جەمیل بایک هامسەرۆکو کۆنسەو ڕاوەبەری کەجەکەی، سەبارەت بە پێشئامایەکا دماو داواکارییەکەو ڕابەر ئاپۆی، پەی ئاژانسو هەواڵو فوراتی قسێش کەردێ و ئەرەیاوناش کە سەرکۆتەو داواکارییەکەو ڕابەر ئاپۆی لکەدریان بە هەنگامەکا تورکیایۆ.

 جەمیل بایک ئاماژەش پانەیەدا، پەی ئانەی کۆنگرە بەسیۆنە، مشۆم مەرجەکێ ئایێربەستەی جابەجێ کریانە و ڕابەر ئاپۆ تاوۆنە کۆنگرە بەرۆ ڕاوە و واتش: "جگە جە ڕابەر ئاپۆی کەسی تەر نمەتاوۆنە کۆنگرە بەرۆ ڕاوە و پۆکەی پەنەوازا گرڏ کەسێ ئینەیە بزانۆنە. چونکە ئا کەسەی ئی جمیەرەش ئەرەمەرزنا و پەرەش پنەدا ڕابەر ئاپۆ بێ. هەرپاسە تەنیا ڕابەر ئاپۆش متاوۆنە کۆنگرە بەسۆنە و قەرار سەرو کۆنگرەی دۆنە و ڕێنمایییەکا وسۆنە وەردەمو کۆنگرەی. پۆکەی بەبێ ڕابەر ئاپۆی، جەلایەنو ئێمۆ هیچ کەس، ڕاوەبەرایەتی پەکەکەی و کادرو پەکەکەی نمەتاوۆنە کۆنگرە بەسۆنە و دلێشەنە قەرار دۆنە."

جەمیل بایک ئەرەیاوناش؛ پەنەوازا دەرفەتو ئازادی و هەلومەرجو ئازادی جەسەیی ڕابەر ئاپۆی مسۆگەر کریۆنە و واتش: "مشۆم پەڕلەمان و گۆرەو تورکیای (TBMM) کۆمیسیۆن ئەرەمەزنۆرە و بڕێ جە یاساکا دەستووری هەموار بکەرۆ و سیستەمو ئیمرالی دمای پنە بارۆنە. ئەر مەرجو دەور و هەرمان کەردەو ئازادی پەی ڕابەر ئاپۆی دابین نەکریۆنە، ئانە پرۆسەی چەمەڕا نەکریا مەیاوۆنە ئەنجام و واتش، ئی پرۆسە ئینا بەرژەوەندی گرڏ لێوەنە و پەنەوازا ئی دەرفەتە تاریخییە بە خاسی ئیسفادەش چنە هورگێرانە .

مشۆم هێزە مییاننەتەوەییەکێ فشار وزا سەرو دۆڵەتو تورکیای هەنگامە بنیۆ

بایک ئاماژەش پانەیەدا پێشئامایەکێ دماو داواکارییەکەی جەە مێڏانو مییاننەتەوەیینە ئەرێنیێ بێنی، بەڵام مشۆن ئی هێزێ پەیوەس بە داواکارییەکەی جە ئەرەیاوناکاشانە، جە پراکتیکەنە ئەرک و وەرپرسیارێتی وێشا جابەجێ بکەرا و ئینەش واش: "چارەسەرو پرسو کوردی و دیموکراتیکبییەو تورکیای و وەرکەوتوو مییامینی تەنیا بە ڕابەر ئاپۆی، تەڤگەرو ئازادی کوردی و گەلوو کوردەواریۆ لگەدریا نییا. بەڵکوم گرڏ کەسێ مشۆم وەرپرسیارێتی هورگێرۆنە. وەرو ئانەی ئارۆ مییانو جەنگو جەهانی یەرەمی وەرکەوتوو مییامینین و چاکە ونی مچیۆنە. ڕابەر ئاپۆ گەرەکشا ڕاگیری چا ون متەیە گێرۆنە. گەرەکشا دیموکراتیکبییەی پەرەپنەدۆنە، ئینە جە چوارچێوەو بەرژەوندی گرڏ کەسێن. حەر پۆکەی پەنەوازا گرڏ کەسێ جە پراکتیکەنە هەنگامەی پەنەوازە بنیۆنە. پەی پێکئاردەو داواکارییەکەو ڕابەر ئاپۆی مشۆم گرڏ کەسێ ئەرک و وەرپرسیارێتی وێش جابەجێ بکەرۆنە. مشۆم داوا جە دۆڵەتو تورکی کریۆنە هەنگامە بنیۆنە.

جەمیل بایک جە بەردەوامی قسەکاشەنە سەرنجش وست سەرو بڕی مەترسیێ دەوروبەر و دۆسا پەیوەس بە پڕۆسەکەی. بایک ئاماژەش پانەیەدا، ئێشی فرە بییەن و دەسکەوتێ فرە گۆرێ بە دەسئامێنێ و هیچ کەسێ گەرەکش نییا ئی دەسکەوتێ لاوازێ کریانە و واتش، رابەر ئاپۆ ئی دەستپکەوتا پارێزنۆنە و زیاتەر وەڵێشا وسۆنە و پی جۆرە بەردەوام بێ : "ئیسە ڕەنگە بڕی کەسێ حەقیقەتو ڕابەر ئاپۆی خاس نەیاوانە و وەرو ئینەی بەمەترسیدار وینانەش. ئینە ئاساییا، بەڵام ئینانی چا باوەڕێنە چنی ویەردەو کاتی ئی مەترسیێ ڕەویاوە. وەرو ئانەی وەڵتەر دلێ گەلی چن جارێ ئی مەترسییێ ڕووەشادێنە و دماتەر بەرکەوتەن بەڕاسی ئی مەترسیێ بێ مەڵامەتێ بیێنێ. چونکە ڕابەر ئاپۆ گرڏ جارێ ئەوەکۆشای زیاتەرش پەرەپنەدان و فراوانتەرش کەردەن. حەر پۆکەی گەلوو دۆسەکێش متمانەی فرەشا بە ڕابەر ئاپۆی هەن. پێسەو ئانەی مادام ڕابەر ئاپۆ بڕێ هەنگامێ منیۆنە، هەرکاتێ جە چێوێ دڵنیا بۆنە ویرش چنە مکەرۆوە  و خوڵقنۆنەش،. تاوەکو ئیسە فریوش نەواردەن."

جەمیل بایک داواش جە گرڏ کەسێ کەرد پەشتگیری داواکارییەکەو ڕابەر ئاپۆی بکەرا، خاوەندارێتیش چنە بکەرا و ئەرک و وەرپرسیارێتی وێشا جابەجێ بکەرا .

هورسەنگنایەکێ جەمیل بایکی پی جۆرەنێ:

"ڕابەر ئاپۆ مانیفێستۆو سەدەو ٢١یەکەمیش گیانا. بە ڕاسی مشۆم جە جەوهەرو ئی مانیفێستۆیە خاس یاومێنە. ئینە هەم ئێمە، هەم گەلەکەیشما گێرۆوە. هەڵبەتە هەوڵمڏەیمێ خاس جە ڕابەر ئاپۆی یاومێنە و پەیوەس پی پڕۆسەیە، ئەرک و وەرپرسیارێتی پڕۆسەکەی یاومێنە و جابەجێش کەرمێنە.

ڕابەر ئاپۆ گەرەکشا چەمکێوە کارا جە سۆسیالیزمەنە پەرە پنە بڎۆ

ڕابەر ئاپۆ پی مانیفێستۆ بڕۍ جە گرفتە سەرەکییەکا و چارەسەری ئی گرفتاشە وستەن ۋەردەمو گرڎ لایۍ. بە هۊرسەنگنای و بانگەوازییەکاش پېوەس پی مانیفێستەیۆ، دوور وستەیۆ پرسو کوردی جە جەنگی مەرامش ئانەنە جە ڕاو ڕامېیاری و دیموکراسییوە چارەسەر بکریۆ. ڕابەر ئاپۆ هەر جە سەرەتاوە تا ئیساتۍ بەردەوام هەوڵو چارەسەری پرسو کوردی مڎۆ. ئیساتۍ نیشانەو گرڎ لایێش دان کە چنی پرسو کوردی چارەسەر بۆ. پۊکەی نامێش نیان پارادایمو ئاشتی و گلېرگەی دیموکراتیکی.

هەرپاسە مۆدێرنیتەو سەرمایەداری دژو گەلا ۋەرکۊتوو مېیامینی دەسوەردایش کەرد. پی دەسوەردایچە ئەغلەبیەتو چێوەکا جە ۋەرکۊتوو مېیامینینە فاڕیایشا سەرەرە ئاما. ئینەیچ هەڵای بەردەواما. ڕابەر ئاپۆ کۊشش و گەلیش جە دژو ئا دەسوەردایا وەڵێوست. ئا ڕا و ئامرازێشە پێشکەش کەرڎۍ کە گەلاو ۋەرکۊتوو مېیامینی متاوا ۋێشا سەرو ئا بنەمایۍ ئازاڎ بکەرا و ۋەرکۊتوو مېیامینێوە دیموکراتیک بنیات بنیا. ڕوانگەو ئینەیچ پێشکەش بە گەلی کریا.

هەرپاسە پی مانیفێستهیە مەڵامەتەکۍ وڕای سۆسیالیزمی ڕئالی و بنەماکاو پەرەپنەدای چەمکی و ئەوەکۊشای سۆسیالیستیش جە یاگێشەنە ئاشکرا کەرد. سۆسیالیزمی ڕئال بە پلەی یووەم بە مەڵامەتوو دلېینەی وڕا. چانەینە مەڵامەتوو جبەریچ خێراتەرش کەردەبۆ. بەڵام مەڵامەتی سەرەکی ئی وڕایە دلېینە بۍ. بە چەمکو دۆڵەت، دەسەڵات و نەتەوە، هەرپاسە پەیوەندی بە چەمکو پارتەکەیشۆ پەیوەندیش هەن. ڕابەر ئاپۆ پی مانیفێستەیە گەرەکشا کاریگەرییەکاو سۆسیالیزمی ڕئالی نازۆ و چەمکێوە سۆسیالیستی ڕاس و کارامەتەر پەرەپنە بڎۆ. بە وڕنای سۆسیالیزمی ڕئالی جە یۊبیەی سۆڤیەتینە، ئا حکومەت و پارت و ڕێکوزیۍ کە سەرو بنەماو سۆسیالیزمی ڕئالی پێکئامێ بێنۍ، گرڎ هۊرشێویێوە.

چنی متاویۆ چەمکێوە سۆسیالیستی دروستتەر و کارامەتەر پەرەش پنە بڎریۆ؟ هەر چا چوارچێوەنە ڕابەر ئاپۆ چەمکو ۋێش جە ۋەرا ۋەرو هێزە سۆسیالیستەکا، گرڎو ئا ڕێکوستەی و مېیانانە کە ئەوەکۊشای سۆسیالیستی بەرەو وەڵۍ بەرا، بەکار بەرۆ. گەرەکشا سەرو ئی بنەمایۍ پێگە بە سۆسیالیزمی بڎۆ.

جە بنەڕەتەنە، ئاڎ پی مانیفێستەیۆ کە هەڤاڵا ژەنی بە دروسی پېسە ڕێنسانسێوە هۊرسەنگنایشا پەی کەرڎ دەسش پنەکەرڎەن. کەسایەتی ڕابەر ئاپۆی ئازادی و دیموکراسییا. چەمکو ئازادیش سەرو ئازادی ژەنۍ ئەرەمەرزنان. بە ڕۊشنی نیشانەش دان کە بەبێ وەڵێکۊتەی ئازادی ژەنۍ حیچ ئازادیێوە بە ئەنجام نمەیاوۆ. گرڎو ئازادییەکاش سەرو ئازادی ژەنۍ بنیاڎ نیان. بە ڕۊشنی پەیوەندی بەینو ژەنۍ و سۆسیالیزمی، ژەنی و دیموکراسی، ژەنی و ئازادی، ژەنی و سۆسیالیزمی ئاشکرا کەردەن. هەرپاسە نیشانەش دان کە ئانۍ ئامانجشا کۆمۆنیزم، ئازادی، دیموکراسی و سۆسیالیزما، مشۊم هەرمانە و ئەوەکۊشایشا سەرو ڕزگاری ژەنۍ بنیاڎ بنیا. ڕێبازو ژەنۍ و ڕێبازو هێڵۊو ئازادیی ژەناش پېسە پیمەرێوە پەی سروشتو سۆسیالیست بیەو کۊششکارۍ و کەسایەتیێوە وستەن ڕووە.

پی مەعنۍ ڕابەر ئاپۆ مانیفێستو سەدەو ٢١یش سەرو ئا بنەما بنەڕەتییا نیانەرە و پێشکەش بە گرڎلایێش کەرڎەن. هەرپاسە جمېیەرەکەما سەرو ئینیشا پاگیری مکەرۆ و هەوڵ مڎۆ ئەنجامی پەنەواز چا بارۆ بەدەس بارۆ و پا جۆرە درێژە بە ئەوەکۊشایش مڎۆ.

ڕێکۊتەی تاریخی گەلاو کورد و تورکی

ئەرەنیشتەبیەی تورکەکا جە ئەنادۆڵەنە بە ڕێکەوتەی بەینو گەلاو کورد-تورکی ئەنجام دریا. هەرپاسە وەڵێوستەی ئیمپڕاتۆڕیەتیچ جە لایەنو تورکاوە ۋێش پی ڕێکەوتەیە مسپارۆ. دۊلەتو تورکی، دۊڵەتو عوسمانی و گەلو تورکی هە ر وەختۍ ڕووبەڕوو مەترسی جدی بیێباوە، دیسان جە سەیەو ئی ڕێکەوتەی و پاڵپەشتی گەلوو کوردیۆ ئا مەترسیێشا ۋېیەرنێنۍ. ئینە حەقەتینا مزانیۆ. حیچ کەسێوە نمەتاوۆ ئی حەقەتینا پەشتگۆش وزۆ و دلېشەنە بەرۆ.

هەر جە سەرەتانە ڕێکەوتەی چنی سوڵتان سەنجەری وەڵۍ وزیابۍ. ئی ڕێکەوتەیە دماتەر جە مازگرت و چالدران و جە پەرەئەسای ئیمپراتۆریەتو عوسمانینە دەورو ۋێش گێڵنا. دماتەر کاتێ عوسمانییەکۍ ڕووبەڕوو وڕای بیێوە، کاتێ دۆڵەتو تورکی و گەلو تورکی ڕووبەڕوو مەترسیی گۊرەی بیێوە، دیسان موسەفا کەمال ۋێش بە ڕێکەوتەی چنی گەلاو کورد-تورکی ئەسپارا و دیسان چا کاتەنە پاڵپەشتیش جە سۆڤیەتی هۊرگێرت، دۆڵەتو تورکی و گەلو تورکی ۋێشا چا ئاژەیە ڕزگار کەرڎ. لۆزان پېوەس پینەیۆ وەڵێکۊت.

تاوەکو لۆزان دۊڵەتو تورکی گرنگیێوە فرەش دا بە گەلوو کوردی. بە پاڵپەشتی گەلوو کوردی ۋێش جە ئاژە خراپەکا ڕزگار کەرد و لوا دلۍ لۆزانی. تاوەکو ئا کاتەیچە پەی کوردەکا ۋێڕاوەبەری دڎانش نریا پۊرە. هەرپاسە سەبارەت پینەی چڼین نوویستەیۍ هەنۍ. دیسان یاساو بنەڕەتی ٢١ هەن. دماتەر کاتێ دۆڵەتو تورکی جە لۆزانەنە تاپۆش هۊرگېرت و مەترسییەکۍ جە ۋەرا ۋەرشەنە نەمەنۍ، ئیجارەیچ خیاڵش کەرڎۆ کە پەنەوازیشا بە پەشتگیری گەلوو کوردی و سۆڤیەتی نییا و پېوەس بە یاسای بنەڕەتی ٢١ەمیوە بڕۍ چێوێشا فاڕۍ. پا مەعنۍ ڕێکەوتەی گەلوو کوردیشا شێونا. پەی ئانەی ڕووە ۋنەو گەلوو کوردی بکەرا، جە ساڵۊو ١٩٢٤ینە سەرەتا یاساو تەقریری سوکوونیشا بەرکەرڎ و پېوەس پینەیۆ یاساو بنەڕەتی ساڵۊو ١٩٢٤یشا بەرکەرڎە، دماتەر چڼین چێوێشا وەڵێوستۍ.

هەڵبەتە مۆدێرنیتەو سەرمایەداریچ کاریگەریش سەرو ئینەی هەن. ۋەرو ئانەی مۆدێرنیتەو سەرمایەداری تێگەو دۊڵەت نەوەتەوەیش وست وەردەمو تورکیای. بە تەنیا پەی وەڵۍ وستەی ئینەی تورکیاش ئەرکدار نەکەرد، جە هەمانکاتەنە ئەرک و وەرپرسیاری وەڵێوستەی تێگەو دۊڵەت نەتەوەیش جە ۋەرکۊتوو مېیامینینە پنە دا. دۊڵەتو تورکیچ پی مەڵامەتۆ یەکپەرەسیش جە تورکیانە بە بنەماگێرت. پا مەعنۍ دۊڵەتو تورکی ئاوەزیەتۍ فاشیستی پېسە یەک نەتەوە، یەک ئاڵا و یەک زوانیش بە بنەماگېرت. نکۆڵیکەردەی جە گەلوو کوردی و دلېنەبەردەی گەلوو کوردی جە ئەنجامو ئینەینە بەرکۊت و بەردەواما. چڼین کۆمکووژیۍ پېوەس پینەیۆ وەڵێ وزیۍ.

پەیوەندیی بەینو گەلاو کورد-تورکی جە بنەڕەتەنە دماو ئەرەمەرزنای دۊڵەتو تورکی کەم بیۆ. ئینەیچ بە تەمامی ئەنجامو ئاوەزیەتو دۆڵەت نەتەوەیا کە جە لایەنو سەرمایەدارییوە بنیاڎ نریان. چونکی دۊڵەت نەتەوە یەکپەرەسی بە بنەما گێرۆ. دلېنەبەردەی گرڎو کەلتووری، گەل و زوانەکا و وەشکەردەی یەک نەتەوەی بە بنەما گێرۆ. ئا چێوەی کە دۊڵەتو تورکیچ بە بنەما هورش گېرتەن، ئینەنە. ڕێکەوتەی درێژخایەنو گەلا کورد-تورکی ژەعراوی کریا. گوزرێوە گۊرێشا جە پەیوەندیی بەینو گەلا کورد-تورکی دا.

دۊڵەتو تورکی و حکومەت گرڎ کاتۍ گەلوو کوردی تاوانبار مکەرا. پڕوپاگەندەی پېسە گەلوو کوردی خیانەتش چایشا کەرڎەن و گەرەکشانە وڵاتی بەش بەش بکەرا. پېوەس پینەیچ گلېرگەی ژەعراوی مکەرۆ. واڵە-برایەتی و یۆبیەی دلېنە بەرۆ. جە ۋەرا ۋەرو گەلوو کوردینە دژمنایەتی وەڵۍ وزۆ.

جە کاتێوە فرە گرنگەنە کورد پاڵپەشتی گەلوو تورکیایش کەرڎ

بەڵام ئانۍ کە خیانەت مکەرا و دابەشکاری مکەرا، ئانە ۋێشانۍ. کاتێ سەرنج جە تاریخی مڎەیمۍ، جە گرڎ کاتە گرنگەکانە کورد پاڵپەشتی فرە گۊرەشا جە گەلوو تورکی کەردەن. بە پاڵپەشتی کوردا گرڎو مەترسییەکاشا ۋېیەرنێنۍ. ئەر تورکیا ۋێش کەردەن بە وڵات، ئینە جە سەیەو کورداوە بیەن. موینمۍ کە ئی حەقەتینە پێچەوانە مکریۆوە. ئەر پەیوەندییەکۍ خراپۍ بیێنۍ، واڵە و برایەتی نەمەنەن، کورد نە خراپنانش، دۊڵەتو تورکی، حکومەتە تورکییەکۍ ۋێشا مەڵامەتوو ئینیشا بیێنۍ، سیستەمو مۆدێرنیزمو سەرمایەدارییا کە ئاڎۍ پەشتیش پنا بینا خراپشا کەردەن. ئینە ئاوەزیەتو دەوڵەت-نەتەوەیا.

جە ڕۊزگارو ئارۊیمانە ئاوەزیەتو دەوڵەت-نەتەوەی بە تایبەتی جە ۋەرکۊتوو مېیامینینە هۊرشێویۆوە. ۋەرکۊتوو مېیامینی شێویێۊنە و سەرجەنۆ بنیاڎ منریۆوە. دیار نییا ئینە چنی کریۆ. پی مەڵامەتیچۆ ئیسە دۆڵەتو تورکی ڕووبەڕووو قۆناغێوە جدیی بیەنۆ. ئیتر نمەتاوۆ پېسە وەڵتەری پاگیری جە دەوڵەت-نەتەوەی بکەرۆ. هەڵای پاگیرا، بەڵام ئیتر چڼە پا گێرۊرە ئی ئاژە جە دماوە مەنۆ. ئینە مشۊم گرڎ کەسۍ عال بیاوۆشەنە. ڕەنگە دیسان پەیوەندییەکۍ تورک-کوردی سەرڕاسۍ باوە و چارەسەری  و ئەنەیاوای نەتەوەی دیموکراتیکی بە بنەما هۊرگیریۆ. تا ئەنەیاوای نەتەوەی دیموکراتیک بە بنەما هۊرنەگیریۆ، تاوەکو سەرو ئی بنەمایۍ فاڕیایۍ زیهنی ڕووەنەڎۆ، ئەگەر سەرو زیهنیەتی کۆنەپەرەسی پاگیری بکەرا، واتە پاگیری سەرو دەوڵەت-نەتەوەی بکەرا، بێگومان نمەتاویۆ ئی پەیوەندیۍ سەرڕاسۍ بکریاوە. ڕابەر ئاپۆ ۋەرو ئینەی تاریخو کورد-تورکیش سەرجە نۆ  وست ۋەرو چەما گرڎ کەسی. واڵە وبرایەتی و یۆبیەی کورد و تورکی تەنیا بە دڎانیای پۊرەی بە بیەی و مافەکا گلېرگەو کوردی پێک مۍ. بە قبوڵکەردەی مافە سروشتییەکا گەلوو کوردی و وەڵێوستەی نەتەوەی دیموکراتیکی متاویۆ چارەسەر بکریۆ. جە بنەڕەتو بانگەوازییەکەی و مانفیستۆو ڕابەر ئاپۆینە وەڵێوستەی ئینەی بیەیش هەن.

ھیواڎارێنمۍ دۊڵەت و حکوومەتو تورکی، بە تایبەتیچ ئانۍ تورکیاشا وەش مسیۆ، وڵاتپارێز، گەلو تورکی ئی حەقەتینیە بوینا و دەس جە پاگیری نکۆڵیکەردەی-دلېنەبەردەی هۊرگېرا و پەیوەندییەکاشا چنی کوردا کە خراپ نابۍ، سەرجەنۆ سەرو بنەماو سیاسەتو دیموکراتیکی بنیاڎشا بنیاوە.

ڕابەر ئاپۆ، گەلوو کوردی و تەڤگەرو ئازادی پەی ئانەی ئی پەیوەندیۍ جارێوەتەر وەشۍ بکریاوە ھەوڵ مڎا ئا ۋەرپرسیاریە تاریخیەی کە گنۆ سەرشا جارێوەتەر جابەجێش بکەرا. ھیواڎارەنا کە دۊڵەت و حکومەتو تورکی و بە تایبەتیچ گلېرگەو کوردی ئی ۋەرپرسیاریە تاریخیە جابەجێ بکەرا.

ئەوەکۊشای چەکڎاری پەی ئانەی زەمینەو سیاسەتو دیموکراتیکی بکریۆوە پەرەش ئەسا

چا کاتۆ کە سیاسەتو نکۆڵی و دلېنەبەردەی سەرو گلېرگەو کوردیرە جابەجێ کریۍ، گرڎو ئا چێوا کە هینۍ کوردی بێنۍ دلېنە شیۍ. گلېرگەو کوردی ڕووبەروو دلېنەشیەیۍ یەکجاری بیۆ. ڕابەر ئاپۆ چا کاتەنە دەسوەردایۍ تاریخیش کەرد. چونکی ئا ئاژەی کە ئاما ئاراوە تەنیا بە زەرەرو کوردی نەبۍ، بەڵکم بە زەرەرو تورکیچ بۍ. ڕابەر ئاپۆ فرەو وەختی ئی مژارەشە وروژنا. واتش: "تورک بەبێ کوردی نمەتاوۆ بژیۋۆ و کوردیچ بەبێ تورکی نمەتاوۆ بژیۋۆ. فرەو وەختی پەرەش پی مژارەیە دا. پا جۊرەی کە گرڎو ڕایەکا وزیێرە و گەل و گلېرگەو کوردی ڕووبەڕوو مەترسیێوە گۊرەی و دلېنە شیەی بیۆ، ڕابەر ئاپۆ ناچار بی ئەوەکۊشای چەکڎاری دەس پنەبکەرۆ پەی ئانەی زەمینۍ پەی سیاسەتو دیموکراتیکی وەش بکەرۆ. حیچ ڕێوە نەمەنۍ بۍ پەی ئانەی کورد ۋێش پارێزنۆ مەگەر جە ڕاو پەرەپنەدای ئەوەکۊشای چەکڎارییوە گرڎو ڕایەکا وزیێبێنێرە؛ پەی ڕاوەبەردەی سیاسەتو دیموکراتیکی، پارېزنای بوونیەو ۋێش فرە گرنگ بۍ. تەنیا بە پارێزنای بیەو ۋێش تاوۍ ئی ڕۍ بکەرۆوە.

هەتا گەشمەرڎەبیەو هەڤاڵ حەقیقی قەراری، ئامانجو پەرەپنەدای ئەوەکۊشای چەکڎاری جە ئارانە نەبیەن. تا ئا کاتە هەرمانە دلۍ گلېرگەینە کریۍ. ئا هەرمانۍ کە کریا هەرمانێوە سیاسیە بۍ. دماو تیرۆرکەردەی هەڤاڵ حەقیقی قەراری، بەرکۊت کە پەی ئانەی پرۆسەکەی بە ئەنجام بیاونی، مشۊم ۋێت پارێزنی. چونکی حیچ ڕێوەتەر نیا. ئەوەکۊشای چەکڎاری چا سەردەمەنە کۊت ڕۆژەڤو ئێمۆ. ئامانج چنەش وەشکەردەی دەرفەتێوە سیاسی بۍ پەی کوردی؛ وەشکەردەی کەشێوە سیاسی و یاسایی بۍ. ئی زەمینە بە ئەوەکۊشای چەکڎارییوە وەش بیەن. پی مەعنۍ ئەوەکۊشای چەکڎاری دروس و ڕەوا بۍ. گەلوو کوردی زیڼە بیۆ، سەر جە نۆ ژیۋاوە، هۊرئێست و بە ئەرەپڕایەکاشۆ، بی بە گەلوو نەورۆزی.

پەکەکە دەورو ۋێش یاونان مەنزڵ

ماچو ناستەی پەکەکەی مژارێوە تازە نییا. پرۆسێوەن جە ساڵۊو ١٩٩٣ێوە دەسش پنەکەرڎەن و تا ئارۊیچ پەرەش پنەدان. چونکی پەکەکە دەورو ۋێش یاونان مەنزڵ. جە هەمانکاتەنە بە مەڵامەتو ئانەیۆ کە چێرو هەلومەرجو سۆسیالیزمی ڕئالینە ئەرەمەرزیا، بەمەڵامەتو کاریگەرییەکا سۆسیالیزمو ڕئالی، هەرپاسە جە کۊششەکا ڕابەر ئاپۆی کە پەی پەرەپنەدای بە سۆسیالیزمی وەسۍ نەبێنۍ و پەکەکە ئیساتۍ دەورو ۋێش جابەجێکەرڎەن، ۋێش ۋېیەرنان و ۋەرو ئانەی جمېیەرێوە گۊرە سەرشهۊردان، پۊکەی مشۊم بلۊ دلۍ ڕێکوستەی و ئەوەکۊشایێوە تازەیۆ.

ئینەیچ ئانەنە کە ڕابەر ئاپۆ ۋەردەمو جمېیەرەکەینە نیانشەرە. بە مەڵامەتو ئانەی تا ئاستەی کە پەنەواز بۍ وەڵۍ نەکەوت، ئیساتۍ گەرەکشا بەئەنجامش بیاونۆ. بە مەعنێوەتەر حیچ فاڕیایۍ جە ئایدۆلۆژی، فەلسەفە و پارادایمەنە نمەکریۆ. فاڕیایەکە تەنیا ئینا جە ئەنەیاوای، ڕێکوستەی و ئەوەکۊشاینە. پەنەوازا پیجۊرە چنەش بیاومێنە.

هەوڵدای پەی ئایێربەسی و ئاشتیی تێکدریا

ڕابەر ئاپۆ ئی ئامانجشە پی شێوازە جابەجێ کەرد. واتش "ژیۋایۆ تەمام بی، ئیساتۍ کاتو ڕزگاربیەیا". واتە گەرەکش بۍ کە پرسو کوردی جە زەمینەو ئەوەکۊشای چەکڎارییوە بەربکەرۆ و بارۊش سەرو زەمینەو سیاسەتو دیموکراتیکی و گەرەکش بۍ سەرو ئی بنەمایۍ پرسو کوردی چارەسەر بکەرۆ. جە ساڵۊو ١٩٩٣ێنە هەنگامە پەی ئینەی نریا. تورگوت ئۆزاڵ هەوڵش دا ئی زەمینەیە وەش بکەرۆ. چونکی تورگوت ئۆزاڵ هەوڵێوە فرەش دا پەی دمایی ئارڎەی بە تەڤگەری، بەڵام جە دماینە دیش کە پی جۊرە چارەسەر نمەکریۆ. یاوانە کە تورکیا توشو زەرەری بۆ. هەرپۊکەی گەرەکش بۍ پرسەکەی بە ڕێبازو سیاسەتو دیموکراتیکی چارەسەر بکەرۆ. دیش کە ئینە ئینا ئیسفاڎەو تورکیاینە، سەرو ئی بنەمایۍ هەنگامەش نیا. ڕابەر ئاپۆ پەی وەڵێوستەی ئی پرۆسەیە، ئایێربەسێوە یەک لایەنیش ئەرەیاۋنا. مام جەلال چا کاتەنە پەی وەڵێوستەی ئی پرۆسەیە جە ما بەینو تورکیای و ڕابەر ئاپۆینە مېیانجیش کەرد، کۊشش کەرڎ.

بەڵام بەمەڵامەتو ئانەی کە زیهنیەتو دۊڵەتو تورکی سەرو بنەماو نکۆڵیکەردەی-دلېنەبەردەین، پی جۊرە شێوناش. تورگوت ئۆزاڵ دلېنە بریا، بەڵام ڕابەر ئاپۆ دەسش جە ئامانجەکەیش هۊرنەگېرت. سەرەمڕە کۊشش کەرد پەی ئانەی تەڤگەر و ئەوەکۊشای بەرۊنە سەرو زەمینەو دیموکراتیکی. ئەرکێوە چامنەش نیارە جە کۆنگرەو پەنجەمینە. گوزارشتەکېش کە پێشکەش بە کۆنگرەو پەنجەمیش کەرڎە، گرڎ کەسۍ متاوۆ وانۊشۆ. فاڕیای تەڤگەری، سەرجەنۆ زیۋایکەردەیۊش وست وەردەمو کۆنگرەی. حەرچڼە کۆنگرە چی بوارەنە بڕۍ هەنگامێش نیۍ، نەتاواش ئا بنیاڎنیای و فاڕیایەی کە ڕابەر ئاپۆ گەرەکشا، بارۊش ئاراوە. ڕابەر ئاپۆ دیسان بەردەوامبی. گەرەکش بۍ ئی ئامانجیە جابەجێ بکەرۆ.

جە تورکیانە نەجمەدین ئەرباکان هۆجا پەی چارەسەرکەردەی پرسەکەی نامێوەش کیاست. ڕابەر ئاپۆیچ جوابو ئا نامەیشە داوە. ئەرباکان هۆجا دیش کە بەرژەوندی تورکیای جە چارەسەرکەردەی پرسو کوردینە موېیەرۆنە. سەرو ئا بنەمایۍ هەوڵش دا زەمینێوە وەش بکەرۆ، بەڵام ئەرباکان هۆجایچ جە دەسەڵاتی دووروزیاوە. ڕابەر ئاپۆ گەرەکش بۍ ئا پڕۆسەی جە ساڵەکا ١٩٩٣، ١٩٩٥ی چنی ئەرباکان هۆجای دەسش پنەکەردەبۍ، جە هۊرسەنگنایەکاشەنە کە ١٥و ئابو ساڵۊو ١٩٩٨ی کەردێش، بیاوۆ بە ئامانجەکەیش. گەرەکش بۍ سەر جەنۆ بنیاڎنیایۆ، فاڕیای تەمام بکەرۆ. پی ئامانجەیۆ دیسان ئایێربەسی یەک لایەنەش ئەرەیاۋنا، بەڵام بە پیلانگێڵنی مېیاننەتەوەیی جواب دریاوە. پەی چی؟ چونکی مەنەیۆ پرسو کوردی جە زەمینەو جەنگینە، نەک تەنیا جە تورکیانە بەڵکم پەی چڼین بازنا قازانجش بۍ، جە مېڎانی مېیاننەتەوەیینە کەسانۍ تەرۍ بێنۍ کە قازانجش چنە کەرێنۍ. پۊکەی گەرەکشا نەبۍ کە پرسو کوردی بە ڕێبازو سیاسەتی دیموکراتیکی چارەسەر بکریۆ، شێوناشا. هێزو ئێمەیچ ئانڼە نەبۍ کە ئاهەوڵە تێکدەرا بێ کاریگەر بکەرۆ. حەرچنە گەرەکما بۍ ئینیشا بێ کاریگەر بکەرمۍ، بەڵام هەوڵەکێما پێسە وێشا مەنێوە.

کاتێ ڕابەر ئاپۆ بە پیلانگێڵنیێوە مېیاننەتەوەیی باڵبەس کریا، جە هەلومەرجو ئیمراڵیینە کە سەختتەرین هەلومەرجەکۍ جەهانی، دلۍ ئا مېیانە ناڕەواینە فاڕیۍ، فاڕیای و سەرجە نۆ بنیاڎ نیایۆ کە جە ساڵۊو ١٩٩٣ێوە وەڵێکۊتو تەمامش کەرد. تەڤگەرش سەرجەنۆ یاۋنا بە پارادایمێوە تازەی. پارادایمو بنیاڎنیای گلېرگەو ئیکۆلۆژیکی، ئازادیوازی ژەنۍ و دیموکراتیش وەڵۍ وست. پینەیچ گەرەکش بۍ تەڤگەری وزۊ سەرو زەمینێوە سیاسی و یاسایی و سەرو ئی بنەمایۍ پرسەکەی چارەسەر بکەرۆ، بەڵام پیلانگێڵنی مېیاننەتەوەیی و هێزە وابەستەکێش، بڕۍ هێزۍ جە تورکیانە، دیسان جە پانیشت، بڕۍ دلۍ ۋێمانە دەسشا کەرڎ بە دەسوەردای ئینەی. بە تەسفیەکەردەی جوابشا داوە. ئامانجشا ئانە بۍ دمایی بە تەڤگەری بارا، بەڵام تەڤگەر جە دژو ئینەی ئەرەپڕا و ڕابەر ئاپۆ جە ساڵەکا ٢٠٠٣، ٢٠٠٥، ٢٠٠٩، ٢٠١٣ینە جە کۊششەکاش  بەردەوام بی.

کاتێ چی کۊششا بەردەوامبی، هەمیشە بە تێکدای جوابشا داوە. پۊکەی نەتاواش پەنەوازیەکا پارادایمەکەی بە تەمامی جابەجێ بکەرۆ. حەرچڼە بڕۍ هەنگامۍ نریێ بێنۍ، بەڵام تەمامو تەکنیکو پارادایمەکەی جابەجێ نەبی. بە پاو پەنەوازیەکا ڕێکوستەی و ئەوەکۊشای وەڵۍ نەوزیا. ڕەنگە دماو پیلانگێڵنی مېیاننەتەوەیی سەرو بنەماو پارادایمی تازەی ئاما ئیتر فەرمانەو پەکەکەی تەمام بیەن، ئەرک، ۋەرپرسیاری و دەورو ۋێش جابەجێ کەردەن و پۊکەی یاگۍ ئاڎینە ڕێکوستەبیەیۍ بە پاو پارادایمەکەی وەڵێوزیا. تاوەکو جە کۆنگرەنە قەرارو ئینەی دریا. پەکەکە هۊرشێویاوە، کادەک جە یاگێشەنە ئەرەمەرزیا، بەڵام چنی ۋېیەرنای چنی کادەکی ڕێکوستەیۍ بە پاو پارادایمەکەی وەڵێ نەوزیا. ئاژەو مەترسی نە ۋېیەرد. ۋەرو ئینەیچ ڕابەر ئاپۆ ئاماژەش پانەی دا پەکەکە سەرجەنۆ جە بیەو ۋێش بەردەوام بۆ. ئینە بە تەمامی پەی لابەردەی مەترسییەکاو تەسفیەکەردەی بۍ کە چا کاتەنە بەرکۊتەبۍ.

حەج کەسۍ پاڵپەشتی کوردی بەدەس بارۆ ئەنجام گێرۆ

ڕابەر ئاپۆ هەم ئاژەو تورکیای و هەم ئاژەو پەرەسانای ۋەرکۊتوو مېیامینی و بەردەوامی ئەوەکۊشای جمېیەرەکەیش هۊرسەنگنان و جە ئەنجامەنە داواو ئاشتی و گلېرگێوە دیموکراتیکیش کەرڎ. بە دڵنیاییوە ئی بانگەوازییەشە جە ۋەرا ۋەرو حیچ سەوداو مامەڵێوەنە نەکەردەن. ڕابەر ئاپۆ بە دەسوەڵێوستەی ۋێش ئی هەنگامېشە نیێنە. چونکی ڕابەر ئاپۆ ئینەش دەسنیشان کەرد؛ ئیساتۍ هەلومەرجو تورکیای، هەلومەرجو ۋەرکۊتوو مېیامینی و ئا ئەوەکۊشایەی کە جمېیەرەکەما ڕاوەبەرش کەرۍ و دەرەنجامەکێش دەرفەتو ئانەیش کەردۆ کە هەنگامېوە چامنۍ هۊرگێرۆ. ئا هەلومەرجەشە ڕەخسنا کە جە ساڵۊو ١٩٩٣بەدماوە گەرەکش بۍ بە ئەنجامش بیاونۆ بەڵام ڕاش پنەنەدریا. ئاڎ ئینەش تەنیا پەی کوردی نەکەرد، بەڵکم پەی گەلاو تورکیای و پەی ۋەرکۊتوو مېیامینی و پەی مرۆڤایەتیچ ئەنجامدا و واتش: "ئەر هەلومەرج مەیسەر بکریۆ، من هێزو تیۆری و پراکتیکیم هەن کە گرفتەکەی فاڕووە پەی مېڎانی یاسایی و سیاسی و چارەسەرش بکەرو". ئینەش فرە بە ڕۊشنی ئەرەیاۋنا. ئینە تەنیا چێوۍ بۍ کە ئاڎ گەرەکش بۍ. وە بڕۍ هۊرچنیێش وستۍ وەردەم و تورکیای. واتش: "ئەر دیموکراتیزەبیەی جە تورکیانە وەڵۍ گنۆ، نکۆڵی و دلېنەبەردەی کوردی مردۆنە، هەنگامەکێچ بەرەو چارەسەری دیموکراتیکی و سیاسی جە بەدیئاوردەی پرسو کوردینە بنریۆ، ئانە جە مەسڵەحەتو گرڎ لێوەنە بۆ". تورکیا ئیسفاڎێوە فرە چینەی مکەرۆ. گەلاو ۋەرکۊتوو مېیامینی و مرۆڤایەتی جارێوەتەر دەسکەوتێوە گۊرە بەدەس مارا. ئەر ئی هەنگامۍ نەگیریۆنە ۋەر، سیاسەتو ئیساتۍ بەردەوام بۆ و پاگیریش سەر بکریۆ، ئینە کێشەکاو تورکیای قورستەر مکەرۆ، تورکیا زەرەری گۊرەش لا میاوۆ. پەی چێشی؟ چونکی تورکیا جە سیاسەتو نکۆڵی و دلېنەبەردەینە حیچ ئەنجامێوەش بەدەس نارڎ. گرڎو دەرفەتە دلېینەیی و جبەریەکێش بەکاربەردۍ. پاڵپەشتی ناتۆی و پاڵپەشتی پەدەکەی و عێراقیش هۊرگېرت، بەڵام سەرەڕاو ئینەیچ حیچ ئەنجامێوەش بەدەس ناورد. ئی سیاسەتە شکسش ئارڎ. تورکیا ڕووبەڕوو مەترسیێوە گۊرەی بیەنۆ. فاڕیایۍ گۊرە جە ۋەرکۊتوو مېیامینینە ڕووەمڎا، بەردەوامیچ بۆ. ئی پێشئامایۍ ۋەرکۊتوو مېیامینیچ پەیوەندی فرە نزیکشا بە تورکیایۆ هەن. ئینەیچ جە کاتێنە کە کێشەکۍ تورکیای، پرسو کوردی پەرەش ئەسان. پەی ئا هێزا کە هەوڵو بەدەسئاوردەی ئەنجامی مڎا جە ۋەرکۊتوو مېیامینینە، کێ پەشتیوانی کوردی بەدەس بارۆ و پەشتگیری کوردی بکەرۆ گرفتەکێش چارەسەرۍ با و ئەنجامی ئەرێنی بەدەس مارۆ.

سەرکۊتەی بانگەوازییەکەی پېوەسا بە هەنگامەکا تورکیایۆ

ئیسرائیل سەرش مردۆ، ئێران سەرش مردۆ و تورکیا سەرش مردۆ. ئەر تورکیا هەنگامەو دیموکراتیکبیەی نەنیۆ و پرسو کوردی چارەسەر نەکەرۆ، پرسو دیموکراتیکی چارەسەر نەکەرۆ، بێگومان تورکیا زەرەرێوە گۊرە چینەی موینۆ. ڕابەر ئاپۆ تورکیای بە بنەما هۊرگێرۆ، گەرەکشا تورکیا دیموکراتیک بۆ. ئینەیچ تەنیا بە پەشتگیری و ڕێکەوتەی کوردا بۆ. دیسان ئاماژەش بە فەلسەفەو ئەرەمەرزنای کۆمارو تورکیای کەرد، واتش 'ئەر تورکیا هەنگامە بنیۆ، ئانە بنەماو ئینەی وەش بۆ' و ئی هەنگامېشە نیا.

چی بوارەنە سەرکۊتەی بانگەوازەکەی بێگومان پېوەسا بە هەنگامەکا تورکیایۆ. جە جەهانەنە حیچ پرسێوە بە هەنگامەی یەک لایەنە چارەسەر نەکریان. نمونێوە چامنە نییا. ڕابەر ئاپۆ جە لاو ۋێشۆ ئا هەنگامۍ کە ئشیۍ نیێنێش، نیێش و واتش 'پەی ئانەی ئی پڕۆسەیە وەڵێ وزو، مشۊم دەرفەتم پەی مەیسەر بکریۆ. واتە مشۊم هەلومەرجو من فاڕیۆ، مشۊم ئی سیستەمەو ئیمراڵی هۊرشێویۆوە'.

مشۊم ئازادی بەڎەنی ڕابەر ئاپۆی و هەلومەرجو ئەوەکۊشای ئازاد مسۆگەر بکریۆ. مشۊم جە پەرلەمانەنە کۆمیسیۆنێوە بنیاڎ بنیۆ و جە دەستوور و یاسانە چن فاڕیایۍ بکریۆ. باخچەلی ماچۆ ڕابەر ئاپۆ "با بۍ و جە پەرلەمانەنە قسۍ بکەرۆ، با جە گرووپو دەم پارتینە قسۍ بکەرۆ". چنی قسۍ بکەرۆ؟ دەرفەتو قسەکەردەیش نییا، بەڵام ئەگەر یاسا ۋەرا ۋەر بە ڕابەر ئاپۆی و کوردا فاڕا، ئەر هەلومەرجو ئەوەکۊشای ئازاد مسۆگەر بکریۆ، ئەر سیستەمو ئیمراڵی هۊرشێویۆوە، ئانە متاوۆ هەرمانەی چامنۍ بکەرۆ. ئانەی مشۊم کریۆ ئینەنە. و چەمەڕایی گرڎ کەسیچ ئینەنە.

گرڎ کەسۍ باسو ئینەی مکەرۆ، تەنیا سری سورەیا ئۆندەر باسو ئینەیش نەکەرد. سری سورەیا ئانەی جە دڵ و مەخزو گرڎ کەسێنە بۍ، ئارڎش سەرو زوانی. ئانەی مکەرۊش ئینەن. پەنەوازا دۊڵەتو تورکی ئی هەنگاما بنیۆ. هەتا دەوڵەت هەنگامە نەنیۆ، چێوۍ کە ڕابەر ئاپۆ زیاتەر چینەی بکەرۊش بیەیش نییا.

پۊکەی ئەر تورکیا گەرەکشا ئی پرۆسە وەڵۍ گنۆ، مشۊم هەلومەرجو ئەوەکۊشای ڕابەر ئاپۆی سەرڕاس بکەرۆ. مشۊم بە شێوێوە ئازاد بتاوۆ ئەوەکۊشای بکەرۆ. مشۊم سیستەمو ئیمراڵی هۊرشێویۆوە. ئا کاتە پەنەوازیەکۍ بانگەوازییەکەی جابەجێ مکریا.

مشۊم بارگرانیەکۍ سەرو رابەر ئاپۆی کەمۍ بکریاوە، ۋەرپرسیاری جە ئەستۆ گێڕا

گەلوو کوردی ئەوەکۊشایۍ گۊرەش ئەنجام دان. چی ئەوەکۊشاینە باجی قورسش دان و ئێشی گۊرەش چەشتەن. جە ئاکامەنە بەهای گۊرەش بەدەس ئارڎەن. گەلوو کوردی نەک تەنیا پەی ۋێشا، بەڵکم پەی گەلاو تورکیای و گەلا ۋەرکۊتوو مېیامینی و مرۆڤایەتیچ بەهای گۊرەشا بەرهەم ئاوردەن. پۊکەی گرڎو چەمەکا ئینۍ سەرو ڕابەر ئاپۆی و ئا ئەوەکۊشایەی کە ڕاوەبەریش مکەرۆ.

چونکی ئا ئەوەکۊشایەی کە لوان ڕاوە ئەنجامێوە گۊرەش چنە کۊتەنۆ. پۊکەی گرڎ عال مزانا کە ئەرکێوە گۊرە ئینا سەرو شانا ڕابەر ئاپۆیۆ و ڕاس مکەرا. بەڵام جە کاتێنە کە گرڎ ئینەی مزانا، دروس نییا گرڎو بارگرانییەکەی وزانۍ سەرو شانا ڕابەر ئاپۆی. ڕابەر ئاپۆ هەر جە سەرەتاوە تا ئیساتۍ ۋەرپرسیاری و ئەرکە قورسەکێش ۋەرا ۋەر بە گەلەکەیش، گەلا و مرۆڤایەتیی جە ئەستۆنە بیەن و هەمیشە کۊشش کەردەن پەی جابەجێکەردەیش جە سەختتەرین ئاژەکانە.

پۊکەی نمەبۆ گرڎو ۋەرپرسیاریەکەی وزیۆنە سەرو شانا رابەر ئاپۆی. پەی ئانەی هەوڵ و ئەوەکۊشایەکێش بیاوا بەرهەم، پەنەوازا گرڎ لێوە چی پرۆسەنە ئەرک و ۋەرپرسیاری ۋێشا جابەجۍ بکەرا.

ئەر بە مەڵامەتو ئا پێشئامایاوە کە رووەشا دان، لاو گەلوو کوردەسانی و بڕۍ دۆسا گەلوو کوردیۆ نیگەرانی بۆنە، مشۊم چانەیچ بیاومێنە، سروشتییا. چونکی پېسە واتم ئاڎۍ باج و بەهێوە قورسشا دان و ئێششا لا یاوان و جە ئاکامەنە دەسکەوتێوە گۊرەشا هەن. بە دڵنیاییوە ئاڎۍ گەرەکشا نیا ئی دەسکۊتۍ لاوازۍ با. ئاڎۍ چەمەڕێنۍ و گەرەکشانە ئی دەسکەوتۍ زیاتەر بەهێزتەرۍ با و بە ئەنجامۍ کاریگەر بیاوا.

بە گرڎیی هەرمانێوە کە رابەر ئاپۆ مکەرۆش. پارېزنای دەسکەوتەکان و وەڵۍ وستەیشانە. هەرپاسە بەدیئاوردەی خیاڵ، وەرم و داواکارییەکا گەلوو کوردی، گەلاو تورکیای و گەلاو ۋەرکۊتوو مېیامینی و مرۆڤایەتییا. ئا هەنگامۍ کە نریێنە سەرو ئی بنەمایێنە. پېسە فرێوە کە ماچا وازئاوردەی جە جەنگی پاشەکشەکەردەی و دەسهۆرگېرتەی نیا جە دەسکەوتەکا. به پێچەوانۆ زیاتەر هەوڵ مڎەیمۍ دەسکەوتەکا ئیساتۍ زیاتەر و فراوانتەرۍ بکەرمۍ و وزمێشا خزمەتو گەلوو کوردی، گەلاو تورکیای و مرۆڤایەتیوە. پۊکەی پەنەوازا پی جۊرە چی سەرنجەیە بیاومێنە.

بێ ڕابەر ئاپۆی و کوردا کەس نمەتاوۆ سیاسەت بکەرۆ

بێ ڕابەر ئاپۆی و کوردا کەس نمەتاوۆنە سیاسەت بکەرۆ

کریۆنە بڕێ کەسێ حەقەتینەو ڕابەر ئاپۆی بە تەمامەتی نەیاوۆنە، کریۆنە ویرکەراوە، ئینە چێوێ ئاسایییا. پاسە ویرکەرووە کە بە پاو کاتی ئی ویرۆکە هێواش هێواش مەمەنۆ. چونکە جە تاریخمانە فرەو جاری ئی ویرکەردەیۆ بەرکەوتەن، گەل کەوت ویرکەوتەی، بەڵام دماتەر پەیشا بەرکەوت ئی ویرکەردەیۆ بەڕاسی بێ بنەما بیێنێ. چونکە گرڏ جارێ ڕابەر ئاپۆ ئەوەکۆشای زیاتەر گۆرە کەرۆ . پەی ئینەی بڕواو گەلەکەیما و دۆساما بە ڕاڤەر ئاپۆی فرە گۆرەن. ماچانە ئەر ڕابەر ئاپۆ بڕێ هەنگامێ بنیۆ، ئینە ماناو ئانەی مێ کە چێوێ مزانۆنە. هەتا ئیسە حەڵەت نەبییەن. بەڕاسی حەقەتینەو ڕابەر ئاپۆی ئانەن کە حەڵەت مەکەرۆ و کەس فریو مەرڏۆ. ڕابەر ئاپۆ جە تەمامو ژیوایشەنە ئینەش نیشانە دان. ڕابەر ئاپۆ پەی وێس ڕوێ نەژیوان. دلێ هەلومەرجی فرە سەختەنە، چێرو بێدەرفەتییەکانە پەی گەلوو کوردی، گەلو تورکیا، گەلو وەرکەوتوو میامینی و مرۆڤایەتی بیاوۆنە سەرکۆتەی گرڏ کاتێ ئەوەکۆشایش بەردەن ڕاوە. ئا ئاستەی ئارۆ بنیادش نیان جە لایەنو گرڏ کەسێوە وینریۆنە.

ئیتر کەس بەبێ ڕابەر ئەپۆی و کورد نمەتاوۆنە سیاسەت بکەرۆ. دۆخێ دروس بییەن کە گرڏ کەسێ موحتاجو کوردیا. ئینە ئەنجامو ئا ئەوەکۆشاینە کە ڕابەر ئاپۆ بەرۆش ڕاوە. ئیسە گەلوو کوردی بییەن بە گەلێوە فرە بەقیمەت.

بڕێ دوژمنێ قەسەم واردەو ڕابەر ئاپۆی بینێ. جە ڕۆو دەستپێکیۆ گرڏ کاتێ دوژمنایەتی چنی ڕابەر ئاپۆی و ئا ئەوەکۆشایشا کەردەن کە وەڵێش وستەن. دیسان جە ڕۆو دەستپێکیۆ جە دژو ئی تەڤگەرەیە  جەنگی دەروونی، بە تایبەتی جە ئاستێوە فرە بەرزەنە و جە فرەو لایەنیۆ بەردەنشا ڕاوە. گەرەکشا بێ هۆشیاری گرڏ کەسێ تێکەڵ کریۆنە. گەرەکشا بییەن بێ بڕوای و بێ قەراری وەڵێ وسا. حەر چنە جەنگی تایبەت و دەروونی جە ئاستێوە فرە بەرزەنە لواڕاوە، گەلەکەما ئیتر چانەیە یاوانەنە. چی ئنە دوژمنایەتی ڕابەر ئاپۆی، ئەوەکۆشای و ئا چارەسەرییا کە وەڵێش وسۆنە کریۆنە، بە شێوێ ڕۆشن دیارا.

 

چونکە ڕابەر ئاپۆ، بە ئەوەکۆشای، ژیوای و بەها بنیادنریێکێ ئی حەقیقەتەشە وستەن ڕووە. پۆکەی بڕواو گرڏ کەسێوەش بەدەسئاردەن. کریۆنە ئا هێزێ کە جەنگی تایبەت بەرا ڕاوە، دوژمنایەتی ڕابەر ئاپۆی مکەرا، گەرەکشانە بڕوا بە ڕابەر ئاپۆی نازانە.

داوام ئانێنە کە گرڏ کەسێ هەوڵ دۆنە داواو 'ئاشتیی و گلێرگەی دیموکراتیک'و ڕابەر ئاپۆی خاستەر کەرۆنە. ڕابەر ئاپۆ جە بەرگرینامەکاشەنە ئینێشە فرە بە وەرفراوانی شڕۆڤە کەردینێ. دەقو بانگەوازەکەی بە شێوێوە پوخت ئینەن. مشۆم پی جۆرە بیاومێشەنە.

ڕابەر ئاپۆ ئا وەرپرسیارێتی و ئەرکەش کە پەی مرۆڤایەتی جەئەستۆ گێرتەن، جابەجێش مکەرۆنە

ڕابەر ئاپۆ گەرەکشا پەی گەلوو کوردی و گەلوو تورکی و گرڏو مرۆڤایەتی هورسەنگنای پەی ئی دەرفەتە تاریخییە بکەرۆ. هەوڵ مڏۆنە ئەوەکۆشایێ گۆرە بکەرۆ و یاونۆنەش سەرکۆتەی. مشۆم پشتگیریێ گۆرە جە هەوڵەکا ڕابەر ئاپۆی کریۆنە. پێسەو جارانی، پەنەوازا گرڏما جەدەوری رابەر ئاپۆی یۆگێرمێنە،پەی هامبەشکەردە و ئەرکی و وەرپرسیارێتیی و ئەوەکۆشای، ئی سەرکۆتەیە بەدەس بارمێنە. پەی ئینەی ئازادیی جەسەیی ڕابەر ئاپۆی پێسەو ئامانجێ وسۆ وەرچەم، پەی بەدیئاردەیش ئەوەکۆشایێ گۆرە بکەرۆ. پەنەوازا داواو هورشانایح سیستەمیپو ئیمراڵی کریۆنە، داوا کریۆنە پەرلەمانو تورکیای بە ئەرکو وێش هورسۆنە.

ڕابەر ئاپۆ ئا ئەرک و وەرپرسیارێتییەی کە پەی گەلوو کوردی و گەلوو وەرکەوتوو دلێڕاسەی و مرۆڤایەتی جەئەستۆ گێرتەن، جابەجێش مکەرۆ. تەنها کەسێ بێ ویژدانێ و، ئانێ ئامانجشا ئازادی و دیموکراسی نییا، ئامانجشا خزمەتکەردەو گەلوو کوردی و تورکی و گەلوو وەرکەوتوو دلێڕاسەین و مرۆڤایەتی نییا، متاوانە باس چی چێوا بکەرا. پەکەکە نبەهای گۆرێش بە گەلوو کوردی و گەلوو وەرکەوتوو دلێڕاسەی و مرۆڤایەتی بەخشا. ڕاش جە سیاسەتو نکۆڵی  و دلێبەردەو کوردا گێرت و دەرفەتو ئاشتی و چارەسەریش پەی کوردی ڕەخسنا. فاڕییایێ گۆرەش جە زیهنیەت و کەسێتی و ژیواو گەلوو کوردی ئارد ئاراوە. گەلوو کوردیش فاڕان پەی گەلێوە کە پەی وێشا مژیوا و ئەوەکۆشای و عاشقو ئازادی و دیموکراسیینێ. بەهاو گەلوو کوردیش جە جەهانەنە زیا کەردەن. ئارۆ گرڏ کەسێ پێسەو نموونێوە چەم جە کوردا مکەرۆ. دیسان ڕابەر ئاپۆ، تەڤگەرو ئازادی فاڕیا  و بنیاتنیایێ گۆرەش جە کوردەسانەنە ئارد ئاراوە. گەلێوەش خوڵقنان کە یاگێ وەشەویسی و ڕێزیا. گەلێوەش ئاردەن ئاراوە کە جە گرڏ بارودۆخێوەنە ئازادی وێس وەشکەرەکا. شۆڕشو دیموکراتیکش جە کوردەسانەنە بەرەو وەڵێ بەرد. زیهنیەت و کەسێتی و ژیوای دابەشبیەو کوردیش سەرجەنۆ ڕاس کەردۆ و یۆبییەو ئی گەلەیشە مسۆگەر کەرد. گرڏو ئا بەهایاشە بنیاتنیێوە کە پاشێلکریێبێنێ. گرنگتەر چانەی، هێڵەو ئازادی ژەنێش بەخشا بە تەڤگەرو ئازادی کوردی و ئەوەکۆشای ئازادی و دیموکراسی جە جەهانەنە.

بە ڕۆشنی نیشانەش دان، ئانێ ئازادی و دیموکراسیشا گەرەکا، تەنیا تاوانە سەرو بناغەو ئازادیی ژەنا یاوانە پی ئامانجەیە.

کەس نمەتاوۆ ئەوەکۊشای ڕابەر ئاپۆی و پەکەکەی لەکەدار بکەرۆ

پۊکەی ئا ئەوەکۊشای ئازادی و دیموکراسییەی ڕابەر ئاپۆ پەرەش پنەدان، ڕاش پەی وەڵێکۊتەی چامنە گۊرەی کەردەنۆ. پېسە وەڵتەر باسم کەرد، بڕۍ کەسۍ ماچا "ئاپۆ و پەکەکە هیچشا پێشکەش بە گلېرگەی نەکەردەن، ئیسە پاشەکشەشا جە ئەوەکۊشای کەرڎەن و دەسکەوتەکا وزا مەترسیۆ" پینەیچ پرۆپاگەندە مکەرا. ئینە پرۆپاگەندەو دژمنە سەرسەختەکا پەکەکەی و ڕابەر ئاپۆینۍ. سیاسەتو ئا کەسانە کە هەڵای پاگیرێنۍ سەرو سیاسەتو نکۆڵی و پاکتاوکەردەی دژو کوردا. ئینۍ هەوڵێوەنۍ پەی ڕاگێرتەی جە ئەنەیاوای و شێونای ڕاسیی ئەوەکۊشای ڕابەر ئاپۆی. پەنەوازا پاسە بیاومێنە.

مشۊم بزانا ئاڎۍ هەرچی بکەرا، نمەتاوا بیاوا ئەنجام. ئەوەڵجار نییا ڕوبەڕو ئی هەڵوێسا بیمۍ. چا ڕوۆن تەڤگەرەکەما یووەم هەنگامەش نیێەنە، هەمیشە ڕووبەڕوو ئی هەوڵا بیێنمێوە بەڵام هەمیشە هەوڵەکۍ لوێنۍ خزمەتو وەڵێکۊتەی تەڤگەرەکەیماوە. چونکی ڕابەر ئاپۆ ئینێشە گرڎ کەردۍ بە مەڵامەتو بەهێزکەردەی تەڤگەرەکەی. پی جۊرە تەڤگەرەکەش وەڵۍ وست.  

بڕۍ پەرسا، پەکەکە هێزو ۋێش چکۊوە هۊرگېرت؟ ڕابەر ئاپۆ هێزو ۋێش جە فەلسەفە و ئایدۆلۆژی و پارادایم و گەلەکەی و ئا ئەوەکۊشای ئەنجامش دان و ئا بەهایۍ بنیاڎش نیان، هۊرگێرت. پېسە ئانەی ویرش چنە مکریۆوە و بڕۍ کەسۍ پرۆپاگەندەش پەی مکەرا، حیچ کەسێ هامکاری کوردی و ڕابەر ئاپۆی و ئەوەکۊشای ئازادیش نەکەردەن. بەپێچەوانۆ، هەردەم هەوڵشا دان ڕاگیریش ۋنە بکەرا و قەتیسش بکەرا و خنیکناش.

بەڵام ڕابەر ئاپۆ و گەشمەردێما و گەلەکەما ئی زنجیرێشا ماڕا و ئێمەشا یاۋنا پی ئاستەو ئارۆی. ئینە حەقەتینا. کەس نمەتاوۆ ئی حەقەتینیە لەکەدار بکەرۆ. کەسۍ فرۍ هەوڵشا دا شێوناش، بەلام حەجگیز نەیاوۍ ئەنجام و جە ئایندەیچەنە نمەیاوا حیچ ئەنجامێوە.

ئیدامەش هەن.....