنایەوە لە ساڵی ١٩٧٥ تا ٢٠٠٧ نزیکەی ٪٨٠ی خەڵکی شەنگال گرێدراوی پەدەکە بوون، ئەمەش لەبەر ئەوەی بوو پەدەکە وەک هێزێکی نزیک لە کۆمەڵگەی ئێزیدی خۆی نیشان دەدات. لە ڕێگەی بەڵێنەوە پشتگیری کۆمەڵگەی ئێزدی وەرگرتبوو، بەڵام ئەم بەڵێنانە لە پراکتیکدا جێبەجێ نەکران.
لەسەردەمی سەدام حوسێندا خەڵک بە زۆرەملی لە زێدی خۆیان کۆچبەرکرابوون بۆ شوێن و جێی دیکە. لەبەر ئەمەش لە ساڵی ٢٠٠٥ لەسەر خواستی پەدەکە ماددەی ١٤٠ لە دەستووریی عێراقییدا زیاد کرا و ئامانجەکەشی چارەسەرکردنی پرسەکانی کۆمەڵگە و هەرێمەکە بوو، بەڵام لە ساڵی ٢٠٠٧دا سەرۆک وەزیرانی عێراقی ئەوکات نوری مالیکی ئەم ماددەی بێکاریگەر کرد و جێبەجێکردنی ڕاگرت.
ڕۆڵ و ئامانجی پەدەکە
نایف شەمۆ گوتی: "هەرچەندە لە ماوەکانی ڕابردوودا پەدەکە لە جێبەجێکردنی ماددەی ١٤٠دا نەیتوانی هیچ شتێک بکات، ئێستا بۆ بانگەشەی هەڵبژاردن ئەم ماددە دەخاتە ڕۆژەڤەوە. ئامانجەکەشی ئەوەیە کە دەنگی گەلی ئێزدیی بە دەست بهێنێت و جارێکی دیکە گەلی ئێزدی بخاتەوە ژێر ڕکێفی خۆییەوە. ئیستا پەدەکە بە هەموو هێزییەوە هەوڵدەدات کە کەمپەکانی ئێزدی کۆنترۆڵ بکات و ماددەی ١٤٠ بەکاربێنێت بۆ بانگەشەی هەڵبژاردن. هەروەها لە پارێزگای موسڵ لەسەر ماددەی ١٤٠ ئۆفیسی کردۆتەوە، پلانی ئەوەی هەیە لە شەنگالیش هەمان شت ئەنجام بدات. ئامانجی ڕاستی پەدەکە هاوکاری ئێزدییە بێچارەکان نییە؛ ئامانجی ئەوەیە گەلی شەنگال بخاتە ژێر کۆنترۆڵی خۆیەوە."
حەشدی شەعبی دەیەوێت باڵادەستبوونی بسەپێنێت
خاڵیکی گرنگی دیکە کە نایف شەمۆ باسی دەکات ئەوەیە نەک تەنها پەدەکە بەڵکو حەشدی شەعبیش بەهەمان ئامانجەوە مامەڵە دەکات و گوتی: "بەتایبەت لە هەڵبژاردنی پارێزگاکاندا حەشدی شەعبی بە کۆکردنەوەی دەنگی هەموو کەمینەکان – ئێزدی، شیعە و مەسیحییەکان باڵا دەستبوو. ئێستا ئامانجیان ئەوەیە لە هەڵبژاردنی پەرلەمانیشدا سەرکەوتنێکی هاوشێوە بەدەستبهێنن."
لە شەنگال یەکێتی پارتەکان و لایەنە سیاسییەکان
لە کۆتایی قسەکانییدا ئاماژەی بەوەدا دەستپێشخەری "دۆزی ئێزدییەکان"، کە یەکێتی پارتەکان و هێزە سیاسییەکان بە پیرۆز دەبینێت و دەڵێت کە وەک مەخەدەشە تاوەکو کۆتایی پشتگیری دەکەین و گوتی: "بەڵام هەڵەکەیان ئەوە بوو، ئەگەر خۆیان بۆ کۆتا ڕێکخستنکردبا، ئەوا کۆتای ئێزدییەکانیان بەدەست دەهێنا. ئێستا لەم دۆخەی ئێستادا و وەک ئەوەی لەبەر چاویدایە، کۆتای ئێزدییەکان لە دەستیان نەماوە و شەڕێکی مەزنی لەسەر ئەنجام دەدرێت."
