كۆمیسیۆنی زمان ،كلتور و پەروەردەی كۆنگرەی نەتەوەیی كوردستان (کەنەکە) راگەیەنراوێکی لەبارەی داواکاری خەڵکی هەواراماننشین بۆ خوێندن بە زاراوەی دایک (هۆرامی) بڵاوکردەوە و ئاماژەی بەوەدا، پشتگیری كەمپینەكەی خوێندن بە زمانی دایك لە هەرێمی هۆرامان دەكات كە چەندەها رێكخراو و كەسایەتی و خەڵكی ئەو دەڤەرە رایانگەیاندووە.

کەنەکە وتیشی، " زمانی كوردی بەدەوڵەمەندی و پڕ زاری خۆیەوە، هەم لەڕووی نووسین و خوێندن و بەگشتی لەڕێگای بابەتە كەلتوریەكانەوە، هەروەها بە هۆی ئەو خۆشەویستیە مەزن و وابەستەی خەڵكەكە پێوەی تا رۆژی ئەمڕۆ پاراستوویەتی. بە خوێندن و پەروەردەكردنی نەوە دوای نەوە بە زمانی كوردی بە هەموو زار و شێوە زارەكانیەوە، سەرەنجام دەبێتە مایەی پێشخستن تا ئاستی ستانداردبوون. چەندین زار و شێوە زار، هەر یەكەیان وەك چۆمێك وان و دەڕژێنە ناو دەریایەكی گەورەوە كە زمانی كوردی یە. هەرشێوەزارێك چ گەورەبێ یان بچوك ئەگەر لە ناوبچێت، ئەوە مەترسی دەكەوێتە سەردەریاكە خۆی. بەجۆرێك ئەگەر بمانەوێ زمانی كوردی دەوڵەمەند و بە هێزتر بێت و ببێتە ئەو چەكە قورسەی بە ڕووی هەوڵی دوژمنان ناسنامەی نەتەوەییمان بپارێزێ، دەبێ لە پرۆسەی پەروەردە و خوێندن لە خوێندنگاكاندا بخوێندرێت."

لە بەشێکی دیکەی راگەیەنراوەکەدا هاتووە، " هەورامی _ هۆرامی یەكێك لەو زارە رەسەنانەی زمانی كوردیی كە كۆنترین بەڵگە و نووسینی كوردی پێ نوسراوە. مخابن دوای سەرهەڵدانی سیستەمی دەوڵەت نەتەوە لە جیهان بەگشتی، زۆرێك لە زمان گەلی دونیا لە ناوچوون یان بە سیستماتیك پەراوێز خران. لاوازبوون و بە پەراوێز خستنی بەگشتی زمانی كوردی و بەتایبەت چەند زار و شێوەزارێكی رەسەن وەكو هۆرامی، زازاكی و كەلهوڕی لە ئەنجامی داگیركاری و دابەشبوونی كوردستانەوە و ناسەقامگیری و نەبوونی زەمینەی لەبار گرنگیان پێ نەدرا. بۆیە ئەمڕۆ ئەم زارانە لەبەردەم مەترسیی گەورەدان. پێزانینمان بۆ هەوڵ و كۆششی دڵسۆزانەی رۆشنبیران، پەروەردەكاران و چالاكانی مەدەنی و خەڵكی ئەو هەرێمانە كە هۆرامی ئاخێڤن كە داوایان لە دەسەڵاتدارانی هەرێمی كوردستان _ باشور كردوە تا لە خوێندنگاكانی ئەو دەڤەرە بەزاری دایك(هەورامی) بخوێنن جێگای رێز وبەهەند وەرگرتنە."

راگەیەنراوەکەی کەنەکە بەم شێوەیەیە:

" پشتگریی لە پرۆسەی خوێندنی ( هۆرامی) لە ناوچە هەورامانشینەکان دەكەین

لە چوارچێوەی خەبات و تێكۆشانی گەلەكەمان لە پێناو پێكهێنانی كوردستانێكی ئازاد و دیموكراتیكدا، لە هەموو روویەكی خەباتەوە و لە سەر هەموو ئەو پرس و سەكتەرانەی كەدەبنە ستوون گەلی مەحكەم و راگر بۆ نەتەوە وگەلبوون، هاوتەریب و لەپاڵ هەموو جۆرە خەبات وبەرخۆدانێكدا ،كەسانێكی دڵسۆز تێكۆشان و كاری بۆ دەكەن. كۆنگرەی نەتەوەیی كوردستان کەنەکە بەدرێژایی ساڵانی خەباتیدا بۆ گەیشتن بەوئامانجە پیرۆزە لە هەموو روویێكەوە لە هەوڵی یەكگرتن و رێكخستنی ستراتیژیی نەتەوە وگەلەكەماندایە.

گەلی كورد، گەلێكی خاوەن مێژووی دوور و درێژی خۆیەتی و دوای سەدان ساڵ داگیركاری، هێشتا ملكەچی سیستەمی دەوڵەتە داگیركەرەكانی نەبووە. رۆژانە لەبەرامبەر سیاسەتەكانی ئینكارو سڕینەوە( ئاسیمالسیۆن) و هەموو زوڵم و زۆریەك لە سەنگەری بەرخۆدان دایە و هەبوونی خۆی دەپارێزێ.

یەكێك لەو بوارانەی كە دوژمنانمان بەگرینگی پێدانێكی زۆرەوە كاری لەسەردەكەن وكەوتۆتە بەر هێرشی دوژمنانمان ودەیانەوێ لەناوی ببەن، زمانی كوردی یە!

زمانی كوردی بەدەوڵەمەندی و پڕ زاری خۆیەوە، هەم لەڕووی نووسین و خوێندن و بەگشتی لەڕێگای بابەتە كەلتوریەكانەوە، هەروەها بە هۆی ئەو خۆشەویستیە مەزن و وابەستەی خەڵكەكە پێوەی تا رۆژی ئەمڕۆ پاراستوویەتی. بە خوێندن و پەروەردەكردنی نەوە دوای نەوە بە زمانی كوردی بە هەموو زار و شێوە زارەكانیەوە، سەرەنجام دەبێتە مایەی پێشخستن تا ئاستی ستانداردبوون. چەندین زار و شێوە زار، هەر یەكەیان وەك چۆمێك وان و دەڕژێنە ناو دەریایەكی گەورەوە كە زمانی كوردی یە. هەرشێوەزارێك چ گەورەبێ یان بچوك ئەگەر لە ناوبچێت، ئەوە مەترسی دەكەوێتە سەردەریاكە خۆی. بەجۆرێك ئەگەر بمانەوێ زمانی كوردی دەوڵەمەند و بە هێزتر بێت و ببێتە ئەو چەكە قورسەی بە ڕووی هەوڵی دوژمنان ناسنامەی نەتەوەییمان بپارێزێ، دەبێ لە پرۆسەی پەروەردە و خوێندن لە خوێندنگاكاندا بخوێندرێت.

هەورامی _ هۆرامی یەكێك لەو زارە رەسەنانەی زمانی كوردیی كە كۆنترین بەڵگە و نووسینی كوردی پێ نوسراوە. مخابن دوای سەرهەڵدانی سیستەمی دەوڵەت نەتەوە لە جیهان بەگشتی، زۆرێك لە زمان گەلی دونیا لە ناوچوون یان بە سیستماتیك پەراوێز خران. لاوازبوون و بە پەراوێز خستنی بەگشتی زمانی كوردی و بەتایبەت چەند زار و شێوەزارێكی رەسەن وەكو هۆرامی، زازاكی و كەلهوڕی لە ئەنجامی داگیركاری و دابەشبوونی كوردستانەوە و ناسەقامگیری و نەبوونی زەمینەی لەبار گرنگیان پێ نەدرا. بۆیە ئەمڕۆ ئەم زارانە لەبەردەم مەترسیی گەورەدان. پێزانینمان بۆ هەوڵ و كۆششی دڵسۆزانەی رۆشنبیران، پەروەردەكاران و چالاكانی مەدەنی و خەڵكی ئەو هەرێمانە كە هۆرامی ئاخێڤن كە داوایان لە دەسەڵاتدارانی هەرێمی كوردستان _ باشور كردوە تا لە خوێندنگاكانی ئەو دەڤەرە بەزاری دایك(هەورامی) بخوێنن جێگای رێز وبەهەند وەرگرتنە.

ئێمە لە كۆنگرەی نەتەوەیی كوردستان (کەنەکە) پشتگیری ئەو داوا رەوایە دەكەین و دەنگمان دەخەینە پاڵ ئەم داواكاریە و لە هەمان كاتیشدا پشتگیری كەمپینەكەی خوێندن بە زمانی دایك لە هەرێمی هۆرامان دەكەین كە چەندەها رێكخراو و كەسایەتی و خەڵكی ئەو دەڤەرە رایانگەیاندووە.

بانگی پەڕلەمانی باشوری كوردستان و حكومەتی هەرێمی كوردستان دەكەین كەبەدەنگ ئەو داواكاریەوە بچن و بەفەرمی وڵامێكی كاریگەر و ئەرێنی ئەو داوایە بدەنەوە. هەرچەندە لە ٣٠ -٦ -٢٠٢١ لەنامەیەكی فەرمیدا بەژمارە ٤٦ بۆ ئەم مەبەستە ئاراستەی وەزارەتی پەروەردەكراوە. بۆیە بە پێویستی دەزانین كە گرنگی بەو داوایە بدرێت و بەو هیوایەین كە لەساڵی ئایندەی خوێندندا لە هەرێمی هۆرامان خوێندن و پرۆسەی پەروەردە بە هۆرامی بێت.

كۆمیسیۆنی زمان ،كلتور و پەروەردەی

كۆنگرەی نەتەوەیی كوردستان (کەنەکە)"

ف.ق