کاڵکان واتش: "ئەر پەکەکە نەبیۍ نامۍ کوردیچ نەمەنێوە و قۆناغو ئیساتێش بە کوڵی پی جۆرە هۆرسەنگنا، "جە بەحیزبیەی زیاتەر پەرەش پنە دریا. جە جمېیەرو ئازادی، جمېیەرێوە مڎرامانی گۆرەتەر بۍ. بیەن بە کولتورو گەلی، زۋانی، تاریخی، شێوێوە جە ژیۋای و بیەن بە ئشناسنامە. بنیاڎێوەش مسۆگەر کەردەن کە وێناو ۋییەردەی و ئاینڎەو ۋێش مکەرۆ. پەکەکە حەقەتینێوەش هەن کە بیەن بە گەل و بەکۆمەڵایەتی بیەن".

دوران کاڵکان باسش چانەیە کەرد کە پەکەکە جە ڕۊو ئەرەمەرزنایشۆ جە ٢٦-٢٧و نۆۋەمبەری؛ بە پارتی بیەو ژەنا و شۆڕشو ئازادی ژەنێش ئارڎ ئاراوە، فاڕیان پەی شۆڕشو ژەنۍ و جە دژو تنوتیژی سەرو ژەنا ئەرەکۆشان و دەسنیشانش کەرد کە شۆڕشو ئازادیی ژەنۍ سەرو بنەماو ژنۆلۆژی پەرەش سانا، گرڎو ماسک و کەمامەکۍ لیبڕاڵیزمیش ماڵێرە.

ئەندامو کۆمیتەو ڕاوەبەری پەکەکەی دوران کاڵکان بۆنەو ساڵیاڎو ٤٧ەمینو ئەرەمەرزناو پەکەکەیۆ جوابو پرسیارەکا ئاژانسوو هەواڵوو فوراتی (ANF)یش دێوە.

بەشی یووەمو چەمپنەکۆتەکەی پی جۆرەنە:

پەکەکە ساڵۊو ٤٦ەمینو ئەرەکۆشای ۋېیەرنۆنە و پایۍ منیۆ ساڵۆو ٤٧ ەمینیۆ. پېسە جمېیەرێوە رزگاری نەتەوەیی ئاما سەرو شانۆو تاریخی. بەڵام جە چن قۆناغێوە فاڕیای و هۆرچەرخناینە بی بە جمېیەرێوە کە ئا پێناسەشە ۋېیەرنان. ئەگەر ئارۆنە پەکەکەی پېسە هێزێوە فەلسەفی، پاڕادیگماتیکی، ئایدۆلۆژیکی، کۆمەڵایەتی و سیاسی سەرجەنۆ پێناسە بکەرمۍ، شمە چنی پێناسەش مکەردۍ؟

ئەندامو کۆمیتەو ڕاوەبەری پەکەکەی دوران کاڵکان دەسپێکو قسەکاشەنە پی جۆرە واتش،"سەرەتا ئی ڕووەیە جە ئەرەمەرزنەرو پارتیما رابەر ئاپۆی، گرڎو هەمڕایا، ژەنا و جوانا، جە هێزەکاو گەریلایما، جە گەل و دۆساما، پیرۆز مکەرو، جە ساڵۆو ٤٧ەمینینە پەی گرڎو ئانیشا پەی ئازادی ئەرەکۆشا جارێوەتەر سەرکۆتەی موازو. گرڎو گەشمەرڎە قارەمانەکاما، گەشمەرڎا پارتەکەیما و ئەرەکۆشای، جە هەمڕا حەقی کارەریو کە سەرتەڵو گەشمەرڎا پارتەکەیمانە تا گەشمەرڎا فیدایی ئی دماییەیما ئاسیا و رۆژگەری بە وەشەسیای، پنەزانایۆ یاڎ مکەرووە. قەول واوەی مکەرمێوە کە ئامانجەکاشا بارمێنە دی و یاڎو ئاڎیشا بە زیڼەیی راگێرمۍ". دماتەر کاڵکان بەردەوامیش دا بە قسەکاش و واتش،" ماوەو ٤٦ ساڵا ۋېیەردەینە پرسێوە کە جە تورکیا و کوردەسانەنە زیاتەر کۆتەن ۋەرو باسی پەکەکە بیەن. ئینە حەقیقەتا. ئانە تەنیا بە کوردەسانی و تورکیای سنوردار نەبیەن. جە حەقەتینەنە بیەن بە یۆ چا مژارا کە زیاتەر جە گرڎ چێوۍ جە هەرێمەکەنە و تەنانەت جە جەهانەنە گفتوگۆش سەر کریان. ئانەیچ گرنگی پەکەکەی پەی کوردا، پەی تورکیا، پەی ۋەرکۆتوو مېیامینی و پەی جەهانیچ نیشانە مڎۆ. بەرش وزۆ کە خاوەن مەعنێوە بەقیمەت و گرنگا. ئڼا پا حەدە گفتوگۆش سەر نەکریۍ. زەریفتەرین واچەکۍ، عالتەرین هۆنیێکۍ، وەشتەرین گۆرانییەکۍ سەرو پەکەکەی وچیۍ، جە لێوەتەریچۆ تنتەرین وشەکۍ، سوکایەتی و گوایە رەخنەکێچ دیسان ئاراسەو پەکەکەی کریۍ. هەر کەسۍ بە پاو ۋێش هۆرش سەنگنا و هەڵبەت بەردەواما جە هۆرسەنگنایش. خاستەرین هۆرسەنگنای، راس و ماناڎار بێگومان جە لایەنو رابەر ئاپۆیۆ کریان. هەرپاسە گەشمەرڎە گۆرەکێچما ئا هۊرسەنگنا عالەشا کەرڎەن. مەزڵومەکۍ، خەیرییەکۍ، ساراکۍ بە عالتەرین شێوە پەکەکەشا پێناسە کەرڎ. ئیساتێچ گەشمەرڎۍ قارەمانێما، راسی رابەرایەتیما، هەمان چێو مکەرا".

کاڵکان سەرنجش وست سەرو کاتو شێوازو ئەرەمەرزناو پەکەکەی و واتش،'' جە کاتو ئەرەمەرزنای پەکەکەینە ئاژەو جەهانی جیاواز بۍ. ئەرەکۆشای ئازادیچ جیاواز بۍ. یۆبیەی سۆڤیەتی بۍ. جمېیەرەکۍ رزگاری نەتەوەیی پەرەشا پنە دریۍ. جمېیەرو ئازادی سەربەخۆیی وازی گەلی جە دژو کۆلۆنیالیزمی... ئەندێشەو مرۆڤایەتی چا ئاستەنە بۍ. شۆڕشگێڵنانەتەرین ئەندێشە، رادیکاڵتەرین و ئازادیوازانەتەرین ئەندێشەو ئا سەردەمیە پی جۆرە بۍ. ۋەرو ئانەی پەکەکە ئا ئەندێشە هەرە شۆڕشگێڵنانەشە بە بنەما گێرت. پېسە جمېیەرێوە رزگاری نەتەوەیی بە سەرمەشقایەتی سۆسیالیستەکا وەڵۍ کۆت و قەوەت بی. پی جۆرە پێناسەش کەرد. ئانەیچ سروشتی بۍ. بەڵام دیسانیچ بە تەمامی پېسە جمېیەرە رزگارییە نەتەوەییەکا تەری نەبۍ. پەی وێنەی، مشۆم عیلاقێوە پا جۆرەشە چنی یۆبیەی سۆڤیەتی بۆ. یۆبیەی سۆڤیەتی گرڎ کاتۍ ۋێش پېسە هامپەیمانێوە ستراتیژی پێناسە کەرۍ، بەڵام پەی نمونەی ئایدۆلۆژیا و ئەرەکۊشای پەکەکەی قەبوڵ نەکەرۍ. وەڵتەریچ قبوڵش نەبۍ. وەڵتەریچ فرەو سەردەمانە دژو ئەرەکۆشای کوردا مردابێوە. جیاوازیەکەش چانەیۆ سەرچەمە گێرۍ؛ کە کوردەسان چێرو کۆلۆنیالیزمو سیستەمو هەژمونگەرای جەهانیی مۆدێرنیتەی سەرمایەداری و پێکئامای هەژمونگەرارو جەهانی سیستەمو دەوڵەتپارێزینە بۍ. پی جۆرە، هەرچڼە نەتەوە- دەوڵەتێوە بە بنەما گێرۍ، بەڵام چنی یۆبیەی نەتەوەی دەوڵەتێوە کە دلۍ نەتەوە یۆگێرتەکانە سازبیەن، بەردەوام ۋێش جە ناکۆکی و ملەملانێنە وینۍ. ۋەرو ئانەی جیاواز بۍ. هۆرسەنگنایچش جیاواز بۍ، پەی نمونەی کوردەسان زیاتەر جە لایەنو مارکسیستەکاوە هۆرسەنگیان. بەڵام فرەو لایەنا ئانەشا بە بنەما گرتەن، کە سەرمایەداری نەتەوەپەرسی مکەرۆ. بەڵام رابەر ئاپۆ نیشانەشدا کە سەرمایەداری جە کوردەسانەنە دەورۍ پا جۆرە نمەگێڵنۆ. پی جۆرە مژارەکەش هۆرسەنگنا بۍ، "بەڵێ سەرمایەداری چێیچ نەتەوەپەرسی وەڵۍ وزۆ، بەڵام ئا نەتەوەبیەیە نەتەوەبیەو کوردا نییا. نەتەوەبیەو ئا دەوڵەتا هەن کە دەسەڵاتو ۋێشا سەرو کوردارە سەپنان. نەتەوەبیەو تورکی هەن، نەتەوەبیەو عەرەبی و فارسەکا هەن. پەی کوردا ئانە بە ماناو دلێنە شیەی نەتەوەین... چا ڕوانگەیچۆ ناکۆک بۍ. ئا جیاوازیۍ گرنگۍ بێنۍ و فرۍ بێنۍ. هەر کە ئەرەکۆشای رزگاری سۆسیالیست، نەتەوەپەرست جە جەهانەنە وەڵێوزیا، رابەر ئاپۆ جە گرڎ قۆناغێوە وەڵێکۆتەینە ئانەش هۆرسەنگنا. جە ئاکامەنە ئا سیستمە بە لایەنە راس و چەپەکاشۆ یۆش گێرت. جە ٩و ئۆکتۆبەرو ١٩٩٨ پیلانگێڵنیی مېیاننەتەوەیشا بە ئامانجو دلېنەبەردەی رابەر ئاپۊی دەسپنە کەرڎ. واتە هیچ ڕا و شۆنێوەشا بە رابەر ئاپۆی، ئازادی و سەربەخۆیی کوردی نەڎا. بیۍ بە دژمنۍ کوردا. بە ئامانجو دلێنەبەردەی بیەی و ئازادیی کوردا دەسشا بە هرووژمی کەرد. رابەر ئاپۆ کاتێ پیلانگێڵنییەکەش شرۆڤەکەرد، کاتێ ئەرەکۊشایش جە دژو پیلانگێڵنییەکەی هۆرسەنگنا، بە قووڵیی مردایش سەرو ئا ئاژەیە کەرڎ و سەرو ئا حەقەتینیە دەسش پا قۆناغۍکەرد کە ئێمە پنەش ماچمۍ فاڕای پاڕادایمی. جە ئایدۆلۆژیاو نەتەوە-دەوڵەتیش بڕیەرە و پەکەکەش فاڕا پەی پارتێوە نەتەوەیی دیموکراتیکی. جە پارتێوە کە ئامانجەکەش دەسەڵات و دۆڵەت بۍ، بەرش ئارڎ. واتە هۆشمەندی، هێڵۊو ئایدۆلۆژیکی ۋێش، سیاسەتو ۋێش، سەرو ئا بنەمایچە بەرنامە، ستراتیژ، تاکتیک، شێوازو ۋێش فاڕا. پەکەکێوە تازەش پێناسەکەرد. بەڵام ئا پەکەکە تازە چنی مشۆم پێناسە بکریۆ؟ ئیساتۍ پەکەکەی تازە شۆڕشێوە تازە پێناسە مکەرۆ. رابەر ئاپۆ جە پارێزنامەکاشەنە بە شێوێوە ڕۆشن ئانەش وست ڕووە و دەسنیشانش کەرد کە شۆڕشو حەقیقەتی شۆڕشێوە هۆشمەندی و شێوێوە ژیۋاین. شۆڕشی هۆشمەندی و ویژدانی بنچینەیی چالاکی شۆڕشگێڵنی پەکەکەی، پەکەکەی تازەن. ئەوی تەریچشا شێوەو ژیۋاین، شۆڕشا، واتە شۆڕشی ئایدۆلۆژیکا. جە روو پارادیگماییوە پەکەکە ئیتر نە دەسەڵاتداری دەوڵەتپارێز و نە چارەسەری نەتەوە-دەوڵەتی بە بنەما نمەگێرۆ. چێش بە بنەما گێرۆ؟ رزگاری ژەنا بە بنەما گێرۆنە. پارتێوە ئازادیوازی ژەنان، پارتێوە کە ژەنی ئازادە بە بنەما گێرۆنە. جە سەرەتاوە گرنگیش بە ئازادی ژەنۍ دان، بەڵام هەنگام بە هەنگام ۋێش فاڕا پەی پارتێوە ئازادی ژەنۍ کە شۆڕشو ئازادی ژەنێش ئارڎ ئاراوە. هەرپاسە پارتێوە ئیکۆلۆژیستا. ئا هرووژمۍ ئیمپریالیزم، سەرمایەداری کە کاولکاری جە ژیۋگەنە هامشێوەو گلێرگەی ئەنجام مڎۆ. ڕەڎ مکەرۆوە. دژو کاولکەردەی و دلێنەبەردەی ژیۋگەین. ۋێش سەرو ژیۋگەی ڕاوەبەر مکەرۆ. بە دڵنیاییوە پارتێوە ئیکۆلۆژیکی پی جۆرەنە. گلێرگێوە ئەخلاقی و سیاسی پەرەپنە مڎۆ. واتە پارتێوە سۆسیالیستی دیموکراتیکا. جە روو ئایدۆلۆژیایۆ هێڵۊو کەسایەتی ئازادی و کۆمۆنە دیموکراتیکەکا بە بنەما گێرۆنە. یۆ جە تایبەتمەندییە سەرەکیەکا پەکەکەی کە گەرەکما یاڎش بارووە، ئانەنە کە پراتیکی ۋێش باس مکەرۆ، ئانەی کەردەنش وزۆش ڕووە. پېسە فکر و ویرکەردەیۆکا وەڵۍ ۋێش، کردارەکاش پەی دمایی هۆرنمەگێرۆ. واتە پەی جەهانێوە تەریش جیا نمازۆ. واتە چی جەهانەنە جابەجێش مکەرۆ. چا ڕوانگۆ پارتێوەن کە یەکدەسبیەی هزر، ئەندێشە و چالاکی بە بنەما گێرۆنە. جە ڕاو پاڕادایمی تازەیۆ ئا تایبەتمەندییەشە عالتەر وەڵێوستەن و یاگەگیرش کەرڎەن. ئێمە چنی پەکەکەی تازەی پێناسە بکەرمۍ؟ پارتێوە کە جە پیمەرو گلێرگەی ئەخلاقی و سیاسینە ئازادیوازی ژەنۍ بە بنەما گێرۆنە، گلێرگێوە ئیکۆلۆژیکا، پارتێوە سۆسیالیستی دیموکراتیکا''.

'ئەر پەکەکە نەبیۍ نامۍ کوردایچ نەمەنۍ'

پەکەکە چا کاتەنە چێشش بەدەسئارڎ؟ سەرو بنەماو زیڼەبیەیۆ، کۆمەڵایەتیبیەی و گەلبیەی پەکەکەی ئاژەو کوردا ئینا چ ئاستێوەنە؟ پەکەکە جە گلێرگەو کوردەسانینە چێشش فاڕا، چێشش  کاول کەرد، چێشش خوڵقنا؟ بە تایبەتی جە شۆڕشو ۋەرنیشتینە چ کاریگەریێوەش سەرو گەلاو هەرێمەکەی کەرد و مکەرۆش؟

کاڵکان جە درێژەنە ئاماژەش پانی دا کە، کریۆ پەرسمۍ جە ٤٦ ساڵی ۋېیەردەنە ئەر پەکەکە نەبیۍ چێش ڕووەدۍ؟ ئاژەو کوردی کوردەسانی جە ئیساتێنە چنین بۍ؟ بەڕاسی ئا کاتە چنین بۍ؟ نامۍ کوردی نەمەنۍ، کوردەسان و کوردایەتی بەتەمامی ئاسیمیلە کریۍ و دلێنە بریۍ. نامێش تاریخەنە نەمەنۍ. کوردایەتی پېسە ئشناسنامەو نەتەوەیی، گلێرگەو کوردی پېسە ئاوابیەیۍ کۆمەڵایەتی، گلێرگێوە هەرە قەڎیمی تاریخی بیەیش نەمەنۍ. ئینۍ قسێوە زیاڎەڕۆیۍ نیەنۍ کە پەی وەسفو پەکەکەی بکریا. ئینۍ حەقەتینێوە زینێنێ. ئاژەو کوردەسانی و کوردایەتی جە کاتو بەرکۆتەی پەکەکەی و ڕابەر ئاپۆینە مزانمۍ. گێڵمێوە پەی ئا سەردەمیە و یاڎو ۋێماش بارمێوە. بەڕاسی چڼە بەڕێکوستەی بی؟ ئایە ڕێکوستەبیەیۍ گلێرگەو کوردی بۍ؟

کوردبیەی بەهێوە بۍ خاوەنداری کریۍ، یان بەهێوە بۍ شاریێوە، دلێنەبریۍ، نکۆڵی و ڕەڎکریێوە؟ بێگومان ئانەو دووەمین و جە لایەنو خاوەنەکاشۆ کریۍ. هەر ۋێش سەردەس جە لایەنو دەسەڵاتداری و کۆلۆنیالییوە لێپرسینەوەی ئی نەبیەیە کەرۍ، قینی جە ۋەرا ۋەرشەنە هۆرگیریۍ و پەی ئانەی دلێشەنە بەرۆ گرڎ چێوۍ کەرۍ. خاوەنەکۍ ۋێش ئاردێبێنۍ ئا ئاستە. پەکەکە گرڎو ئی حەقیقەتاشە سەرەو چێرۍ کەردۍ. تایبەتمەندی تاریخو گەلوو کوردیش ئاشکرا کەرد، زیڼەش کەردۆ و فاڕاش. گلێرگێوە تازەی کوردیش وەشکەرد. ژەنی و جوانۍ تازەو کوردیش خوڵقنا، گلێرگێوە کوردی ئازاد، ژیۋای و سیستەمێوە دیموکراتیکش بنیاڎ نیا. سەرو بنەماو تاکێوە ئازادی و کۆمونەی دیموکراتیکی، یانی گلێرگێوە کە  گرڎ چێوۍ ۋێش وەڵا مکەرۆوە، وەشکەرڎ. دوور جە گرڎ جۆرە کۆلۆنیالی و زۆرداریێوە سیاسەتێوە دیموکراتیکش وەڵۍ وست. دلۍ کوردانە یۆبیەیش وەشکەرڎ. پاسشە کەرڎ کە کورد ۋێش وەش  بسیۆ و خاوەنداری جە ئشناسنامەو ۋێش بکەرۆ. چنی ئینیشایچ گرڎی دژمنایەتی کەسیش نەکەرد. لایەنی گرنگو ئانەیچ ئینەنە. کوردش هۆشیار کەردۆ، بە شێوێوە بتاوۆ چنی گەلا تەری بە هامبەشی بژیۋ، شان بە شان، چێرو چەترەو نەتەوەی دیموکراتینە، دلۍ سیستەمو کۆنفیدراڵیزمی دیموکراتیکینە، بەبێ ئانەی ئاڎیشا بکەرۆ بە دژمنۍ ۋێش گرڎش چنی یۆی کوۍ کەردێوە.

پەکەکە مۆرەو ۋێش جە گرڎو وەڵێکۆتەیەکا کوردەسانی دان. بێگومان کورایەتی بە پەکەکەیۆ وەش نەبیەن. گلێرگێوە قەڎیمی تاریخیا. ئشناسنامێوە کە دلۍ تاریخینە وەش بیەن، ئشناسنامەو گلێرگەو گەلوو کوردین. کورد تەنیا بە پەکەکەی کۆشش نەکەرڎەن. ژیۋای کوردی گرڎش بە مڎرامانۆدەرباز بیەن، بەتایبەت ژیۋای جە کوردەسان و میزۆپۆتامییا جە سەرەتاوە تا دمایی گلێرگێوە پەڕ جە مڎرامانین. جە سەرەتانە پەکەکە جە ئینسانێوەنە شێوەگیر بی. هەست، ڕامان و ڕوحو ڕابەر ئاپۆی هەنگام بە هەنگام سیستەماتیک بی و فاڕیا پەی ژیۋای. چاوە فاڕیا پەی جەمێوە و دماتەر هۆرچەرخیا سەرو پارتێوە. بی بە گەریلا، بی بە گەل. ساڵانێوەن گلېرگەو کوردی جە گرڎ شۆنێنە دەنگ هۆربڕۆ، ماچۆ پەکەکە گەلا، گەل ئینا چۍ. جە حەقەتینەنە جە پارتێوە زیاتەر وەڵێکۆت. جە تەڤگەرێوە ئازادی، تەڤگەرێوە مڎرامانی گۆرەتەر بی. بی بە کلتوورو گەلی، زۋان، تاریخ، ستایلێوە ژیۋای و بی بە ئشناسنامە. ۋێش یاۋنا بە ئاوابیەیۍ کە ۋېیەردە و ئاینڎەو ۋێش برمانۆوە. حەقیقەتو پەکەکەی جە بیەی بە گەلی و کۆمەڵایەتینە بیەیش هەن. گلێرگە بەها بە قیمەتەکاش جە پەکەکەینە موینۆوە. جە ڕابەر ئاپۆینە موینۆوە. پێوەرە شێوە مگێرۆ. کاتێ ئینسان ئینیشا گرت ۋەرو چەما مگێرۆ، ئەر پەکەکە نەبیۍ، هەڵبەتە چێوێوە بەنامۍ کوردبیەی و کوردەسانیوە نە بۍ. کوردبیەی و کوردەسان بە پەکەکۆ بیەی ۋێش زیڼەکەردۆ و یاوا بە ئارۆی. بەڵام ئا کوردبیەی و کوردەسانەی جە لایەنو پەکەکەیۆ وەشکریان جە شێوەو هیچ وڵات و گلێرگێوە تەرینە نیا. بەتەمامی گلێرگێوە جیاوازا، بە تەمامی وڵاتێوە جیاوازا. ئارۆنە بە ڕاسی یاگۍ سەرنجو گرڎ کەسینە. بەتایبەت ۋەرنیشت... شۆڕشو ۋەرنیشتی شۆڕشو ژەنۍ بۍ. ژەنی سەرمەشقی گۆرەش کەرد، ئیراڎەش بەدەسئاورد. ۋەرنیشت، حەوزو فراتی چا هەرێمەنە چڼین شناسنامۍ پێوەرە مژیۋا، مېڎانێوەن کە چنەشەنە دەسەڵاتداری، دەوڵەت پەرە بە سیاسەتو جەنگی و ناکۆکی مڎۆ. جە ئیساتێنە گرڎو شناسنامەکا چێرو چەترە و بنمیچو کۆنفیدراڵیزمی دیموکراتیکینە پێوەرە مژیۋا و بە هۆشمەندی نەتەوەی دیموکراتیکی چنی یۆترینی مژیۋا. چا ١٢ ساڵێن ژیۋایۍ بێ دەسەڵاتداری و بێ دەوڵەتی ئینا ئارانە. جە ئیساتێنە چا ژیۋایۍ وەشکریان کە نموونەش جە دنیانە نیا، پۊکەی پەی گرڎ کەسی بیەن بە مېیانێوە سەرنج کێش. جە دنیانە جەمۍ گێڵایۍ پی جۆرە هەنۍ و جوابو گێڵاکەیشا جە ۋەرنیشتەنە مویناوە. وە بێگومان جە ۋەرنیشتەنە بیەی ۋێشا جە پارادایمو ڕابەر ئاپۆینە مویناوە.

چارەسەرو کۆنفیدراڵیزمی دیموکراتیکی یان مۆدێلو نەتەوەی دیموکراتیکی بە سەرمەشقایەتی پەکەکەی وەڵۍ گنۆ، جە جوگرافیێوە پەڕ جە جەنگ و ئاڵۆزی پېسە ۋەرکۆتوو مېیامینینە بە ماناو چێشی مۍ؟ گرنگی ئی مۆدێلیە پەی گەلا، پێکئاما ئاینییەکا و ئا گلێرگا کە گولانۍ مکریاوە چێشا؟

دوران کاڵکان سەرنجش وست سەرو مۆدێلو کۆنفیدراڵی دیموکراتی و واتش،" ۋێڕاوەبەری ۋێش جە هێڵۆو نەتەوەی دیموکراتیکی، چێرو بنمێچو کۆنفیدراڵێزمی دیموکراتیکینە گرڎو ئشناسنامە ئاینی، مەزهەبی، نەتەوەیی، کۆمەڵایەتی بەها و ئازادی ۋێش موینۆوە. بیەو ۋێش جە بیەو ئەویشا تەرینە موینۆوە. هەڵبەتە ۋێش جە دلێنەبەردەی ئەویشا تەرینە نمەوینۆوە. بەڵام ئاینپەرسی، نەتەوەپەرسی، ڕەگەزپەرسی، زانستگەرایی، پێکئامای دەروونی، قاڵبی ئایدۆلۆژی، لێبراڵیزم ئینیشا گرڎی پێوەرە بەسۆوە و پێچەوانەکەیش بەربڕۆ. ڕابەر ئاپۆ جولەکەش هۆرسەنگنا، ئیسرائیل هرووژم مکەرۆ، بە دلێنەبەردەی دەوروبەرەکەیش هەوڵمڎۆ بیەو ۋێش قەوەت بکەرۆ. پاسە ۋیر مکەرۆوە کە بە کۆیلەرکەردەی ئانیشا دەوروبەریش یەهودییەت ئازاد مەبۆ. بەڵام ڕابەر ئاپۆ واتش نەخێر پاسە نمەبۆ. یانی بەڕاسی پاسە نمەبۆ. بە دلێنەبەردەی گلێرگۍ تەری، جولەکە نمەتاوۆ ئازادی و بیەو ۋێشا پارێزنا. هیچ کەسێ ئازاد نمەبۆ. پۊکەی ئی زیهنییەتە ۋەرکۆتوو مېیامینیش فاڕان پەی گۆمەو ۋنۍ. مەڵامەتو ئا گۆمە ۋنۍ کە ۋەرکۆتوو مېیامینینە وەشە بیێنە ئی  لایەنە دەسەڵاتدارە نەتەوە پەرسێنۍ. نەتەوەی دیموکراتیک، کۆنفیدرالیزمی دیموکراتیک جمېیەرێوەن پەی ناستەی ئا کێشا، جمېیەرێوەن پەی چارەسەرکەردەیشا. هەنگامەو دمای پنەئاردەی پی ۋن متەیە و دمایی ئاردەی بە ملەملانێ و جەنگەیە چنین بۆ؟ بە فاڕای ئاوەزیەتی. شۆڕشی فیکری گرنگا، فاڕیایۍ ئایدیۆلۆژییا. واتە ناستەی ئا فۆرم و هۆشیارییەی کە ماچۆ 'با ئەوۍ تەرۍ نەمەنا و گرڎ چێوۍ هینو من بۆ'. ژیۋایۍ دیموکراتیکی و سۆسیالیستی وەڵۍ وزۆ، ژیۋایۍ کە سەرو بنەماو هامبەشی و کۆمەڵایەتی ئەرەمەرزیان. نمەواچۆ 'گرڎ چێوۍ هینو منا'. هامبەشیکەردەی فرە گرنگا. نمەواچۆ بە تەنیا من ژیۋو، ماچۆ مشۆم گرڎ کەسێ بژیۋۆ. ئاڎ گەرەکشا گرڎ کەسۍ ئازاد بۆ، پەی ئانەی ئاڎیچ ئازاد بۆ. جە چوارچێوەو سیاسەتو دیموکراتیکینە پەرە بە وەڵێوستەی ئازادی مڎۆ. چارەسەری بە بنەما مگێرۆ. ۋەرو ئانەی ئاوەزیەتو پەکەکەی سەرو بنەماو پارادایمی تازەو کۆنفیدرالیزمی دیموکراتیکی- نەتەوەی دیموکراتیکی ڕابەر ئاپۆی گەشە مکەرۆ، کاریگەریێوە فرەش سەرو گلێرگەکا، پێکئامایە نەتەوەییە جیاوازەکا ناوچەکەی و جەهانی هەن و بۆ بە ناوەندێوە سەرنجکێش. بۆ بە ڕاو بەرشیەی و ڕزگاربیەی پەی گرڎ کەسی. دۆڵەتا ۋەرکۆتوو مېیامینی ڕا جە وەڵا بیەیۆ ئا ویرۆکا مکەرۆ، بەڵام جە هەرێمە جیاجیاکا جەهانینە نموونەکە زیاتەر قەڵا بۆوە و کاریگەرییش هەن. ئەر ئی دەرفەتۍ هۆرسەنگیا، ئانە وەڵێکۆتەیۍ فرە خێراشا چنە گنۆوە. ژیۋایۍ تازە، سیستەمێوە تازە مېنە ئاراوە، بیەیۍ تازە پەی مرۆڤایەتی وەش مکەرۆ. ئانەی کە مشۆم واچمێش ئینەنە: جە ۋەرا ۋەرو ئاوەزیەتو پەنج هەزار ساڵە و زیهنییەت و سیستەمو پیا سالاری و مۆدێرنێتەی سەرمایەداری پەنج هەزار ساڵەینە، بەڕاسی پەی ژیۋایۍ تازەی، پرۆسەو تاریخۍ تازەی کە بە گلێرگەی سروشتی هامئاهەنگ چنی سروشتی، بە سروشتی دلۍ یەکسانینە بژیۋی و پەی مرۆڤایەتی بە بەختەوەری، ئازادی و یەکسانی و ژیۋای، بە بنەما گێرۆ. چی ڕوۆ بێگومان فرە گرنگ و ماناڎارا. مەبۆ بە ناوەندێوە سەرنجکێش. وەڵتەر ڕاش پەی وەڵێکۊتەیەکا کەردەنۆ و زیاتەریچ ڕا وەشە مکەرۆ.

'ژەنی دلۍ پەکەکەینە سەرمەشقەنە'

کوردەسانەنە بە سەرمەشقایەتی پەکەکەی و پاژکی سەرو بنەماو فەلسەفە و ڕەنجو ڕابەر ئاپۆی شۆڕشێوە ژەنا پێک مۍ. ئی پرۆسە شۆڕشگێڵنییە چنی وەڵۍ کۆت، چ ئاستێوەش جە گلێرگەنە ئاشکراکەرد؟ چی پرۆسەنە سیستەمێوە کە جە دەرەنجامو دەسکەوتەکا ژەنانە بەدەسئامان، چی گرڎ کاتێ ئینا ئامانجو دەوڵەتانە؟

کاڵکان جە بەردەوامینە واتش،" ئەر وەڵێکۊتەی دلۍ پەکەکەینە هۆرسەنگنمۍ. ڕابەر ئاپۆ دڵدارو ئازادییا. جە زاوڵەیۆ پاسەن. وەڵێوستەی تەڤگەریچ پاسەن. پێوەس بیەی ئاڎیی پەی بیەی و ئازادی کوردی پاسشە کەرڎ گرڎو ئی کۆششا وەڵۍ بوزۆ، یاۋناش بە ئاستێوە کە گرڎو ئاستەنگی و سەختییەکا ۋېیەرنۆنە. ۋەرو ئینەی هەمان چێوش جە مژارو پرسەکا ژەنێنە کە پېسە ڕەگەزێوە هەرە چێردەسی، بە کۆیلەکریای نیشانەدا. جە سەرەتاوە بە جدیەتۆ ئی مژارەشە هۆرگێرت. چنی ئشناسای ڕاسی گەلوو کوردی، هەوڵ دۍ ڕاسی ژەنێچ بشناسۆ، پېسە ئانەی کە پرسەکاو کوردیش چارەسەر کەردۍ، یانی ژەنیش شوبهنا پانەی و چارەسەرش کەرڎ  و کەردش بە یۆ. هۆرسەنگنای و شیکارییەکۍ پێوەس بە کێشەکاو ژەنۍ پی جۆرە وەڵێکۆتۍ. یۆ جە دواکارییە هەر قەوەتەکا جاڕنامەو ئەرەمەرزنای پەکەکەی جە ژەنا کریا. ڕابەر ئاپۆ ئاماڎەش کەرد. هەرکەسێ ئیساتۍ بوانۆشۆ ئانەی موینۆ کە بانگەوازیێوە چن قەوەت جە ژەنا کریان. ڕێکوستەی ژەناش بە جددی هۆرگێرت. جە دلێڕاسەو هەشتاکاو سەدەی ۋېیەردەیۆ پەرەش سانا. ئەوروپانە پەرەش ئەسا و پەی هەرێمەکا تەریچ وەڵا بیۆ. جە ماوەو گرووپی یووەمو پارتینە بەشداری ژەنا دەسش پنەکەرڎ. دماو چالاکییەکەو ١٥و ئابی، بەشداربیەی ژەنۍ بە گەریلایۆ وەش بی. ڕابەر ئاپۆ پرسو ئازادی ژەنۍ و پرسو بنەیانەیش زیاتەر وست ڕۆژڤۆ و هۆرسەنگنایش پەی کەرد. با سەرنج بڎەیمۍ. دماو کۆنگرەو یەرەمی، چنی ئەرەمەرزناو ئەکادیمیاو مەحسوم کۆرکمازی، هۆرسەنگنایە تیۆریەکۍ ڕابەر ئاپۆی قووڵتەرۍ و قەوەتتەرۍ بێنۍ. جە فرەو لایاوە پەرەش سانا. بەڵام دووۍ بنەمۍ بنەڕەتیۆ‎ۍ بێنۍ. یووەم، قوڵبیەیۆ جە گەریلایەتینە و  دووەم قوڵبیەیۆ جە ڕزگاری ژەنێنە. ئی دووە بنەما  بە شێوێوە هامتەریب گەشەشا کەرد. جە ساڵەکا نەوەڎەکانە بەشداری ژەنا جە گەریلایەتیینە زیاڎش کەرد و چنی شۆڕشو ژیۋایۆ نەتەوەیی بە سەرمەشقایەتی ژەنا، سەرهۆردایەکۍ پەرەشا ئەسا. ئینە جە حەقەتینەنە سەرەتاو شۆڕشو ئازادی ژەنا بۍ. چنیش چێش وەڵێکۆت؟ پارتو ئازادی ژەنا کوردەسانی (پاژک) ئەرەمەرزیا. جەنگاوەری ژەنا پەرەش سانا، گەریلایی ژەنا پەرەش ئەسا و ئارۆ پېسە یەژا ستاری سەرش هۆردان. هۆشیاری و ئایدۆلۆژیا و ڕێکوستەی و خەبات پێوەرە سەرو ئی بنەمایۍ پەرەش ئەسا. بە دڵنیاییوە ڕابەر ئاپۆ بە پارادایمی تازە، ئازادی ژەناس پېسە پیمەرێوە بنەڕەتی پارادایمی هۆرگێرت. گلێرگەی ئیکۆلۆژی، گلێرگەی ئەخلاقی و سیاسی و ئازادی ژەنا بنەما بۍ. ڕابەر ئاپۆ پارادایمەکەش پېسە یەرۍ پیمەرا بنەڕەتی پێناسە کەرد. ئازادی ژەنۍ سەرو بنەماو ژنۆلۆژی پېسە زانستێوە ژەنۍ هۆرسەنگنا و فرەو لایەناوە شیکاریش پەی کەرد. ژەنا کوردی جە سەختتەرین ناوچەکانە جەنگ کەرێنۍ و گرڎ ئەرکێوەشا گێرت ئەستۆ. سەرمەشقی کەرێنۍ، بەشداریشا جە ئەرەکۆشای نەتەوەیینە کەرد. پی جۆرە ئایدۆلۆژیاو ئازادی ژەنۍ، هێڵۊو ئازادی ژەنۍ و شۆڕشو ئازادی ژەنۍ ئاما وەڵێوە و بی بە ڕۆژەڤ . بە پەشتی بینای بە ڕێکوستەی پاژکی، کەجەکەی و یەژا-ستاری. جمېیەرێوە شۆڕشگێڵنی تازە بۍ، گلێرگێوە تازەو و ژیۋایۍ تازەش خوڵقنا. سەدەو ٢١یش بە سەدەو ئازادی ژەنۍ و پەرەسانای دروشمەکاش پێناسە کەرد. ئی پەرەسەنایە کاریگەریش سەرو جمېیەرەکا تەرو ژەنا جە جەهانەنە بۍ. ڕابەر ئاپۆ فۆرمەلەو دروشمۊو 'ژەنی، ژیۋای، ئازادی'یش بەربڕی. ئی فۆرمولە بیەن بە هێز و چارەسەری جە ۋەرا ۋەرو گرڎوو ئا کێشانە کە سیستەمو دەوڵەتی و دەسەڵاتدارا دلۍ گلێرگەینە وەششا کەردەن. ئیساتۍ واتما مرۆڤایەتی بە کوردی جمۆ. بە سەرمەشقایەتی ژەنۍ جمۆ. جە لایەنو ژەناوە سەرمەشقایەتی مکریۆ. چنی شۆڕشو ژیۋای و ئازادی ژەنۍ ملۆ. ئیساتۍ ٢٥و نۆۋەمبەریما ئینا وەرەنە. بە ڕۆو خەباتی دژو تنوتیژی دژو ژەنا نامۍ بریۆ. ڕوانو ٢٦ و ٢٧و ئی مانگۍ ڕۆو کۆنگرەو ئەرەمەرزنای پەکەکەیا. ٢٥و ئی مانگۍ ڕۆو کۆششین دژو تنوتیژی دژ بە ژەنا... جە ڕوانو ٢٦ و ٢٧و ئی مانگێنە پارتیما پەکەکە بە ئەرەمەرزنای پارتو ژەنا، بە شۆڕشو ئازادی ژەنا جوابو خەباتی دژ بە تنوتیژی دژ بە ژەناش داوە. مشۆم یۆشا وزمۍ. قەوەتتەرین و گەورەتەرین خەبات پەی ئازادی ژەنا، خەبات و ئەرەکۊشاین بە سەرمەشقایەتی پەکەکەی. ئی حەقەتینە فرە عالتەر جە لایەنو ژەناوە ئارۆ موینیۆ. ژەنی مانای زیاتەر بە سەرمەشقایەتی پاژکی بەخشانە.ژەنی عالتەر جە چەمکو ژنۆلۆژی مېیاوانە کە جە لایەنو ڕابەر ئاپۆیۆ پەرەش پنەدریان. جە گرڎ کەسۍ زیاتەر پەی ئازادی جەسەیی ڕابەر ئاپۆی بەشدارۍ هەڵمەتەو ئازادی مېیاننەتەوەی بانۍ، خاوەنداری مکەرا و سەرمەشقی مکەرا. ۋەرو ئانەی مېیاوانە چانەی کە ڕابەر ئاپۆ هەمڕێوە قەوەتو ژەنان.

ئینەیچ مە بۆ بە بنەماو شۆڕشو سەدەو ٢١. زیهنییەت و سیستەمو هەژموونو پیای کە بە گرڎو ژیۋایرە وەڵا بیەنۆ ئاشکرا مکەرۆ. هەر پۊکەی فرەتەرین تەرسیشا جە ژەنا هەنە. چونکی ژەنی بە زانستو ئازادی و شۆڕشو ژەنا کەمامەکەیشا ماڵارە. فرە زیاتەر ئەرەکۆشای ئازادی ژەنۍ، زیهنییەت و سیستەمو هەژموونداری پیای، دەسەڵاتداری و سیستەمو دەوڵەتی نامزەڕ مکەرۆ. دڕندایەتی سیستەمی ئاشکرا مکەرۆ.

هەرپاسە دەسەڵاتداری و سیستەمو دەوڵەتی نمەتاوۆ ئی ئەرەکۆشا ئازادیوازیییەو ژەنا ماڕۆ. بە پێچەوانۆ ئی هۆشمەندی و ڕێکوستەبیەیە پەرە مسانۆ و زیهنییەتو هەژموونداری پیای، سیاسەتەکاش، دەسەڵاتداری و سیستەمو دەوڵەتی دلێنەبەرۆ. سەرو بنەماو ئازادی ژەنۍ سەدەو ٢١ ی مکەرۆ بە سەدەو گلێرگەی ئازادی و دیموکراتیکی.

'دەورو رابەر ئاپۆی ئینا ئاستێوە یەکلاییکەرەوەنە'

شمە ماچدۍ پەکەکە جمېیەرێوە رابەرایەتیە. ئانەی مشۆم چا پېناسەیە بیاومێنە چێشا؟ دلۍ پەکەکەینە راسی رابەرایەتی، دەورو رابەر ئاپۆی چێشا؟ بەشداربیەی و ئامێتەبیەی چا حەقەتینەیە مشۆم چنین بۆ؟

کاڵکان سەبارەت بەدەورو ڕابەر ئاپۊی جە ڕابەرایەتی پەکەکەینە واتش،"راسا جمېیەرێوە رابەرایەتیا، هەڵبەت لکەدریاو سەرمەشقایەتی و جمېیەرێوە سەرمەشقا. واتە جمېیەرێوە ئاسایی نییا، جمېیەرێوە پا جۆرە نییا کە هێز و سەرمەشقی بە بڕۍ چێوی مڎۆ. بە پێچەوانۆ جمېیەرێوە پا جۆرەنە کە چارەسەری، ئانالیز، رەخنە، بە بنەماگێرتەی رەهەندە ئەرێنییەکا، رەڎکەردەیۆ رەهەندە نەرێنییەکا و ژیۋایۍ تازەی بە بنەما گێرۆ. جمېیەرێوە شۆڕشگێڵنییا، جمېیەرێوە فاڕیاین. ئانەی بە هێزێوی گۊرەی پا جۆریە ئەنجام مڎۆ. سەرو ئاستو سەرمەشقی مکەرۆش. ۋەرو ئانەیچ بە دڵنیاییوە جمېیەرێوە رابەرایەتیا. جمېیەرێوەن وەڵێوە هەنگام منیۆ. جمېیەرێوە رانیشاندەرا، جمېیەرێوەن کە ژیۋای تازە و ژیۋای ئازادی خوڵقنۆ و رێبازەکاش وزۆ ڕووە. واتە مشۆم ئانەی بوینمۍ کە جمېیەرێوە رابەرایەتیا. هەرپاسە هەڵبەتە جە ژیۋایۆ، ئەرەمەرزنای، ڕاوەبەردەی و جە گرڎو رەهەندەکاشەنە دەسو فکرو رابەر ئاپۆی دیارا و ئینا ۋەرو چەماوە. دەورو رابەر ئاپۆی ئینا پێگێوە یەکلاکەرەوەنە. دەورەکۍ تەرۍ بە پاو ئانەی فاڕیا. زیاتەر بە شێوەکا یارمەتی و تەمامکاری، یارمەتی مامناوەندی و کەم نیشانە مڎریۆ و هەڵبەت ئاستەنگ و لەمپەریچ هەن. ئێمە نمەتاومۍ ئانیشا پېسە کەسانۍ کارچنەکەری هۆرێ سەنگنمۍ، بەڵام مشۆم ئانیشایچ بوینمۍ. چونکی چێنە جە دژو ئانیشایچ ئەرەکۆشایۍ پەیڕەو مکریۆ. جە سەرەتاوە تا ئیساتۍ دەورو رابەر ئاپۆی ئاستێوە یەکلاکەرەوەنە بیەن. جە یەکەم وشەکا جمېیەرەکەینە، جە خوڵقنای پێودانگەکا ژیۋاینە، جە هزرو ئاڎینە، جە تیۆری ئاڎینە تا پەیڕەوەکەش، جە تاکتیکەکاوە تا ستراتیژەکاش، جە ڕاوەبەردەی گرڎو ساتەکانە، جە پەروەردەکەردەی کادرەکانە، جە سەرمەشقی پارتەکەینە، جە پنەیاونای گەریلاکانە، جە سەرمەشقینە، جە گرڎ چێوێنە دەور و فرەتەرین هەوڵدای پەی رابەر ئاپۆی و راسی رابەر ئاپۆین. پەکەکە جمېیەرێوە پاجۆرەنە کە جە سەرەتاوە و بە گرڎ چێوێشۆ دەورو رابەر ئاپۆیرە شێوەش گێرتەن، جمېیەرێوە پا جۆرەنە کە پێوەس بە بنەماو بەشداربیەی چنی رابەر ئاپۆی ئەرەمەرزیان. واتە گرڎو پیمەر، بنەما و بەهاکا جمېیەرەکەی جە لایەنو رابەر ئاپۆیۆ دیاریکریێنۍ، جە لایەنو رابەر ئاپۆیۆ وەڵێوزیێنۍ و خوڵقیێنۍ. کەسانۍ تەریچ بەشدارییشا چانەینە کەرد و چنی رابەر ئاپۆی بناغێوەشا نیارە. پېسە پەکەکەییبیەی، بەشدارۍ بێنۍ دلۍ پارتەکەینە، بیۍ بە پەکەکەیی، بەشدارۍ بیۍ چنی رابەر ئاپۆی، کوۍ بیێوە دەورو رابەر ئاپۆیرە و پېسە بەرێکوستەبیەی ئاما ئاراوە. ئینەیچ لایەنێوە گرنگو پەکەکەیا، تایبەتمەندیێوە گرنگشا. رابەرایەتی بیەیش گوزارشتا چانەی. بەشداربیەی جە رابەرایەتی مشۆم چنین بۆ؟ رابەر ئاپۆ لاو ۋێشۆ پی جۆرە جوابو ئا پرسیارێشە دانۆ؛ مشۆم بە زانبیەی و بڕواوە ساز بکریۆ. واتش، بڕۍ کەسۍ بە زانابیەی و بڕێچ بە بڕواوە بەشدارۍ با، بەڵام راستتەرینشا بەشداربیەین هەم بە زانابیەی و هەمیچ بە بڕواوە. واتش پی جۆرە راسی و حەقیقەتو من بەدەسمۍ و مەزڵوم و خەیری پی جۆرە بەشدارۍ بیۍ و گرڎ جارێو هەرمانە راسەکێشا کەرڎە، بیۍ بە ئەندامۍ سەرکۆتۍ پارتەکەیما.. مشۆم راسی مرۆڤی بە پاو ژیۋای، هزر، شێواز و راسی رابەر ئاپۆی بۆ. بەشداربیەی جە چوارچێوەو ئەنەیاوای، بڕوا و دڵسۆزینە بەشداربیەیۍ راسا و جە ئەنجامەنە شۆڕشگێڵنی و وڵاتپارێزیێوە سەرکۆتە مارۆنە ئاراوە. ئێمەیچ ۋنەپەرسایۆ جە بەشداربیەکەی مکەرمۍ. گرڎ جارێ ۋنەپەرسایۆما چانەی کەرڎەن، جە ئایندەیچەنە و ئیسەیچ بە تایبەتی جە بەشداربیەی جە پەکەکەی و پابەندبیەی جە پاڕادایمی تازە و بەشداربیەی جە راسی رابەرایەتی زیاتەر کۆڵۆوە.

پەکەکە چنی بیەن بە تەڤگەرێوە کە نمەمەڕیۆ؟

پەکەکە تا ئیساتۍ جە ۋەرا ۋەرو سوپاو تورکینە جەنگش کەردەن کە دووەم گۆرەتەرین سوپاو ناتۆیا، جە حەقەتینەنە جە دژو گلادیۆو ناتۆی جەنگش کەرڎ. سەرەڕاو ئانەی دۆڵەت نەتاوانش ۋەرا ۋەرش مردۆوە، پەکەکە چنی ڕۆ بە ڕۆ قەوەتتەر بیەن و چنی یاوان بە ئیسەی؟ یانی ئا تایبەتمەندیۍ چێشێنۍ کە پاسشا کەرڎەن پەکەکە نەمەڕیۆ؟

بەڵێ پرسیارێوە عالەنە، ڕاسی هێزو پەکەکەی نیشانە مڎۆ. هەڵبەتە جەنگەکە بە تەنیا جە دژو سوپاو تورکی نیا، سیستەمو جەنگی تایبەتی دۆڵەتو تورکی، میت و هەواڵگرییا. پەکەکە حەقیقەتێوە پا جۆرەنە کە جە سەرەتاوە تا ئیساتۍ جە وەرا ۋەرو سیستەمی و گلادیۆو ناتۆی، وە جە دژو سیستەمو دەوڵەتی و دەسەڵاتداری، زیهنییەتو هەژموونگەراو پیایا و سیستەکەمەی ئینا کۆششەنە و ئەرەکۆشۆ. ئەرەکۊشای ڕوحی، هەستی، ئایدۆلۆژی، ویژدانی، ئەخلاقی، کولتووری و ئەرەکۆشای وێژەیییا. ئینەیچ بە پاو جەنگی، ئەرەکۊشای سیاسی و چالاکی کۆمەڵایەتی بەربڕو ئەرەکۆشایۍ گۆرەین. چانەیچ زیاتەرا. پەکەکە هێزو خۆسەریش بە بنەما گرتەن، ۋێش سپاران بە هێزو ۋێش، ۋێش سپارا بە مرۆڤایەتی، جوانا، کۆششکارا، کرێکارا و هەرۋێش نامۍ پارتو کرێکاراش جە ۋێش نیا. چنی تاواش بۆ بە تەڤگەرێوە هێزو ۋێڕاوەبەری؟ ئینە پێوەسا بە نزیکایەتی و ئەنەیاوای ڕابەر ئاپۆی سەبارەت بە ژیۋای. ئاژێوە بیەیش نەبۍ پەی هامکاری هۆرگێرتەی جە کەسێوەتەری بیەیش نەبۍ. ئاژێوە یارمەتیدەر بیەیش نەبۍ. ئا کەسۍ کە ئامادێنۍ هامکاری بکەرا جە عالتەرین بریکارەکا ئاڵۆزتەرێنۍ. هیچ مەیسەر نمەکەرا. هیچ چێوێشا زیاڎ نەکەرد. چی سیستەمەنە گرڎ کەسێ یاگۍ ۋێش هەنە و سیستەمو دەوڵەتی و حکومەتی هەن کە گەلی ڕاوەبەر مکەرۆ. یۆبیەی سۆڤیەتی کە ۋێش پېسە بەدیلێوە نیشانە دۍ. ئاڎێچ خاوەنداریشا ۋنە نەکەرد. یۆبیەی سۆڤیەت بە مەڵامەتو پەرەسانا خەباتو ئازادی کوردەسانی و پەرەسانای پێکئاماو پەکەکەی کە پەیوەندیش بە ملەملانێ ئایدۆلۆژییەکاوە بۍ هۆرشێویابێوە. هیچ پاڵپەشتیێوە نەمەن. ڕابەر ئاپۆ جە سەرەتاوە ئی حەقەتینەشە بە عالی دی. زانیاری تاریخی ڕابەر ئاپۆی فرە قەوەتا. وەنەکا تاریخی بە عالی فێربیەن. بە مەعنێوەتەر ئاژەو خەباتەکا سەرەتاو سەدەو ۋیسەمی و دەرەنجامەکۍ خەباتو سەدەو نۆزەهەمیش هۆرسەنگنۍ و وەنەی عالش چنە هۆرگێرت.

دیش کە مرۆڤەکۍ باوەڕیشا بە هێزو ۋێشا هەن، بەڵام ئینە وەسۍ نییا. مرۆڤەکۍ مشۆم هێزو ۋێشا بنیاڎ بنیا، باوەڕیشا بە ۋێشا بۆ، بێگومان تەکنیک، چەک و زەڕ هێز و دەسەڵاتەنۍ بەڵام گەورەتەرین دەسەڵات مرۆڤی زیرەک و ڕێکوزیان. هێزی گەورەو ئەرەکۆشای، جەنگاوەربیەی ئاپۆیی، جەنگاوەری فیداییا، کادیراو پەکەکەی. ڕابەر ئاپۆ چنی پێناسەو ئینەیش کەردەن؟ واتش کە حەقیقەتو بەڕێکوستەی و چالاکا. گەورەتەرین دەسەڵات ئانەنە کە مرۆڤەکا بیاونی پی ئاژەیە. هیچ هێزێوە نییا بتاوۆ ڕا چی کاریە بگێرۆ. ئینە موبالەغە نیا تەنانەت پەنەواز نمەکەرۆ سەلەمنمێش، چالاکیەکەو توساشی نمونێوە دیار و کۆنکرێتییا. ڕاسی ئاسیا عەلی و ڕۆژگەر هێلینیا. ماچا توساش ۋێمانەن، بەڵام پاسە نیا. بە هامکاری ٤٠ دەوڵەتا یاگێوەنە کە فرەتەرین پارێزگارییش ۋنە کەرێنۍ، پارچە پارچە بی. هیچ چێوۍ نەتاواش ڕاش ۋنە بگێرۆ. هیچ چێوۍ نەتاواش ۋەردەمو جەنگاوەرا ئاپۆیینە بۆ بە لەمپەر. هێزو پەکەکەی چینەیۆ مۍ. پەنەوازا چێگەنە مرۆڤ هێزو ڕابەر ئاپۆی بوینۆ، مشۆم قەناعەتش بە هێزو ڕابەر ئاپۆی پەی چارەسەرکەردەی بۆ. پەنەوازا دڵسۆزی و هامسۆزی بە ڕابەر ئاپۆی بوینیۆ. ژیۋایۍ تازە پێشکەش مکەرۆ. تایبەتمەندییەکا ئی ژیۋا تازەیە ئاشکرا مکەرۆ بە ژیۋای مرۆڤی نامێش مبەرۆبەپاو ئینیشا مرۆڤێوە ئازاد و تازەرە و زیرەک و ڕێکوزیا بە هەستە مرۆڤایەتییەکاش و بە پێکئامای ویرکەردەیۆکاش و بە ڕۆحو ۋێش ئاوەڎان مکەرۆوە و پەروەردە مکەرۆ و وزۆش ڕووە. ئینەیچ پەشتی بە تواناو ڕابەر ئاپۆی بینۆ پەی پێناسەکەردەی حەقەتینەکا. پەی شیکەردەیۆ ژیۋای پەشتی بە دەسەڵاتو ڕابەر ئاپۆی بینۆ. سەرنج وزۆ سەرو حەقەتینەکا چی ئاستەنە. فرت و فێڵ بیەیش نیا، غەڵەت کەردەی بیەیش نیا. هۆرسەنگنای کەسی تەری نمەکەرۆ. شیکاری چێوە کۆنکرێتییەکا مکەرۆ. گرڎو چێوەکا بە ڕۆشنیی نیشانە مڎۆ. قەناعەت بە کەسەکا مکەرۆ و پەروەردەشا مکەرۆ. دەسەڵاتێوە پا جۆرە جە لایەنو ئاڎیۆ بنیاڎ منریۆ. هێزێوە کە پەکەکەی مکەرۆ بە هێزێوە دلێنەنەشیە هێزو جەنگاوەری فیداییا بە فکرو ئاڎیی ئەرەمەرزیان، پارادایما، هێڵۆو ئاپۆییا، هێڵۆو شارستانیەتی دیموکراتیک و تیۆری مۆدێرنیتەی دیموکراتیکا. بە پاو ئینەی ئی حەقەتینەیە بە بنەما گێرۆنە، مشۆم گرڎ کەسۍ بزانۆ هیچ هێزێوە نمەتاوۆ پەکەکەی دلێنەبەرۆ و پەکەکە گرڎ کاتێ زینە مەبۆ. تا ئیساتێچ هەرپاسە بیەن. پاسەیچ مەنۆوە. نهێنی مژارەکەی ئینەنە.

'کاتێ گرڎ فریودریۍ، رابەر ئاپۆ پەشتیش بە هێزو ۋێراوەبەری بیناو و سەرکۆت'

ئا لایەن و رەهەندۍ کە پەکەکەی جە جمېیەرەکا تەرو رزگاری و پارتە کوردییەکا جیا مکەرۆوە چێشا، یاخود بە تەعبیرۍ تەر نهێنی پەکەکەی چێشا؟ چنی تا ڕۊو ئارۆی ئاما و فاڕیا پەی حەقەتینێوە ئایدۆلۆژیکی، سیاسی، سەروازی و کۆمەڵایەتی کە ئارۆ جە لایەنو گرڎ کەسێوە قبوڵ مکریۆ؟

وەڵتەر بڕۍ باسو ئانەیم کەرڎ. هەڵبەتە خاڵۍ جیاوازۍ جە ما بەینو پەکەکەی و رێکوزیاکا تەری و پارتە کوردییەکانە هەنۍ. باسمان جە رەسەنایەتییەکەیش کەرڎ. راسی کوردی، حەقەتینەو کوردی، پێناسەو راسیی کوردەسانی، ئشناسای کوردەسانی جە ڕاو شرۆڤە و ئەندێشەکاو ۋێشۆ فاڕاش. هەرپاسە بە دڵسۆزی پەی بیەی و ئازادیی کوردا ئانێش فاڕۍ. رابەر ئاپۆ واتش، ئەگەر من یەکانگیری  و یۆبیەی گەلوو کوردی و بیەی ئازادی گەلو کوردیچم چنی بیەو ۋێم جە بەرزتەرین ئاستەنە ئامێتەو یۆی نەکەردۍ، ئا کاتە نەتاوێنا ئا وەڵێکۊتەیە دەس وزو. وڵاتپارێزی و ئازادیپارێزی کوردی ئینا ئاستو تامەزرۆیینە. نە پەی سەرکەوتەی ماددی، نە پەی کارمەندبیەی یاخود نە پەی ئانەی نامێش بۍ دلۍ ناما و نامیە بۆ.ئانەش پەی ۋێش پېسە بوارێوە ژیۋای هۆرنەچنی، پېسە بوارێوە ژیۋای زەریفی و ماددی هۆرش نەچنی. جە حەقەتینەنە ڕێکوزیاکۍ تەرۍ، رێکوزیا کوردییەکێچ پا جۆرەبێنۍ، پېسە کارمەندی ژیۋێنۍ. هەڕەشۍ جە دەوڵەتی کەرێنۍ و گەرەکشا بێ زیاتەر پشکیوکارمەندییشا چنە هۆرگێرا. واچێنۍ جە ئەرەگیری کوردەسانی گلێرگەی کوردی بەشێوەش بڎەیدۍ بە ئێمە. پابەڼۍ ئانەی بێنۍ و پېسە کارمەندێوە بێنۍ. ۋێشا جە سیستەمی رزگار نەکەرێنۍ. ژیۋای دلۍ سیستەمیشا هۆرچنیەبۍ.ۋەرو ئانەی کوردایەتی ئاڎیشا، وڵاتپارێزی ئاڎیشا، گوایە شۆڕشگێڵنی و سۆسیالیستبیەی ئاڎیشا بەردەوام سەرو بنەماو وەڵێوستەی ژیۋای کەسی بۍ، یاخود لاواز و بێهێز مەنێوە. چەمەڕایشا جە جبەری فرە بۍ. جیای ئانەی بڕواشا بە ۋێشا و ئا چێوا بۆ کە ۋێشا وەشش مکەرا و پەرەش پنە بڎا، نەتەوەپەرسی و کوردایەتیێوە پوچشا بە بنەما گێرت. شۆڕشگێڵنیێوە ئارانە بۍ کە پەشتی بە مادییاتی بینۍ. ۋەرو ئانەیچ چنی سیستمو سۆسیالیزمی و چنی لیبڕالیزمی پێوەس پا بنەمایێوە پەیوەندییشا سازکەرد. راسی کوردی جە چوارچێوەو بەرژەوەندی ۋێشانە هۆرسەنگنێنۍ. ۋەرو ئانەی نەتاواشا ۋێشا جە سیستەمی رزگار بکەرا. بەردەوام گێڵاینە بێنۍ پەی رێککەوتەی چنی سیستەمی. بیۍ بە ریفۆرمیست. کاتێ کۆتۍ دلۍ ناکۆکی و بەش بەش بیەیۆ، بە ماوێوە کەم دلێنەشیۍ. چونکی چێرو کۆنترۆڵو سیستەمینە بێنۍ. پەکەکە جە سەرەتاوە تا ئیساتۍ پا جۆرە نەبیەن و بەردەوام رەخنەش چانەی گێرتەن. پێوەس پا رەخناوە هەم ئەنەیاوای ۋێش، هێڵۆو ۋێش بنیاڎ نیا و هەمیچخ پێوەس پانیشا ۋێش پەروەردەکەرد و بە پاو ئانیشا ۋێش ئەرەمەرزنا. پېسە ئاڎیشا نەبۍ. پێوەس بە پێشئامایەکا، هەمیشە ۋێش پارێزنان. چونکی ڕاش بە فاڕیای دان. رابەر ئاپۆ دۆگماتیزمی هەنوکەییش ڕەخنەکەرد. ڕەخنەیچش جە ۋێش گێرت. واتش ئی دۆگماتیزمە کاریگەریچش جە ئێمەیچ کەرڎەن. بەڵام مشۆم بزانیۆ کە جە سەدەو ٢٠ ینە، ئانەی جە گرڎی کەمتەر دۆگماتیک و جە گرڎی زیاتەر بە ئەنەیاوایۍ گۆرۆ نزیک بێوە، رابەر ئاپۆ بۍ. هەمیشە تواناو فاڕیای و ۋێ تازەکەردەیشۆ بۍ. کەسێ نەبۍ هەردەم چێوە هەنوکەییەکا واوەی بکەرۆوە. شۆنەو تازەبیەیۆی کۆت. حەجگیز تایبەتمەندییە گەڕیدەییەکەش جە دەس نەڎا. جە تازەبیەیۆ نەتەرسا. پۊکەی جە هەلومەرجێوەنە بەپاو چێوە تازەکا ۋێش وەڵێوست و ئاماڎەکاریش کەرد، هێزش وەش کەرد و پەروەردەش کەرڎ. گرووپێوە ئایدۆلۆژی بۍ، جە تورکیا و ئەنقەرەنە پڕوپاگەندەی زارەکی کەرۍ. پەی نموونەی ئاگەش جیا ئاست و ڕووەش جە کوردەسانی کەرڎە. جە کاتو کودەتاو سەروازیی فاشیستی ١٢و ئەیلولینە، تاواش چەک پێڎا بکەرۆ و بلۆ جەنگۆ. هەڵمەتۆو ١٥و ئابیش وەڵێوستە. ئینەش بە جۆرێ کەرد کە کەس نەتاوۍ بکەرۆش. کاتێ چا تووشو سەختی و کێشەی بی، شۊنەو ڕێوەرە گێڵۍ پەی چارەسەرکەردەیشا. شۆڕش ئازادی ژەنۍ و شۆڕشو ژیۋایۆی نەتەوەییش بەدیئارڎ. ئینەیچش تا فاڕای پارادایمی بەرد. فارای پارادایمی یەکسەر ڕووەش نەڎا، فاڕای پارادایمی دژو پیلانگێڵنیی مېیاننەتەوەیی، پېسە ڕەخنەدایۍ گۆرەی جە ۋێش و تازەبیەیۆ و فاڕیای گۆرەی پەسەن کەرد. هێزی جە شکس نامای پەکەکەی پەشتی پینەی بینۆ. ڕابەر ئاپۆ ماچۆ، کارەکتەری سەرەکی من، فاڕیایما. هێزو پارێزنای چێوۍ، پارێزنای پاگیرانە و هێزو خوڵقنەریچش، هەر کەسایەتیی ئاڎین. حەجگیز دەسبەردارو ئینەی نەبیەن. پۊکەی ماچۆ، کاتێ دەس بە چێوۍ مکەرو، کەس چنەش نمەیاوۆنە، بانگەشێوە گۆرەم نییا، چونکی دەرفەتۍ چامنەم نیا، بەڵام ئەنجامەکە شکۆدار مەبۆ. ماچۆ کۆمەڵۍ چێوۍ گولانۍ بەرمارو، چێوی گۆرە وەش مکەر و وەڵێکۆتەی تازە نیشانە مڎەو. ئینە ئا حەقەتینەنە کە ئەرەکۆشای و هێزش پنە بەخشۆ جە ۋەرا ۋەرو ئی گرڎ هرووژمەینە. با سەرنج دەیمۍ، پیلانگێڵنیی مېیاننەتەوەیی پێکئاما، گەرەکشا بۍ دلێشەنە بەرا، بەڵام نەتاواشا. دماتەر وستشا دلۍ سیستەمو ئەشکەنجە و گۆشەگیری و قڕکەردەی ئیمراڵی، واتشا ئیتر تەمام... واتشا پەکەکە ئەوپەڕش ٦ مانگۍ مەنۆ. ڕابەر ئاپۆ باوەڕش بە ۋێش بۍ، باوەڕش بە هێزو ۋێش بۍ، داواش جە ڕێکوستەی و گەلی کەرد شۆنیش گنا. تەڤگەر و گەلەکەیچما بەدەمۆئامایۍ عال و جوابێوە ئەرێنی بانگەوازەکەو ڕابەریشا داوە. هەڵبەت ۋێش ئینەش تاقی کەردۆ، رابەرایەتی هەرچڼە سەر گنۍ، پەیوەسبیەکەیش زیاتەر بۍ. ئەر پاسە نەبیۍ، نەکەرێش. ڕابەریەتی سەرکەوت. ئاژێوە ئاسایی نییا، ئێمە باسو سەرکەوتەی ڕابەرایەتی مکەرمۍ. ئاڎ ڕابەرو ۋېیەرنای زەحمەتییەکان، ڕابەرو ۋېیەرنای ئاستەنگەکان، ڕابەرو وەشکەردەی چێوی تازەین، بێگومان مشۆم گرڎو تایبەتمەندییەکا ڕابەر ئاپۆی لاو گرڎ کەسیۆ بوینیا و چنەش بیاوانە.

ئینە ئا تایبەتمەندییەنە، کە پەکەکەی قەوەت مکەرۆ و ڕا نمەڎۆ هیچ کات شکس بارۆنە. ڕابەرایەتی گرڎو ئاستەنگیەکاش پاسە هۆرشێوناوە و ۋېیەرناش. کوردەسانەنە هیچ تەڤگەرێوە زیاتەر جە ٥٠ ساڵا ڕابەرایەتیش نەکەرڎەن. سەرەڕاو پیلانگێڵنیی مېیاننەتەوەیچ، ڕابەر ئاپۆ ڕاش نەڎا، ڕاپیماکەیش پڕچیۆ. ئینە دنیانە نموونەش نییا. پەکەکە چن جە ڕابەرایەتی بیاوۆنە و بە پاو ڕابەرایەتی ۋێش ڕێکوستەی بکەرۆ و چالاکی ئەنجام بڎۆ، ئاڼنە سەرگنۆ. چڼۍ جە پراکتیکەنە نیشانەش بڎۆ، ئاڼنە سەرگنۆ. چڼۍ بیاوۆنە ئاڼنە جە پراکتیکەنە نیشانە مڎۆ. چی مژارەنە، ڕەخنە و ۋۍ ڕەخنەکەردەی هەن. کەموکوڵی فرێنۍ، مشۆم بوینیۆ. جە حەقەتینەنە، نهێنییەکەش ئینا چی هێزە خوڵقنەرەنە، چی هێزە تازە و هێزە فاڕیاینە. هەر چێوۍ ۋێش نە فاڕۆ و ۋېیەردەی واوەی بکەرۆوە، تەنانەت ئەگەر پەکەکەیچ بۆ، سەرنمەگنۆ.