کەجەکە رایگەیاند، لە ٨٤هەمین ساڵیادی کۆمەڵکوژیی دێرسیمدا بەڵێن دەدەین، کە بەو رۆحەوە تێکۆشان گەورەتر بکەین، تورکیایەکی دیموکراتیک و کوردستانێکی ئازاد و ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاستی دیموکراتیک بونیات بنێین و ببینە شایستەی سەید رەزا و هەموو شەهیدان.

راگەیاندراوی هاوسەرۆکایەتیی دەستەی بەڕێوەبەریی کۆما جڤاکێن کوردستان (کەجەکە) بە بۆنەى ٨٤هەمین ساڵیادی کۆمەڵکوژیی دێرسیم:

" ٨٤ ساڵ لەمەوبەر پێشەنگەکانی بەرخۆدانی دێرسیم، سەید رەزا، کوڕەکەی و ٥ سەرکردەی هۆزەکانی دێرسیم لە گۆڕەپانی گەنمی خارپێت لەسێدارەدران. ئەو لەسێدارەدانە بۆ ئەوە بوو لە کۆمەڵکوژکردنی دێرسیم دا ترس بخەنە دڵ و دەروونی دێرسیمییەکانەوە. ئێمە یادی سەید ڕەزا و کوڕەکەى و ٥ سەرۆک عەشیرەت و دەیان هەزار شەهیدی دێرسیم بە منەت و بە ڕێزەوە دەکەینەوە و بەڵێن دەدەین، کە ئاوات و خەونەکانیان بە دێرسیمی ئازاد و کوردستانی ئازاد تاجدار بکەین.

لە ئەنجامی کۆمەڵکوژیی دێرسیمدا ٧٠ هەزار ژن، منداڵ، بەتەمەن و گەنج لە دێرسیم کۆمەڵکوژکران، دەیان هەزار دێرسیمی دوورخرانەوە بۆ شارەکانی ڕۆژئاوای تورکیا. دەیانخواست ئەوانەی لەو کۆمەڵکوژییە ڕزگاریان بوو بوو، بە کۆمەڵکوژیی سپی بیانکەن بە تورک و کۆمەڵکوژییەکە تەواو بکەن. لە دێرسیم کۆمەڵکوژییەکی تەواویان ئەنجامدا و ئەوە یەکێک لە گەورەترین کۆمەڵکوژییەکانی سەدەی ٢٠ بوو. دوای کۆمەڵکوژیی جەستەیی لە ساڵانی ١٩٣٧ – ١٩٣٨، بە کۆمەڵکوژیی کولتووری، کە لە مێژووی جیهاندا وێنە و نمونەى نەبینراوە، داوا لە دێرسیمییەکان کرا واز لە کوردبوونی خۆیان بهێنن و ببن بە تورک. تورکبوونێکی هاوچەرخانە، کە بە مانای رزگاربوون دەهات لە لە زوڵم و زۆرداری و ئەوەشیان بە زۆر و زوڵم و کۆمەڵکوژکردن بەسەر دێرسیمییەکاندا دەسەپاند!.

جگە لەو گوشار و  زۆرداری و دڵڕەقییە، کە لە کۆمەڵکوژیی دێرسیم دا ئەنجامیاندا، داوایان لە شایەتحاڵان و تەنانەت بکەرانی ئەو کۆمەڵکوژییەی ساڵانی ١٩٣٧ – ١٩٣٨ کرد، کە لە هیچ کوێ باسی ئەو کۆمەڵکوژییە نەکەن. زۆربەی ڕزگاربووانی ئەو کۆمەڵکوژییە بە بێدەنگی ئەو کۆمەڵکوژییەیان لەناخی خۆیاندا دەشاردەوە. لە دەیان ساڵی دواتردا هەوڵ درا، کە باس لە کۆمەڵکوژیی دێرسیم بکرێت و ئەو کۆمەڵکوژییە بگێڕدرێتەوە، لێکۆڵینەوەی لەسەر بکرێت و ئاشکرا بکرێت. خەڵکی دێرسیم بەم شێوەیە فێر دەبن و دەزانن، کە دەوڵەتی تورکی بکوژ و پاکتاوکار چۆن ئازارێکی بە دێرسیمییەکان کشاندووە. دەوڵەتی تورکی بکوژ و پاکتاوکار و داگیرکەر، گەورەترین زوڵم، کۆمەڵکوژی و پاکتاوکاریی لە مێژووی کۆماری تورکیا بەرامبەر بە دێرسیمییەکان ئەنجامداوە. دێرسیمییەک ئەو راستییە نەزانێت ناتوانێت ببێت بە دێرسیمی. باشترین وەڵام بۆ کۆمەڵکوژیی ١٩٣٧- ٣٨ ئەوەیە، کە دەبێت تێکۆشانی دیموکراتیزەکردنی تورکیا و کوردستان بەهێز بکرێت بۆ ئافراندنی تورکیایەکی دیموکراتیک و کوردستانێکی ئازاد.

لەناو کوردستانی ئازادیشدا بێگومان دێرسیم بە خەسڵەتەکانی خۆی خۆسەر دەبێت. هەر خۆی کۆمەڵکوژیی دێرسیمیش بەهۆی داوای پاراستن و داکۆکی لە خۆبەڕێوەبەریی دێرسیمەوە ئەنجامدرا. ئەگەر تێکۆشانێکی لەو شێوەیە ئەنجام بدرێت، ئەوا وردترین و دروستترین وەڵام بەو کۆمەڵکوژییە و یادی سەید ڕەزا، کوڕەکەی و ٥ سەرۆک هۆز و دەیان هەزار شەهیدی دێرسیم دەدرێتەوە.

بەو ئەندازەیە، کە کۆمەڵکوژی و پاکتاوکاریی سەر دێرسیم زوڵمێکە، کە مرۆڤەکان توڕە دەکات، باس لەو کۆمەڵکوژییە نەکراوە، یان کەم ئەوە کراوە. لە بریی لە بیرکردنی ئەو کۆمەڵکوژییە، زۆر زۆر گرنگە، کە ئەو کۆمەڵکوژییە و وردەکارییەکانی ئاشکرا بکرێت و لە دڵ و مێشکدا بنەخشێنرێت و لێ تێبگەن. ئەو هۆشمەندی و هوشیاری و تێگەیشتنەش بە تێکۆشانێکی ڕاستەقینە بۆ دێموکراسی و ئازادی دەخوڵقێت. لە ساڵانی ١٩٦٠ و ١٩٧٠بەدواوە، بەتایبەتی دوای ساڵانی ١٩٩٠، دێرسیم جێگا و پێگە و رۆڵی خۆی لە ناو تێکۆشانی دیموکراسی و ئازادی و سۆسیالیزمدا گێڕا. هەزاران کچ و کوڕی دێرسیم بەشداری ڕیزەکانی تێکۆشانی ئازادیی کوردستان بوون و سەدانیان شەهید بوون و سەدانی تریشیان لەو پێناوەدا بریندار بوون.

دەوڵەتی تورکی داگیرکەری پاکتاوکار ئەوەى بینی، کە تووڕەیی لە دژی کۆمەڵکوژیی دێرسیم وەرچەرخاوە بۆ هێزی دیموکراسی و ئازادی تاوەکو ئەو عەقڵییەتە پاکتاوکارە نەهێڵێت، بۆیە دوژمن شەڕێکی تایبەتی بەرفراوانی لە سەر دێرسیم دەستپێکردووە. لە ڕێگەی ئەو شەڕە تایبەتەوە هەوڵ دەدات خەڵکی دێرسیم و ژنان و گەنجانی لە تێکۆشانی دیموکراسی و ئازادی دووربخەنەوە، بەڵام دێرسیمیەکان بە سەید رەزا، بەسێ، عەلی شێر، زەریفە و ئەوانەى، که رۆحی راپەڕینی سەید رەزا، نوری دێرسیمی، که بانگەوازی تۆڵەیان لە گەنجانی کورد بە تایبەتی گەنجانی دێرسیم کرد، شۆڕشگێڕی گەورە د. شڤان، حوسەین جەواهیر، ئیبراهیم کایپاک کایا، عەلی حەیدەر یڵدز، مەزڵوم دۆغان، ساکینە جانسز، چیچەک سەلجان، سورخوێن، زەینەب کناجی (زیلان)، سولەیمان جیهان، جەعفەر جامگۆز، شیار، د. باران، عیسا، باران دێرسیم، ئاتاکان ماهیر، یڵماز دێرسیم و دەیان هەزار شەهید لە بیر ناکەن، بۆیە بە دڵنیاییەوە هەمیشە بەشداری لە ریزەکانی تێکۆشانی دیموکراسی و ئازادیدا دەکەن.  

ڕێبەر ئاپۆ لە ساڵی ١٩٧٧دا و کاتێک رۆیشت بۆ دێرسیم وتی، "پێویستە خاوەنداری لەم کولتورە و لەم راستییە کۆمەڵایەتییە بکرێت" و بەو شێوەیە جەختی لەسەر گرنگیی فراوانکردن و گەورەکردنی تێکۆشان لە دێرسیم کردەوە. ئیدی لە دێرسیم ڕۆحی ئازادی پشتبەستووە بە مێژووی هەزاران ساڵەی راپەڕین و لەسەر پێ مانەوە. ڕۆحی ژنانی ئازاد لە دێرسیم لە بەسێ، زەریفە و ساکینە دا زەق و بەرجەستە بووەتەوە. دێرسیم، کە تا کۆمەڵکوژی ساڵی ١٩٣٧ نەتوانرابوو داگیر و فەتح بکرێت، ئەمڕۆش بووەتە خاوەنی  ڕۆحێکی دیموکراسیی شۆڕشگێڕانە، کە ناتوانرێت داگیر و فەتح بکرێت. لە ٨٤هەمین ساڵیادی کۆمەڵکوژیی دێرسیمدا بەڵێن دەدەین، کە بەو رۆحە تێکۆشان زیاتر و گەورەتر بکەین، تورکیایەکی دیموکراتیک و کوردستانێکی ئازاد و ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاستی دیموکراتیک بونیات بنێین و ببین بە شایستەی سەید رەزا و هەموو شەهیدان".

ژ.ت