لەسەرانسەری جیهاندا ڕۆژی (۲۳)ی نیسان بە رۆژی جیهانی کتێب و مافی  نووسەر لەجیهاندا ناسراوە، کە لەلایەن ڕێکخراوی یونسکۆی سەر بەنەتەوە یەکگرتووەکان دیاریکراوە، هەڵبژاردنی ئەم ڕۆژە بۆ ئەوە دەگەڕێتەوە سێ کەسی بەناوبانگی ئەدەبیات، کە پێکهاتوون لە (ولیام شکسپیر، ماگوێل دی سێرڤانتس، ئینکا گارسێلاسۆ دێلاڤیگا) لەهەمان ڕۆژی ساڵی ١٦١٦ کۆچی دواییان کردووە، هەروەها هۆکاری دیاریکردنی ئەو ڕۆژە لە لایەن یونسکۆ بۆ ئەوەیە تا هانی خەڵکی بدات زیاتر کتێب بکڕن و بیخوێننەوە تا زیاتر هۆشیار ببن و زیاتر بزانن.

هەر بەو بۆنەیەوە لە رۆژی جیهانی کتێب خوێندنەوەدا، لە چاوپێکەوتنێکی تایبەتدا لەگەڵ ئاژانسی هەواڵی فورات (ANF)، کەسایەتی رۆشبیر و چالاکوانانی بواری رۆشنبیری و مەعریفی لە شاری کەرکوکی باشوری کوردستان، باس لە گرنگی خوێندنەوە دەکەن بۆ تەواوی چینەکانی کۆمەڵگا بە تایبەتی چینی گەنج، هەروەها باس لەوەش دەکەن کە دەستێکی سیاسی هەیە کە هەوڵدەدات گەنجانی کۆمەڵگای کوردی ناهۆشیار نەخوێندەواربن، وە داوا دەکەن گەنجان بۆ ڕووبەڕووبوونەوەی داگیرکاری و دوژمنانی گەلی کورد پێویستە گرنگی بە خوێندنەوە بدەن و خۆیان پەروەردە و هۆشیار بکەن.

خوێندنەوە نەبۆتە بەشێک لە فەرەنگی مرۆڤی ئەم سەردەمە

هەڤاڵ دارا چالاکوانی بواری مەعریفی و رۆشنبیری، دەربارەی دۆخی خوێندنەوەی کتێب لە ناوچەکە بەگشتی و کوردستان بە تایبەتی ڕایگەیاند: "سەبارەت بە بابەتی خوێندنەوە ئەتوانم بلێم لە ئێستادا کتێب بۆتە بەشێک لە ژیانمان، واتا ئەگەر مرۆڤ بیەوێت ئەزموونی کەسێکی دیکە یان بیری خۆی دەوڵەمەندتر بکات، ئەوە باشترین ڕێگە خوێندنەوە کتێبە، بەڵام ئاستی خوێندنەوە لەناوچەکەی ئێمە وەکو پێویست نیە ئەمەش دەگەڕێتەوە بۆچەند هۆکارێک کە یەکەمیان پەیوەندی بەوەوەیە کە خوێندنەوە نەبۆتە بەشێک لە فەرەنگی مرۆڤی ئەم سەردەمە، واتا مرۆڤەکانی پابەند نەکردووە بە نوێبوونەوە لەڕێگەی خوێندنەوە".

ئەم باوەڕەش وایکردووە خوێنەر لەم ناوچە وەکو پێویست نەبێت

هەڤاڵ دارا تیشکی خستەسەر هۆکاری کەمی ڕێژەی خوێنەر لەناوچەی رۆژهەڵاتی ناوەڕاست و ئاشکرای کرد: "خەڵکی رۆژهەڵاتی ناوەڕاست گەیشتووەتە باوەرهێنانێک کە پێویستی بەوە نیە خۆی نوێ بکاتەوە ئەم باوەڕەش وایکردووە خوێنەر لەم ناوچە وەکو پێویست نەبێت، بەڵام ئەمە مانای ئەوەنیە خوێنەر لەم ناوچەیەی ئێمە نیە".

کایە سیاسیەکە گەنجی نەخوێندەوار دروست دەکەن

هەروەها ناوبراو، باسی لە هۆکاری دورکەوتنەوەی گەنجان کرد لە خوێندن و ووتی: "بۆ زیادبوونی ڕێژەی خوێنەر پێویستە هەندێک هەنگاو هەیە بگیرێتەبەر تا بتوانین خوێنەر دروست بکەین لەئاستی سەرەتاییەوە تا ئاستی زانکۆ، گەنج هۆکاری دەوێت تا بخوێنێتەوە، پێم وایە هۆکاری سیاسی هۆکارێکی زۆر بەهێزە کە وایکردووە گەنجان بێ هوابن و گەنجێکیان بۆ دروست بێت کە نەخوێنێتەوە و بیرنەکاتەوە، بۆیە پێم وایە هۆکارێکی سەرەکییە وا دەکات کە گەنج دوربکەوێتەوە لە خوێندن و لەم کۆمەڵگایە نەخوێنێتەوە".

بۆ دابڕان لە شتە ناشرینەکان خوێندنەوە باشترین ڕیگایە

لە کۆتایدا هەڤاڵ دارا ووتی: "شتێکی باشە کە مرۆڤ بڕوانێتە دەوربەری کە چەند شێواوە و نەیەوێت ببێتە بەشێک لەو شیواویە کە لەدەوروپشتی هەیە، باشترین ڕێگە خوێندنەوەیە بۆ مرۆڤ تا دادبڕێت لەو شتە ناشرینانەی کە لەدەوربەری هەیە".

بێ ئاگان کە ئەدەبیاتی کورد چەند دەوڵەمەندە

سەید حەسەن پیریادی مێژوونووس و کەسایەتی رۆشنبیری دیاری شاری کەرکوک، سەبارەت کاریگەرییە خراپەکانی پشتگوێ خستنی خوێندنەوە لەسەر کۆمەڵگا وتی: "کاتێک سیستەمی سەرمایەداری هاتە کایەوە ئەم میلەتەی ئەم ناوچەیەیان بە نەزانین و نەفامی هێشتەوە، چونکە مرۆڤی نەخوێندەوار مێشکی سنوردار ئەبێت، بەداخەوە گەنجانی کوردی ئێستا مێژووی کورد نازانن و تەنانەت مێژووی ڕووداوەکانی ساڵانی ڕابردووش نازانن، جگە لە بێ ئاگاییان لەوەی کە ئەدەبیاتی کورد چەند دەوڵەمەندە بەتایبەتی لە بوارەکانی وەکو شیعر، توانای شاعیرانی کورد بەتایبەتی شاعری کلاسیکی کە بە زمانەکانی (کوردی، فارسی، عەرەبی و تورکی) نووسیویەتی، کە لە هیچ میللەتێکی دیکە نیە شاعیرەکانیان بە چوار زمان شعر بڵێنەوە، گەلی کورد گەلێکی زیرەکە دەبێت گەنجانیش گەشبین بن نەک ڕەشبین".

داگیرکەران و دوژمنان هەوڵدەدەن کەرکوک دواکەوتووبێت

ئەو مێژوونووسە سەبارەت بە هەوڵەکانی بۆ دواکەوتنی کورد لە بواری رۆشنبیری و هۆشیاریدا و وتی: "من وەکو کوردێکی کەرکوک دەڵێم ئەم شارە داگیرکراوە، داگیرکەران و دوژمنان هەوڵدەدەن کەرکوک دواکەوتووبێت، کە بەداخەوە لەئێستادا لە زۆر لایەنی وەکو زمان و خوێندنی کوردی و خزمەتگوزاری زۆر لایەنی دیکە توانراوە کەرکوک بەرەو دواوە ببەن، لە سەردەمی رژێمی سەدام حوسێن لە هەفتەیەکدا تەنها چوار کاتژمێر بەرنامەی کوردی هەبوو، ئێستا سەڕەڕای بوونی ژمارەیەکی زۆر لە کەناڵی کوردی بەڵام بابەتی سوود بەخش پێشکەش ناکەن و بەڵکو زنجیرە فیلمی بیانی نمایش دەکەن کە ئەخلاق و ڕەوشتی کۆمەڵگا تێکدەدات".

ڕێگری لە هۆشیاربوونی گەنجی کورد دەکرێت

بەداخەوە گەنجی کوردی کۆمەڵگای ئێمە سەری لێشیاواوە، دەستێکی دوژمن هەیە کە دەیەوێت شکست بە مللەتەکەمان بهێنێت لەڕیگەی ڕێگری لە هۆشیاربوونی گەنجانی کورد، ئێمەی کورد دەبێت یەکگرتوو بین و خویندەوار و رۆشنبیر بین چونکە دوژمنمان زۆرە، بەداخەوە خوێندنی کوردی لە کەرکوک شکستی هێنا، چونکە بە حزبی کرا. بەم عەقڵیەتی بەحزبی کردنی خوێندن خۆمان دەبینە دوژمنی خۆمان".

رۆژانە خاکەکەمان بۆردوومان دەکرێت

لە کۆتایدا سەید حەسەن پیریادی مێژوونووس، سەبارەت بە مەترسی داگیرکەران لەسەر گەلی کورد ئەوەشی وت: "گەلی کورد چواردەورە دراوە بە داگیرکەرانی تورک و عەرەب و فارس، رۆژانە خاکەکەمان بۆردوومان دەکرێت لەلایەن فڕۆکەکانی دوژمنەوە، بۆیە هەموو تاکێکی کورد بە تایبەتی گەنجان داوایان لێدەکەم کە بخوێننەوە و خۆیان پەروەردە بکەن، ئێمە لەم شارەکە کتێبخانەمان هەیە و کتێبمان زۆرە بەڵام بەداخەوە خوێنەرمان نیە".

ژ.ت