شانزدەیەمین کۆنفڕانسی کورد-ی نیودەوڵەتی کە لە ژێر ناوی "یەکێتی ئەوروپا، تورکیا،  رۆژهەڵاتی ناوەڕاست و کورد" بەڕێوە دەچێت، کۆمیسیۆنی هاوڵاتییانی یەکێتی ئەورۆپا-تورکیا سەرپەرشتیی دەکات و هەر یەک لە فراکسیۆنی چەپ و چەپی باکور-سەوز، فراکسیۆنی سەوز، هاوپەیمانی ئازادی ئەوروپا و فراکسیۆنی هاوپەیمانی سۆسیالیست و دیمۆکرات کە دووەم گەورەترین فراکسیۆنە لە پەرلەمانی ئەوروپا، پشتیوانی لەو کۆنفڕانسە دەکەن.

هاوکات چەندین کەسی بەناوبانگی جیهانیش پشتیوانی لەو کۆنفڕانسە دەکەن وەکو: دیسمۆند توگو خاوەنی خەڵاتی ئاشتیی نۆبڵ کە بە رەچەڵەک خەڵی ئەفریقای باشوورە، شیرین عەبادی پارێزەری مافی مرۆڤی ئێران، جاگیر بیەنجا باڵیۆزی باڵای ئاشتی لە کۆنسەی ئەوروپا و سەرۆکی وەقفی مافی مرۆڤ-ی بیانجا، نوام چۆمسکی بیرمەند و زمانناسی جیهانی و لەیلا زانا خاوەنی خەڵاتی ساخارۆڤ و ئەندام پەرلەمانی پێشووی هەدەپە و چەندین کەسی بەناوبانگی جیهانی.

بە زمانی کوردی وەرگێران کرا

لە سەرەتای کۆنفڕانسەکەدا پرۆفیسۆر دکتۆر کارینا وێسترهێمی نۆروێجی سەرۆکی  EUTCC لە قسەی کردنەوەی کۆنفڕانسەکەدا تیشکی خستە سەر وەرگێری زمانی کوردی و وتی:" ئەمە هەنگاوێکی زۆر گرنگە لەم ئاستەدا."

ویسترهێم:پاکتاوی نەژادی لە ئارادا هەیە

وێسترهێم لە قسەکانیدا رایگەیاند، ئەوان ١٦ ساڵە پرسی کورد و کێشەکانی تورکیا و بارودۆخی رۆژهەڵاتی ناوەڕاست گۆتۆبێژ دەکەن و تیشکیشی خستە سەر ئەوەی، ئەوان بەدوای چارەسەرییدا دەگەڕێن، چونکە چارەسەریی ئەم کێشانە بۆ یەکێتی ئەوروپاش زۆر گرنگە.

وێسترهێم هەروەها باسی لە کێشەکانی تورکیا و پەیوەندییەکانی لەگەڵ یەکێتی ئەوروپا کرد و وتی:" پێویستە یەکێتی ئەوروپا رێگا نەدات، تورکیا ئەو بە بارمتە بگرێت. بەرە لە هێرشە داگیرکەرییەکانی دەوڵەتی تورک بۆ سەر رۆژئاوا، لە ناوچەکە ئاشتی هەبوو. رێگا بۆ پەنابەربوونی خەڵکی ناوچەکە بووەوە. داگیرکەریی تورک یاسا نێودەوڵەتییەکانی پێشێل کرد. سەرۆک کۆماری تورک نەیتوانی نیەتی خۆی لە پاکتاوی نەژادی بشارێتەوە. داگیرکاری بوو بە هۆکار کە ٣٠٠ هەزار کەس ناچار بمێنن زێدی خۆیان بەجێ بهێلن. پشتێنەی عەرەبی سەر لە نوێ دروست دەکرێتەوە. پاکتاوی نەژادی ئەنجام دەدرێت."

'پێویستە بەڕێوەبەریی خۆسەر بناسرێت'

وێسترهێم لە بەردەوامی قسەکانیدا وتی:"پێویستە بەڕێوەبەریی خۆسەری باکور و رۆژهەڵاتی سوریا لە لایەن کۆمەڵاگای نێودەوڵەتییەوە بناسریت. پێویستە رێبەری گەلی کورد عەبدولا ئوجالان ئازاد بکرێت. پێویستە لە رۆژهەڵاتی ناوەڕاست، کورد وەکو ئەکتەرێکی گرنگ و سەرەکی تەماشا بکرێت.ب"

"ئەردۆغان وەک ئەوەی خۆی دەردەخات، بەهێز نییە"

نیکۆلاژ ڤیلۆمسێنی دانیماکی کە ئەندامی فراکسیۆنی چەپ و چەپی باکور-سەوزە لە کۆنفڕانسەکەدا قسەی کرد و رایگەیاند، پێویستە پرسی کورد چارەسەر بکرێت و تیشکیشی خستە سەر بڕیاری دادگای باڵای بەلجیکا لە بارەی دەرهێنانی ناوی پەکەکە لە لیستی تیرۆر و وتی:" ئەمە هەنگاوێکی زۆر گرنگە. ئەردۆغان وەکو ئەوەی خۆی دەردەخات، بەهێز نییە. ئەگەر لە ئەوروپا ئیرادەیەکی بەهێز هەبوایا، لاوازی ئەردۆغان ئاشکرا دەبوو. ئێمە وەکو فراکسیۆنی چەپ لە پەرلەمانی ئەوروپا لە گەڵ گەلی کورد داین. ئێمە دڵخۆشین بەو تێکۆشانەی دۆستەکانمان دەیدەن."  

'پێویستە کوردیش لە ناو دەستوری هەمیشەیی جێ بگرن'

ئەندریاس سچیدر-ی ئوستورالی کە ئەندامی فراکسیۆنی هاوپەیمانی سۆسیالیست و دیمۆکراتەکانی پێشکەوتووە، لە چوارچێوەی کۆنفرانسەکەدا قسەی کرد و رایگەیاند، ئامادەبوونی ئەو لەم کۆنفڕانسەدا، بۆ ئەوان گرنگە و باسی لە سەردانەکەی ساڵی رابردووی کرد بۆ رۆژئاوای کوردستان و وتی:"گەلی کورد لە قۆناغێکی سەختدایە. رۆژئاوا سەرکەوتنێکە، ئارامیی و ئاشتی هێنا. داگیرکاریی تورک لە ناوچەکە بوو بە هۆکاری دروستبوونی چەندین کێشە. لە چوارچێوەی دانوستانەکانی جنیڤدا کە بە مەبەستی ئامادەکردنی دەستوری هەمیشەیی ئەنجام دەدرێت، پێویستە کوردیش خۆی تێدا ببینێتەوە. پێویستە هێزی ئاشتی نێودەوڵەتی رەوانەی ناوچەکە بکرێت. پێویستە بەر لە گۆڕینی دیمۆگرافی بگیرێت کە لە لایەن ئەردۆغانەوە بەڕێوە دەبرێت. تورکیا پێویستی بە دیمۆکراتیک بوونێکی راستەقینە هەیە."

'پێویستە پەکەکە لە لیستەکە دەربهێندرێت'

فرانچۆیس ئالفۆنسی ئەندامی هاوپەیمانیی ئازادی ئەورۆپا/سەوز-یش باسی لە تێکۆشانی ئازادی سەد ساڵەی کورد کرد و وتی:"ئەمە تێکۆشانێکی نموونەییە. ئەگەر کورد نەبوایە، سەرکەوتن لە دژی داعش بەدی نەدەهات. یەکێتی ئەوروپا کە پەکەکە لە لیستی تیرۆر دەرناهێنێت، چەکێکی دیپلۆماتیکی بەهێز دەداتە دەستی تورکیا. بۆ پەرەپێدانی بڕیارەکەی دادگای بەلچیکا لە بارەی ئەوەی پەکەکە رێکخراوێکی تیرۆر نییە، لە نەتەوە یەکگرتووەکان و هەموو رێکخراوەکانی ئەوروپا هەوڵی خۆمان دەدەین."

'پێویستە فشار دروست بکرێت'

دیمیتریۆس پاپادیمولیس جێگری سەرۆکی پەرلەمانی ئەوروپا وتی:"ئێمە پێشەنگی پاراستنی مافی کورد، مافەکانی مرۆڤین. یەکێتی ئەوروپا چەندین جار دەستوەردانی سەربازی تورکیای بۆ ناو خاکی سوریای ئیدانە کرد. لە پەرلەمانی ئەوروپا بڕیاری ئیدانەکردن دەرچوو. بەڵام بەشی نەکرد. چونکە کردەوە نەرێنییەکان ناوەستن، کوشتنیش راناوەستێت. پێویستی بە رێوشوێنی زیاتر هەیە. پێویستە فشارەکان زیاد بکرێن."

بڕیارە دووەم رۆژی کۆنفڕانسەکە ئەمڕۆ کاتژمێر ٩:٣٠٠بە کاتی ئەوروپا دەست پێبکات و تا ١٧:٠٠ بەردەوام دەبیت و چەندین بابەتی وەکو تاوان و داگیرکەریی دەوڵەتی تورک لە رۆژئاوا، ئامانجە عوسمانییەکانی دەوڵەتی تورک، رەوشی کورد، ئەو مافانەی ئینکار دەکرێن، کومەڵکوژی و قڕکەرییەکان، بارودۆخی دوای داعش، رۆل و هەلوێستی ئەروپا لە بارەی قەیرانەکانی رۆژهەڵاتی ناوەڕاست، رێگاکانی دەرچوون لە قەیرانەکان، پێشنیارەکان بۆ چارەسەرکردنی کێشەی کورد و رێبازەکانی جێگرەوە، گۆتۆبێژی لەسەر بکرێت.

 لە میسر و ئیکوادور و چەندین وڵاتی ئەوروپاشەوە چەندین ئەندام پەرلەمان، لێکۆلینەر، رۆژنامەنووس و ئەکادیمی لە دووەم رۆژی کۆنفڕانسەکەدا پەیامیان دەبێت لەسەر ئەم بابەتانە.

ز.ش