عێراق یۊن چا وەڵاتا کە کاریگەریی فاڕیای کەشوهەوایش ئینا سەرۊ  بڕۍ یاگاشنە فاڕیایەکۍ بەتەمامی هەستشا پەنە کریۊ، جگە چا شەپۊلەو خۊڵوارایچە كە ساڵانە چندین جارۍ عێراقنە و هەرێموو كوردسانینە دووەبارۍ بۊوە، فڕەدای شەخەڵی کەمبیەیۊ سەرچەمەكاو ئاوۍ و پیسبییەی ئاوەو وارڎەیۊ هاموەڵاتییا ماوەو چند ساڵی ویەرڎەینە ژیوگەو عێراقیش ڕووبەڕوو تەرسێوە گەورۍ كەرڎەنۊ، ڕاپۊرتە پزیشكییەكۍ سەرچەمەو فرەو نەوەشییە تەرسدارەکا پەی تێكشییەی ژیوگەی گێڵناوە.

   بە پاو ئامارێوە ڕاوەبەرایەتیی گرڎینوو هەرمانوکاروو تەكنیكیی وەزارەتوو ژیوگەو عێراقی، ڕوانە نزیكەو ٢٠ هەزار تەنا ئەوەمەنەی و شەخەڵ سەرانسەروو وڵاتینە فڕە دریۊ، وەلۍ بۊنەو نەبییەی پلانێوە وەزارەتوو ژیوگەوعێراقی نەتاوانش ئی دۊخەیە چارەسەر کەرۊ یان ئیسفادە جە شەخەڵی ئەوەمەنی کەرۊ.

هەرپاسە شکۊفە محەمەڎە چالاکەو بواروو ژیوگەپارێزی و سەرۊکەو ڕێکوزیاو کوردسانی سەوزی، سەبارەت بە دۊخوو ژیوگەو عێراقی بەگرڎی و ژیوگەو کەرکووکی بەتایبەتی و چند پەرسێوە پێسە سەبەبەکاو خراپبییەی ژیوگەی و تەرسەکاو سەروو ژیوای هاموەڵاتییا و سەروو ئایندەو عێراقی و هەرپاسە ڕاچارەکا، جە چەمپەنەکەوتەێوە تایبەتەنە پەی ئاژانسوو هەواڵوو فوراتی (ANF) دوا.

عێراق جە ڕیزبەنڎوو زەرەرمەنڎتەرین وەڵاتان جە ڕووەو ژیوگەیۊ

سەبارەت بە دۊخوو ژیوگەو عێراقی، شکۊفە محەمەڎە چالاکەو ژیوگەپارێزنی، پەی ئاژانسوو هەواڵوو فوراتی(ANF) واتش: "یاگۍ داخێنە کە ئاماژە بە بڕۍ خاڵە گرنگا کەرمۍ سەروو ژیوگەو عێراقی بەگرڎی و ژیوگەو شاروو کەرکووکی بەتایبەتی، بەگرڎی عێراقنە ژیوگە جە گرڎ ڕوێوە نییا و ڕۊ دماو ڕۊی ڕووەو خراپبییەی ملۊ، ئا فاڕیای کەشوهەوایە کە بەرۊکەو دنیێش گێرتێنە عێراق ئینا ڕیزبەنڎوو پەنجەمین وەڵاتانە کە فاڕیای کەشوهەوای کاریگەرییش سەروو ژیوگەکەیش کەرڎەن، ئا سەبەبۍ کە پاسەشا کەرڎەن عێراق ڕیزبەنڎوو ئا وەڵاتانە بۊ کە زەرەمەنڎۍ بیۍ بە فاڕیای کەشوهەوای بیابانبییەین کە بەرڎەوام ئینا فراوانبییەینە ".

بۊنەو تورکیای و ئێرانیوە ئاوەو دەرەکا کەمش کەرڎەن

 هەرپاسە شکۊفە محەمەڎە باسوو تەرسەو تورکیای و ئیرانیش کەرڎە پەی سەروو ژیوگەو عێراقی و ئاشکراش کەرد: "هەرپاسە کەمیی ئاوۍ فرە خۊفناک وینیۊ بەتایبەتی جە هەردووە دەراوەکاو دیجلەی و فوراتینە، کە یۊن جە سەبەبەکا، گێڵۊوە پەی سیاسەتی میاندەوڵەتیی هەردووە وەڵاتاو تورکیای و ئێرانی چەنی عێراقی،  عێراقیچ کەمتەرخەما لجە وەختوو ئیمزا کەرڎەی ئا پەیماننامانە، کە چەنی ئی وەڵاتا ئیمزاش کەرڎێنۍ، چندین سەبەبۍ تەرێچ هەنۍ عێراق ترسەو ژیوگەیش فرە ئینا سەرۊ.".

 هەرمانگەکاو دلۍ کەرکووکی دوورێنۍ جە پابەنڎبییەی بە یاسۍ و ڕانمایی ژیوگەیی

 ئەو ژیوگەپارێزنۍ شاروو کەرکووکی، پێسە باسوو ژیوگەو شارەکەیش کەرد: "سەبارەت بە شاروو کەرکووکی، ئی شارە بەدەر نییا جە گرڎوو ئا تەرسە ژیوگەییا، چونکوم خەڵکوو کەرکووکی دلۍ بڕۍ کاڵگە نەوتییانە مژیوا، دەرئەنجاموو بەرئارڎەی نەوتۍ جە کاڵگەکاو کەرکووکینە بڕێوە فرە جە غازی زەرەربەخشی ملۊ هەواو کەرکووکیوە، هەرپاسە فرەو هەرمانگەکا ئینۍ شاروو کەرکووکینە، کە دوورێنۍ جە پابەنڎبییەی بە ڕانمایی یاسا ژیوگەیی و تەندروستییەکا، ئا هەرمانگێچە بابایسوو پیسبییەی کەشوهەواو شاروو کەرکووکی".

 وەختوو ئانەیە ئامان کە عێراق سەرچەمەو وزەی سەوزی و پاکی بەکار بارۊ

ئینجا درێژەو قسەکاشنە دەربارەو ژیوگەو کەرکووکی نامەبریۍ واتیچش: "سەبەبێوە تەروو کەمئاوی بەدەر جە سیاسەتە میاندەوڵەتییەکا و بەرزیی پلەو گەرمای، ئانەن کە ئێمە کاڵگۍ نەوتیێما فرێنۍ و پەی بەرئارڎەی هەربەرمیلێوە نەوتۍ پەنەوازما بە بڕۍ فرەو ئاوێن، پەوکای فرەو ئاوەشیرینەکۍ شاری، پەی بەرئارڎەی نەوتۍ ملۊ. پەوکای وەختشا کە عێراق سەرچەمەو وزەی سەوزی و پاکی بەکار بارۊ جیای نەوتۍ، چونکوم ماوەو چند ساڵێوەن مەنتێقەکاو واروو کەرکووکینە دیارڎەو بیابانبییەی وینیۊ، هەرپاسە چندین گەڕەکۍ بۊنەو بێئاویوە مناڵنا".

 کەرکووک ١٧ سەرچەمۍ پیسبییەی ژیوگەیش چەنەنۍ

شکۊفە محەمەڎە ڕۊشناییش وست سەروو سەبەبە سەرەکییەکاو پیسبییەی ژیوگەو کەرکووکی، و ئاشکراش کەرد: "عێراق ئینا ڕیزبەنڎوو پەنجەمینە چا وەڵاتانە، کە تەرسەو فاریای ژیوگەیش ئینا سەرۊ شاروو کەرکووکیچ یەکەما سەروو ئاستوو عێراقی بۊنە و ئا یاگاوە کە با بایسوو پیسبییەی ژیوگەی، کە کەرکووک ١٧ سەرچەمۍ پیسبییەی ژیوگەیش چەنەنۍ، کە فرێشا گێڵاوە ئەوەمەنە زەرەرڎارەکاو کاڵگە نەوتییەکا، کە تێکەڵ بە دەغڵودانوو هیتیارا با ".

 ئەگەر چارەسەر نەکریۊ ئانە تەرسەکۍ فرە گەورەترە بۊ

 دەربارەو ڕاچارەی پەی دۊخوو ژیوگەو عێراقی، ئا ژیوگەپارێزنۍ پەی ئاژانسووهەواڵوو فوراتی (ANF) واتش: "پەنەوازا جە ڕاو دەستووری و یاسێوە گێڵمیوە پەی ئا کەمتەرخەمی و دەسدرێژییا، کە کریا سەروو کایەکاو ژیوگەی، بە پاو یاسۍ پێویسا لایەنە پەیوەندیدارەکا پێسە وەزارتوو ژیوگەی و شارەوانییەکا و پارێزگاکا شۊنیرەلوای پەی سەرەپێچییەکا کەرا، تا چارەسەرێوە وێزاوە چونکوم تا چند ساڵێوە تەر ئەگەر چارەسەر نەکریۊ ئانە تەرسەکۍ فرە گەورەترە بۊ".

 تەرسیش سەروو بەرڎەوامیی ژیوای خەڵکیوە هەنە

 ئاخرۊ، شکۊفە محەمەڎە چالاکەو ژیوگەپارێزنی، تەرسەکاو خراپببییەی ژیوگەیش پەی سەروو ئایندەو عێراقی وستۍ ڕووە و ئاشکراش کەرد: "بە پاو چەنەکۊڵیایۊ بڕۍ جە کۊڵیارا بواروو ژیوگەپارێزنینە تەسەور کەرا تا ساڵەو ٢٠٤٠ عێراق دەسوو کەمیی ئاوێوە ناڵنۊ، ئەگەر سەبەبەکاو خراپبییەی ژیوگەو عێراقی چارەسەرۍ نەکریا، ئانە تەرسەو سەروو بەرڎەوامیی ژیوای خەڵکی بۊ و نەوەشییەکێچ ڕۊ دماو ڕۊی زیادۍ با و سەرە ورمڎا".

س.ز