ئەنڎاموو کۆمیتەو ڕاوەبەری پەکەکەی دوران کاڵکان هۊرسەنگنایش پەی پرسەکا پېسە ئازاڎیی جەستەیی رابەروو گەلو کوردی عەبدوڵا ئۆجالانی، فێڵە یاساییەکاو رێکوزیا میان نەتەوەییەکا سەروو ئیمراڵی، چالاکییەکۍ دلۍ زیندانەکا و گلێرگەی، گەشمەرڎا مانگەو ئایاری، هجوومە ئەرەگیریەکۍ، جەنگوو گەریلاکاو ئازاڎیی کوردسانی، نەخشەڕاو کەژەکەی و پاژکی و چن پرسێوە گەرمی تەری کەرد.

هۊرسەنگنایەکۍ دوران کاڵکانی پی جۆرەنۍ:

وەڵۍ گرڎ چێوێنە بە رێزۆ سڵام جە مدرامانی تاریخی ئیمرالی و رابەر ئاپۆی مکەروو. جە چوارچێوەو هەڵمەتەکێنە دژوو ئەشکەنجەی، گۆشەگیری و سیستموو قڕکەردەی ئیمراڵی چالاکییەکۍ پەی ئازاڎیی جەستەیی رابەر ئاپۆی بەردەوامێنۍ. چالاکی جەماوەری جە گرڎ مېڎانێنە ئینۍ ئارانە. هەنگامێوە کە شیاوو هورسەنگناینە ئا نامەنە کە سەروو ئاستوو بەری پەی هوشیارکەردەیۆ سی پی تی روانە کریا. ژمارێوە فرە رۆشنۋیرۍ، چالاکا سەندیکایی، هونەرمەنڎۍ و سیاسەتمەدارۍ کوۍ بیێوە. گرنگا، هوشیارکەردەیۆ بۍ.

جە سیستموو گۆشەگیرینە هیچ فاڕیایۍ دروس نەبیەن. چی چوارچێوەنە بڕۍ قسۍ کریۍ. گوزارشتەو سی پی تی جە بڕۍ ڕووێوە دڎانیایپۊرەی بۍ. جە بڕۍ لێوەیچۆ مایۍ ئەنەیاوای نەبۍ. بە پاو قسەکاشا سی پی تی ماچۆ، 'ئێمە ئۆرگان و دەزگایۍ جابەجێکارێنمۍ. واتە دەزگایۍ جابەجێکەردەی سەر بە ئەنجومەنوو ئەوروپای، کە سەر پا وڵاتانە. ئێمە گوزارشتەکۍ مڎەیمۍ پاڎیشا. ئەگەر ئاڎۍ گەرەکشابۆ، ئانە ئاشکرا مکریۆ، گەرەکشا نەبۆ ئاشکرا مەکریۆ. ئەرک و هێزوو ئانەیما نییا کە گوزارشتەکۍ ئاشکرا بکەرمۍ'. چا چوارچێوەنە وەستەرە پەی ئاستوو رێکوزیێوە سەر بە حکومەتوو ئاکەپە-مەهەپەی. تەنانەت مەتاوا گوزارشتێوەیچ ئاشکرا بکەرا.

ئینسان نامێش بنیۆ 'کۆمیتەو شارتەیۆ ئەشکەنجە'ی فرە ماناڎارتەرا

جە ئاژێوە چینەنە ناسنامۍ کۆمیتەو ڕاگێرتەی جە ئەشکەنجەیش چنەنمۍ. کێ ئەشکەنجە مکەرۆ؟ دەوڵەت مکەرۊش. بەهەرحاڵ پەی ئانەی نیا کە ئانۍ دلۍ گلێرگەینە ئەشکەنجە ئەنجام مڎا ئاشکراشا بکەرا. هێز ئینا دەسوو دەوڵەتیوە. رێکوزیێوە کە پېسە فەرمانبەرۍ ئینا ۋەردەس و حکومەتی و ئا دەوڵەتانە، مەتاوۆ ڕا جە ئەشکەنجەی بکەرۆ، تەنیا مەتاوۆ بشارۊشۆ. حەرپۊکەی ناسنامۍ و بەربڕیەی 'کۆمیتەو شارتەیۆ ئەشکەنجەی' عالتەر گونجیۆ. بەڵام ئێمە جە قسۍ بڕۍ یاساشناسا، بەتایبەتی جە قسۍ و ئەرەیاۋناو نوسینگەو یاسایی سەڎەی عالتەر میاومێنە. پا جۆرە نییا. ئاڎێچ ماچا ئەرک و ۋەرپرسیاریی سی پی تی فرە زیاتەرا. بەڵام وەختۍ مژارەکە بۆ بە ئیمراڵی، بۆ بە رابەر ئاپۆ، بۆ بە کورد ئانە بەکارش نمارا. بە پاو حکومەتی و دەسەڵاتی جماوە. حەرپۊکەی بە ئاراسەو ئەشکەنجەی جماوە. بێگومان ئانەیچ مایۍ ئەنەیاواینە. وەختۍ تەماشەو نامەکێش مکەرۆ، قسۍ پارێزنەرا و یاساشناسا زیاتەر لۆژیکیێنۍ. ۋەرووئانەی ئەرکوو ۋێش جە فرەو مژارانە بەکارئاردەن. تەنیا ئا وەختەی مژارەکە بۆ بە ئیمراڵی، بۆ بە پرسوو رابەر ئاپۆی بەکارش نمارا. واتەی 'ئشیۍ دادگاو مافەکا مرۆڤوو ئەوروپای جابەجێش کەردۍ، بەڵام ئەنجامش نەڎا'. رەنگە راس بۆ. ۋەروو ئانەی دادگاو مافەکا مرۆڤوو ئەوروپای چن ساڵۍ چێوەڵی پەی سەرجەنۆ دادگاییکەردەیۆ رابەر ئاپۆی قەرارش بەرکەرد، بەڵام قەرارەکەو ۋێش جابەجێ نەکەرد، شۊنیرەلووایش پەی نەکەرد. بی بە ٢٥ ساڵۍ بەڵام هەڵای هیجش نەکەردەن. ئاڎیچ ئەمرە هۊرگێرۆ. ئینا چێروو ئەمرەو سیاسەتینە. یاسایی نییا.

دەوروو سی پی تی دلۍ کاروبارەکا دادگاو مافەکا مرۆڤوو ئەوروپاینە چێشا؟ ئەگەر سی پی تی حۊڵش دابیۍ ئایا دادگاو مافەکا مرۆڤوو ئەوروپای تاوۍ بە شێوەی جیاواز مامەڵە بکەرۆ؟ چا بەپاو یۊترینی جماوە. جە راسینە ئەنجومەنوو ئەوروپای، حکومەتوو تورکیای، دادگاو مافەکا مرۆڤوو ئەوروپای، سی پی تی، واتە ناتۆ و دەوڵەتا یۆبیەی ئەوروپای، حەرپاسە نەتەوە یۆگێرتەکۍ، گرڎوو دەوڵەتەکا بە پاو ئانەی جماوە. رێکوزیا و ئەرەمەرزیا جیاجیاکۍ چنی رێکوزیا پەیوەندیدارەکا گرڎ پېوەرە چێوێوە هامبەش بەراڕاوە. دەزگا جابەجێکارەکێشا سەروو بنەماو ئا سزا دیسپلینە پووچا سیاسەت دیاری مکەرا. ئاستەنگیشا وەش کەرد کە رابەر ئاپۆ جە ساڵەو ٢٥ەمینینە سەرجەنۆ دادگایی نەکریۆوە و ئازاڎیی جەستەیی مسۆگەر نەبۆ. ڕاشا گێرتە جە قەراروو دادگاو مافەکا مرۆڤوو ئەوروپای پەی سەرجەنۆ دادگاییکەردەیۆ و قەرارەکێشا پوچ کەردۆ. چێگەنە هامبەشی تاوانۍ هەن. تەماشەکەردەیۍ هامبەش هەن. پی جۆرە نەبیۍ وەزارەتوو دادوو تەیب ئەردۆغانی پی بێباکیە قسۍ نەکەرۍ. پا حەدە سوکایەتی نەکەرۍ، گاڵتە نەکەرۍ، هەڵوێسێوە پی جۆرەشە نیشانە نەڎا. قسۍ ئانەی ئیمراڵینە گۆشەگیری بیەیش نییا، گرڎ چێوۍ بە عالی ملۆڕاوە' بەرش وزۆ کە پەشتیشا چنڎە هێقمەنە، مزانۆ کە کەس ۋەران ۋەرش مەمردۆوە. مشۊم پی جۆرە هۊربسەنگیۆ.

نەک تەنیا پەی ئاستەنگکەردەی چەمپنەکەوتەی، حەرپاسە پەی ئاستەنگکەردەی قەراروو سەرجە نۆ دادگایکەردەکا دادگاو مافەکا مرۆڤوو ئەوروپای ( DMME) ئینەی مکەرا

جە دماینە سزاو دیسپلینی پوچشا پەی یەرۍ مانگا ئاشکراکەرد. پارێزنەرا واتشا، پەی ئاستەنگکەردەی چەمپنەکەوتەی ئینەی مکەرا، مشۊم جە لایێوە پەی ئانەی بۆ. بەڵام پێویسا بەتەمامی سەرنج وزمۍ سەروو چێوۍ. ئا سەلەمنایە تێرکەر نیا. نەک تەنیا پەی ئاستەنگکەردەی چەمپنەکەوتەی، جە هەمان وەختەنە پەی ئاستەنگکەردەی قەراروو سەرجەنۆ دادگایکەردەی  DMMEیچ ئینەی مکەرا. پێویسا یاساشناسا ئینەی بزانا؛ پەی ئاستەنگکەردەی قەراروو سەرجەنۆ دادگایکەردەی جە ساڵەو ٢٥ەمین و زیندانیکەردەینە ئینەی مکەرا. سی پی تی،  DMME، ئەنجوومەنوو ئەوروپای و دەزگاکاو دەوڵەتوو تورکی چنی یۆی کوۍ بیێوە، سەروو ئانەی کە ئی بنەمایا چنی هاڵی بکەراوە، پەی دەرچێوە هامبەشی گێڵۍ و ئاردشانە: سزاو دیسپلینی. تورکیا ئینەی مکەرۊو مڎۆش پانیشا؛ ماچۆ دەزگا یاساییەکێما پەیوەس پا چێویە ساحیب و قەرارەکا دادگاینۍ. پېسە زیندانیێوە بێ دیسلپینی نیشانەش مڎا و ماچا؛ سەرجەنۆ دادگایکەردەیۆ پێویس نیا. سەرجەنۆ دادگایکەردەیۆ بڕێوەش بە پاو هەڵوێسوو کەسەکەی جە زیندانەنە هۊرسەنگیۆ. بە نەرێنیتەرین شێوە نیشانەش مڎا. یاساو ئەوروپای یاسێوە شکڵییەنە. مامەڵە چنی جەوهەروو مژارەکەی مەکەرۆ، بە گجیێوە پۊشناشەرە. پی جۊرە ئاستەنگ کەردەی ئەنجام مڎا.

من شش ساڵۍ زیندانەنە مەنانۍ. یاساشناس نیەنا، بەڵام ئا شش ساڵە ئاگاڎارۍ بێنمۍ. ئەوەکۊڵیایما جە بڕۍ سیستەموو سزاو ئەوروپاینە کەرد. ئەوروپانە سزای هەمیشەیی پەی ماوەو ١٥ ساڵان. سزای هەرە قورسە ٢٥ ساڵێنە. دماو ئا ٢٥ ساڵەیە بەدڵنیاییوە پێویسا سەرجەنۆ دادگای بکریۆوە. بەڵام ئیمراڵی جە یاساو ئەوروپای بەر پڕان. یاساو دەوڵەتوو تورکیای هەنە بەڵام سیستەموو ئیمراڵی سیستەمێوەن جە تەرەفوو ئەنجوومەنوو ئەوروپای، جە تەرەفوو سی پی تیوە ڕێکوزیان. ڕابەر ئاپۆ واتش ' وەختۍ ئامانی پۍ ۋۍ، سی پی تیم ۋەروودەم و ۋێمەنە دی'. پۊکەی بەپاو یاساو ئەوروپای ئەشیۍ جە ٢٥ ساڵەو زیندانیکەردەینە بە دڵنیاییوە سەرجەنۆ دادگایکەردەیۆ ئەنجام دریابیۍ. پەی ئاستەنگیکەردەی ئینەی مکەرا و ئاستەنگیچشا کەرد. پێویسا ئینە بوینیۆ.

ئاستەنگیشا پەی ئەرەکۊشای یاسایی ڕابەر ئاپۆی کەرد

پەی دەوڵەتوو تورکی تەنیا ئانە وەسۍ نەبۍ واچۆ یاساکۍ من ئینەی مسەپنا. بە گجیێوە یاسایی پی جۆرە ئاستەنگشا کەرد. گەرەکما بەو سەروو ئینەی. ڕابەر ئاپۆ وەختۍ بە قەراروو ۋێش جە ٢٥و ئازارینە بە کوڵی بە تەلەفوون قسێش کەردۍ چێشش وات؟ پارێزنەرام نمەیدۍ. واتش، شمە گرڎ چی ئاژەنە تاوانە مکەردۍ. ئیسە گرڎما ئینایمێش چنە. ئێمە چ تاوانێما کەردە؟ تاوانەو ئانەیما کەردە کە جە ئاژەکەی نەیاوایمێنە. پەی چی وەختۍ براکەش قسێش کەردۍ واتش. 'تۆ قسۍ مکەری، بەڵام پارێزنەرا قسۍ مەکەرا'. چوونکی هەرمانەش بە پارێزنەرا بۍ. چێشش کەردۍ؟ ئی ئاژەشە دی. فێڵە مکریۆ. جە ۋەرا ۋەروو ئی فێڵکەردەینە چی کۊشیای یاسایی بەرۆڕاوە، جە ۋەراۋەروو پارێزنەرانە کەوتەبیۍ دلۍ هەوڵدای. بەڵام بە ئاستەنگکەردەی چەمپنەکەوتەی پارێزنەرا، بە سزا پوچەکا دیسپلینی بەرگێوە یاسایێشا کەرد وەرەرە. پی جۊرە کۊشیای یاسایی ڕابەر ئاپۆیشا ئاستەنگکەرد. پێویسا ئینە بوینیۆ.

پۊکەی ئانۍ ئینەشا کەرد، ئانۍ کە نەتاواشا ۋەراۋەر پی ئاستەنگییا مرداوە، تاوانەشا کەردە. مادام کۊشیای ڕابەر ئاپۆیشا ئاستەنگکەرد، ئا وەختە ئشیۍ کۊشیایما کەردەبیۍ. کۊشیایما پەی تێکدای فێڵۍ و گەمەکا یاگۍ ۋێشەنە نەنێنۍ. وەڵۍ گرڎ چێوێنە پێویسا پی جۆرە هورش سەنگنمۍ. بە ڕاو من پێویسا پی جۊرە چێوەکەی بوینمۍ. گردما ئینایمۍ دلۍ ئینەینە. چونکی وەختوو ۋێشەنە نەدیما و کارێوەما پەی تێکدای ئا فێل و گەما نەکەرد. یان پېسە پێویسی نەکەردما. ڕاسا کۊشیای کریا، چالاکی کریا، بەڵام گەر سەرنج بڎەیمۍ ئینۍ گرد پێسە پێویسی تێرکەرۍ نەبیۍ. ئا وەختە پێویسا ئی ئاژەیە هۊرسەنگنمۍ، کەم و کوڕییەکاما بوینمۍ. چکۊنە ئینایمۍ پێناس و تاوانێنە ۋەراۋر بە ڕابەر ئاپۆی، پێویسا ئینەی بزانمۍ. پەی ئەنەیاوای چی ئاژەیە و ڕزگاربیەی چی کەموکوڕییا پێویسا بە ڕەخنەدایۆ نزیکۍ بیمێوە.

گەرەکشانە بە فێڵ کەردەی ئێمە فێروو ئی ئاژەیە بکەرا

بەڵێ ئیساتۍ چالاکیۍ مکریا، کۊشیای بەردەواما. جە گرڎوو مېڎانەکانە سڵام جە چالاکا مکەرمۍ. جە بەروو وڵاتی، جە چوار پارچەو کوردسانی، گەل ئینا سەروو پەیاوە، ژەنا، ئەڎۍ ئینۍ سەروو پەیاوە. داواکاری پەی ئازاڎیی جەستەیی ڕابەر ئاپۆی جە گرڎوو دنیێنە بەرز مکریۆوە. ئینۍ گرڎ وەڵێکۊتەین. بەڵام ئاگاڎارۍ بیدۍ هەڵای پەی کۊشیای پیلانەکا وەسۍ نیەنۍ. فێڵ و حیلە مکەرا. ۋەروو چەما گەلینە ساختەکاریشا کەرد. دماتەر گەرەکشانە ئی ئاژەما فێر بکەرا. با ئیجارە واچمۍ فێرۍ مەبیمۍ.

هەمیشە باسوو مدرامانی جە زیندانەکانە مکریۆ. زیندان مدرامان مکەرۆ، ماچا ئێمەیچ پەشگیریشا مکەرمۍ. ئیساتۍ مدرامانوو زیندانەکا کەمێ جە خەتەی ڕاسۍ نزیکتەر بیەنۆ. چنی نزیک بیەنۆ؟ واتشا، ئێمە فێروو ئانەی مەبیمۍ. ئێمە مەبیمۍ بە بەشێوە چی تاوانۍ. واتشا، ئانەی ئی دەوڵەتە جە ئێمەش گەرەکا بەکارش نمارمۍ. چونکی نادادپەروەری مکریۆ. ئاڎۍ بە شێوازێوەتەر جە ڕابەر ئاپۆی نزیکۍ باوە، ئاڎیچ بە شێوازێوەتەر چنەشا نزیک بۆوە. واتشا هەوڵ مڎا ئێمە جە ڕابەر ئاپۆی بڕارە. واتشا ئەگەر ئینە پەی ڕابەر ئاپۆی نییا، چنی پەی ئێمە هەن؟ ئێمەیچ چنی ڕابەر ئاپۆی بەشدارۍ بیمۍ. دماتەر گەرەکشانە ئێمە تەنگەلارە بەرا. ئاڎۍ مەتاوا ئێمە کێشا دلۍ ڕێوە تەری. ئێمە سەروو خەتەو ڕابەر ئاپۆی ملمۍ. واتشا، ئێمە گرڎ پەیوەندیێوە چنی دەوڵەتی پڕچنمۍ. مەزانوو چنڎە ڕاسا، چنڎە ئاگادارۍ ئینەینۍ، بەڵام خەتەی تازۍ چالاکییەکا نیشاندەروو ئینەیە با. ئینە نزیکتەرا جە ڕاسیوە. ڕابەر ئاپۆ چێش ماچۆ؟ واتش، تەماشەو ئیمرالی بکەردۍ سەروو گەلوو کوردی ڕاسیەکا بوینا. تەماشەو ڕابەر ئاپۆی بکەرمۍ. بێگومان هەر کەسێوە واچۆ کوردێوە ئازادەنا موینۆ کە ئازادی مشۊم چنی بۆ. هەڤاڵاو زیندانی پەیوەندییەکێشا چنی دەوڵەتی پڕچنێنۍ. واتشا، ئێمە بە پیمەرەکاو ڕابەرایەتیما مژیومۍ. گردوو ئانیشا کە ماچا ئێمە پەشگیری جە زیندانیەکا مکەرمۍ با پا جۆرە نزیکۍ باوە. با گرد کەسۍ هەڵوێسوو ۋێشا ۋەرا ۋەر بە دەوڵەتی پا جۊرە نیشانە بڎا.

مشۊم ئێمە هۊرسەنگنای پەی چالاکییەکاو ئیساتۍ بکەرمۍ. جە ڕاسینە پێویسا کەموکوڵیەکاما بۋینمۍ. مشۊم بەپاو ئاژەکەی ۋێما ئاماڎە بکەرمۍ. پرۆسەکە جدیین. پی جۆرە پێویسا گرڎ ساڵێ ئاژەو ڕابەرایەتی سەر جە نۆ دادگایی بکریۆوە. پەی ڕاگێرتەیچ چینەی بەردەوام سزاو دیسپلینی سەپنا، بەردەوام ئەم سزا بێ کەڵکا مڎا. ئینەشا پێسە خەتێوە پەی ۋێشا دیاری کەردەن و پی جۆرە بەردەوامێنۍ. ئەگەر ئی ئاژەیە نەوییەرنمۍ، گرد فێرۍ ئی ئاژەیە با و ئی شێوە بەردەوام بۆ. مشۊم ۋەر پی کاریە بگیرمۍ. ئێمە ئینایمۍ چی قۊناغێنە. مەبۆ بە ئاژەو ئیساتۍ ڕازیۍ بیمۍ. پێویسا هەنگامەی کرداریە پەی ئازاڎیی جەستەیی ڕابەر ئاپۆی بەقوەتتەر بکەرمۍ گرڎ شۊنێنە وەڵاش بکەرمێوە. پێویسا چالاکییەکاما بەقوەتتەر و فراوانتەر بکەرمۍ. مشۊم قیامەت بەرپا بکەرمۍ، جە ئیساتێنە ئینایمۍ پڕۊسێوە پا جۊرەنە. بە کار و چالاکی نەرم مەکریۆ.

ئێمە ئی ئاژەیە پی جۆەرە هۊرسەنگنمۍ. پا جۆرە مەلۆ وەڵۍ. پی جۆرە چالاکییا مەتاومۍ ئەنجام بەدەس بارمۍ، پۊکاتی مشۊم دلۍ ۋێمانە چارەسەرێوە بێزمێوە. مەبۆ واچمۍ فڵان کەس مەکەرۊش، مشۊم ۋێما دەس بەکارۍ بیمۍ. مشۊم هێزوو چالاکییەکاما پەرە پنەدەیمۍ. پێویسا گرڎ پی جۆرە نزیکۍ بیمێوە. پێویسا گردما هۊرسەنگنای پەی ئاژەکەی بکەرمۍ. بێگومان پېسە گەلی، جمیەری، دۆسا، پێویسا گردما ئی ئاژەیە هۊربسەنگنمۍ. بڕۍ قسۍ جە بەروو وڵاتیوە، جە تەرەفوو پارێزنەرا، ئەکادیمییەکاوە مڎریا. ماچا تاوانەنە. باسش سەر مەکریۆ. مشۊم گرد چێوۍ دژوو ئینەی بکریۆ. جە ڕاسینە پێویسا جە گرڎ بوارێنە چالاکییەکۍ بەرز بکریاوە. پێویسا هەر کەسێوە هەوڵوو ئانەی بڎۆ جە شۊنەو ۋێشەنە گرڎ چێوۍ بکەرۆ. پێویسا جە ئاژێوە پاسەنە بیمۍ. بە پوختی سەردەموو قسەکەردەی تەمام بیەن، ئیتر چێوۍ نەمەنەن پەی واتەی. ئیتر وەختوو چالاکییەکان، مشۊم چالاکییەکۍ کاریگەرۍ و ئەنجام گیرۍ با. داوا جە گرڎ لێوە مکەروو پی جۊرە هۊرسەنگنای پەی ئی ئاژەیە بکەرا. ئێمە ۋێما هۊرسەنگنایۍ پی جۊرە مکەرمۍ. واتە هەوڵ مڎەیمۍ هەرچی پێویس بۆ ئەنجامش بڎەیمۍ.

گردوو گەشەسانایەکاو دلێ پەکەکەی سەیەو کۆشیای گەشمەرڎاوە ئامێ دی

من ئەوەڵ ٤٧ەمین ساڵیادوو گەشمەرڎەبییەی شۆڕشگێڵنی گەورە حەقی قەراری و جە کەسایەتییشنە گردوو گەشمەرڎاو کۆشیای ئازادیما بە ڕێز و پەنەزانایوە  یاد مکەروو. جە ٤٨ەمین ساڵەو گەشمەرڎانە واوەی وەعدوو ئارڎەیدی ئامانجیشا و بەزیندەئاستەیوە یادوو گەشمەرڎا ئەوەخوای مکەرووە. هەرپاسە ٥١ەمین ساڵیادوو گەشمەرڎەبییەی یۆ جە سەرمەشقەکاو شۆڕشوو تورکیا ئیبراهیم کایپاکایا و جە کەسایەتییشنە گەشمەرڎاو شوڕشوو تورکیای بە ڕێز و پەنەزانایوە یاد مکەرووە.

ئیبراهیم کایپاکایا ١٨و ئایاروو ١٩٧٣ بە ئەشکەنجە کوشیا و گەشمەرڎە کریا. هەرپاسە هامڕا حەقی قەرار١٨و ئایارو ١٩٧٧ لاو هەمان هێزیوە بە ئەشکەنجە تیرۆر کریا و گەشمەرڎە بی. ٤ ساڵێ دماتەر مانگەو ئایاری پەی شۆڕشگێڵناو تورکیایچ بییە بە مانگەو  گەشمەرڎا.

 ٦و ئایارینە دەنیز، یوسف و حسێن دریێ قەنارە.  ٩و ئایارینە هامڕا ئولباش بایاراکدائۆغڵو گەشمەرڎە بی. ئاخروو مانگەو ئایاریچنە ساڵیادوو گەشمەرڎەبیەی سینان جەمگیلی و هامڕایاشا. شۆڕشگێڵناو عەرەبیچ ١٦و ئایاریشا پێسەو ڕۆو گەشمەرڎا قبووڵ کەرڎەن. ١٦و ئایارو ١٩١٦ ڕۆشنویراو عەرەبی لاو ئیتحاد و تەرەقییوە تیرۆرێ کریێبێنێ. من بە ڕێز و پنەزانایوە گردوو ئا گەشمەرڎا، کە دژوو ئەرەگیرکەری  وێگێرییشا کەرڎەن و گەشمەردێ بیێنێ یاد مکەرووە. ئێمە چا کۆشیایەنە کە شۆڕشوو کوردستانی و تورکیایما پێوە وستێنی وەڵێ و یادوو ئا گەشمەرڎا بەزیندەیی مرمانمێ و ڕێبازشا مگێرمێنە وەر. هاموەخت چەنی کۆشیای دیموکراتیکانەو  وەرکەوتوو دلێراسەی کە سەروو بنەماو هامپەیمانیی کوردی و عەرەبی پەرەما پنە دان، یادوو ئا گەشمەرڎا بەزیندەیی مازمێوە. پێسەو جمیەرەکەیما درێژەش پنە مدەیمێ.

تا کەسایەتیی جمیەرەکەیما بشناسیۆ من ئینیشا ماچوو. ڕابەر ئاپۆ بەرڎەوام ئانەی وزێ ڕووە، کە دلێ کۆشیاینە دژوو کودەتاو ١٢و ئاداروو ١٩٧١ینە بەرکەوتەن و پابەندوو خاوەنداریین جە یادوو گەشمەرڎا، ڕووەش کەرڎە ڕێکوستەی و چالاکیی شۆڕشگێڵنییش کەرد. تا بە دروسی خاوەنداریی وەنەو یادوو گەشمەرڎا بکەرۆ دەس پی کۆشیایە کەرڎەن.  پەی خاوەنداریی ونەو یادوو دەنیزەکا، ئیبراهیمەکێ و ماهیرەکا... دماییچ واتش، کە پەکەکە ئامانجش ڕێکوستەی و چالاککەرڎەی یادو حەقی قەرارین. بە شێوێوی ڕۆشن ئاشکراش کەرد، کە گەشمەردێ پەکەکەیینێ و شێوازوو پەکەکەینە ژیوێنێ. ڕابەر ئاپۆ حەقی قەرارش پێسەو ڕۆحی شاریاوەو وێش پێناسە کەرد. پەکەکە چند ساڵێ دماتەر ١٨و ئایاریش پێسەو  ڕۆو گەشمەرڎاو کوردستانی پێناسە کەرد و واتش. بەڕاسییچ وەختێوە پەکەکە و کۆشیایش موینمێ، کە گردوو گەشەسانایەکا سەیەو کۆشیای گەشمەرڎاوە ئامێنێ دی. پێوەس بە خاوەنداریی ونەو یادوو گەشمەرڎا ش بی و کەوت وەڵێ. کۆشیای حیلوانی ئا کۆشیایە بێ، کە پەی یادوو خەلیل چاڤگونی وزیا وەڵێ. خەلیل چاڤگون چالاکیی یادکەرەیۆ ساڵیادوو گەشمەرڎەبییەی حەقی قەرارینە لاو دوژمنی فاشیستی و ئەرەگیرکەریوە تیرۆر کریا و گەشمەرڎە بی. جە کۆشیای تارێخیی حیلوانینە پێوەسبییەی ڕاس و دروس بە خاوەنداریی یادوو گەشمەرڎا لوا وەڵێوە.  

کۆشیایی زیندانەکان؛ وەک نموونەی ئاماژە بە چوارەکا کەرمێ، یا فەرهاد کورتای و هامڕا.. کۆشیای مەزڵوم دۆغانی بە ١٤و تەمووزیوە بەستۆ. بی مایێ ئانەیە کۆشیای تارێخیی زیندانەکانە پا ڕاددە گەورە بۆ. ١٧و ئایارینە  ڕووەش دا. چی؟ چێش پاڵنەروو فەرهاد کورتای و هامڕایاش بێ؟ ساڵیادوو گەشمەرڎەبییەی حەقی قەراری و ئا هێزە کە گەشمەرڎەشا ورگێرت. خاوەنداری ڕاس و هەوڵێ  زیندەبییەی یادوو ئادی بی بە پاڵنەرو ئا کۆشیایە گەورەو زیندانەکانە ئاما ئاراوە. پێوەس بە کۆشیای حیلوانی، کۆشیایی زیندانەکا و دماییچ هەڵمەتە و قەڵەمبازوو ١٥و تەباخی (ئاب) مانگەو ئایاری بییە بە مانگەو چالاکی. گردوو ڕوەکاو ئی مانگێنە بە دەیان چالاکیێ کریێ و وێش یاونا ڕۆو ئارۆیما. سوپاێوە گەورێ گەشمەرڎا وەشە بییە و ئاما ئاراوە.

گەشمەردێ فەرماندەیی ئی کۆشیایە مکەران

گەشمەرێ سەرپەرشتیی ئی کۆشیایە مکەرا. گەشمەردێ ئی گەلەیە پەروەرڎە مکەرا و بە دەوروو یۆیرە کۆشا مکەرانێوە. گەشمەردێما ئا کەسێنێ، کە بە شێوێوی هەرە ڕاس بەشدارییشا خەباتوو ڕابەرایەتیینە کەرد و بە ڕاستتەرین شێوە جووڵیێوە.  پەی یاواینەی دروسی و ئارڎەیدیی سەرکەوتانەو ڕاسیی ڕابەرایەتی  وەڵێ گرد چڵیونە پێویسما بە یاواینەی دروسی و گێرتەیوەروو ڕێبازوو گەشمەرڎا هەن.  فرە لکی دریێنێ یۆیرە، وەروو ئانەیە ١٨ ی ئایار پێسەو  ڕۆو گەشمەرڎا پەسەند کریان. 

چی مانگێنە ژمارێوی فرە گەشمەردێ پێشکەشێ کریێنێ. تا ڕاددێوی گرد ڕوێوە ئی مانگێ  ساڵیادوو گەشمەرڎەبیەی دەیان گەشمەرڎان، وەروو ئانەیە مانەو ئایاری بیێنە بە مانگەو گەشمەرڎا. تەنیا قەرار و پێناسێوی نییا، هەرپاسە ڕاسیێوی ژیواین. بەڵێ پێناسەکەرڎەیچ هەن بەڵام ڕاسیێوی ژیواین. ئێمە موینمێ کە کۆشیای حەقی قەراری هەنگام بە هەنگام کۆشیایێوی ڕێکوزیاش بونیاد نیا. سوپاێوی گەشمەرڎا بییە بە سەرمەشقەو ئی کۆشیایە. پێویسا گەلەکەما مانگەو ئایاری پێسەو مانگەو گەشمەرڎا قبووڵ بکەرا. سەروو ئا بنەمێ  مانگەو ئایارینە یادشا  مکەرمێوە، بەرز مرمانمێشا و خاوەنداریی ونەو گەشمەرڎا مکەرمێ.

بێگومان دوێ ڕێ ڕاسێ پەی خاوەنداریی جە یادوو گەشمەرڎا هەنێ، یۆشا یاواینەی دروس و بەشداریی دروسا جە ڕاسیی گەشمەرڎا یانێ ڕاسیی ڕابەرایەتی. هەستکەرڎەی بە غەڵەت و چارەسەرکەرڎەی کەموکوڕییەکا. پێوەس بە خەتەو گەشمەرڎا ڕەخنەگێرتەی و وێتاازەکەرڎەیوەن.

ڕابەر ئاپۆ  واتەنش:"پێویسا گردو  وەڵتاپاڕێزنا  و شۆڕشگێڵنا ئانەیە بکەرا، مانگەو ئایارینە ئێمە پێسەو  گەل و جمیەری، شۆڕشگێڵنێ و وەڵاتپارێزنێ گرد پاسە جممێوە. پێویسا پی جۆرە بکەرمێ. گەر گەرەکما بۆ بە دروسی وەنەو گەشمەرڎا بیاومێنە،  گەر هەست، ئەرەمەنەی، هۆشمەندی و جووڵەکێما دوور جە ڕاسیی گەشمەرڎاوە با پێویسا ئێمە وێما چەنەشا ڕزگار بکەرمێ. پێویسا ئێمە وێما پیممێ، ڕۆح، هەست و گەشمەرڎا برەو پەنە بدەیمێ. جە ژیوای گەشمەرڎا نزیکێ بیمێوە. " گرد وەخت نزیکوو گەشمەرڎاماوە بژیومێ. سەروو خەتەو گەشمەرڎاوە بژیومێ و خەبات بکەرمێ. کۆشیایما درێژە پەنە بدەیمێ،

هەڵبەتە خاەو دووەمیچ کۆشیایا. کۆشیای پەی خاوەنداریی ڕاسی یادوو گەشمەرڎا و ئارڎەیدیی ئامانجەکاشانە.

گەشمەرڎە، گەشمەرداو کۆشیای ئازادینێ. بە گردوو گیانیشاوە باوەڕشا بە ئازادیی کودستانی، ژەنی و کۆمەڵایەتیی بیەن، کۆشیایشا کەرد و گردوو بیەیشا چا بۆنەنە  کەرد قوربانی. ئاندە لکەدریای ئازادیی بێنێ. خەتەو ئازادییشا پێسە پەسەندە کەرد، کە لاو ڕابەر ئاپۆیوە پێناسە کریابێ. بە شێوێوی جە دڵۆ بەشدارێ بێنێ و بە بێ دووەدڵی کۆشیایشا کەرد. ڕاسیی گەشمەردا سەلەمنەروو ئینەینە. حەقیقەتوو کۆشیاین. ئا وەختە مدرامان بکەرمێ. کۆشیای گەورەتەربکەرمێ. گردیاگێونە کۆشیای ئازادی، دەرفەتەکێ ئاستوو باڵاینە بەرەو وەڵی بەرمێ. نمەکریۆ بە حیچ شێوازێوی تەر ڕێز وەنەو یادوو گەشمەردا بگیریۆ. مانگە و ڕۆو گەشمەردا بە شێوێوی تەر ئەزموون و یاواینەیش ونە مەکریۆ. گەر ئامانجما ژیواێوی دروسا، بێگومان ئینە ژیوای دروسا. ژیوای ڕاسینە خوودوو گەشمەرڎە، ئا ئێمەیچ بە دروسی وەنەو گەشمەردا میاومێنە و بە دروسی مژیومێ و وێما بیاونمێ پا یاگێ. ئامانجما ئینەنە. پێوەس پانەیە بژیومێ و بکۆشیەیمێ. جگە چینەیە شێوێوی تەر نییا و وەش نمێ.

پێوەس پینەیوە بەتایبەت سڵام ونەو کەسوکاروو گەشمەردا، بنەیانەو  گەشمەردا و ئەدایا مکەروو. کە خاستەر چی حەقیقەتەیە میاوانە و نوێنەرایەتییش مکەرا. پەی وەشکەرڎەی ئامانجوو گەشمەردا فرە زیاتەر وێما ڕێک بوزمێنە و بکۆشیەییمێ.  پەی پەروەرڎەکەرڎەی و ڕێکوستەی گلێرگەی سەروو خەتەو گەشمەردا و لکەدریای حەقیقەتوو ڕێبەرێتی زیاتەر هەوڵێ بدەیمێ  و هەرمانە بکەرمێ. پێویسا پێسەو پارت و کادری ئانەیە بکەرمێ. بەڵام ئی ئەرک و هەرمانە مگنۆنێ گەرڎەنوو قەومە گەشمەردایچوە. پێویسا جارێوی تەر ئینەیە بواچمێ. گەشمەردێما ڕێکما موزانێ و کۆما مکەرانێوە. گرد وەخت و شۆنێونە سەرچەمەی سەرەکیی هێزیما خودوو گەشمەردانێ و هێزما جە گەشمەرداوە ورمگێرمێ. چارەسەری جە خەتەو گەشمەردانە موێزمێوە. ئینە ڕاسیێوی ئاشکران و ئێمە هیچ سەرچەمێوی تەروو هێزیمان نییا جگە چینەیە.

حەقیقەتوو ڕێبەرێتیچ، مبۆنێ بە حەقیقەتی گردینو گەشمەردا. ڕابەر ئاپۆ ماچۆ، "من قسەکەروو گەشمەردانا" ماچۆ "تا خەتەو گەشمەردا بە ڕاسە بۆ، ئینانا هەوڵێنە و واوەی بە شێویوی دروس خاوەنداری وەنەو خەتەو گەشمەردا بکەروو و  دروس وەنەش بیاویۆنە." گردوو گەشمەردا دما هەناسەنە تا خەتەو ڕابەرێتی بوزانێ میراتوو گەشمەرڎەبییەیوە. واتشا 'بژیوۆ سەرۆک ئاپۆ'. تا خەتەو ڕابەر ئاپۆینە بپڕاوە دلێ ژیوایوە، پەی سەرکەوتەی هاوارشا  کەرد. بە ژیوای و کۆشیای وێشا، بە گەشمەرڎەبییەی وێشا شایەتێ سەرکەوتەی و حەقیقەتوو خەتەو کۆشیاینێ. گەشمەرڎە شایەتا. شایەتوو چێشی؟ شایەتوو ڕاسی و سەرکەوتەی ئا دۆزەیە کە گیانشا ڕاشەنە بەخت کەرد. ئیساتێنە زیاتەر جدەد ٥٠ هەزار گەشمەردێما هەنێ. چا وەختەنە ویرۆکە و پارادایم و خەتەو پەکەکە-پاژکی پا شایەتحاڵا پەشتڕاس کریاوە، سەرکەوتەیەکەیچش پا شایەتحاڵا سەلەمیا. دمایی گومانەش نیەنە، هیچ ڕێبازێوی لاواز نییا. ئی ڕاسیێ نییەنێ، پەوکای نمەتاومێ بە شێوازێوی جیاواز بژیومێ. نمەتاوا و پیمەر و ئامانجی جیاواز بنیارە. ئینە یاواینەیێوە دروسا.

 

ئاخرۆ ماچوو ١٦ گوڵانی ساڵوەگێڵوو کۆکوشیی هەولێرین. کەسێتیی هامڕا ساڵەح. هێلین و ئۆزانینە گەشمەردێما کۆکوشییەکەنە یاد مکەرووە.

خیانەت و هامکاریی چێشێنێ، با ڕاس بیاومێنە. کۆکوشیی هەولێری چەنی ڕووەش دا؟ جوابوو ئینەیە گرنگا. حەقیقەتوو گەشمەردا ئینەشە نیشانە دایمێ. کۆشیای دژوو ئەرەگیرکاری، قڕکەرڎەی و فاشیزمی، ئەرەبڕیا نییا جە کۆشیای دژ بە خیانەتی و هامکاری. پێویسا ئی ڕاسییە بزانمێ و بە دروس بیاومێنە.

سەروو ئی  بنەمێوە جە کەسێتیی هامڕا حەقی قەراری، محمەد قەرەسونگووریوە تا قاسم ئەنگینی، گردوو گەشمەرداو مانگەو گوڵانی بە  ڕێزدارییوە گردوو گەشمەرداما یادێ مکەرووە. خەباتوو ئازادیینە یادکەرڎەیوەشا بەزیندەیی مازمێوە.

هەمان ئاستنە و بە هەمان ئامانجۆ هجووم دژوو ڕابەرێتی و گەریلایچ مکەرانێ

وەختەکاو وەڵێ جەنگی مزانیا. پێویس بە ئەوەخوایکەیرڎەیوە نمەکەرۆ.  فرە ورسەنگیانێ و وچیێنێ . ڕاسیینە تیدا فرە زیاتەر پێویسییش بە گفتوگۆکەرڎەی و یاواینەی هەن. بەڵام گەر باسوو بارودۆخی تازەی بکریۆ، بڕیارگەی ناوەندی ئاشکراشا کەرڎەن. ١٦و نیسانیوە هجوومێوی ئەرەگیرکاری دژوو مەتینای دەسش پەنە کەرڎەن. ڕاسیینە هجوومی ئەرەگیرکاری دەوروبەرشنە و یاگە جیاوازەکانە ڕووەش دێنە. داوە. هجوومیوی ئەرەگیرکاری هەن بەش بەش بەرڎەواما. ئی ئەرەگیرکاریێ  پەی وستەیوەڵی هجوومەکا وەڵێ و ئەرەگیرکەرڎەی تەماموو مەتیناین. ناوەندوو ئەرەیاونای و چاپەمەنیی هەپەگەیچ فرە جارا ئینەش ئاشکرا کەرڎەن. ڕۆنامەوانێ، خەباتکاراو چاپەمەنی ئانە کە کریابۆ باسشا کەرڎەن.  کردووە. یانی هەنگام بە هەنگام یاگێ جۆراوجۆرێ مگێرا، وزاشا یۆ و گەرەکشانە  گردگیرش بکەرا.

ڕاسیینە گەرەکشانە بە ئەرەگیرکەرڎەی مەتینای، فرە زیاتەر گەمارۆو قەڵاو مدرامانوو زاپ بدانێ. موچیۆ، حکومەتوو عێراقی بە نامێ هەرێمی پارێزیایوە سەروو سنوریوە ٢٠ کیلۆمەترێش دان بە تورکیای. گەرەکشانە بەتەمامی ئا ٢٠ کیلۆمەتریە بگێرانێ. گەریلا بە ساڵانە ئا گرد گەشمەردا مبەخشۆنێ و پەی ڕاگێریکەرڎەی چی ئەرەگیرکارییە مدرامان مکەرۆ. 

ئیسایچەنە دژو ئی ئەرەگیرکارییە، مدرامانی گرنگ هەن، شیلادزێوە تا مەیدانەکای تەر گورزی خاس شنیان، حەروەختێو فاشیستی ئاکەپە-مەهەپەی هەنگامە پەی ئا ئەرەگیرکارییە منیانێ، گەریلا فرسەتسا وەنە مارۆ و گورزشا وەنە منیۆ. ڕەوشێوی چینەو جەنگی و دژواری مگوزەریۆ.

 

ناوەندوو ئەرەیاونای و چاپەمەنیی  هەپەگەی سەبارەت بە زەرەرەکاو سوپای ئەرەگیرکەرەو تورکی ئامارش یاونا. گەشمەرداو ئێمەیچش بە ڕۆشنی واتێ، چی ڕووەوە هەپەگە هیچ وەنەو گەلی نمەشارۆوە. بەڵام ئەوەڵ؛ گەریلا وریێنێ، دووەم؛ چالاکیی مکەرۆ ئیتر تەنیا  دۆخێوەنە نییا، کە وەختێو هجووم مکریۆ سەرش وەرگێری بکەرۆ. جارێوی تەر هێزەکاو هەپەگەی و یەژا ستاری کە ئی مدرامانەیە مکەرا سڵامشا ونە مکەروو بە ڕێز و حورمەت و منەتبارییوە گەشمەرداو مدرامانی یاد مکەرووە.

ڕەنگای پێسەو بڕێو جە ساڵاو وەڵێ قورس نەبۆ، بەڵام هەمان چوارچوەنە و بە هەمان ئامانج هجوومەکێ بەرڎەوامێنێ. بڕیو چێوێ هەنێ. هەپەگە واتش، وەختێو سوپاو تورکی چا یاگانە   کە نمەتاوو ئامانجش بۆ و شکس مارۆ، چەکی قەدەغەکریا بەکار مارۆ. ئارۆ واتش؛ چەکی کیمیایی بەکارمارۆ. بۆمبی ئەتۆمی تاکتیکی بەکارمارۆ. زیاتەر ئینیشا بەکار مارۆ. چی دماییوە هجوومە ئاسمانیەکێچش زیادێ کەردێنێ کردووە. فڕۆکێشا ورگێرتێنێ وهجوومە  ئاسمانییەکێشا زیادێ کەردێنێ. 

لە ئیمرالیینە گۆشەگیری هەن، گردوو چیوە یاساییەکان مدرنا، هەمان وەختنە هجووم مکەرانێ سەروو گەریلای و ئانەیچ ماناش ئانێنە پەشتیوانییشا هەن.  ئەگەرنا بە تەنیا ئا هەرمانێ نمەکەرانێ، چێ گردوو چێوەکا ئاشکرا مکەرمێ. پێسە چەنی ئیمرالیینە گۆشەگیری و کۆکوشی پێوە مکریا، سەروو بنەماو نەتەوە یۆگێرتەکا و ناتۆ و هێزوو بەیاگەیاونای دەوڵەتوو تورکی، بێگومان هەمان بارودۆخ هجوومی دژە گەریلانە مکریۆ. د یەک ئاستنە و بە هەمان مەبەست هجوم مکەرانێ سەروو ڕابەرایەتی و گەریلای. ٩و تشرینوو یوەموو ١٩٩٨ هەوڵێشا دێ دلێشنە بەرا، بەڵام نەتاواشا. پلانیشا نیارە ١٥و شوباتینە بداش قەنارە، بەڵام شکسشا ئارد. واتشا ئێمە بە سیاسەتوو کوشتەی سیستموو ئیمرالی ئیسفادە مکەرمێ تا ڕووەو ئایدیۆلۆژی، سیاسی و ڕێکوستەیوە دلێشنە بەرمێ، بەڵام نەتاواشا. پێسە هەقۆسانای، لاێوە پەی دلێنەبەرڎەی گەریلای هجووم مکەرانێ، لایێوی تەرۆ گرد جۆرە یاساێوی پاشێل مکەرا، پێسەو ئانەیە حەر نەببیێبۆ مامەڵە مکەرا، ڕاسیینە نایاساییەکا پەرڎە پۆش مکەرا و پێسە هجووم مکەرانێ سەروو ڕابەر ئاپۆی. گەرەکشانە پێسە  هەقە بکەراوە، تا شکسەکەیشا پێچەوانە بکەراوە.

گرڎ کەسێ پەدەکە نییا سەروازی پەی تورکی بکەرۆ

بێگومان ئێمە سەرنجما ئینا سەروو جەنگەکەیۆ، مشۊم ئی جەنگە بەعالی هۊربسەنگیۆ. ئەنجامەکێش تورکیانە پېسە پێویسی باس مەکریا. بە دەگمەن باسشا چۆوە کریۆ. بەڵام ئینسان پێویسا شیکاریێوە عال سەروو تورکیای بکەرۆ. تەیب ئەردۆغان ۋێش دمایش ئامان، جە حەقەتینەنە دمایش بە تورکیای ئارد، گلېرگەیچش پاسە پنەکەرد. ئیساتۍ شۊنیرەلووای تازە مکەرۆ. ئاڎۍ هیواڎارۍ بێنۍ و داوا کەرێنۍ جە ناتۆی و ئەمریکای هێز هۊرگێرا. بەڵام ڕووەش نەڎا. ئیجارە پەی پاڵپشتی ڕووەش جە ئێران و عێراقی و پەدەکەی و یەنەکەی کەرد.

گوایە لووۍ ئەمریکا و چنی بایدنی کۊبێوە. میدیاکۍ ئاکەپەی ماوەو چن حەفتێوە پڕوپاگەنڎەو ئانەی کەرێنۍ. پڕێنە ۋەرپەرسێوە ئەمریکی واتش، ئێمە بەرنامێوە پاسەما نییا. پېسە باڵۆنێوە تەقاوە. پەی شارتەیۆ مەسەلەکۍ جە گرڎ لێوەنە ئاڵاو تورکیایش هۊرواستە و حۊڵوو شارتەیۆیش دا. مەواچا تۆ لووای ۋەروو پەیاو بارزانی؟ ٣٠ ساڵۍ چێوەڵتەر کە پەکەکە نەبۍ تەنانەت ۋەرپەرسێوە سەروازیچ سەردانیش کەرۍ. هەرمانەکاش جە ڕاو ئاڎیشاوە ئەنجام مڎۆ. ئیساتۍ چێش؟ بارزانی فرە حۊڵشدا پانیشتوو کوردسانی بکەرۆ بە پارێزگێوە تورکیای و فاشیزموو ئاکەپە-مەهەپەی.

بڕۍ ڕێککەوتەی کریا. وچیۆ سەروو ئا بنەمایۍ هجووم کریۆ. گرڎ کەسۍ چەمەڕاو ئانەین ئی هجوومە چنی ڕووە مڎۆ. ڕەنگە پاسە بۆ. پێویسا گرد کەسۍ ئاماڎەکاری بکەرۆ. ئێمە پی جۆرە نزیکۍ بیمێوە. نیەنۍ ئاژێوە چانەنە هیچ چێوۍ بە ئاسایی بکەرا. کەواتە چێش مکەرا؟ حۊڵ مڎا بڕۍ ڕێککەوتەی ئەنجام بڎا. بەڵام ئانەیچ مزانیۆ نەتاواشا ئا هێزە هامبەشەیە وەش بکەرا کە پلانەشا پەی نیابێرە. ئینەیچ بە ۋێش نەکریۍ. نە عێراق و نە ئێرانیچ گەرەکشا نیا. کەس دەسەڵات و پێویسیش پەی ئینەی نیا. پەی چی سەروازی پەی سوپاو تورکی مکەرا؟ ئایا گرڎ بیێنۍ بە پەدەکە؟ ئایا گرڎ بارزانیێنۍ؟ ئاڎۍ ئانۍ نیەنۍ. دژوو ئینەی ئەرەکۊشا. هەر کەسێوە مەسڵەحەتوو ۋێش هەن و چا مەجالەنە هەوڵ مڎۆ.

ئا ڕۍ کە پنەش وچیۆ 'ڕاو وزە'ی، پڕۆژەو ڕاو جەنگینە

جە ڕاسینە ڕێوە پا جۆرە بیەیش نییا. بازرگانی بیەیش نییا. ئاڎۍ پەی ۋێشا باسش مکەرا. ئەگەر جە واقیعەنە پڕۆژێوە پا جۊرە بۆ، گرڎ هەر جە ئەمریکاوە تا ئیسرائیل دژایەتیش مکەرا. جە حەقەتینەنە عێراقی فریو مڎا. حەرپاسە بڕۍ جە هەڤاڵاما ئەرەیاۋناشا. واتە گەرەکشانە چێروو نامۍ ئا ڕێنە زیاتەر بلا. گەرەکشانە بەیا دلۍ عێراقی. واتە پەی وەشکەردەو ڕۍ مەیا، سەرواز و پۆلیس و هەواڵگری کیانا. واتش، بە هێزێوە هامبەش جە زاخۆ و سلێمانی حاتەشا مڎەو. جە هەرێمەکاو پارێزنای میدیاینە شکسش ئارد. پی جۆرە پا ڕۍ گرڎوو پانیشتوو کوردسانیش تەوقەدان. ئی پڕۆژە ڕاو جەنگینە و ئامانجێوە سەروازییش ئینا پەشتیۆ. ئا ‌‌هێزە بێنە پانیشت مەنتیقەکە فاڕیۆ پەی مەنتیقەو جەنگی. ئێران و عێراق و گرڎ ئینەی موینا. بێگومان ئینەیچ بۆ بە کارەساتێوە پەی عێراقی. کەس قبوڵش مەکەرۆ. ئا وەختە دژوو گردی جەنگ مکەرۆ. بێگومان ئێمە دژوو چێوی چانەی جەنگ مکەرمۍ. ئا هێزەو تورکیای کە مێنە دلۍ عێراقی ئەرەگیرین. هەرێموو چەتەکا چنی وەش مکەرا؟ چا شۊنانە چێروو نامۍ تورکمانەکانە مەنتیقەو چەتەکا وەش کەرا. جە قوبرسۆ دەسش پنەکەردەن، فرەو شۊنانە ئی هەرمانۍ مکەرا. مەبۆ ڕاش پنە بڎریۆ.

جە لێوەتەریچۆ بڕۍ جموجوڵوو پەدەکەی هەن. ڕاوەبەریما چا بارۆ ئاگاڎیش دان. ئێمە هیچما نییا واچمێش. ئەگەر پەدەکە هەنگامێوەتەرە بەرەو وەڵۍ بنیۆ و بلۆ دلۍ جەنگێوە ڕاسەوخۆی چنی دەوڵەتوو تورکی، ئینە کارەساتش چنە گنۆوە و بۆ بە ئاخروو پەدەکەی. متاوو ئینەی واچوو. جە گرڎ شۊنێنە تەوقەش مڎەیمۍ. پەکەکە و گەریلا گرڎ شۊنێنە بەرەو وەڵۍ ملا. پێویسا گرڎ کەسێ ئینەی بزانۆ. گرد کەسۍ موینۆ گەریلا چێش کەرا و چنی جەنگ مکەرا.

ئێمە بەردەوامێنمۍ جە کۊشیای. ئێمە درێژە بە هەڵمەتەو ئازاڎیی جەهانی مڎەیمۍ، تەنانەت جە بواری سەروازیچەنە جە گرڎ شۊنێنە وەڵا بۆوە. گەریلایچ وەڵا بۊوە، چالاکییەکێچ جە شارەکانە ئەنجام مڎریا. ئێمە پاسەش پەی ملمۍ کە جە پرۆسەو ئایندەیمانە، ئینە زیاتەر گەشە مکەرۆ. به واچێوە گرڎین ئانۍ ئی جەنگشا دەسپنەکەرد و پاگیریشا سەر کەرد، دلۍ ۋنەو مجیای ۋێشانە خنیکیا.

ئەگەر ۋێپارێزنای نەبۆ، ئازاڎیچ مەبۆ

نەخشەڕاو ۋێپارێزنای کۆردیناسیۆنوو کەژەکەی و پاژکی گرنگ و ماناڎار بۍ،  جە ڕوو وەختیۆ ڕاش ۋەروودەم و گفتوگۆیۍ دیاریکریاینە کەردۆ. ئێمە پېسە پەکەکەی بە تەمامی بەشداروو ئی نەخشەڕایە بیمۍ. پەی وەڵێوستەی هوشیاری ۋێپارێزنای، ڕێکوستەی و چالاکی، پێویسا گرڎ چێوۍ بکەرمۍ. پێویسا کەموکوڵییەکاما چی ڕووانگۆ ۋییەرنمۍ.

بێگومان نەخشەڕاکۍ پەی ژەنا بۍ. بێ گومان ژەنی ئینۍ چێروو تنتەرین فشاری و ستەمی و دەسدرێژی و کۆمکوشینە. جە سایەو دژوارتەرین کۆیلایەتینە مژیوا. پۊکەی ۋێپارێزنای پەی ژەنا جە نان و ئاوۍ زیاتەر پێویسا. بەڵام ئاژەو گلێرگەی جیاوازیێوە ئەوتۆش چنی ئاژەو ژەنا نییا. ئاستوو ئازاڎیی گلېرگێوە بە ئاستوو ئازاڎیی ژەنۍ دیاری مکریۆ.

ئینە پەی ژەنا فرە گرنگا. ژەنی سەرمەشقێنۍ. بەڵام پێویسا ئی هۆشیاری و ڕێکوستەی و چالاکییە پەی گرڎوو گلێرگەی ۋەڵا بکەرمێوە. ۋێپارێزنای واتە ئاسایش و سڵامەتی. ئەگەر گرڎ کەسێ بە ئازاڎیی بژیۋۆ، ئانە پەیوەسا پانەی بە چ ڕێژێوە ئاسایش و سڵامەتیش ڕەخسنان. پێویسا ئا جۆرە هوشیاری و ڕێکوستەی و چالاکییە جە گلێرگەنە وەڵۍ وزمۍ و سەروو ئی بناغەیە گلێرگەی بیاونمۍ بە ئاژێوە عال و ۋۍ پەروەردەکەردەی و ۋۍ ڕێکوستەی.

دەوڵەتا ئینەی پێچەوانە مکەراوە. بەتایبەت دیکتاتۆرە فاشیست و ستەمکار و قڕکەرەکا کە جە سایەو قڕکەردەینە گلێرگەی و ئینسانەکا میاونا پی ئاژەیە. پی جۆرە گلێرگەی جە هێزی ماڵارە، دەس سەروو گرڎ هێزێوەرە گێرا. واتە مشۊم ئێمە بەپێچەوانۆ هێز بەخشمۍ بە تاکی و گلێرگەی، واتە بەخشمێش بە ژەنا. بە دڵنیاییوە مشۊم ئامانجوو کۊشیای شۆڕشگێڵنانەی و ئازاڎیی و یەکسانی، ئینە بۆ. ۋێپارێزنای ڕەوایتەرین مافا. باسوو چ ڕەوایەتی، چ مافێوە مکەرمۍ؟ ئاخۆ نەتەوە یۆگێرتەکۍ مەنێنۍ، کێ باوەڕ بە یاسا و ڕەوایەتی دەوڵەتا مکەرۆ؟ ئایا ڕەوایەتیێوە پی جۆرە مەنەن؟ نەخێر. پۊکەی مەبۆ کەس واچۆ ئێمە ماف و هەقوو ۋێما هەن. تا زیاتەر ۋێت هۆشیار و ڕێکوزیا بکەری، زیاتەر مافوو ژیۋایت بۆ. چینەی زیاتەر نییا، کەس هیچت مەڎۆ پنە. پێویسا هەڵوێس و هوشیاری و پا گیریت پی جۆرە بۆ.

پێویسا ۋێپارێزنای جە چوارچێوەو هوشیاری و ۋێڕێکوستەی و چالاکینە هۊرسەنگنمۍ

جە لێوەتەرۆ، مەبۆ ۋێپارێزنای تەنیا پێسە فیکری و هوشیاری و مشتومڕی بوینیۆ. وە مەبۆ تەنیا پېسە ڕێکوستەی و چالاکیێوە بوینیۆ. پێویسا پېسە پاکێجێوە بوینیۆ. پېسە پاکێجوو هۆشیاری و پەروەردەی و پاکێجوو ڕێکوستەی و چالاکی، بوینیۆ. ئەگەر ئینە نەبۆ، نوقسانی و غەڵەت مێنە کایۆ. پەی نمونەی ڕێکوستەی و چالاکیی بێ هوشیاری مەزانۆ ڕووە بکەرۆ کۆ و چێش بکەرۆ و چ ئەنجامێوە دەس وزۆ و ۋنەو کۍ بڎۆ. ئاژۍ نادیارۍ بەرۍ گنا. ڕەنگە بۆ بە مەڵامەتوو دروسبیەی چەتەگەری. بەڵام ئەگەر تەنیا هوشیاری بۆ، بەبێ ڕێکوستەی و چالاکی، ئینەیچ غەڵەتا. تەنیا وەرمێوە زەریف بۆ. مەتاوۆ چانەی زیاتەر وەڵۍ گنۆ. پراکتیک و کاریگەریش مەبۆ. پۊکاتی پێویسا پی جۆرە بەش نەکریا. پێویسا بە پاکێجێوە بوینیۆ. حەرچنڎە نزیکایەتیۍ بەشکەر هەن. حەرپاسە بڕۍ کەسۍ هەنۍ کە ۋێپارێزنای پېسە مژاری و دیاردێوە هۆشیاری وەسف مکەرا. بەڵام پی جۆرە، ڕێکوستەی و چالاکی چنین بۆ. نزیکایەتی هەن کە ئینیشا بە بنەما مەگێرا و دلۍ پاکێجێوەنە مەویناشا، بەڵام غەڵەتێنۍ. متاوو بە ڕۆشنی ئینەی بەربڕوو، پۊکەی ئەنجامی عالش چۆوە چنگ مەگنۆ. ئینە کۊشیای دژوو هجوومی فاشیزمی و ئەرەگیری لاواز مکەرۆ. ماناو چالاکی کەم مکریۆوە.

ئاخۆ فاشیزم تورکیانە، جە ڕاو کۊشیای ڕیفۆرمیستییوە دلێنە مشۆ؟

ئیساتۍ جە سەرنیشت و تورکیانە یاساپارێزنیێوە زیاڎە هەن. پۊکای دۊڵەمەنڎەکۍ فرە نمەیا دلۍ چالاکییەکاوە. فاشیزم فشار مکەرۆ و هجووم مکەرۆ، بەڵام ڕێکوستەی و خەتە و هێزێوە نییا دژوو فاشیزمی چالاکی ئەنجام بڎۆ و ئی هجوومە فاشیستییا دلێنەبەرۆ. چالاکییەکۍ فرە کەمێنۍ. ڕادیکاڵ نا، بەڵکم فرەیشا ڕیفۆرمیستێنۍ. چالاکی دژوو ئی هجووما هەن، بەڵام ڕیفۆرمیستێنۍ نەوەک ڕادیکاڵۍ. بەڵام ئێمە واتما دیموکراسیی ڕادیکاڵ. ئا وەختە مشۆم زۋانی دیموکراسی و خەتەو چالاکی ڕادیکاڵی بۆ.

کەچی ڕادیکاڵۍ مەبا، پەی چی؟ چونکی زیاڎ جە پێویسی یاساپارێزنێنۍ. ئی یاساپارێزنیە پەشتی بە چێشی بەسۆ؟ بێگومان بە فاشیزمی. ئاخۆ فاشیزم تەنیا بە کۊشیای ڕیفۆرمیستی و خەتەو یاسایی دلێنە مشۆ؟ نەخێر. ۋێش ئی ڕۍ گێرۊنە ۋەر. پۊکەی مشۆم ۋێش ڕزگار بکەرۆ جە کۆتوبەندوو یاساپارێزنی. بە ۋییەرنای ئینەی، ئا وەختە چالاکییەکۍ ماناڎارۍ با. ئەگەر نا، مەتاوی چالاکیێوە ئەوتۆ ئەنجام بڎەی، ئەگەر بۆیچ، کاریگەریۍ ئەوتۆش نیا. ئینە جە پراکتیکەنە ڕووە مڎۆ. چی ڕووانگۆ بە تایبەتی گەرەکما سەرنجوو گەنجا تورکیای و کوردسانی و گەنجا ئاپۆیی پەی ئی خاڵۍ کێشوو. چونکی گەنجا دینامیکیتەرین هێزەنۍ، ئا هێزەنە بە عالتەرین شێوە میاوۆنە و گرد جۆرە ڕێبازێوە کۊشیای وەڵۍ وزۆ. پۊکەی پێویسا گەنجا بە عالی و بە دروسی چینەی بیاوانە.

گەر گەنجیەتی ئانڎە ۋێش یاساپارێز بکەرۆ و پەشتی بە یاساپارێزنی بەسۆ و ۋێش چی چوارچێوەنە قەتیس بکەرۆ، ئا وەختە ماناو گەنجیەتی شۆڕشگێڵنی جە دەس مڎۆ. مەتاوۆ سەرمەشقایەتی کۊشیایۍ ڕادیکاڵی بکەرۆ. حەرپاسە کۊشیای پاسیڤی ڕیفۆرمیست کاریگەریێوە ئەوتۆش نییا. ئەگەر کۊشیای شۆڕشگێڵنانە و ڕادیکاڵ ڕووەبڎۆ، ئا وەختە جە ڕاو ئا کۊشیایۆ مەعنایۍ گرنگ بەدەس مارۆ. بەڵام چی ئاژەو ئیساتێنە بەدەسش نمارا.

پۊکەی ئەشۆ هامڕایا گەنج و گەنجا ئاپۆیی بە دروسی چی ئاژەیە بیاوانە. واتە پێویسا بزانا چنی دژوو فاشیزمی کۊشیای و ڕێکوستەی بکەرا. گەنجا پێویسا تەماشەو نزیکتەرین تاریخی بکەرا و ئەوەکۊڵیای جە یەجەکەی بکەرا و ئاشناو یەدەگەهەی بانۍ. بڕۍ جارۍ هەرگیز نامێشا نمۍ. بەڵام تاریخێوە ئی گەنجیەتییە هەن. تاریخێوەشا هەن. مەبۆ هەر واچمۍ گەنجی ئاپۆیی و ئیتر ۋییەرمۍ. بەڕاسی خەتە و تاریخوو ئی گەنجیەتییە هەن. پێویسا بەپاو پێویسی ۋێش جموجوڵ بکەرۆ. هەر پۊکەی مشۊم عالتەر پەرە بە هوشیاری و ڕێکوستەی و چالاکییەکا بڎەیمۍ پەی ماڕای فاشیزمی. واتە مەبۆ جە چوارچێوەو یاساکانە ۋێما قەتیس بکەرمۍ. بەپاو رەوایەتی ۋێما، گرڎ جۆرە خەبات و ڕێکوستەی و چالاکیێوە ئەنجام بڎەیمۍ. پێویسا ئەرەکۊشایۍ ڕادیکاڵ بکەرمۍ. پێویسا ۋەرا ۋەر بە فاشیزمی جەنگی ڕێکوزیاو ۋێما بکەرمۍ. ۋێپارێزنای کاروو جەنگین، پێویسا جەنگوو ۋێپارێزنای وەڵۍ وزمۍ. مەتاومۍ تەنیا باسوو کۊشیای بکەرمۍ و ۋێما جە جەنگی دووروزمێوە. هەروەخت یەکپارچەیی جەنگی و کۊشیای ئاما دی، ئا وەختە گرنگی حەقەتینەو ۋێش بەدەس مارۆ. کۊشیای بەبێ جەنگ، ئەنجامێوە ئەوتۆش مەبۆ، چی بارۆ نزیکایەتی و هزری ڕاس فرە گرنگێنۍ. پێشنیارم پەی هامڕایا گەنجی ئانەنە، بانگەوازەکەم پی جۆرەنە؛ عال ویرکەردۍ، با جە تاریخوو ۋێشا بکۆڵاوە و پنەش ئاشنۍ با.

جە ڕێکوستەی و کۊشیاینە چنی گەنجیەتی شۆڕشگێڵنی دەس وزا؟ بە ڕێکوستەی و چالاکی چنی ئەرەکۊشای ڕادیکاڵ ئەنجام مڎا؟ ڕێکوستەی سەربەخۆو گەنجیەتی و تایبەت و ئیراڎەی گەنجیەتی چنی بەروزا؟ پێویسا ئینەی بکەرا. پەی نموونەی، تەڤگەرێتی گەنجی نییا. تورکیانە نییا. تەڤگەروو گەنجا شۆڕشگێڵنی یاڎ مکریۆوە. ئاخۆ گەنجیەتیێوە جە ئاستوو ئاڎیشانە [تەڤگەروو گەنجا شۆڕشگێڵنی] هەن؟ نەخێر نییا. ڕابەرایەتی تەڤگەروو گەنجا شۆڕشگێڵنیش جە کوردسانەنە پێشنیار کەرد. یەجەکە بۍ، ڕێکوزیۍ گەنجا تەری بێنۍ. خاوەنوو ئیرادەی بێنۍ. سەرمەشقایەتی گلێرگەی کەرێنۍ و خەتەو چالاکی وەڵۍ وزێنۍ. نوێنەرایەتی ئیرادەی و هەست و چالاکیی گەنجا کەرێنۍ. چی سەردەمەنە چی ڕوانگۆ کێماسی هەن. غەڵەت هەن و پێویسا ڕاس بکریاوە. پی بۆنۆ داوا جە گەنجا مکەروو جە سیستەموو فاشیستی و ئەرەگیری عال بیاوانە و بزانا دژوو فاشیزمی کۊشیایۍ ڕاس بکەرا و بزانا پرسو ڕێکوستەی و چالاکی چنی وەڵۍ وزا و بە سەرکەوتەیی ئەنجامش بڎا. هیواو سەرکەوتەی پەی گرڎوو گەنجا کۊششکاری موازوو.

ئەگەر جەهەپە گرڎی بەرەو ڕێککەوتەی ئاراسە بکەرۆ، فاشیزم سەرگنۆ

هەم جە ڕوو بەقوەتکەردەی و وەڵۍ وستەی و ڕادیکاڵکەردەی تەڤگەرەکا دیموکراسی و ئازاڎیی هۊرسەنگنایما بۍ. هەم جەمۍ پێشنیار و هۊرسەنگنێما بێنۍ پەیوەس بە جەهەپەی. ئێمە چەمڎاری جەهەپەی و کارەکاشا مکەرمۍ چێروو ڕاوەبەرایەتی ئۆزگور ئۆزەلینە. هەڵای زووا پەی واتەی بڕۍ چێوا، بەڵام پێویسا چی قۆناغێنە ئینەی واچوو. ئا شایستەییەو گلێرگە و گەل بەخشۆش بە شێوێوە دروس و عال بەکارنمۍ. ئەگەر ئینە بەردەوام بۆ، ئاژەو ئاڎیی جە ئاژەو ڕاوەبەردەی کلیچدارئۆغڵوی جیاواز مەبۆ. ئەگەر گرڎیی بەرەو رێککەوتەی ئاراسە بکەرۆ، پینەی فاشیزم سەرگنۆ. ۋێش خەتەو ڕاوەبەردەی ئاڎیی پاسە بۍ. وینیا ڕاوەبەردەی تورکیا و جەهەپەیشا یاونا پی ئاژەیە و چنی تورکیاشا ڕادەسوو فاشیزموو ئاکەپە و مەهەپەی کەرد. چ هەنگامێوە منیا پەی دیموکراتیککەردەی کۆماری؟ چێوۍ جدی ئەوتۆما نەوینا. ئی شایستەییە [گەلی پنە بەخشێنۍ] جە دەسش مڎا. مشۊم ئینەی بزانا.

خاڵێوەتەر ئانێنە، بڕۍ کەسۍ گیانشا جە دەسدا. پی بۆنۆ، بە ڕێزۆ ئیلهاموو ئاراس و جەلال باشلانگچی یاڎ مکەرووە. دەوروو ئیلهاموو ئاراسی جە کۊشیای شۆڕشگێڵنی تورکیاینە فرە گرنگا. هەڤاڵ و دۆسێوە عال و ڕابەر ئاپۆی بۍ. سەرەوەشی جە کەسوکار و بنەیانەکەیش مکەروو.

بەڕاسی جەلال باشلانگیچ دیموکراتیک و ڕۆنامەوانێوە عال بۍ. جە سەختتەرین سەردەمەنە کۊشیا و نزیکایەتی ۋێش پەی گەلوو کوردی نیشانە دا. دەورێوە گرنگش بۍ جە ئاشکراکەردەی ئی قەراراو جەنگی تایبەتی و هجووم و پیلانگێڵنی و تیرۆرکەردەی. هەر پۊکەی جە کۊشیای ئازاڎیی کوردی و کۊشیای دیموکراتیککەردەینە ڕەنجێوە گۊرەش دا. هەمیشە ئی ڕەنجاشە ۋیر مارمێوە. گرد ئینەی مزانا و پنەش ئاشنان. جارێوەتەر بە ڕێز و سوپاسۆ هەردوویشا ۋیر مارمێوە.

پرسێوە تەر، جە قۆناغی وەڵینەنە شۊنەی گرنگەما پنە نەڎا ئانە بۍ، جە دەگایەکا جولەمێرگینە دژوو هجوومی مۆدێرنیتەی سەرمایەداری و هجووم و جەنگی تایبەتی کە چېروو نامۍ کانە خەڵوزی سرووشتی تاڵان کریا، دەگانشینا هەڵوێسشا نیشانەدا. تەمام پەڕ مانا بۍ. هەڵوێسوو دەگانشینا فرە عال بۍ. ئەرەیاۋناکێچ عالۍ بێنۍ. بەڕاسی سڵام جە مدرامان و هەڵوێسیشا مکەرمۍ. هەڵوێس و مدرامانێوە عال بۍ. ماناڎار و نموونەیی بۍ. پێویسا گردما جە گرڎ شۊنێنە پی جۊرە بیمۍ، دژوو ئا زیهنیەت و هەڵوێسا کە سروشتما دلێنە بەرا و تاڵانش مکەرا. مشۊم گرڎوو دەگا و شارەکا پی جۊرە با. ژەنی و پیۍ و گەنجۍ و پیرۍ و گلێرگە پی جۊرە بۆ. چنی متاومۍ بەبێ سروشت بژیومۍ؟

سەروو ئا بناغەیە جە ئامەدەنە چېروو نامۍ یۆبیەی ئیکۆلۆژینە کۊبیەیۆ ئەنجام مڎریا، جە چاپەمەنینە وەڵاکریاوە. ئەرەمەرزیا جۆراوجۆرەکۍ بەشداری مکەرا. ئێمە گرڎوو خەباتە ئیکۆلۆژییەکا بە ماناڎار و گرنگ موینمۍ. هیواو سەرکەوتەی پەی ئی خەباتا موازمۍ.

چی ڕووانگۆ، تاکە ڕەخنەو ئێمە ئینەنە. واتە کۊشیای ئیکۆلۆژی لکە مەڎەیدۍ بە دەوڵەتیوە، مەکەردێش بە قوربانی سیاسەتی. بە مەعنێوە تەر، مەیەکا ڕادەسوو وەرگەکا مەکەردۍ. ئا کۊشیا سەوز و کۊشیا ئیکۆلۆژییە مەڎەیدۍ دەسوو ئانیشا کە کێشەی ئیکۆلۆژی وەش مکەرا. ئینە خەتێوە گرنگەنە. پەی چی پاسە ماچوو؟ بڕۍ تەڤگەرۍ سەوزۍ بیۍ بە دەوڵەت و بیۍ بە دەسەڵات و جە ڕاسینە زەرەرشا بە کۊشیای ئیکۆلۆژیکی یاۋنا. پێویسا ئینسان هۊرسەنگنایش پەی بکەرۆ و ڕەخنەشا ۋنە گێرۆ. واتە تەڤگەرەکەشا دما وست. سڵام جە گرڎ جۆرە کۊشیایۍ پەی پارێزنای سروشتی و ئیکۆلۆژیی مکەروو. هیواو سەرکەوتەیشا پەی موازوو. چی دماییانە یانەو ئامەد سپۆری سەرکەوتەیۍ گرنگش بەدەسئارد. مبارەکبایی سەرکەوتەکاشا ۋنەمکەرمۍ، هیواڎارەنا سەرکەوتەی گۊرەتەر بەدەسبارۆ. حەرپاسە سڵام جە هاندەرا ئامەد سپۆری مکەروو. بەڕاسی بە عالی خاوەنداریشا جە تیمەکەیشا کەرد. بەڵام گەرەکما ئینەی بواچوو. ئەگەر بەهەمانشێوە خاوەنداری جە ئشناسنامەو کوردی ۋێشا و کۊشیای ئازاڎیی بکەرا، کارێوە ڕاس مکەرا.