کۆنفڕانسی میان نەتەوەیی "ژەنۍ، ژیۋای، ئازاڎیی"جە بەینوو ٢٠-٢١/١/٢٠٢٤ینە جە شاروو ستۆکهۆڵموو پایتەختوو سویدی جە تەرەفوو گلېرگەو ژەنا ئازاڎوو ۋەرکەوتوو کوردسانی (کەژار)ی و جمیەروو ژەنا کوردی جە ئەوروپا سازکریا.

ئەنجامنامەو کۊنفرانسەکەی پی جۊرەنە:

ئەنجامنامەو دماینوو کۆنفڕانسوو "ژەنۍ، ژیۋای، ئازاڎیی"

جە ڕووان و ۲۰-٢١/١/٢٠٢٤ ینە جە ستۆکهۆڵم و پایتەختوو سویدینە، کۆنفرانسی میان نەتەوەیی "ژەنی، ژیۋای، ئازاڎیی"، کە کۆنفرانسێوە بۍ تایبەت بە ژەنا، جە تەرەفوو گلېرگەو ژەنا ئازاڎوو ۋەرکەوتوو کوردسانی(کەژار)ی و جمیەروو ژەنا کوردی جە ئەوروپا لوواڕاوە. چی کۆنفرانسەنە حۊڵدریا بە بەشداری ژەنا چالاکی جە بوارە کۆمەڵایەتی، کولتووری، سیاسییەکانە و بێگومان نەوەی جیاواز و نەتەوەکا تەریوە، ڕێخە و مەڵامەتەکا ئاخێزوو ئیسەی، کەموکوڕییەکا و چەمەڕاییەکا پۍ ئایندەی چارەسەر کەرمۍ. چی ڕوۆ تاریخوو کۊشیای ژەنا و ڕەهەندە کۆمەڵناسییەکۍ ئاخێزی و کاریگەرییە هەرێمی و جەهانییەکا سەروو ئاخێزی و ڕاکا پارێزنای و حاسڵ کەردەی ئەڵتەرناتیڤی جە پانێڵە جیاوازەکانە بەۋەرفراوانی باسش سەر کریا.

کۆنفرانسەکە بە دەیەقێوە بێدەنگی پۍ یاڎوو گیانبەخشایا ڕاو ئازاڎیی دەسشپنەکەرد و پەیاموو سەرەتاو کۆنفرانسەکەی ۋنیاوە و دماتەر پەیامەکەو هەڤاڵ گولان فەهیمۍ، هامسەرۆکەو گلېرگەو ئازاڎی و دیموکراتیکی ۋەرکەوتوو کوردسانی "کۆدار" کە بە ڤیدیۆ پۍ کۆنفرانسەکەی کیانیابۍ نمایش کریا و جە تەرەفوو هونەرمەنڎێوە سویدیۆ ئاوازێوە شۆڕشگێڵنی تایبەت بە ژەنە کۊششکارەو کوردی ساکینە جانسزۍ پێشکەش کریا کە جە ساڵەو ٢٠١٣ جە پاریس چنی دووۍ جە هەڤاڵەکاش گەشمەرڎۍ کریا.

جە پانێڵی یووەمەنە، دووۍ جیلۍ جە سەردەمە جیاوازەکاوە تەجرووبەو ۋێشا پېوەرە گێڵناوە. باسشا لە دەسگێرتەی سەروو ئاخێزوو گەلا جە جوگرافیاو سیاسی ئێرانینە کەرد جە ڕاو دەسەڵاتوو ئایینی ڕەهایۆ، زینڎانیکەردەی ڕۆح و جەسەو ژەنا، سەرکوتکەردەی نەتەوەیی و جێندەری سەروو ژەنا بەلووچیرە، حەرپاسە یاڎەوەرییەکۍ زینڎانی و دەسدرێژیکەردەی و جە قەنارەدای جە ساڵەکا ٦٠یوە تا ئارۆی باس کریۍ. حەرپاسە چی پانێڵەنە، دۆکیومێنتاریێوە جەبارەو ژیۋای و کۊشیای ژەنا گەریلای جە ۋەرکەوتوو کوردسانی پۍ خوڵقنای ژیۋایۍ دیموکراتیکی جە تەرەفوو یووە جە قسەکەراوە پێشکەشکریا ،کە دیەیش جۆش و خرۆشی شۆڕشگێڵنیش بە هۆڵەکەی بەخشا.

جە پانێڵی دووەمەنە، شیکەردەیۆیۍ گۊرەی کۆمەڵناسی سەروو ئاخێزوو "ژەنی، ژیۋای، ئازاڎیی"پێشکەشکریا. چی بەشەنە باس جە جیاوازی شێواز و ڕێژەو چەوەسنایۆ ژەنا کریا. جە ڕاسینە، ئاماژە بە تێکەڵبیەی پەیوەندییەکا و دەسوەردای یەرەگۊشەو بەینوو دەسەڵاتی پیا سالاری، دەوڵەت نەتەوەی و سەرمایەداری کریا. جە لێوەتەرۆ، قسۍ سەروو ڕێکوزیاکا ژەنا بۍ، کە ماچۆ ڕێکوستەی ژەنا بەمەڵامەتوو ئاستوو هوشیارییشاوە ڕەوتێوە بەرستەرش وێشۆ دیەن. بە مەعنێوەتەر ، بە پێچەوانەو پێناسەکا پېسە مژار و شێوازو ۋێش پۍ سیستموو پیا سالاری، ئاڎۍ تاواشا بانۍ بە سەرمەشقوو کۊشیای، بەتایبەتی جە ئاخێزوو ئی دماییەینە. ئاڎۍ دەوروو سەرمەشقایەتی ئاخێزیشا گێڵنا و تاواشا چینەکا تەری کېشا دلۍ ئی کۊشیا گۊرەیۆ، بەڵام سەرەڕاو دەسکۊتێوە فرەی چی بارۆ، نەبیەی جمیەرێوە گۊرەو ڕزگاریوازوو ژەنا، سەرەڕاو ڕەخنە و کەموکوڕیێوە گۊرەی، گفتوگۆش سەر کریا. پرسیارەکۍ ئانێنە: چنی متاومۍ جە مېڎانۍ هامبەشەنە هەرمانە کەرمۍ بەبێ لابەردەی گرڎ جیاوازییەکا؟ قسەکەرا ماچا سیاسەتی فێمێنیستی ڕزگاریوازی سیاسەتێوەن سەروو بنەماو لامەرکەزیەتی و نەمەنەی ئەرەگیری. چی بارۆ ئاماژە پانەی کریان کە پۍ بەدیئاردەی ئی هامبەشییە، پەنەوازما بە وەنایۆ عال و تاریخی و هۊرگێرتەیشۆ هەن. جە دمادمایی پانێلەکەینە باس چانەی کریا کە کۆماروو ئیسلامی ئێرانی چنی بە کوشتەی ئیسفاڎەش کەردەن جە بەردەوامبیەی و مەنەیۆ دەسەڵاتەکەیش.

لە پانێڵی سێیەمدا، کاولکەردەی سروشتی بەمەڵامەتوو بەکارئاردەی سەرمایەداری و قەیرانەو ژیۋگەیی و کاریگەرییەکاش سەروو ژیۋەی ژەنا و بەتایبەتی ژەنا جوتیاری و پەشتگۊش وزیایا، بەشێوە بۍ جە گفتوگۆکا حەرپاسە ئەرەیاۋیا کە ئانۍ فرەتەرین زەرەرشا پنە میاوۆ چی قەیرانێنە، پێویسا سەرمەشقۍ کۊشیای با. سەرەڕاو ئانەیچ، تاریخوو سەرکوتکەردەی و چەوەسنایۆ ژەنا چێروو نامۍ دین، ئایین یان کۆمۆنیزمی جە ئەفغانستان و کردەوە ڕەگەزپەرستیەکۍ دژ بە پەنابەرا و کۆچبەرا ئەفغانی جە ئێرانەنە باسکریۍ، حەرپاسە وێنەو هەژاری، نەوەشی و بێبەشکەردەی وەنای و نوویستەی ژەنا و زارۊڵا نمایشکریا. حەرپاسە داواو یەکڕیزی بەینوو ژەنا ئێرانی و ئەفغانستانی کریا.

حەرپاسە پانێڵەکە باس جە تایبەتمەندییەکا جمیەروو "ژەنۍ، ژیۋای، ئازاڎیی" پېسە پەرەپنەدای و هامکاری بەینوو نەتەوە جیاوازەکا جە جوگرافیای سیاسی ئێرانینە کریا و ناسیۆنالیزمی تاکڕەو و توندڕەو پېسە وەربەسێوە و سنووردارکەردەی ئی ئاخێزەیە نیشانەدریا و ئاماژەش پانەی کەرد کە ئەگەر گفتوگۆیۍ هامبەش جە بەینوو نەتەوەکانە پێکبۍ، ئانە جە ڕاو ئا هامکارییە میان نەتەوەییۆ فراوان بۆ و نەتەوێوە دیموکراتیک وەش بۆ. بەرهەمئاردەی پەیوەندییە ژیۆپۆلیتیکییەکۍ سەروو بنەماو زاڵبیەی و میلیتاریزمی  بەشداری جە پێوەرە ژیۋای دیموکراتیکی گلېرگەکانە مەکەرۆ. وەڵینگەو بنیاڎنیای دەوڵەت نەتەوەی وەڵۍ ئامای کۆماروو ئیسلامینە کە چنی بەها ئەوروپاییەکا هامتەریب بۍ و جە سەردەموو کۆماروو ئیسلامینە هەردوویشا کۊتۍ خزمەتوو ژیۆپۆلیتیکی کە سەروو بنەماو ئەرەگیری دلێینەی و زاڵبیەی سەروازی جە مەنتیقەکەنە بیەن. دەوڵەت نەتەوە جە بنەڕەتەنە مەتاوۆ پېوەرە ژیۋای ژیۆپۆلیتیکی ڕزگاریوازی بەرهەم بارۆ. چی ڕوانگۆ جەخت سەروو پەنەوازی پەرەپنەدای هوشیاری و زانای جە گلېرگەنە و ئەنەیاوای جە سیستموو پیا سالاری و حاسڵکەردەی ئەڵتەرناتیڤێوە ڕاستەقینەی کریاوە.

جە پانێڵەو چوارەمیەنە،کە تەرخانکریێبۍ پۍ ڕا ئەڵتەرناتیڤەکاو پارێزنای ئامانجەکاو ئاخێزی، پەیاموو هێزەکاو پارێزنای ژەنا (هەپەژە) کە بە نوویسیای کیاستەبێشا پۍ کۆنفرانسەکەی ۋنیاوە. چی بەشەنە قسەکەرەکۍ بە شرۆڤەو ڕەهەندە پەنهانەکا فاشیزمی و ڕەگەزپەرسی جە جوگرافیای وەربڵاوو ئێرانینە پۍ پەیوەندی بەینوو نەتەوە و گەلا چەوەسیای و بەکارئاردەی ئەدەبیاتوو ئەرەگیری پېسە ڕەمزوو سەرکوتکەردەی ئاماژەش پنەدریا و حەرپاسە جە دەرد و ئێشە فرەکەیش کە بەمەڵامەتوو جیاوازی شوناسیوە سەروو ژەنا و گلێرگەکارە ئامان گفتوگۆ کریا. حەرپاسە جەخت چانەیچ کریاوە کە سیستموو دەوڵەت نەتەوەی تواناو جابەجێ کەردەی داواکارییەکاشا نییا و جەختشا جە سیستموو ڕاوەبەری ناناوەندی، پلۆرالیزمی و پەنەوازی بە ڕێزگرتەی و پاگیری سەروو مافوو دیاریکەردەی چارەنوویسی بەشێوەتەروو باسەکا بۍ. حەرپاسە جە پانێلەکەنە، سەرنج وزیا سەروو پەنەوازی دەموودەسی و ۋێڕێکوستەی پۍ وەشکەردەو ۋێڕاوەبەری دیموکراتیکی پېسە پڕۆژێوە یاگەگیروو سیستموو دەوڵەت نەتەوەی سەروو بنەماو ئازاڎیی ژەنۍ، پارێزنای ژیۋگەی، پارێزنای ڕەوای و ئەرەمەرزنای ئەرەمەرزیا ناحکومییە سەربەخۆکا جە تەرەفوو قسەکەراوە پاگیریش سەر کریا. جەخت سەروو پەنەوازی وەشکەردەو نەتەوێوە دیموکراتیکی بە ڕوانگەو کۆمەڵناسیی گلېرگەکا و کۊشیای پۍ بەدیئامای پێوەرە ژیۋای ئاشتییانەو گەلا جە ڕاو تۆڕەو سیستمەکاوە جە بەرەو دیموکراتیکینە پەسەنڎ کریا.

چی بارۆ

بە شێوێوە گرڎیی، گفتوگۆ پێشکەشکریاکۍ و حەرپاسە چا گلێرۊبیەینە کە جە بەینوو گروپوو ئاماڎەکاری و ژمارێوە جە ئەنداما پانێڵەکانە لوواڕاوە دماو کۆنفرانسەکەی، چنڎین خاڵۍ بنەڕەتیۍ بە بەردەوامی جەختشا سەر کریاوە، کە چێگەنە بە کوڵی باسشا کەرمۍ:

١-یۊگێرتەیی ژەنا ئازاڎیوازی و شۆڕشگێڵنی سەرەڕاو ناکۆکی و جیاوازی ویرکەردەیۆ پەنەوازیێوە بنەڕەتییا پۍ گرڎیما چی قۆناغە تاریخیەنە. ئێمە حۊڵ مڎەیمۍ گرڎوو ئا سنوورا سەڕمێوە کە جە تەرەفوو سیستموو پیا سالاریی و سەرمایەداری جە بەینوو ژەنانە ئەرەمەرزیێنۍ و پێوەرە پۍ ئازاڎیی و بناغەو ژیۋایۍ ئازاڎیی و یۊگێرتەی پێوەرە بیمۍ و پەی ئی یۊگێرتەیە کۊشیەیمۍ.

2- ڕێکوستەی سەربەخۆیی ژەنا زامنکەردەی دەسکۊتە مادی و مەعنەوییەکاو گرڎوو بەشەکا گلێرگەی و ئاخێزیا. پۍ ئی مەبەسیە، ۋێڕکوستەی، وەشکەردەی تۆڕەو پەیوەندی و دەسوەڵێوستەی جە بەینوو ڕێکوزیا سەربەخۆکا ژەنا و چالاکا و کەمپینەکانە، مشۊم ڕۆژەڤی سەرەکی ژیۋای و کۊشیاینە بۆ.

٣- دەیان ساڵێن ژەناو دلۍ زینڎانی بیێنۍ بە کۆڵەکۍ مدرامانی دلۍ ژووروو ئەشکەنجەداکاو ئێرانینە. پارێزنای ڕەنجوو ئی ژەنە سەرمەشق و ئاڵا هۊرگیرا ئاخێزوو "ژەنۍ، ژیۋای، ئازاڎیی" و خۊتانکەردەی جە ئیراڎەی سیاسیشا بە ئەرکوو ۋێما مزانمۍ جە بەربڕیەی تەنیا زینڎانیێوە ژەنۍ کە زینڎانی هەتاهەتاییش سەرەرە سەپیان زەینەب جەلالیانە کە ١٦ ساڵێن جە ۋەران ۋەروو جمهوری ئیسلامینە مدرامان کەرۆ و گرڎوو زینڎانییە سیاسییەکا ژەنۍ، گرڎ حۊڵێوە پۍ ئازاڎیشا وزمێنە گەڕ.

٤-بە ئەنەیاوای جە قەیرانەو ژیۋگەیی و واوەی پێناسەکەردەیۊو پەیوەندی بەینوو مرۆڤی و سروشتی، پەنەوازەن دژوو سیاسەتوو دژە ژیۋگەیی و کاولکاری ڕژێموو دیکتاتۆری ئێرانی و سیستموو سەرمایەداری بیمێوە. کۊشیای پۍ پارێزنای ژیۋگەی بە ڕوانگێوە ژیوگەییوە حەرپاسە کۊشیایێن جە دژوو ئەرەگیری و فاڕیای دیمۆگرافی و پۍ پارێزنای ژیۋای و پەنەوازەن بۆ بە ئامانجێوە سەرەکی چالاکییەکاما.

٥-ئێمە دژۍ ئەرەگیری، نایەکسانی، پارچە بیەی چینایەتی، فاشیزمی و ڕەگەزپەرسی جە سیستموو حکومەتینە مردێنمێوە و حەرپاسە جە گلێرگەو ژیۆپۆلیتیکی ئێرانینە بیەیما هەن و حۊڵ مڎەیمۍ پێوەرە ژیۋای ئاشتییانە وەشکەرمۍ دوور جە  ڕوانگەی دینی،نەتەوەیی و ڕەگەزپەرەسی.

٦-پۍ پارێزنای بەهاکاما، ئشناسنامە، بیەی و دەسکۊتەکاما جە ڕاو ۋێڕێکوستەی و پلان نیایرەی و چالاکی بەردەوامی و سەروو بنەماو فەلسەفەو پارێزنای جەوهەریی جە دژوو چەوەسیایۆ، نایەکسانی و کۊکوشی ژەنا و قڕکەردەی جەستەیی و کۆمەڵایەتی گلێرگەی کۊشیای کەرمۍ.

٧-بە پێچەوانەو قازانج کەردەی هەرێمی و جەهانی سەرهۊرداکا ئاخێزی و حەرپاسە ڕاگێرتەی جە قەڎبڕکەردەی ئاخێزی و پارێزنای دەسکۊتەکا ژەنا و گلېرگەی بەگرڎیی، پێویسا چنی جمیەرە ئازاڎیواز و دژە پیا سالاری و سەرمایەدارییەکا پېسە جمیەروو فێمێنیستی، ئەنارشیستی و دژە ڕەگەزپەرسی و ژیۋگەیی پۍ وەشکەردەی هامپەیمانیێوە ستراتیجی و درێژ مەودای هەرمانە کەرمۍ و حەرپاسە دیپلۆماسی گەلی کەرمۍ سەرچەمە و بناغەو ئی چالاکییە.

٨-پېسە گروپوو ئاماڎەکاروو کۆنفرانسەکەی گلېرۊبیەیێما چنی ژمارێوە قسەکەرا کە جە کۆنفرانسەکەنە ئاماڎۍ بێنۍ ئەنجامدا سەبارەڎ بە بەشداریکەردەی و باس جە تایبەتمەندییەکا کۆنفرانسەکەی و خاڵە بەقوەت و لاوازەکاش کەرد. پێشنیار و ڕەخنەکێما کۆکەردێوە و پێوەرە قەرارما دا کە تۆڕێوە هامکاری و یۊگێرتەیی وەش کەرمۍ. پی نزیکانە جە تەرەفوو قسەکەراوە پێشکەش کریۆ و بە شێوەو پۊست کارتی ئاماڎە کریۆ و وزیۊ وەردەسوو گرڎکەسێوە.