بەهاتنی مانگی تەباخ"ئاب"، بەئاشكرا لەنێو كورداندا جۆش و هەیەجانی پانزدەی تەباخێكی نوێ دەبینرێت. هەموو لایەك دەزانن بە چالاكی لەدهێ و شەمزینان لەپانزدەی تەباخی ١٩٨٤دا بەرخۆدانیەكی نوێی كوردان دەستی پێكرد. بەرخۆدانیەك لەو رۆژەوە تا ئێستاكە بەبێ وەچان بەردەوامە، سی و هەشتەمین ساڵی خۆی تەواو كردوە و تێپەڕی سی و نۆهەمین ساڵی بەرخۆدانی خۆی دەبێت. تەباخی سی و نۆهەمین لەسەر بنەما و دەست پێكردنی، هەنگاوی شۆڕشگێڕی پانزدەی تەباخی ١٩٨٤ پێكدێت. ئێمە دەتوانین بەمە بڵێین تەباخی ئازادی سی و نۆهەمینی كوردان.

زۆر ئاشكرا و روونە تێكۆشانی ئازادی و مێژوویی گەلان رۆژ و مانگەكان بەواتا دەكات. تێكۆشانی ئازادی كوردان بەپێشەنگایەتی پەكەكە دەستی پێكردوە و مێژوویەكی وەها ئافراندوە.

وەكو نموونە لە ٢١ی ئادار، ١٨ی گوڵان، ٣٠ی ئاب، ١٤ی تەمموز، ١٥ی ئاب و ٢٧ مژدارە. لەسەر ئەم بنەمایە، مانگی ئادار دەبێـتە مانگی قارەمانی، مانگی گوڵان دەبێـتە، مانگی شەهیدان، مانگی حوزه‌یران، دەبێتە مانگی فیدایبوون، مانگی تەمموز دەبێـتە مانگی بەرخۆدان، مانگی تەباخ"ئاب"، دەبێـتە مانگی قەڵەمبازی و سەركەوتن بەم شێوەیە یادیان دەكرێتەوە و دەژیندرێنەوە. لەبەرامبەر بە رژێمی عەسكەرتاریەت و فاشیزمی دوازدەی ئەیلوول، بەچالاكی دهێ و شەمزینان لەپانزدەی تەباخی ساڵی ١٩٨٤دا، دەبێتە قەڵەمبازی گەریلای شۆڕشگیڕی و سەركەوتن.

لەبەر ئەمەش بۆ پانزدەی تەباخ دەگۆترێت"جەژنی قەڵەمباز و سەركەوتن"، بەڵام زیاتر دەگۆترێت"جەژنی نەتەوەیی و جەژنی گەریلا". گەلی كورد و دۆستانمان لە سی و هەشتەمین ساڵەی تەباخدا وەكو"جەژنی نەتەوەیی و جەژنی گەریلا"پیرۆزی دەكەن. چۆنكە قەڵەمبازی شۆڕشگیڕیی پانزدەی تەباخ، قەڵەمبازێكی گەریلایانەیە، ئەمەش دەبێـتە جەژنی گەریلا. هێزی رزگاری كوردستان"هەرەكە"، كە یەكەمین بەرێكخستن بوونی گەریلایە، لە پانزدەی تەباخی ١٩٨٤دا بەچالاكی دهێ و شەمزینان خۆی راگەیاند. لەو رۆژەوە تا ئەمڕۆكە گەلی كورد، بەشێوەیەكی فیدایانە و بەزانابوون، پێشەنگایەتی خۆپاراستنی بەدەست دەخەن. پانزدەی تەباخ دەبێتە"رۆژێكی گەریلایان".

چونكە یەكەمین شۆڕشی مێژوویی لەسەر بنەمای قەڵەمبازی گەیلا لە پانزدەی تەباخدا دەبێتە شۆڕشی ژیانەوەی نەتەوەیی و ئەوەش دەكاتە جەژنی ژیانەوەی نەتەوەیی. گەریلا لەپانزدەی تەباخی ١٩٨٤دا بەچالاكی دهێ و شەمزینان شەڕی ئازادی دەست پێ دەكات. لەسەرەتاكانی ١٩٩٠دا سەرهەڵدانی گەل دەستی پێ كرد و كۆمەڵگەی كوردانی لە سیستەمی داگیركەری و قڕكەری رزگار كرد، ئەوەی كردە گەل و نەتەوەیەك كە بۆ ئازادی بژی و لەپێناو ئازادی بەرخۆدان بكات. دەگۆترا؛ كوردان لەناو بران، لەگۆڕستاندا شاردراونەتەوە و بەچیمەنتۆ سەریانیان گرتووە، بەڵام ئێوە جارێكی تر كوردانتان زیندوو كردەوە. لەبەر ئەوەش بۆ ئەو گۆڕانكاریەی لەناو كۆمەڵگەی كوردیدا دەگۆترێت، شۆڕشی ژیانەوەی نەتەوەیی.

بێگۆمان كاتێك مرۆڤ لەرەوشی ئەمڕۆكە تەماشا بكات، دەتوانرێت بۆ ئەوەی لە سێ هەشت ساڵی پێشوودا پێكهاتووە، بڵێ؛ شتێك كە پێكهاتووە زۆری گەورەی دەكەن؛ بەڵام مرۆڤ ئەو هەلومەرجەی لەو سی و هەشت ساڵەی پێشوودا كە یەكەمین چالاكی گەریلا لە دهێ و شەمزینان ئەنجامیدا و لەبەرچاو بگرێت و تەماشایەكی رائالیتانە بكات. لەو هەلومەرجەدا مرۆڤ ناتوانێت هەلومەرجی ئەو كاتە وەكو ئێستاكە بگرێتە دەست و مۆقارەنە بكات، چالاكی دهێ و شەمزینان وەكو معجزە"كارێكی سەرسۆڕهێنەرانە"دەبینرا. زۆر كەسانیش وەكو خەیاڵێك بەناویان دەكرد. ئەو كەسانەشی كە لەسەر بیڕیاری خۆیان بوون، بەچاوێكی گۆمانەوە سەیریان دەكرد، ئاخۆ ئەم كارە بەردەوام بكات، یا نا.

قەڵەمبازی شۆڕشگیڕی گەریلا لە پانزدەی تەباخدا لەناو هەلومەرجێكی وەهادا پێكهات و گەشەی سەند. بیرەوەری هەموو ئەو بەرخۆدانانەی كە دەرئەنجامەكانیان رووبەرووی كۆمەڵكۆژی و لەناوبردن ببوون، هەبوو. تاكە شتێك كە هیوای دەدا ئەوە بوو كە هەموو گەلانی دنیا لەسەر ئەو بنەمایە تێكۆشانیان كردوە و لەئەنجامدا، سەركەوتنیان بەدەست هێنابوو. لەگەڵ ئەوەشدا هزری شۆڕشگێڕان هەبوون. بەو هزرەوە گروپێك گەریلا لەگۆڕەپانی فەلەستین و لۆبنان پەروەردەیان بینیبوو، شۆڕشگێڕان لەساڵی ١٩٨٢دا لەزیندانەكاندا بەرخۆدانیەكیان دەست پێ كردبوو. قەڵەمبازی پانزدەی تەباخی ١٩٨٤، بەرخۆدانیەكی هەرە بەزانابوون، بەرێكخستنكراو و بەپلان و ئامادەكاری بۆ كراو بوو لەمێژووی كورداندا. لەلایەن ژمارەیەك شۆڕشگێڕەوە لەدەرەوەی وڵات پەروەردە كرابوون دەستی پێكرد، كاتێك كە ئەمەیان دەست پێكرد، پشتیان بەبەرخۆدانی مەزنی زیندانەكان گرێدا. لەئەساسدا، بەرخۆدانی مانگرتن"رۆژی مردن"ی هەرە گەورە كە لە ١٤ی تەمموزی ١٩٨٢ەوە بەبڕیاری بەرخۆدانیەكی گەورەی زیندانەكان كە سەركەوتنێكی ئایدئۆلۆژی بەدەستهێنابوو، ئەوەی كردە قەڵەمبازێك بۆ گەریلا و پێگەیاندنی گەل.

ئاشكرایە كە لەو چل ساڵەی دواییدا، كوردن بە"بڕیاری بەرخۆدان" لەزیندانەكاندا وەرگیرا و بەقەڵەمبازی شۆڕشگێڕی پانزدەی تەباخی ١٩٨٤ وەرچەرخا بۆ چالاكی گەریلا، هەموو شتێكی بەناوی ئازادی بەدەستهێنا. رێبەرایەتی لەسەر ئەم بنەمایە پێشكەوت. بەرێوەبەرایەتی پارتیمان لەسەر ئەم بنەمایە بۆنیاد نرا. گەریلا لەسەر ئەم بنەمایە خۆی بەرێكخستن كرد. گەلی كورد بەژنان و گەنجانیەوە لەسەر ئەم بنەمایە پەروەردە كرا و بەرێكخستنكران و دەربازی قۆناخی بەرخۆدان بوون. راستی گەل بۆ ئازادی تێكۆشان لەسەر ئەم بنەمایە بەدەستخرا. شۆڕشی ژیانەوەی نەتەوەیی لەسەر ئەم بنەمایە بەدەستخرا، شۆڕشی ئازادی ژن لەسەر ئەم بنەمایە دەستی پێكرد. بنەمای شۆڕشی رۆژئاوا بەشێوەیە بۆنیادنرا. بێگۆمان لەو سی و هەشت ساڵەی دواییدا نە تەنیا لەكوردستان و رۆژهەڵاتی ناوین، لەهەموو دنیا رووداو و پێشكەوتنی هەرە گرنگ و واتادار، قەڵەمبازی بزوتنەوەی ئازادی كورد"پانزدەی تەباخ"ە. ئەم رەوشە نەتەنیا لەكوردستان و رۆژهەڵاتی ناوین گۆڕانكاری پێكهێنا، لەهەموو جیهانیش بووە وەرچەرخانێك. لەبەر ئەوەش لە سی و هەشت ساڵەی دواییدا ئەوەی لەهەموو رووداو و پێشهاتەكاندا گفتوگۆی لەسەر دەكرێت، قەڵەمبازی شۆڕشگێڕی پانزدەی تەباخی گەریلایە. هەر كەس بەگوێرەی خۆی هەڵیسەنگاند و هەوڵیاندا ئەم وەرچەرخانە تێبگەن و بەگوێرەی بەرژەوەندیەكانی خۆیان لێیەوە نزیك ببنەوە.

بێگۆمان نرخاندنی هەرە بەواتا لەلایەن دامەزرێنەری قەڵەمبازی پانزدەی تەباخەوە، رێبەر ئاپۆوە كراوە. لەقۆناخی یەكەمین سەركەوتنیشدا ئەمەی وتبوو. ئەم قەڵەمبازێكی پێداگری و بەهیوا و بەبڕیاربەخۆبوونە. پێداگری لەژیانێكی ئازاد و بەمرۆڤبووندا، پێداگری لەبەرخۆدان لەدژی دۆژمن و قەڵەمبازی هیوا بەژیانێكی ئازاد پێناسەكرا. بەراستیش ئەم پێناسەی سی و هەشتەمین كە لەكوردستاندا پێكهات، پێناسەیەكی هەرە كۆرتە.

هەرچۆن لەو سی و هەشت ساڵەدا، ئەمڕۆكەش دەكەوینە سی و نۆهەمین ساڵەوە، كوردان لەهەموو گۆڕەپانەكاندا لەنێو بەرخۆدانیەكی گەورەی گەریلا و گەل دان. رۆحی دهێ و شەمزینان ئەمڕۆكەش لەزاپ، ئاڤاشین و مەتینا دەژین. قەڵەمبازی پانزدەی ئاب"تەباخ" و هێڵی سەركەوتنەكەی، ئەمڕۆكەش لەئاستی پێشەنگایەتیدا لە لایەن گەریلاكانەوە لەزاپ و ئاڤاشین و مەتینا بەژیانی دەبن. گەلی كورد بەپێشەنگایەتی ژنان و گەنجانەوە لە پانزدەی تەباخ و هێڵی سەركەوتندا، بەپێشەنگایەتی بەرخۆدانی لەئیمرالی و زاپ شەڕی ئازادی بەرێوە دەبەن. ئەو گەریلایەی لە سی و هەشت ساڵ پێشدا لەدهێ و شەمزیناندا سەركەوتنی بەدەستهێنا، ئەمڕۆكەش لەزاپ، ئاڤاشین و مەتینا سەركەوتنیان بەدەستهێنا.

بەسایەی قەڵەمبازی شۆڕشگێڕی گەریلا لەپانزدەی تەباخدا كورد فێری تێكۆشانی ئازادی بوون و سەركەوتنیان قازانج كرد. ئێدی نەموممكنە ئەوان لەسەر ئەم رێگا راست و رێگای سەركەوتن دوور بخاتەوە. چۆنكە لەسەر ئەم بنەمایە هەموو شتێكیان سەرلەنوێ بەدەستهێناوەتەوە و بۆ ئەوەش"ئەرتەشی سەرهەڵدان"ی مەزنیان بۆنیاد ناوە. لەبەر ئەوەش هیچ شتێك بەئاسانی و بێ قۆربانی بەدەست ناخرێت. گەرەنتی سەركەوتنی كوردان ئەوە بوو كە لەتێكۆشانی ئازادیدا فێری قۆربانیدان بوون. هەر چۆن كە ئێدی ئه‌سته‌مه‌ كە كوردان بگەڕێنەوە بۆ قۆناخی دواوە، بەقڕكردنیش لەناوبردنیان پێكنایات. سەركەوتنی دوایی گەلی كوردە كە بۆ ئازادی تێكۆشان و خۆڕاگری دەكات.

لەسەر ئەم بنەمایەدا، پانزدەی تەباخ، جەژنی ژیانەوەی نەتەوەیی و جەژنی گەریلا لەگەلی كورد و دۆستانیان بەتایبەتی دامەزرێنەری هەموو پێشكەوتنەكان، رێبەر ئاپۆ پیرۆز دەكەین. پانزدەی تەباخ لەگەریلاكان لەهەموو گۆڕەپانەكاندا لەخۆڕاگریدان، بەتایبەتی لەزاپ، ئاڤاشین و مەتینا پیرۆز دەكەین. لەكەسایەتی فەرماندەی ئەفسانەیی و نەمر، شەهید عەگید و زیلاندا هەموو شەهیدانی قەڵەمبازی شۆڕشگێڕی گەریلا لە پانزدەی تەباخدا بەرێز و حۆرمەتەوە بەبیردێنینەوە.

گەلی كورد و دۆستانیان بەپێشەنگایەتی ژنان و گەنجانەوە هەر رۆژی مانگی تەباخ لە پانزدەی تەباخدا بەرۆحی هەوڵدان و سەركەوتن بژین و هەر رۆژ بكەنە، رۆژی وەرچەرخانی جەژنی پانزدەی تەباخ. لەو باوەڕەداین كە گەلەكەمان هەر رۆژیان بكەنە، جەژنی پانزدەی تەباخ و لەهەر شوێنێك بەچالاكی نوێ و بەرۆحێكی بەهێزتر، قەڵەمبازی كات كاتی ئازادیە كە بۆ ئازادی جەستەیی رێبەر ئاپۆیە بەهێزتر و بەرەوپێشەوەی ببەن.

سەرچاوە: یەنی ئۆزگۆر پۆلیتیكا

ح.خ/ هـ . ب