دوران کاڵکان ڕایگەیاند، چارەسەر لە تێکۆشانی ئازادیی کوردستاندایە. دۆخی ستراتیژیی کوردستان، هەوڵ و هاوکاری بۆ چارەسەرکردنی پرسی کورد لە دیموکراتیزەکردنی رۆژهەڵاتی ناوەڕاستدا و لە ئاستی جیهانیشدا دیموکراتیکبوون بەرەو پێش دەبات.
دوران کاڵکان ئەندامی کۆمیتەی بەڕێوەبەریی پەکەکە وتارێکی لە ماڵپەڕی پەکەکە بڵاوکردەوە و شەڕی پاکتاوکردن و سڕینەوەی ڕژێمی ئاکەپە - مەهەپە و ڕۆڵی ناتۆی لەم شەڕەدا هەڵسەنگاند.
کاڵکان وتی، هۆکاری سەرەکیی هێرشە داگیرکاری و پاکتاوکارییەکان بۆ سەر زاپ، ئاڤاشین و مەتینا، کە لە ١٧ی نیسانی ٢٠٢٢ەوە دەستی پێکرد، سیاست و مێشک و عەقڵیەتی بکوژ پاکتاوکار، داگیرکاری و فاشیستیی دەوڵەتی تورکە و وتی: "ماوەی ١٠٠ ساڵە جینۆساید بەسەر کورد، ئەرمەن، ئاشوری و رۆمانیدا سەپێنراوە و دەیانەوێت ئەو پرۆسەی جینۆساید و پاکتاوکارییە بە پاکتاوکردن و سڕینەوەی کورد بە ئەنجام بگەیەنن. ئەوەش بە شێوازی سەربازی و دەستبەسەرداگرتنی سیاسی و داگیرکاری لە پارچەکانی ڕۆژئاوا و باشووری کوردستان و بە جینۆسایدکردنی کورد لە باکوری کوردستان ئەنجام دەدات.
هەر خۆی ئیدارەی تەیب ئەردۆغان لە ئەنجومەنی گشتیی نەتەوە یەکگرتووەکان بە خستنەڕووی نەخشە و پلانەکەی، داواکاری و بۆچوونی خۆی بۆ هەمووان خستەڕوو و داوای لە هەموو دەوڵەتانی ئەندام لە نەتەوە یەکگرتووەکان کرد، کە پشتگیری لە سەرخستنی ئەو پرۆژەیە بکەن. دیارە ئەم پڕۆژەیە، پڕۆژەیەکە بۆ سڕینەوە و پاکتاوکردن و جینۆسایدکردنی کورد. بەڕێوەبەریی فاشیستی ئاکەپە - مەهەپە دەیەوێت بە سەرخستنی ئەو پرۆژەیە بۆ کۆمەڵکوژکردن خۆی لەسەر پێ بهێڵێتەوە و تەمەنی دەسەڵاتەکەى خۆی درێژ بکاتەوە".
دوران کاڵکان ئاماژەی بە دوو کاراکتەری سەرەکیی حکومەتی دەسەڵاتپەرەستی فاشیست - پاکتاوکاری ئاکەپە - مەهەپە کرد، کە کاراکتەری سیستمی باڵادەستخوازی تورکیایە و وتی: "یەکەمیان ئەوەیە، کە پشت بە گەورەترین هێزەکان دەبەستێت، واتە وەک هاوکاری هێزە گەورەکان درێژە بە هەبوون و مانەوە و کاریگەریی خۆی دەدات، دووەم، بەپێی هاوسەنگی و جموجوڵەکان، هەوڵ دەدات هێز بەدەست بهێنێت، بە پشتبەستن بەو هێزانە، کە هێزی دەرەکین، لە رێگەى درۆ، فێڵ، چەواشەکاری و دیماگوژییەوە دەست بە فریودانی کۆمەڵگا دەکات. گوشار و زۆرداری بەسەر بەشە چەوساوە و بندەستەکانی کۆمەڵگە، واتە کرێکاران، زەحمەتکێشان، ژنان، گەنجان و گەلان دا دەسەپێنێت. بەمشێوەیە درێژە بە سیستمە باڵادەستخوازەکەی دەدات. ئەگەر ئەو هێڵە سیاسییە، کە تەییب ئەردۆغان لەسەری خۆی بەڕێوەدەبات، لێکۆڵینەوەی لێ بکرێت ئەوا بە ئاسانی دەردەکەوێت، کە ئەمە ڕاستیەکەیە.
لەم کاتەدا هەڵوێستە بنەڕەتییە سیاسییەکانی فاشیزمی ئێستای ئاکەپە - مەهەپە بەتەواوی بەم شێوەیەن. بۆ نموونە پشت بە ناتۆ دەبەستێت، کە لەم سەردەمەدا گەورەترین هێزی جیهانە. کردارە پاکتاوکاری و کۆمەڵکوژی و فاشیستیانەکەی خۆی بە پشتبەستن بە ناتۆ و بەو هێز و پشتیوانییەی لە ناتۆوە وەریدەگرێت، ئەنجامی دەدات، نابێت مرۆڤ ئەوە لە بیر بکات، ڕوون نییە دەوڵەتی ئێستای تورکیا بەڕێوەدەبات، یان ناتۆ تورکیا بەڕێوەدەبات، مێزی تورکیا لە ناتۆ ڕۆڵی بەڕێوەبەرایەتیی باڵای تورکیا دەگێڕێت، ئێمە ئەوەمان لە پرۆسەکانی ڕابردووی خەبات و تێکۆشانماندا بە ڕوونی بینیوە، لە نزیکبوونەوەی ناتۆ، بە تایبەتی لە هەڵوێستی دەوڵەتی ئەڵمانیادا ئەوەمان بە ڕوونی و بە ئاشکرا بینیوە. ئەوە ڕاستیەکە، کە هەموو کودەتا سەربازییەکان بە پشتیوانیی ناتۆ ئەنجام دراون. شەڕی دژ بە گەریلاکانی کورد لە حوزەیرانی ١٩٨٥ەوە ڕاستەوخۆ لەلایەن ناتۆوە بەڕێوەدەچێت و پلانی بۆ دانراوە.
دەوڵەتی تورک سەرەڕای شکستە زۆرەکانی لە بەرامبەر گەریلاکانی پەکەکەدا، بەڵام هێشتا لەسەر پێیە، هۆکاری ئەمەش ئەوەیە، کە ناتۆ هەڵیدەسێنێتەوە سەرپێ. فاشیزمی ئاکەپە - مەهەپەش پشتی خۆیان بەم بناغەیە بەستووە و بەو هێزەی پێیاندەدرێت لە دژی پەکەکە دەجەنگن، سوپای تورک و دەوڵەتی تورک چەندین جار شکستیان پێهێنراوە، بەڵام بە پشتیوانی ناتۆ هەستاونەتەوە سەرپێ و کراونەتەوە بە خاوەنی هێزی شەڕکەر".
دوران كاڵكان لەبەردەوامی گوتارەكەیدا باسی لەوە كردوە كە بەرخۆدانی گەلی كورد، بەرخۆدانی هێزی دیموكراتیك ـ شۆڕشگێڕی گەلانی توركیایە، بەرخۆدانی هێزی دیموكراتیك ـ شۆڕشگێڕی جیهانە و پشتیوانی رۆشنبیر و هۆنەرمەندانی كردوە كە فاشیزمی ئاكەپە ـ مەهەپە، دەوڵەتی داگیركەری توركی ریسوا كردوە و ووتی؛ نیقابی رووی هەموویانی داماڵی. بەشێوەیەكی ئاشكرا نیشانیدا كە هیتلەرگەری، مۆسۆلینیگەری، سەددامگەری بەكەسایەتی تەیب ئەردۆغان و دەوڵەت باخچەلیدا پەرەی سەندوە و روواوە.
دەبێت ئەمە ببینرێت؛ فاشیزمی ئاكەپە ـ مەهەپە لەگەڵ ئەوەی كە دەسەڵاتی سیاسی كۆنی توركان بەرێوە دەبات، لەهاوسەنگیەكان سوود دەبینێت. هەر جۆرە دەرفەتێك بەكاردێنێت، لەئاستی هەرە پێشدا پشتگیری لەناتۆ، و ویلایەتەیەكگرتووەكان وەردەگرێت. لەبەرامبەر بەبەرخۆدانی گەلی كورد و دۆستانی گەلی كورد تەنگاو بووە و بەزۆر و زۆرداری تەمەنی خۆی درێژ دەكاتەوە و هەوڵدەدات خۆی لەسەر پێ رابگرێت و لەناو نەچێت.
هەم ویلایەتە یەكگرتووەكانی ئەمریكا و هەم هێزەكانی دەرەوە و هەمیش پەدەكە و كۆمەڵگەی ناوەكی حیسابی ئەوەیان دەكرد كە دەوڵەتی تورك دەتوانێت بەو هێرشە پلان كراوەی خۆی بەبێ ئەوەی تەنگاو ببێت، ئەنجامێك بەدەست بهێنێ و پەكەكە تەسفیە و لەناو ببات. بەمشێوەیە لەتەمموزی ٢٠١٥ە بەدواوە هێز و پشتیوانیان دا بە بەرێوەبەرایەتی تەیب ئەردۆغان. چاوەڕوانیان كرد، سەركەوتن بەدەست بهێنێ. بەڵام راستیەكان وەها نەبوون. لەگەڵ هێرشە داگیركەریەكانیش كە بەشێوەیەكی نامرۆڤانە و بەدەر لەهەموو رێسا و یاسا و مافێك بەرێوەی برد، فاشیزمی ئاكەپە ـ مەهەپە نەیتوانی ئیرادەی گەلی كورد بشكێنێت. نەیتوانی پێش بەبەرخۆدانی رێبەر ئاپۆ بگرێت و نەشی توانی گەریلا لەناو ببات و نەشی توانی پەكەكە تەسفیە بكات. چەندە قۆربانیەكانیش قورس بن، رێبەر ئاپۆ، گەریلا و ژن و گەنجانی كورد، گەل و دۆستانی كورد لەبەرامبر بە هێرشە پلان بۆ دارێژراوەكان بەقارەمانیەتی خۆڕاگریان كرد و پلانەكانیان پوچەڵكردەوە، هێرشەكانیان مایەپوچ كردو پێش بەسەركەوتنی دەوڵەتی توركیایان گرت و پلانی فاشیزمی ئاكەپە ـ مەهەپە هەموو سەروبن بوو.
لەسەر ئەم بنەمایە ساڵی ٢٠٢١ ئەنجامێك بوو. لەمانگی شوباتدا فاشیزمی ئاكەپە ـ مەهەپە لەگارێ بنكەوت و ئیرادەی شكا. لەبەر ئەوەش ساڵی ٢٠٠٨ وەكو لەزاپ، پلان وابوو فاشیزمی ئاكەپە ـ مەهەپە لەدەسەڵات بكەوتبا، بەڵام هێزەكانی دەرەوە و هاوكارەكانی وەكو پەدەكە پشتیوانیان لێكرد، هانیاندا و وایان كرد كە هێرشی داگیركەری بكاتە سەر زاپ و ئاڤاشین و مەتینا. هیوایان وا بوو لەماوەیەكی كۆرتدا لەم هێرشەدا ئەنجامێك بەدەستبهێنن. بەهەموو شێوەیەك پشتگیریان كرد. پاییزی ٢٠٢١ هات، كاتی پلانەكەیان تێپەڕ بوو. بەدەیانجار ماوەكەیان درێژكردەوە؛ بەڵام ئەنجام؛ لەبەرامبەر بەبەرخۆدانی قارەمانانەی گەریلا بێ ئەنجام مانەوە. نەیانتوانی گەریلا ببەزێنن و نەشیان توانی پەكەكەش لەناو ببەن. لەبەردەم بەرخۆدانی"كات، كاتی ئازادی"یە نەیانتوانی ببنە بەربەست لەبەرامبەر بەگەلی كورد كە لەهەرچوارلای كوردستان و دەرەوەی وڵات بەپێشەنگایەتی گەریلا بەرێوەی دەبەن. ئەم هەڵمەتە بۆ ئازادی جەستەیی رێبەر ئاپۆ نەیانتوانی لاواز بكەن و نەیانتوانی بەربەستی بكەن، لەبەر ئەوەش كەوتنە قۆناخی مەزنی لەناوچوون.
دوران كاڵكان دەستنیشانی كرد كە فاشیزمی ئاكەپە ـ مەهەپە بۆ ئەوەی تەمەنی دەسەڵاتداریەتی خۆی درێژ بكاتەوە، بەو شێوەیە سیستەمی سەرمایەداری جیهانی لەسەر پێ رابگرێت و هەوڵدەدات رێگایەكی رزگاربوون بدۆزێتەوە و ووتی؛ وابوو كە دەسەڵاتداریەتی خۆی بەرادەستكردنی بەمشێوەیە بەردەوام بكات. حیسابی ئەوەیان دەكرد كە بەهێزێكی زۆر گەورە بەپشتیوانی دەرەوە و بەكرێگیراوان ئەگەر هێرش بكەن، ئەوا بتوانن وا بكەن كە گەریلا هەڵبێت، لەناو ببەن و بەوشێوەیەش هەندێ هەرێمی تر بەپەلە داگیر بكەن. بەو شێوەیەش هەڵبژاردن ئەنجام بدەن. یا وەكو ئەوەی كە وا نیشان بدەن كە هەڵبژاردنیان پێكهێناوە و خۆیانیان سەرلەنوێ كردۆتە دەسەڵات و بەرێوەبەری دەوڵەتی تورك. حیساب و پلانێكی وەهایان كرد و هێرشێكی وەهایان دەست پێ كرد. دەبێت مرۆڤ شەڕی زاپ لەسەر ئەم بنەمایە تێبگەهێ و ببێتە مایەی تێگەیشتن. لەنێو شەڕی دەسەڵاتداریەتی و باڵادەستی دەوڵەتی پێنج هەزار ساڵە و بەرخۆدانی گەلان لەدژی ئەو هێزانە، جێگای ئەم شەڕە هەیە. سیستەمی مۆدیرنیتەی سەرمایەداری هێرش دەكات و لەبەرامبەر بەو هێرشانەش بەرخۆدانی هەیە. پەیوەندی ئەم شەڕە بەپلان داڕشتنی دەوڵەتی تورك بۆ داگیركردنی رۆژئاوا و باشوری كوردستان و بەدەستهێنانی سنوری میساقی میللی هەبوو. پەیوەندی خۆی بەسیاسەتی درێژكردنەوەی تەمەنی فاشیزمی ئاكەپە ـ مەهەپەوە هەیە.
ئاشكرایە كە ئەم شەڕە زۆر رەهەندی و هەمەلایەنە. واتای مێژوویی قوڵی هەیە. واتای سیاسی هەمەلایەنە، هێرشێكی وەها ستراتیژیكە. فاشیزمی ئاكەپە ـ مەهەپە بەخیاڵی خۆی بەو هێزەی هێرشەكەی پێكهێناوە، دەتوانن بەئاسانی ئەنجامێك لەو هێرشانەوە وەربگرن، بەڵام ئەوەی چاوەڕوانیان دەكرد بەدەست نەهێنا. بەرخۆدانی قارەمانانەی گەریلاكانی هەپەگە و یەژئا ستار، و شەڕیان لەسەر هێڵی فیدایبوون زەبری قورسیان لەچەتەكانی ئاكەپە ـ مەهەپە وەشاند و پیلان و پلانی فاشیزمیان تێكۆپێك و سەراوبن كرد.
دوران كاڵكان ده‌ستنیشانی كرد كه فاشیزمی ئاكه‌په-مه‌هه‌په له زاپ بێئه‌نجام بووه و ئه‌و هه‌نگاوه‌ی ده‌یویست بێنێت نه‌یتوانیوه، ئێستاش هه‌وڵ ده‌دات رووی هێرشه‌كانی بكاته هه‌رێمه جیاوازه‌كان و به‌م جۆره به‌رده‌وام بوو:
" بێ پسانه‌وه هێرش بۆ سه‌ر رۆژئاوای كوردستان، شه‌هبا، كۆبانێ، تل ره‌فعه‌ت ئه‌نجام ده‌دات. پلانی داگیركردنی رۆژئاوا ده‌هێنه‌ته به‌رباس. هه‌ڕه‌شه له گه‌لانی رۆژئاوا، له هێزه سیاسیه‌كانی ئه‌وێ ده‌كات. له‌وێش ئه‌و ئه‌نجامه‌ی ده‌یویست به‌ده‌ستینه‌هێنا".
كاڵكان ئه‌وه‌ی خسته‌ڕوو كه فاشیزمی ئاكه‌په- مه‌هه‌په له زه‌لكاوێكی راسته‌قینه‌دا چه‌قیوه، كۆتایی هاتوووه، نه‌ده‌توانێت بێته پێش و نه ده‌شتوانێت بگه‌ڕێته‌وه و وتی، "ئه‌م شه‌ڕه شه‌ڕی شارستانیه‌تی دیموكراتیكه له دژی شارستانیه‌تی هه‌ژمۆنخوازی ناوه‌ندی. هێزه‌كانی شارستانی هه‌ژمۆنخواز و هێزه دیموكراتیمه‌كان له كوردستان شه‌ڕ ده‌كه‌ن. هێزه‌كانی مۆدێرنیته‌ی سه‌رمایه‌داری و هێزه‌كانی مۆدێرنیته‌ی دیموكراتیك له كوردستان شه‌ڕ ده‌كه‌ن. مێشكی پاكتاوكه‌ر- كۆلۆنیالیست- فاشیست و مێشكی دیموكراتیك، یه‌كسان خواز و ئازادیپارێز له كوردستان به‌رامبه‌ر یه‌ك شه‌ڕ ده‌كه‌ن".
كاڵكان ئاماژه‌ی به گرنگی تێگه‌یشتن له ٣٩ هه‌مین ساڵه‌ی قه‌ڵه‌مبازی ١٥ی ته‌باخ كرد و به‌م جۆره درێژه‌ی پێدا، "له‌پێشه‌وه له زاپ، ئاڤاشین و مه‌تینا شه‌ڕی ئازادی كه گه‌نجانی كورد به قاره‌مانی له باكور، باشور، رۆژئاوای كوردستان و گه‌وره‌شاره‌كانی توركیا به‌ڕێوه‌ی ده‌به‌ن، ده‌بێت به دروستی دركی پێبكرێت. به‌ڵێ ئه‌مه شه‌ڕێكی ئازادییه، شه‌ڕی دیموكراسی، یه‌كسانی و دادپه‌روه‌رییه. به‌ڵام وێڕای تایبه‌تمه‌ندییه خۆجێییه‌كانی، هه‌روه‌ها تایبه‌تمه‌ندی گه‌ردونی هه‌یه. له‌گه‌ڵ لایه‌نی نه‌ته‌وه‌یی هه‌روه‌ها شه‌ڕێكه كه لایه‌نی گه‌ردوونی و جیهانی هه‌یه.
ئه‌و شه‌ڕه‌ی له زاپ و ئاڤاشین به پێشه‌نگایه‌تی گه‌ریلاكانی هه‌په‌گه و یه‌ژه‌ئاستار له چوارچێوه‌ی تێكۆشانی دیموكراسی و ئازادی كوردستان به‌ڕێوه‌ده‌چێت، شه‌ڕ بۆ له‌ناوبردنی ئاكه‌په- مه‌هه‌په‌یه، شه‌ڕ بۆ ئافراندنی چاره‌سه‌ری خۆبه‌ڕێوه‌به‌ری دیموكراتیك له كوردستانه.
ئه‌و شه‌ڕه‌یه كه سیاسه‌ت و مێشكی پاكتاوكه‌ر- كۆلۆنیالیست- فاشیستی ده‌وڵه‌تی تورك شكست ده‌دات، له كوردستان و توركیا شۆڕشێكی مێشك و هزر پێكده‌هێنێت.
ئه‌مه شه‌ڕێ چاره‌سه‌ری پرسی كورده، ئازادكردنی كوردستانه، له‌سه‌ر ئه‌و بنه‌مایه‌ش دیموكراتیككردنی توركیا، ناوچه عه‌ره‌بییه‌كان و ئێرانه، دیموكراتیككردنی رۆژهه‌ڵاتی ناوه‌ڕاسته.
ئه‌م شه‌ڕه، له‌سه‌ر بنه‌مای ئازادی كوردان و دیموكراتیكبوونی رۆژهه‌ڵاتی ناوه‌ڕاست، رزگاركردنی مرۆڤایه‌تی له قه‌یران و گێژاوی سیستمی شارستانی هه‌ژمۆنخوازی ٥ هه‌ار ساڵه‌یه، كۆتاییهێنان به شه‌ڕی سێهه‌می جیهانییه، له‌سه‌ر ئه‌و بنه‌مایه كۆنفیدراڵیزمی دیموكراتیك و خۆبه‌ڕێوه‌به‌ری دیموكراتیك ئازادكردنی جوگرافیای جیهانه.
ئه‌م شه‌ڕه هێنده‌ی شه‌ڕی كوردانه هه‌روه‌ها شه‌ڕی تورك، عه‌ره‌ب و فارسه‌كانه. هێنده‌ی شه‌ڕی كوردان و گه‌لانی ناوچه‌كه‌یه، شه‌ڕێكی دیموكراسی و ئازادی مرۆڤایه‌تیه.
چاره‌سه‌ری له تێكۆشانی ئازادی كوردستاندایه. دۆخی ستراتیژی كوردستان، به‌شداری له چاره‌سه‌ركردنی پرسی كورد بۆ دیموكراتیككردنی رۆژهه‌ڵاتی ناوه‌ڕاست، له‌سه‌ر ئاستی جیهانیش دیموكراتیكبوون به‌ره‌و پێش ده‌بات.هه‌ر بۆیه به تێكشكاندنی سیستمی مۆدێرنیته‌ی سه‌رمایه‌داری، ئامانجی رزگاری مرۆڤایه‌تی له شه‌ڕی جیهانی سێهه‌م ده‌سته‌به‌رده‌بێت".
ژ.ت / هـ.ب
