لە رۆژی جیهانی ئاشتیدا، خاوەنی پڕۆژەی ئاشتی لە گۆشەگیری تونددایە
ڕێبەری گەلی کورد عەبدوڵا ئۆجالان دەڵیت؛ ئاشتی لەشەڕ گەورەترە ئێمەش هەمیشە ئامادەین بۆ ئاشتی کەواتە ئێمە لە شەڕ گەورەترمان پێدەکرێت.
ڕۆژ و بۆنە جیهانییەکان بە گشتی لە پێناو ئاشتی کۆمەڵایەتی و بە دیهێنانی دادپەروەری چ لە بواری نەتەوە و زمانەوە یانیش باوەری و ئاینە جیاوازەکان، یاخود بۆ زیندوهێشتتنەوەی کولتور و پەیوەندییە کۆمەڵایەتییەکان هاتوونەتە ئاراوە، بەڵام وا ٢٤ ساڵ تێدەپەڕێت و ڕێبەر ئاپۆ کە خاوەنی پرۆژەی ئاشتییە لە لایەن دەوڵەتنەتەوەکانەوە دەستگیر کراوە و زیاتر لە ٢ ساڵە لە ژێر گۆسەگیرییەکی سەختدایە.
بەهۆی ئەو زیانە زۆرەی کە شەڕی جیهانی یەکەم و دووەم بە مرۆڤایەتی و ئاشتی جیهانیان گەیاند، ساڵی ١٩٥٧ لەلایەن سەندیکا و گرووپەکانی ئاشتی و چەپەوە لە ئەڵمانیا ڕۆژی ١ی ئەیلول وەک ڕۆژی جیهانی ئاشتی دیاریکرا، ساڵانە لەم ڕۆژەدا بە دروشمی” نا بۆ شەڕ” بە دەیان چالاکی ئەنجامدەدرێت، لەلایەن زۆربەی پارتە ئۆپۆسیۆنەکان و ڕێکخراوەکانی ئاشتی و پارتە چەپەکانی جیهانەوە، بە ئامانجی بەرقەراربوونی ئاشتی لە جیهاندا، ڕۆژی ١ی ئەیلول وەک ڕۆژی جیهانی ئاشتی پەسەندکرا.
ساڵی ١٩٨١یش نەتەوە یەکگرتووەکان بڕیاریدا ٢١ی ئه‌یلولی هەموو ساڵێک بە ڕۆژی جیهانی ئاشتی دیاریبکرێت، هەروەها لەم ڕۆژەدا هه‌موو شه‌ڕ و ڕوبه‌ڕوبوونه‌وه‌كان بكه‌ونه ناو ئاگربه‌سته‌وه..
له‌م بۆنه‌یه‌دا نه‌ته‌وه یه‌كگرتووه‌كان داوا له هه‌موو وڵاتانی ئه‌ندام و دامه‌زراوه‌كانی سه‌ر به نه‌ته‌وه یه‌كگرتووه‌كان و رێكخراوه هه‌رێمی و ناحكوومی و كه‌سایه‌تییه‌كان ده‌كات یادی ئه‌م رۆژه بكه‌نه‌وه له‌ڕێگه‌ی هۆشیاركرنه‌وه‌ی جه‌ماوه‌ر و هه‌ماهه‌نگی له‌گه‌ڵ نه‌ته‌وه یه‌كگرتووه‌كان به مه‌به‌ستی به‌دیهێنانی ئاگربه‌ست له‌سه‌ر ئاستی جیهان
لەگەڵ ئەوەی کە دوو رۆژ بۆ ئاشتی جیهانی دیاریکراوە، بەڵام دەکرێت بپرسین ئایا شەر بەکۆتا هاتووە؟
بێگومان ئەگەر چاوێک لە دۆخی کۆمەلگاکان بکەین ئەوا دەبینین کە لە ئێستادا لە ئاستی هەرە باڵادا چینی سەردەست و ژێردەست، لە لە نێو خێزانەکان، کۆمەڵگە، چینی سەرمایەدار و سیاسییەکان و گەل، هاوکات لە گەلی سەردەست و بندەست کە کەلتور و زمان و نەتەوەیەک زاڵکراوە بە سەر کەلتور و زمانی نەتەوەیەکی دیکەدا، لەوێشەوە بۆ پەیوەندی نێوان وڵاتان کە ڕۆژانە بە چاوی خۆمان دەبینین وڵاتێک ولاتێکی دیکە دەچەوسێنێتەوە و داگیری دەکات و هێرشی دەکاتە سەر، کە هەموو ئەم نادادپەروەرییانە بەرهەمی سیستەمی سەرمایەداری دەولەت- نەتەوەکانە، هەر بۆیەش ئەگەرچی ڕۆژی جیهانی ئاشتی دەکرێت لە قولایی ناو و سەنگی ئامانجی دەکرێت ببێت بە ئاشتی کۆمەڵگەکان بەڵام لە بنەڕەتدا تەنها چەواشەکارییەکە و دەوڵەت نەتەوەکان لەم رێگەیەوە دەیانەوێت ئامانج و کاری دەسەڵاتیان لە گەلی ئاشتیخواز بشارنەوەو ون بکەن.
لە ساڵی ٢٠١٩ دا پەیمانگەی ئابووری و ئاشتی بڵاویکردەوە تورکیا لە لەنێو ئەو وڵاتانەدایە کە لە ئاشتی جیهانی دوور کەوتوونەتەوە دۆخی ئەو وڵاتە لە بازنەی زیادبوونی نائارامیدایە.
لە ئەمرؤدا دەبینین زۆرترین ڕێژەی جەنگ و داگیرکاری لەسەر خاکی دایک، کوردستان لە لایەن دەوڵەت نەتەوەکانەوە بەرێوەدەبرێت و گەلی کوردیش لەم نێوەندەدا و تایبەت لە ١٠٠ ساڵی پەیمانی لۆزاندا بە دژوارترین دۆخدا تێپەریوە چی بە جینۆسایدکردن ویان کۆمەڵکوژی و راگواستن و رفاندن و وێرانکردنی خاک و دارستانەکان و گوندەکانی، کە دەوڵەتی داگیرکەری تورکیا سەر مەشقی ئەم وێرانکاری و داگیرکارییەیە و تا ئێستاش هێرش و تۆپبارانەکانی بۆ سەر کوردستان لە باکور- باشور- ڕۆژئاوا بەردەوامە و جیهان بێدەنگە، هاوکات بە پیلانگێری نێودەوڵەتی تا ئێستاش کە ٢٤ساڵ رێبەری گەلی کورد عەبدوڵا ئۆجالان لە ئیمراڵیدایە و زیاد لە ٢ ساڵ و نیوەیشە گۆشەگیرییەکی توندی لەسەر بەڕیوە دەبرێت بەڵام دیسانەوە کۆمەڵگای نێودەوڵەتی و جیهان لە ئاست ئەم تاوانکارییە گەورەیەدا بێدەنگە.
تا ئێستا لە رۆژهەڵاتی ناوەراست و تایبەت لە کوردستان شەر بەردەوامە و دەوڵەت لە هەوڵی بەهێزکردنی دەسەڵاتی خۆیدایە لە ڕێگەی شۆڤێنیزم و جەنگ و نکۆڵیکردنەوە بۆ مانەوەی خۆی لە دەسەڵات و گەلی کوردیش دژایەتی شەڕ و چەوساندنەوەی تاوانی نوێ دژی مرۆڤایەتی دەکەن، و لە سەر بنەمای فکر و تێڕواینی ڕێبەر ئۆجالان بۆ ئاشتی کە دەڵێت؛ “دۆخی “شەڕ” نەمانی ئاشتییە، لەم سۆنگەیەوە ئاشتی تەنها لەسەر بنەمای بەرگری ڕەوا واتادار دەبێت، ئەو ئاشتییەی کە “بەرگری ڕەوا”ی خۆی نەبێت تەنها گوزارشت لە ڕادەستبوون و کۆیلایەتی دەکات”.
هـ. ب
