بۆنەو جەژنێوە جە ٧و حوزەیرانینە بنەیانەکۍ لوۍ ئیمراڵی و دیداری بنەیانەیشا ئەنجام دا. جە دیدارەکەنە کە ڕابەر ئاپۆ دماو ٢٦ ساڵا چەمش بە زاوڵا کۊت و جە دیدارەکەنە قەڵەمېوەش کەرڎ بە سەوقاتی زاوڵەکا، هەرپاسە داواش ۋنەکەردۍ گرنگی بە وانایۆی بڎا، وارەزاکەش عەلی ئۆجالان کە مکەرۆ کوڕو فاتیمە ئۆجالانۍ و عومەر ئۆجالانی برازاش و پەڕلەمانتارو ڕحاو دەم پارتی بەشدارۍ دیدارەکەی بېنۍ.
پېوەس بە دیدارەکەیشا چنی ڕابەر ئاپۆی، عومەر ئۆجالان پەی ئاژانسوو میزۆپۆتامیا (MA)ی قسێش کەرڎې.
ڕابەر ئاپۆ پرسیارەو کێش کەردێنە و سڵامش پەی کێ کیاستەن؟
عومەر ئۆجالان ئاشکراش کەرڎ دیدارێوە ماوەدرێژشا ئەنجام دان و جە دیدارەکەنە گفتوگۊشا سەرو چڼین مژارا جیاوازی کەردەن چنی ڕابەر ئاپۆی و واتش: "ڕابەرایەتی جە ٢٠ دەقەی سەرەتاو دیدارەکەینە باسو دەگا و بنەیانەیش کەرد. پرسیارەو بڕۍ جە ئەنداماو بنەیانەکەیش کەرد و سڵامش ۋنەکەردۍ. دماتەر باسو بڕۍ مژاراما پەی کەرد. باسو گرڎو ئا سەرۋنەدایاما پەی کەرڎ کە جە شارەکانە سازما کەردێبێنۍ. باسو لوایڕاوەو تەعزیە و عەلی حەیدەر قەیتانی و ڕەزا ئاڵتونیما پەی کەرد. باسما جە سڵامو هەردووە بنەیانەکەی کەرد.
ڕابەر ئۆجالان پرسیارەو ئاژەو بنەیانەکاش کەرد، سڵامش پەی کیاستۍ. دماتەر باسما جە سەرۋنەدایەکاما پەی لاو بنەیانەو مەزڵوم دۆغانی و سڵام کیاناکەیشا کەرڎ. ڕابەر ئاپۆییچ سڵامش پەی بنەیانەو مەزڵوم دۆغانی کیاست. باسو مەزڵومی و دەلیل دۆغانیش کەرد. پنەما وات قەبرەو هەردوو براکەی ئینا پێوەرە. واتش، 'ئا ئەوەکۊشای و میراتیەی پەیشا جیائاستیمۍ زیڼە ڕاش گێرمۍ. دڵسۆزې گرڎو گەشمەرڎانمۍ.' دماتەر سڵامش جە بنەیانەو فەرهاد کورتایچ کەرد. ڕابەر ئاپۆ باسش جە هەرچوار هەڤاڵەکەیش (فەرهاد کورتای، ئەشرەف ئانیک، مەحمود زەنگینی و نەجمی ئۆنەر)ی کەرڎ کە جە زینانو ئامەدینە جە دژو ستەمو دەسەڵاتی ئېرشا جە بەڎەنیشا ۋەردا. دماتەر پرسیارەو قەبرەو فەرهاد کورتایش کەرڎ و سڵامش پەی بنەیانەکەیش کیاست. هەرپاسە سڵامش پەی بنەیانەو عەلی چیچەکیچ کیاست و پرسیارەو قەبرەکێش کەرد. پرسیارەو گرڎو ئا کەساشە کەرڎ کە جە زینانو ئامەدینە گەشمەرڎۍ بیۍ.
عومەر ئۆجالان باسش چانەی کەرڎ کە سڵامو ئا زینانیاشا بە ڕابەر ئاپۆی یاونا کە دماو ٣٠ ساڵا جە زینانەنە ئازادۍ بیێنۍ و ڕابەر ئاپۆیچ پېوەس پا کەساوە واتەنش، 'گرڎو ئا کەسا کە ٣٠ ساڵۍ جە زینانەنە مەنێنێوە مشۊم سەرمەشقایەتی گلېرگەی بکەرا. پەنەوازا ئەرک و ۋەرپرسیاری ۋێشا عال جابەجێ بکەرا.' هەرپاسە ڕابەر ئاپۆ سڵامش جە گرڎو ئا زینانیا کەرڎ کە دماو ٣٠ ساڵا جە زینانەنە ئازادۍ بیێنۍ. هەرپاسە سڵامی فرە تایبەتش پەی بنەیانەو گەشمەرڎا کیاست."
'مشۊم پارادایمەکېما دلۍ خۊنکارانە وەڵا بکریاوە'
عومەر ئۆجالان باسش چانەی کەرڎ جە دیدارەکەنە پێشئامایەکۍ هەرێمەکەی و ۋەرکۊتوو مېیامینیشا هۊرسەنگنێنۍ و ئینەش وات: "باسما جە زانشتگەو کۆبانێ کەرڎ. وەڵۍ دیدارەکەیمانە من بەشداری پانێڵێوە زانشتگەو کۆبانێم کەرڎ. سڵامو خۊنکارا و مامۆسایاو ئەکادیمییەکام بە ڕابەر ئاپۆی یاونا. ڕابەر ئۆجالان پەرساش، 'ئایا جە کۆبانێنە زانشتگە هەن؟ چن خۊنکارێشا هەنۍ؟' منیچ پەیم گێڵناوە بەڵێ کۆبانێ زانشتگێوە فرە عالش هەن و زیاتەر جە ١٥٠٠ خۊنکارێش هەنۍ. پېوەس بە زانشتگەیۆ بڕۍ هۊرسەنگنایێش کەردۍ. واتش، ئانۍ پەروەردە مڎاوە پەنەوازا سەرو بنەماو مۆدێرنێتەو دیموکراتیکی پەروەردەکاشا بڎاوە. نمەبۆ بە حیچ جۊرۍ کاریگەری مۆدێرنێتەو سەرمایەداری سەرو پەروەردەی بۆ. پەنەوازا مامۆساکۍ جە چوارچێوەو فیکر و فەلسەفەیمانە دەرز واچاوە و کاریگەرۍ با. پەنەوازا پارادایمەکېما دلې خۊنکارانە وەڵۍ باوە. ېەر ئینە بکریۆ ئانە ئەرێنی و عال بۊنە پەروەردەم پەی گرنگا. چۍ گرڎ کاتێ موانمېوە و گفتوگۆ مەکەرمۍ."
'پەنەوازا خێرایی جە کۊششە دیبلۆماسییەکانە بکریۆ پەی سووریایۍ دیموکراتیکی'
عومەر ئۆجالان دەسنیشانش کەرڎ ڕابەر ئاپۆ سەرنجش وستەن سەرو گلېرۊبیە و دیدارەکا بەینو ئیدارەو ۋېڕاوەبەری سەرنیشت و ۋەرکۊتوو سووریای و حکومەتو کاتی دیمەشقی و ئینەش وات:
"جە مابەینو قەسەدەی و هەتەشەینە ڕیککۊتنامێوە هەشت خاڵی ئیمزا کریان. ڕابەر ئۆجالان واتش 'مشۊم پەرە بڎریۆ پی گلېرۊبیا و دیدارا و پەلەشا ۋنە بکریۆ.' هەرپاسە واتش، ئاڼنەی ئاگاڎارەنا گلېرۊبیە و دیدارەکۍ بەینو کوردا و حکومەتو دیمەشقی فرە بە هێواشی ملۊ وەڵۍ، پەنەوازا پەرەشا پنە بڎریۆ و پەلەشا چنەبکریۆ . ڕەنگە جە ئایندەنە جە سووریانە حکومەتێوە بۍ ئاراوە، پەی ئێمە گرنگا پېوەس بە مافە دیموکراتیکییەکاوە بۆ بە سووریایۍ بەهێز. پەنەوازا چنی سووریایۍ دیموکراتیکی پەرە بە کۊششە دیپلۆماسییەکا بڎریۆ. دیمەشق جە ڕوێوە نوێنەرایەتی ئاینگەرای مەکەرۆ.
مېیانو دیموکراتیزەکەردەی ڕەقەن
مېیانو دیموکراتیزەبیەیچ ڕەقەن. پەنەوازا چېرو چەترەو دیموکراسینە یۊبیەی گەلا بێنە ئاراوە. پەنەوازا پەرە و خێرای پا هەرمانا بڎریۆ کە جە ۋەرنیشتەنە مەکریا. هێواش لوایڕاوەو دیپلۆماسییەتی جە ئیسفاڎەو هیچ کەسێنە نییا.'
پېوەس بە هەڕەشەکا سەرو کوردایچۆ گفتوگۆما کەرد، ڕابەر ئۆجالان ئاژەو کورداش جە ۋەرنیشتەنە هۊرسەنگنا و ئینەش وات، 'ئەر هەڕەشێوە بۆ، پەنەوازا بە گرڎ جۊرۍ ئاگاڎارۍ بیمۍ.'
مشۊم جە بەحری سیاوەنە دەنگو دەم پارتی زیاڎ بکەرۆ
عومەر ئۆجالان باسش چانەیە کەرڎ جە دیدارەکەنە باس جە ئاژەو دەم پارتی کریا و واتش: "ڕابەر ئۆجالان واتش، 'جە ڕاو دەم پارتیۆ ڕاو سیاسەتی دیموکراتیکی مەکریۆوە. پەنەوازا دەم پارتی جە گرڎ یاگێنە کۆنفرانس و گلېرۊبیەی ئەنجام بڎۆ. مشۊم ئا کەسۍ جە کۆنفراسەکانە قسې بکەرا کە پارادایمەکۍ منشا ۋەنێنێوە و شرۆڤەشا مەکەرا. پەنەوازا چنی گەلی وتووێژی کراوە کریۆ. مشۊم چیولای دەنگو دەم پارتی جە بەحری سیاویچەنە زیاڎ بکەرۆ.
"پەنەوازا جە گرڎ شۊنێنە پەرە بە هێزو ۋێش بڎۆ"
دەرفەتۍ فرۍ ئامێنۍ ئاراوە تا ئانەی دەم پارتی سیاسەتێوە ۋەرفراوان ڕاوەبەر بکەرۆ. پەنەوازا دەم پارتی جە بەحری سیاو، بەحری چەرم و ئانەدۆڵی مېیامینەنە پۆتانسێڵ و ماتەوزەو ۋێش نیشانە بۆ. قەیرانی ئابووری سەرانسەرو تورکیایش گېرتەنۆ. جە چڼین شارێنە دۆسې کرێکارېما هەنۍ. پەنەوازا دەم پارتی پا ئامانجۊ هەرمانە و ئەوەکۊشای بکەرۆ. قەیرانە ئینا ئارانە، ئاژەو ئابووری خراپا، هەژاریێوە فرە هەن و ئیتر کرێکارۍ نمەتاوا ژیۋای ۋێشا ڕاوەبەر بکەرا. پەنەوازا دەم پارتی پەی ئی مژارا هەرمانە بکەرۆ و جە گرڎ یاگێنە پەرە بە هێزو ۋێش بڎۆ."
"ئەر ٢٠٪و دەنگەکا بەدەس باردۍ، بیدۍ بە حکومڕانۍ"
عومەر ئۆجالان پی جۊرە درێژەش پنەدا: "ئیتر پەنەوازا جە گرڎ چێوێنە تازەگەری بکریۆ. جە دیدارەکەنە جە لېوە گفتوگۆو ئەوەکۊشای ٥٢ ساڵەی کریا و جە لېوەتەرۆ سەرو سیاسەت و مۆدێلو ژیۋای تازەی گفتوگۆ کریا و ڕابەر ئۆجالان پېوەس پی مژاراوە واتش، هەڵای دۆسێما هەنۍ. دلۍ دەم پارتیچەنە جە بەحری سیاوۆ هەمڕێما هەنۍ. پەنەوازا جە بەحری سیاویچەنە کۊشش دەسپنەبکریۆ. مشۊم جە مترۆپۆڵ و شارە گۊرەکا تورکیاینە پەرە بە کۊششی بڎریۆ. پېسە دەم پارتی ئەر ۋەربەسو ٢٠٪ دەنگەکا پۊڕندۍ چی وڵاتەنە بیدۍ بە حکومڕانۍ. شمە متاودۍ فرەو چێوی فاڕدۍ و بیدۍ هامکارې حکومڕانیی. پۊکەی مشۊم وزەتا هۊرچەرخندۍ سەرو دەنگدای. بە سیاسەتێوە دیموکراتیکانۆ دەنگەکۍ دەم پارتی جە ٢٠٪ بوېیەرانە. ئا کاتە دەم پارتی متاوۆ جە ۋەرکۊتوو مېیامینینە سیاسەتێوە کاریگەر ڕاوەبەر بکەرۆ.'
ڕابەر ئۆجالان دەم پارتیش شرۊڤە کەردەن و پاسە ویرمکەرۊوە گرڎو ئا کۊششە دیبلۆماسیۍ بواڕیا کە دەرەنجامێوەشا نییا. واوەی کەردەیۆ جە سیاسەتەکاشەنە بنەبەڕ بکەرۆ. جە سیاسەتەنە فاڕای هەن. ئی فاڕیایۍ پەنەوازێنە هەم دلۍ دەم پارتینە و هەمیچ دلۍ سیاسەتمەدارانە وەش بۆ."
'ئینایمۍ چنی ڕەخنەی بنیاڎنەرانەی'
عومەر ئۆجالان باسش چانەی کەرڎ، ڕابەر ئاپۆ جە دیدارەکەنە بە مۆراڵ بیەن و باسو چڼین مژارا تەریش کەردەن و ئینەش وات: "دەربارەو ئا گوزارشتۍ پەی کۆنگرەو ١٢ەمینو پەکەکەیش کیاستێنە پرسیارێوەم کەرڎە. ڕابەر ئۆجالانیچ ئاماژەش پانەیە دا ڕەخنە و هەستیاریی عەلەوییەکا هەن و ئینەش وات، 'ئێمە چێگەنە کۊششما پەی عەلەوییەکایچا. بە درووسی ئاگاڎارۍ عەلەوییەکانمې و شۊنیرەلوایما هەن. چێگەنە هەڤاڵی عەلەوییما هەن. حاملی یڵدرم دێرسیمییا و زوانێوە عەلەوییانەی عال مزانۆ. جە گرڎ ڕوێوە شرۆڤەش مکەرمۍ. بایەخم بە سەید ڕەزای و هاوهەڵوێسی و ئەوەکۊشاکەیش دا. جە تاریخەنە چڼین سەرهۊردای و ئەرەپڕای کوردا ئامێنۍ ئاراوە؛ بایەخ و سەنگە مڎەو بە ئەوەکۊشای و هەوڵدایەکاشا. جە لېوەتەرۆ پەنەوازا بە ئازاییۆ ڕووەدای و دەرەنجامەکاشا شرۆڤە بکەرمۍ. ئینە شێخ سەعیدیچ گێرۊوە و عیلاقەدارا. کراوێنمۍ پەی ڕەخنەی بنیاڎنەرانەی.'
ڕابەر ئۆجالان ئاماژەش پانەیچ دا ئا ڕەخنۍ ئینۍ ۋەروچەماوە و واتش: 'مشۊم شیکاریێوە عالو ڕووەدایەکا بکریۆ.' ڕابەر ئۆجالان واتش: 'ئەر ئینەما کەرد ئا کاتە فرە عال چانەی میاومېنە پەی چێشی چا کاتەنە هیچ ئەنجامێوە بە دەسنامان'."
'مشۊم شنگال بۆ بە خاوەن ستاتۆ'
عومەر ئۆجالان ئاماژەش پانەی دا، جە درێژەو دیدارەکەینە پېوەس بە ئاژەو گلېرگەی ئێزدی گفتوگۆی وردما چنی ڕابەر ئۆجالانی کەرڎ و ڕابەر ئۆجالان پرسیارەو ڕێژەو نفوسو ئێزدییەکاش کەرڎ. ڕابەر ئۆجالان سڵامش پەی گلېرگەو ئێزدی کیاست و واتش 'مشۊم شنگالێوە ئازاد بۆنە، شنگال نمەبۆ لکەدریاو حکومەتو عێراقی و هیچ پارتو هەرێمیچ بۆ.' هەرپاسە باسش چانەی کەرڎ مشۊم شنگال بۆ بە خاوەن ستاتۆو ۋێش، پەنەوازا ئێزدییەکې ۋێشا بە ڕێکوستەی بکەرا و قەرار سەرو ۋێشا بڎا."
'پەنەوازا گرڎ کەسێ بە دیسپلین بۆ'
عومەر ئۆجالان ئاماژەش پانەی دا ڕابەر ئاپۆ دماو ٢٦ ساڵا یووەمجارا چەمش بە زاوڵا کۊتەن و پی جۊرە درێژەش بە قسەکاش دا: "نەوەکۍ مەتیێم چنیما ئامۍ بێنۍ، ڕابەر ئۆجالان بە زاوڵەکاش وات: "بەهێزۍ و بە ئیرادۍ بیدۍ". زاوڵەکې کە چنی ئێمە ئامێبێنۍ، کوچۍ مانیێبێنۍ، کاتێ یاوایمۍ کوچۍ وتۍ. ڕابەر ئۆجالان، ماوێوە فرە تەماسەو زاوڵەکاس کەرڎ، پرسیارەو ئاژەو ۋەنای و پەروەردەکەردەیشا کەرڎ. باسش جە شێوازو پەروەردەکەردەی و گۊرەکەردەی زاوڵەکاش کەرڎ و واتش: "مشۊم گرڎ کەسۍ بە دیسیپلین بۆ، هەرپاسە گرنگی بە تەندروسی ۋێشا بڎا، نمەبۆ خیشۍ با."
'ڕابەر ئاپۆ توڕەن چا کەسا کە زیاڎ خیشێنۍ و جگەرەی فرە کێشا'
جە درێژەنە عومەر ئۆجالان باسش چانەی کەرڎ ڕابەر ئاپۆ فرە بەوردی سەرنج و هەستیاریش وەرا ۋەر تەندووسی کەسەکا بیەن و واتش: "ڕابەر ئۆجالان فرە توڕەن چا کەسا فرە خیشێنۍ و جگەرۍ فرۍ کېشانە و ئاگاڎارێش کەردێوە و پرسیارش چنەکەردیمۍ و واتش، 'پەنەوازا گرڎ کەسۍ پېسە سەروازێوە دلې سوپای جماوە. مشۊم گرڎ کەسێ بە دیسپلین جمۊوە، ئینە حەقیقەتو ژیۋاین.'
چی دیدارەنە پەی یووەمجاری عومەر خەیری کۆنار و حامیلی یڵدرمما دیۍ، باوشیما کەرڎە یۆترینیرە و پرسیارەو ئاژەو جبەریشا چنەکەردیمۍ. واتم چەمۍ جبەری ئینۍ سەرو شمۆ. هەرپاسە ئاڎێچ واتشا، 'ئێمەیچ گرڎو سەرنجیما ئینا سەرو جبەری. واتشا، مشۊم هەوڵدەیمۍ و هەرمانە بکەرمۍ.' ئاڎێچ پېسە ڕابەر ئۆجالانی خاوەن موراڵێوە بەرزی بێنۍ. جە نزیکۆ شۊنیرەلوای پەی ڕووەدایەکا جبەری مەکەرا.
'مشۊم دۊڵەت دەورو وێش گێڵنۆ'
عومەر ئۆجالان دەسنیشانش کەرڎ مشۊم دۊڵەت جە ئاستو چەمەڕاییەکا گلېرگەینە هەنگامە بنیۆ و پی جۊرە درێژەش بە قسەکاش دا: "پېوەس بە سووریا و تورکیای و ۋەرنیشتوو کوردەسانی مشۊم بڕۍ چێوۍ خێراتەرۍ بکریا. پەنەوازا دۊڵەت پی هەستیاریۆ جمۊوە. پەنەوازما بە ئاشتی و دیموکراسییا. جەنگی ٤١ ساڵە درێژەش بۍ و یاوا ئی ئاستە. جە ئیساتێنە تازەبیەیۆ و فاڕیای جە گرڎو بوارەکانە پەنەوازیا. رابەر ئاپۆیچ سەرنج وزۊ سەرو تازەبیەیۆ و فاڕیای. مۆراڵو ئێمەیچ عالا. پی بۊنۆ سڵامو ڕابەر ئاپۆی میاونو بە گرڎو بنەیانەو گەشمەرڎا گەلی."
جەنگو ئیسرائیل و ئێرانی کاریگەرییش سەرو کوردەسانیچ بۆ
عومەر ئۆجالان بە ئاماژەدای بە هرووژمەکا بەینو ئیسرائیل و ئێرانی و یاڎش ئارڎۆ کە ڕابەر ئاپۆ وەڵتەر چا بارۊ ئاگاڎیش دابۍ. عومەر ئۆجالان واتش: "کاتێ ئێمە یۊترینما دی جەنگو ئێرانی و ئیسرائیلی ئاڼنە پەرەش نەسانابۍ، بەڵام جە یووەم دیدارمانە ڕابەر ئۆجالان باسو سووریا، عێراق و ئێرانیش کەرڎ، شش مانگۍ سەرو ئا دیدارەیرە وېیەرد، چا کاتەنە ئەرەیاۋناش: "پەی دەسوەردای جە ئێرانەنە کاتی فرەش نەمەنەن". واتش: 'جە ۋەرکۊتوو مېیامینینە ئیساتۍ بەس جە غەزەنە جەنگ هەن، بەڵام ئەر جەنگەکە نەمردۆ و دیموکراسیێوە بەهێز نەمەرزیۆرە، ئانە ٥٠ شۊنۍ تەرۍ پېسە غەزەیشا پنە مۍ' کاتێ تەماشەو ئانەی مکەرمۍ کە شش مانگۍ چێوەڵی ڕابەر ئۆجالان چێشش واتەبۍ، ئیساتۍ عالتەر جە ڕووەدایەکا میاومېنە. ئەر جە ۋەرکۊتوو مېیامینینە ژیۋایۍ ئازاد یان سیستەمێوە دیموکراتیک نەبۆ، ئانە جەنگ و پشێوی وەش بۆ، تەرسی سەرو تەمامو مرۆڤایەتی هەن. مشۊم گرڎو کێشەکا جە ڕاو گفتوگۆیۆ چارەسەر بکریا، سیستەم جە ئێرانەنە سیستەمێوە دژ بە گلېرگەین. مشۊم ئی حەقەتینە بوینیۆ. ئەر گلېرگە کێشەکاش چارەسەر نەکەرۆ، ئانە زەمینە پەی دەسوەردای جبەری وەش مکەرۆ. گرڎو گرفتەکۍ ۋەرکۊتوو مېیامینی کریۆ جە زەمینێوە دیموکراتیکەنە جە ڕاو گفتوگۆیۆ چارەسەر بکریا.
جە وڵاتا ۋەرکۊتوو مېیامینینە نکۆڵی، تاونایۆ، کوشتەی، کۆمکوژی، ئاینی و قبوڵنەکەردەی یۊترینی هەن. پەی ئانەی کێشەکۍ چارەسەر بکریا، مشۊم یۊترین قەبوڵکەردەی، دیموکراسی، یەکسانی و ئازادی بۆ. ئەر ئینۍ با ئانە ئا مەڵامەتۍ کە ڕا پەی جەنگی وەش مەکەرا نمەمەنا. ڕژێمو ئێرانی دەرفەتو ژیۋایش پەی گلېرگەی ناستەنۆ. زوڵم و ستەم جە ژەنا، کورد و گەلا تەری مەکەرۆ. ئینەیچ ئاژاوۍ جە ۋەرکۊتوو مېیامینینە زیاتەر مەکەرۆ. جەنگو ئێران و ئیسرائیلی کاریگەریش سەرو کوردەسانی بۆ. پارتەکەما بەیاننامێوەش وەڵاکەرڎۆ و ئاماژەش بە گفتوگۊی کەرڎ. گفتوگۆ دیموکراسییا. گرڎو گەلا ۋەرکۊتوو مېیامینی مافو ژیۋایشا هەن. گەلو کوردی ژیۋایۍ تازەش گەرەکا. پەنەوازا گرڎو دۊڵەتەکا بە پاو سەدەو ٢١ ۋێشا فاڕا. جە جەنگەنە گلېرگە چەوەسیۆوە و دلېنەبریۆ. گرڎ باجەکەیش مڎا، پېسە کوردی مشۊم یەکڕیزی ۋێما جە ۋەرا ۋەرو ڕووەدایەکانە بنیاڎ بنیەیمۍ. مشۊم کورد یەکڕیز بۆ و پارېزنای ۋێش بەهێزتەر بکەرۍ."