"پەیماننامەو لۆزانی گورزێوە کوشندەن جە مافوو چارەو وێنویستەی و واستەی ئازاڎیی گەلا"

ئارۊکۆنفرانسوو بەیننەتەوەیی پەیماننامەو لۆزانی سەرنیشت و وەرکەوتوو سوریاینە دەسش پەنە کەرد، قەرارا دووۍ ڕوۍ خواینۆ. دلێشنە ١٥٠ کەسایەتیۍ و سیاسەتمەدارۍ و مافشناسۍ و ئەوەکۆڵەرۍ وەرکەوتوو دلێڕاسەی بەشڎارۍ بێنۍ.

 

بەناموونیشانوو "لۆزان: ڕاسکەرڎەیۊو پەرسەکاو ئارامی و ئاسایشوو هەرێمی"، بە سەرپەرشتیی ناوەندوو ئەوەکۆڵیای ستراتیژیی وەرنیشتی (NRLS)، ئارۆ، هەرمانەکاو کۆنفرانسی بەیننەتەوەیی پەیماننامەو لۆزانی جە شاروو حەسەکەینە دەسش پەنە کەرد.

دماو دەیەقێوە مرڎای پەی گیانوو گەشمەرڎا، ئەنداموو ڕاوەبەریی (NRLS)، ڕاکان شێخی خێرامای مێمانەکاش کەرد و باسش جە ئامانجەکاو کۆنفرانسەکەی کەرد. دماتەر هامسەرۆکوو مەجلیسوو جابەجاکەرڎەی ئیدارەو وێڕاوەبەریی سەرنیشت و وەرکەوتوو سوریای، بێریڤان خالیدە واچێوەش پێشکەش کەرد.

بێریڤانە واتش: "دماو چند ڕوۍ تەری، سەد ساڵۍ ملۊملوو پەیماننامەی شووموو لۆزانیرە، کە ٢٤ تەمووزوو ١٩٢٣ جە شاروو لۆزانینە ئیمزا کریا، بەینوو لایەنە میاندەوڵەتی و هەرێمییەکانە، پا سەبەبە کوردسان بەش کریا پەی چوار پارچا و لکنیا بە تورکیای و عێراقی و سووریای و ئێرانیوە، پینەیچە بی بە یۊجە تەرسدارتەرین پەیماننامەکا سەروو حسابوو گەلاو هەرێمەکەی، کە کورد و عەرەب و سریانی و نیشتمانەکەیشا کە هەزاران ساڵێن سەرشۊژیوێنێ".

ئینجا واتش: "ئی پەیماننامە و ڕێککەوتەیە قۆناغێوە تاریکا جە تاریخوو گەلوو کوردینە، گوزارشا جە پیلانگێڵنیێوە قێزەونی سەروو دەسوو دەوڵەتە قەوەت و هەژمووندارەکاو سەدەی ویەرڎەی، پەیماننامەکە بە پیمەروو ئی دەوڵەتا مجیارە، پینەیچ گەلوو کوردی بی بە گەورەتەرین قوربانی، هەرچند ئا وەختە چەمەڕوانوو چێوی خاستەری کەرۍ جا دۆساشە کە وەعدوو هامکاری و پەشتیوانییشا دابۍ، پەی ئازاڎی و ڕزگاربییەی جە ستەمی و زۆرڎاری".

جە درێژەو قسەکانەش بێریڤان خالیدە ئاماژەش پانەیچە کەرد، پەیماننامەو لۆزانی ئا وەخت و ئیساتێچ گورزێوە کوشندەن جە مافوو چارەو وێنویستەی گەلا و واستەی و ئازاڎی و ژیوای ئاشتییانەو ئی گەلا؛ واتش: "پینەیچ مەکینەو کوشتەی و سەرکوتی چا وەڵاتانە کەوت هەرمانە، کە کوردسانشا ملەرە بەش کریا، شۆنەوارەکەیچش سەروو گردوو گەلاو هەرێمەکەیۊبەر کەوت، پێسە: ستەمی، بەکۆیلەکەرڎەی، کوشتەی، گێرتەی، ئاوارەکەرڎەی، وێرانکەرڎەی دەگا و شارەکا، سڕیەیۊئشناسنامەی و زوانی و بییەی نەتەوەیی، لاوازکەرڎەی ئینتیمای نەتەوەیی، دایوەنەی جە ئیرادە و میراتی کولتووری، جەنگی کۆکوشی پێسە پەشتینەی عەرەبی و ئاماری جە سوریانە، ئەنفال و کیمیاویواران جە عێراقنە".

هەرپاسە ڕۆشنیچش کەرڎۆ، پڕۆژەو "خاسسازیی ئەنادۆڵی" جە ڕاسیینە، پڕۆژەو ئەسیمیلاسیۆنوو گەلە غەیرە تورکەکان، دلۍ چوارچوو تۆرانیزمینە، ئا تاوان و پاشێلکاریۍ جە هەرێمەکاو سەرنیشتی و وەرکەوتوو سوریاینە ڕووە مدا، جە بەئامانجگێرتەی خەڵکی سڵامەتی و فەرماندەکا و بەتایبەت ژەنە سەرمەشقا، فاڕای دیمۆگرافی و ئاوارەکەرڎەی خەڵکی ڕەسەنی و بنیاتنیای کۆڵۆنییەکا، هیچ نییا جگە جە "پرۆژێوە تورکیی درێژکریاوەو پڕۆژەو خاسسازیی ئەنادۆڵی".

هەرپاسە بێریڤانە جەختیچش کەرڎۆ، سەرەڕاو ئی پیلانگێڵییا دژوو گەلوو کوردی، سەرەڕاو ستەمکارییەکاو ئەرەگیراو کوردسانی، گەلوو کوردی نائومێد نەبییەن، دەسبەرڎاروو واستەی پیرۆزیی ئازاڎی نەبییەن، بەرڎەوام بییەن، جە کۆشیای و خەباتی، واتش: "دەسکەوت و بەرهەمەکاو ئارۆی ئەمڕۊجە وەرنیشت و سەرنیشت و وەرکەوتوو سوریای، بەڵگەو ئی خەبات و کۆشیایەنێ".

هامسەرۆکەو مەجلیسوو جابەجاکەرڎەی ئیدارەو وێڕاوەبەریی سەرنیشت و وەرکەوتوو سوریای ئاشکراش کەرد، وەرپەرسیاریی تاریخی و ئەخلاقی گنۊسەروو شانەو دەوڵەتە بەشڎاراو ئی هامپەیمانییە پەی ڕاگێری جە دووەبارەنەبییەیۊکارەساتەکا سەروو گەلوو کوردیوە، هامکاریکەرڎەی پەی یاوای بە مافە ڕەواکاش. ئیدارەو وێڕاوەبەری پارادایمێوەن پەی ئیرادەو گەلا پەی ژیواێوە دیموکراتیکی، بە پاو پێوەژیوای ئاشتییانەی و برایەتیی گەلا، "جوابێوەن پەی پڕۆژەو قاڕچنیەیۊئیتنیکی و کولتووری و نەتەوەیی جە پەیماننامەو لۆزانیوە، خاستەرین بەڵگەیچ مدرامانی قارەمانان دژوو تاریکتەرین ڕێکویای تیرۆریستین دنیانە، کە ڕێکوزیای تیرۆریستیی داعشین".

ئینجا ئەوەخواش کەرڎۆ، هجوومەکۍ پەی سەروو ئی ئەزموونە دیموکراتیکەیە کە بەرهەموو قوربانیدای گەلا و پێکئامایەکاو سەرنیشتی و وەرکەوتوو سوریاین، سەرچەمەکەش پەی لایەنە بەشڎارەکاو پەیماننامەو لۆزانی گێڵۆوە، بەتایبەت تورکیا کە تاریخەکەش پەڕا جە تاوانی و پاشێلکاریی دژوو گەلا، گەرەکشا بە هەرڕاێوە بۊئەزموون و پڕۆژە دیموکراتیکەکاو گەلوو کوردی و پێکئامایەکاو هەرێمەکەی بار بریا.

هەرپاسە واتش: "ئی هجوومۍ گوزارشتێنۍ جە پاگێرتەیرەی تورکیای پەی درێژەدای بە زیهنیەتوو "لۆزان"ی، جە مامەڵەکەرڎەینە چەنی گەلا و دۆزە ڕەواکاشا، بەڵکوم هەرمانە کەرۊپەی بۊبەدیئارڎەی چێوە فراوانتەرا جە سنوورەکاو "لۆزان"ینە، هەوڵۍ مدۊپەی گێڵنایۊسەروەرییە جەدەسبەرشییەکاو ئیمپراتۆریەتوو عوسمانی، ئەرەگیرکەرڎەی بەشێوە جە هەرێمەکاو سەرنیشت و وەرکەوتوو سوریای، دەسوەرڎای سەروازی جە بڕۍ دەوڵەتانە پێسە عێراقی و لیبیای، بەکارئارڎەی چەتەکا و خێرامای تیرۆرسان، هەر ئەوەخواکەرڎەیۊئی عارەزووە دەسەڵاتوازەو دەوڵەتوو تورکین".

چەنی نزیکبیەیۊئاخروو سەدەو "پەیماننامەو لۆزانی"، بێریڤانە واتش: " داوا جە هێزە بەیندەوڵەتی و ڕێکوزیا بەیننەتەوەییەکاو ڕێکوزیایەکاو مافوو ئینسانی و ئازاڎیوازا کەرمۍ، کە پەشتیوانیی مافی ڕەواو گەلوو کوردی و عارەزوو ئاشتیێوە دادپەروەرانەی و پێوەژیوایۍ ئاشتییانەی کەرا".

دمایی قسەکاشنە، هامسەرۆکەو مەجلیسوو جابەجاکەرڎەی ئیدارەو وێڕاوەبەریی سەرنیشت و وەرکەوتوو سوریای، بێریڤان خالیدە، داواش جە گەلوو کوردی هەر چوارپارچەو کوردسانینە و دنیانە کەرد، بە یەکڕیزی هەرمانە کەرا و ناکۆکییەکا وزا ئەولاوە،پەی ماڕای پیلانەکاو دژوو گەلی و واتش: "کۆشیای ئازاڎی، حەز و ڕێوەن پاشەکشێش چەنە مەکریۆ، ئیدارەو وێڕاوەبەری، بە گردوو پێکئامایەکاوە ڕا مەدۊبە دووەبارەبییەیۊ"لۆزان"ی تازەی و هەر پەیماننامە و ڕێککەوتەێوە هامشێوەی".

کۆنفڕانسەکە بەرڎەوام بۆ.

س.ز