هەرێمو هەورامانی هەم جە وەرهۆز (ڕۆژهەڵات) و هەم جە پانیشت (باشور)و کوردستانی بە باخداری و ڕەزێ بەنامودەنگەن و ساڵانە هەزاران تەنێ جە میوە جۆراوجۆرەکان بەرهەم ماۋەرۆنە و ڕەۋانەو بازارەکانو پانیشت و وەرهۆرزو کوردستانی و تەنانەت شار و شارچەکانو ئێراق و ئێرانیچش مەکریۆنە.

گرد ساڵێ چی وەختەنە و خەڵکو هەورامانی بە ژەن و پیاو گەنج و پیرەۋ ملاۋە دلێ ڕەزە-دێمەکاشان و دەست مەکەرانە بە ڕنیەو هەنگوری و پێسەو بەروبومێۋی سەرەکی ناوچەو هەورامانی سندۊق-بەندیش مەکەرانە ۋزاش بازاڕ. هەر چی سەروەختەنە گەشتیارێ فرەیچ پەی ئەسای هەنگورێ و بەروبومەکانو تەری ڕووە مەکەرانە هەورامان.

سەرەڕا سەختی ناوچەو هەورامانی، کەچی خەڵکەکەش تەسلیم بە سەختیەکەی نەبیەن و دەستشان کەردەن بە نیارەو تەڵانێ پەی نیاو درەختی پێسەو وەزی و هەناری و هەنجری و تفی و ۋامی و چنڎین بەرهەمێ تەرێ، جە قەدپاڵو کەشەکانشەۋە و ڕووبەرێ فرەشان کەردەن بە ڕەزە-دێمی و ساڵانە هەزاران تەنێ هەنگوری جۆاراوجۆرە ڕەۋانەو بازاری کریۆنە، بەتایبەتی هەنگوری سیاۋە کە هنو هورامانی تایبەتمەندی و تام و بۆی جیاش هەن و مشتەریێ فرێش هەنێ.

دماو ڕنیەو هەنگورێ، کە زەحمەتێ فرەش گەرەکەن، باخدارەکێ گێراشەرە و سندوق-بەندیش مەکەرانە و بەشێ فرەش ڕەۋانەو بازاری مەکریۆنە تا ۋرەشاش و بەشێ جە بژێۋی وێشانش پنە مسۆگەر بکەرانە. ئانێچە کە مەنۆۋە پەی واردەو خاۋەن ڕەزە و باخەکان و کەسوکار و سوقاتی پەی مێمانی بەکاربریۆنە و بەشێشچ مەکریۆنە بە هەکچکوچی و دۆشا و سرکە و جە ۋیەردێچەنە کەسانێ بیێنێ هەنگوریشان جە جەڕێ گەورێنە کەردێنە بە شەراب و مەی. 

شەربەتو هەچکوچێ کە جە وشکریاو هەنگورێ سیاۋێ هەورامانی دروستە کریۆنە، جە شەربەتە سروشتی و فرە بەتام و بۋەکانە کە سەرنجو گەشتیارەکانو کوردستانی و بەریش پەی وێش کێشتەن و هۆگرێ فرێش هەنێ.
 
جە هەورامانەنە، چنڎین جۆرێ هەنگوری هەنە پێسەو:
هەنگورە سیاۋێ ،ساڵەخانیێ، زەردەڵێ، دەرەبۆڵە.