کاڵکان: ئیمراڵی دژوارتەرین مەیدانوو دوژمنایەتین وەراوەروو کوردیوە

دوران کاڵکان: حیچ شۊنێوە تەرە پێسە ئیمراڵی یاگۍ دوژمنایەتیکەرڎەی کورڎا نییەنە. ئا مەژگ و سیاسەتی قڕکەر و کۊلۊنیالیستییە گەرەکشا کوردستانی پەی کورڎەکا کەرۊ بە یاگۍ مەرڎەی. ئا یاگۍ سات بە سات ئانەش چەنە ملۊ ڕاوە ئیمراڵیین.

 

ئەنداموو دەسەو ڕاوەبەریی پەکەکەی دوران کاڵکان سەبارەت بە سیستموو ئەشکەنجەی، گۊشەگیری و جینۊسایدوو ئیمراڵی و مدرامانوو گەلوو کوردی عەبدوڵڵا ئۊجالانی  وەراوەروو ئانەیەنە، ورسەنگنایش کەرد.

ورسەنگنای ئەنداموو دەسەو ڕاوەبەریی پەکەکەی دوران کاڵکان پێسنەن:

جە بەشی وەڵیننە هەوڵێما دۍ سیستموو ٢٥ ساڵەو ئیمراڵی بە گردگیری و کوڵی فرەو ڕواوە ورسەنگنمۍ. ئیساتۍ گەرەکمانە قورسایی وزمۍ سەروو لایەنەکاومدرامانی  ٢٥ ساڵەو ڕابەر ئاپۊی دژوو سیستموو ئەشکەنجەی و گۊشەگیری و جینۊسایدوو ئیمراڵی. ئینسان چەنی و سەروو چە بنەمێوە متاوۊ پەی ماوەو ٢٥ ساڵا، چارەکە سەدێوە دژوو سیستەمێوە چانەیە ئەشکەنجەدای، گۊشەگیری و جینۊسایدی وێش گێرۊ؟ چەنی متاوۊ  دۊخێوە گۊشەگیری و ئەرەبڕیای و ئەشکەنجەی پاسە سەختنە سەروو پایاوە وێش گێرۊ؟ بێگومان جوابوو ئی پرسیارا گرنگا. دۊخێوەن پێویسا خاس فکرێش چەنە کەرمێوە. چێوۍ نیا کە گرد کەس بتاوۊ بەدەسش بارۊ یان کەرۊش. نەک حەر کۊشیایوە چینە، تەنانەت  مەکرییۊئینسان بە تەنیا، دوور جە ئینسانەکا، پەی ماوەو ٢٥ ساڵا بژیوۊ. تەنیا کەم کەسۍ متاوا پێسە بمەناوە. نەک حەر بەزیندەیی مەنەیۊ، بەڵکوم ئینسان جە ڕووەو مادی و جەستەییوە وێش کەرۊ بە هێزوو کۊشیای و هومێدوو  گردوو ئینسانیەتی؟ ئانە چەنی دەسەبەر بۊ؟ ئینە ئا ڕاسییەنە، کە ڕابەر ئاپۊ بەرش وزۊ. ئینەنە کە ئێمە پەنەش ماچمۍ ڕاسی و حەقیقەتوو ڕابەرایەتی.

ڕابەر ئاپۊ مانیفێستوو گلێرگەی دیموکراتیکینە، کە ٥ بەرگێن و پارێزننامەکای تەرنە، چندین جارۍ ورسەنگنایش سەبارەت بە ژیوا سیستەموو ئیمرالینە کەرڎەن. باسوو ئانەیشە کەرد کە چەنی ژیوایش ئیمرالینە وەش کەرڎەن و بەرهەمش ئارڎەن، سەروو چێش بنیاد نریان، چەنی ژیوان و چەنی ئی وەڵێوەلوایۍ وەشۍ بیێنۍ. ئی ورسەنگنایۍ فرە گرنگۍ، مانادارۍ و قووڵۍ بێنۍ. پارێزننامەکەنە  گردوو ئا تێزە تیۊریی،  کە سەروو بنەماو فاڕای پارادایمی سازۍ کریێنۍ، فرە گرنگۍ بێنۍ. وەلۍ ئا ورسەنگنایۍ پێوەس بە ژیوای ئیمراڵی بیۍ، کە مانێوە گەورەتەرەشا بەخشا وچانەیە گرنگتەرۍ بیۍ. پیمانەکاو وێش، یاواینەی جە ژیوای و مامەڵەکەرڎەی وێش فرە بە ڕۊشنی چاگە وستۍ ڕووە.

وەختۍ پیلانگێڵنیی ١٥و شوباتی ڕووەش دا، بە نزیکەیی هومێدوو گرد لایۍ وڕیا و بڕوا نەمەنە. وچیۍ کە ئیتر ئینە دماییش ئامان. ڕاسییەکاو ئاپۊی تا ئێگەنۍ و چێنە دماییشا مۍ.  فرەو کەسی بێنۍ  واچێنۍ خەباتوو ڕابەر ئاپۊی تا ئێگە بۍ. تا ڕاددێوە گرد پاسەشا وات. کەم کەس بۍ بتاوا چانەیە زیاتەر ویرۍ کەراوە. دلۍ جمیەرینە، دلۍ ڕێکوستەینە، دلۍ حزبەکەیمانە و خەڵکی وەڵاتپارێزینە، دلۍ دۊسەکامانە و سەرتاسەروو دنیێنە وەڵتەر پیسە ورسەنگییا. واتشا ئیتر دماییش ئامان. واچێنێچ: عومروو پەکەکەی ٦ مانگێش مەنەن، دماو ٦ مانگا چێوۍ بە نامۍ پەکەکەیۊ مەمەنۊ، پەرشووەڵا بۊ و ورشنییۊوە.  ئینەشا نویست و واتشا. ڕۊشنویرۍ، سیاسەتمەدارۍ، مەزانوو، خەڵکێوە فرە، کە وێشا فرە بە زانا زانێنۍ. ئانۍ پێخۊر بە پیلانگێڵنیی میاننەتەوەیی و کێشەو کوردیوە کەرێنۍ پی هەرمانۍ دڵوەشۍ بێنۍ.  بە قسۍ وێشا ئجێشا چی دژوارییە ڕزگارشا بییەن. وەڵاتپارێزناو کوردی و دۊساو کوردی هەستشا بە دڵتەنگی و ئێشی کەرد. فرەو کەسا واچێنۍ ئەی هاوار، ئایا ئینە تا ئێگە بۍ، ئایا پێسە دماییش مێ؟ کەسانۍ بێنۍ کە دڵتەنگۍ بێنۍ، ناڵنێنی و بە شڵەژیای دەروونی قوڵرە ویەرێنۍ. چونکوم ئینە وینیا. بە مانێوە تەرە سیستموو ئەشکەنجەی و گۊشەگیری و جینۊسایدوو ئیمرالینە حیچ چێوی تەر نەتاوۍ ڕووە بدۊ.  ئینسان چاگە دلێنە شۍ، حیچ  چێوی تازە چاگە نۍ جبەر. وەروو ئانەیە تارێخ  پەی ڕابەر ئاپۊی دماییش ئامان و چێوەکا پێوەس بە ڕابەر ئاپۊی دماییشا ئامان. وەختۍ ڕاوەبەروو ئێمە باسوو ڕابەر ئاپۊی کەرۍ و واچۍ ئێمە خەتەو ڕابەر ئاپۊی درێژە پەنە مدەیمۍ، بەشێوە فرە جە وەڵاتپارێزنا و دۊساما ناڕەزایەتییشا نیشانە دا. کەسانێوە بێنۍ واچێنێ: ئیتر وەسێن ڕابەر ئاپۊ. واتتا ڕابەر ئاپۊ کەمێوە گۊشما چەنە گێرڎۍ. واتشا: ئیساتۍ سەرڎەموو ئاپۊی دماییش ئامان، شۊڕشوو ئێمە وەش بۊ. کەسانێوە بێنۍ هەوڵۍ دێنی فرەو ئا دەرفەت و ئەرەمەرزیایا زەوت کەرا، کە کۊشیای ئێمە وەش کەرڎێبێنیۍ.

کەس بڕواش نەبۍ، کە سیستەموو ئیمراڵینە ژیوای کریۊ و کۊشیۊ و ڕاو ئازادی بەرڎەوامە بۊ و وەڵیکەوتەی دەس وزییۊ. ئیتر پێسە کەسە خەیاڵپەرسا تەماشەو ئا کەسا کریۍ، کە ئینەیە واچێنۍ. بەڕاسی کەس باوڕ نەکەرۍ. چونکە بە پاو دیای مامناوەندوو ئینسانی، جە سیستەموو ئەشکەنجەی و گۊشەگیریی ئیمراڵیینە ژیوای نمەبۊ،  چە بیاوۊ بە کۊشیای، درێژەدای بە کۊشیای پەی ئازادی، دژوو ئی  عەقڵیەتەیە و سیاسەتە قڕکەرە ئەرەگیرییەینە، نەک حەر درێژەش بە کۊشیای، بەڵکوم چا گە ژیوایچ نەبۍ. وەلۍ کۊشیای چاوە دەسش پەنە کەرد. پێسە واتما جەنگەکە چێگە بەرڎەوام بۊ، بڕۍ کەسۍ گاڵتەشا پەنە کەردیمۍ و کارڎایۊیشا بۍ و تووڕۍ بێنۍ. فرۍ واچێنۍ  واز جە ئاپۊی بارڎۍ. ئینە هەنۍ ئەرشیفنە. بەڵگۍ هەنۍ، ئێمە تەنیا بە دەم گوزارشی جە چێوێوە مەکەرمۍ. بەڕاسی چێوێوە ناعەقڵانی نەبۍ. گرد دیێنێوە پەی وێشا. واچێنێ: من مەتاوو ئانەیە کەروو. زیندانەکانە بە سەدان و هەزاران زیندانیۍ سیاسیۍ بێنۍ.  نە تاواشاهیچ چێوێو چا کەرا، گرد ئاسانکاریێوەشا  وەرڎەسنە بۍ. کەسێوە کە دیلوو سیستموو مۊدێرنیتەی سەرمایەداری جیهانیی، نەتەوەیگێرتەکان بۊ، متاوۊ چێش بەرهەم بارۊ و چە دەرفەتێوە بوێزۊوە و چە  هەرمانێوە یاگۍ چانێنە  پێسە ئیمراڵیە کەرۊ؟

 تەنیا ڕابەر ئاپۊ پەشتیش  بە هێز و تایبەتمەندییەکاو وێش بەستە و و واتش: "من مشۊم چێگەکۊشییەو". باوەڕش بە وێش کەرڎ و قەرارش دا. حەرپاسە داواش وەنەو تەڤگەری و گەلی کەرڎە؛ واتش: "فرسەتێوەم دەیدۍ پەنە، شۊنیم گندۍ. پێوەندیی ڕاوەبەراما چەنی ڕابەرایەتیە پڕۊسەو پیلانگێڵنینە  فرە لاواز بۍ، پڕچیاێوە فرە دروس بۍ. جە پڕۊسەو پیلانگێڵنینە ئانە هەڵوێستی نەرێنی بۍ. وەلۍ گرنگتەرین هەڵوێست ئانە بۍ، کە ڕابەرایەتی دماو پیلانگێڵنی بە ئەرێنی و تەمامی جوابوو ئی بانگەوازەیشە داوە. واتش، کە پێویسا ئی پڕچیایە دماییش پەنە بۍ، مشۊم واچمۍ هیچ ورچنیێوە تەر پەی ڕابەرایەتی نەمەنەبێوە. وەڵتەرۍ گرڎوو ڕا و ڕێبازەکاو تێکۊشیایش تاقیۍ کەرڎێبێنێوە، ئەنجامەکەی بەرڎەبۍ پەی وای. یا چاگە ئشیا جەنگش کەرڎۍ، پەی بەدەسئاورڎەی ئەنجامێوە، جە چارەسەرکەرڎەی کێشەو کورڎینە سەرکەوتەیش بەدەس ئارڎۍ، یان حیچ چێوۍ ڕوە نەدۍ. ڕابەرایەتی ئینەش ورسەنگنا و کەوت دلۍ کۊشیایۊ. واتش: "بەڵێ''. حیچ ورچنیێوە تەر پەی ڕاوەبەرامان نەبۍ. ڕابەر ئاپۊیچ ئەرەیاونانش، کە "حیچ ورچنیێوە تەرما نییا". وەختێوەنە ڕابەر ئاپۊ گرڎوو ڕێبازەکاش بەکارۍ ئارڎۍ و بە سیستموو ئیمراڵی ڕووبەروو ئەشکەنجەی، گۊشەگیری، قڕکاری بییۊ، ڕاوەبەرێما یان حەریۊ جە ئێمە نەتاوێنمۍ حیچ چێوێوە کەرمۍ. ڕابەر ئاپۊ داواش کەرڎە کە چانەیە ویەرمۍ، ڕاوەبەرێما باوڕشا کەرڎ و پەشتیوانییشا کەرڎ. گلێرگە باوڕش بە ڕابەرایەتی بۍ. یەکڕیزی گلێرگەیچ  دەوروو ڕابەرایەتیینە بۍ. دژوو پیلانگێڵنی کۊشیۍ. دژوو پیلانگێڵنیی ١٥و شوباتی، گەنجۍ و ژەنی و گرڎوو کرێکاراو کورڎی حەر چوار پارچە و بەروو وەڵاتینە سەرەورڎایشا کەرڎ. مدرامانی فیدایی گەلی بە دروشموو "شمە مەتاودۍ ڕۊو ئێمە تاریک کەرڎێ" وەڵۍ کەوت پەی پارێزنای ڕابەرایەتی. دڵسۊزی و باوەڕیێوە پێسەشا بە بە ڕابەرایەتی بۍ. ئینەیچە جوابوو بەڵۍ بۍ پەی  داواکاریی ڕابەرایەتی.

 

ڕابەر ئاپۊ هێز و کۊشیای و وێگێرییش پێسە ژیواێوە ماناداری پێناسە کەرڎۍ

ڕابەر ئاپۊ بنەڕەتنە هێزوو کۊشیای، هێزوو بەرهەمئارڎەی و وێگێرییش ئیمرالینە پێسە ژیواێوە ماناداری پێناسە کەرڎۍ. واتش: 'چەنی جە ژیوای یاومێنە و جەنییچ سەرشۊ مرڎمێ'  مشۊم هاگاما چانەیە بۊ، ئینە دلێنە و جەوهەروو ورسەنگنایشا پارێزننامەکەنە.  ژیوای مانادار، ژیوای بەمانا. پێسە ئینسانی ژیوای ماددیی تەسک و ئاسایینە ویەرنمۍ. تەنیا  پەی ئانەیە بییەی، گەرڎوون، جیهان، گلێرگە، ژیوای ئینسانی پێسە ژیواێوە تەسک و ماددی نەوینمۍ. بەبنەماگێرتەی لایەنی ڕۊحی، ڕەهەندێوە گرنگوو ژیوای ماناداری و ژیوای ڕۊحیین. ماددییەت پا تایبەتمەندییاوە بەهاش بۊ، پەوکای ڕابەر ئاپۊ ژیوایش پێسە پێویسێیوە ئاسایی ماددیبییەی نەوینا، یاواینێوە پاسنەش بە دروس نەزانا.

واچۍ دەرەنجامێوە دروسوو ئینسانی، کە جە ئاکاموو زیرەکیی سۊزداری و شیکاریی عەقڵییوە وزیۊ ڕووە، وەروو ئانەیە ئینسان بتاوۊ بوینۊ، کە ئاندە ماددین، تەنانەت زیاتەر چانەیچە  بییەێوە  ڕۊحین و ژیوای کۊمەڵایەتییچ جە پاڵە ڕۊحییەکا وەش بۊ و متاوۊ چەشە چانەیە ورگێرۊ. ڕابەر ئاپۊ واچی: چەنی کۊڵییەووە؟ سەروو چە بنەمێوە؟ بێگومان ڕابەرایەتی ئەزموونێوە فرەی پراکتیکییش جە وەڵتەریوە بۍ. ساعیبوو دۊڵەمەندیی زانستی و ئەزموونین، کە دلێڕاسەو شەسەکاوە شۊنیرەلوای پەی قۊمیای و وەڵیوەئامایەکاو کورڎستانی و تورکیای و جیهانی کەرۊ، جە گرڎ ڕوێوە وێش پەروەرڎە کەرۊ و وێش وزۊ وەڵۍ. ڕابەرایەتی ئانەش وست ڕووە، کە جە زارۊڵەییوە دەسش پی هەرمانۍ کەرڎەن، کە ژیوای مانادارش ورچنییەن، هەمیشە ژیوای ئارۊیی وزۊ چێروو پەرسێوە و دایمە گومانیش جە ڕاسییشا هەنە.  ئینۍ تایبەتمەندییە سەرەکییەکاو ڕابەر ئاپۊی بێنۍ.

ئی هەگبە، ئەزموونوو ئی کۊشیایە گەورەینە، جەنگوو گەریلای، کۊشیای حزبی، بێگومان پاسەش کەرڎ، کە پەرە بە ویرۊکەرڎەی فرە قووڵ و هەمەلایەنەی بدۊ، یاواینەی و ویرۊکەرڎەی قووڵتەر و گرڎگیرتەر بارەو گەرڎوونی، خاکی، ژیوای کۊمەڵایەتی و ئینسانیوە بێنۍ. چینەیە جیا نەبیێوە. نەواتش، چێگە کەوتەنا، ئی دیوارۍ فرە قایمێنۍ، حیچ ڕێوە پەی بەرشییەی چیگە نییەنە، پەوکای ژیوا دماییش ئامان. بە پێچەوانەوە واتش،' چێگە ژیوای خوڵقنییۊ'، چێگەیچ پەشتی بە ئەزموون و سەرەئامایەکا بەسیۊ... وەلۍ چی سیستموو ئیمراڵی سەرەش ورڎا؟

بە پاو ئا نموونا کە جیھاننە هەنۍ، وەختێوە کە کۊشیای حزبی کەرۊ، وەختێوە کۊشیای گەریلایەتی چەنی کۊشیای سۊسیالیستی بەرۊ ڕاوە، وەختۍ کۊشیای پەی ڕزگاریی نەتەوەیی کەرۊ، وەختۍ پاسە لەیەکش مدۊوە، کە پەرسەی نەتەوەییە بە چارەسەربییەی نەتەوە-دەوڵەتی میاوۊ سەرکەوتەی، وەروو ئانەیە وەختۍ لوا ڕۊما، گونجیاتەرین چارەسەرۍ بێنۍ، چی ئاکامەکەش گۊشەگیری، ئەشکەنجە و سیستموو جینۊسایدوو ئیمڕاڵیین و یاوا ئا ئەنجامەیە. چێش غەڵەت بێ؟ چێش چارەسەرش  نارڎ دی؟ پێویسا چێش تازە کریۊوە؟  ئانە چێش بۍ کە ئادش ڕووبەڕوو سیستموو ئەشکەنجەی، گۊشەگیری و جینۊسایدوو ئیمراڵیی کەرڎۊ؟ چەنی ویەرنۊش ؟ چەنی ماڕۊش؟ گرڎ وەختۍ ئا پرسیارا وەنەو وێش کەرۍ، چا پرسیارا کە وەنەو وێش کەرێشا نە تەسۍ و نە دووەدڵ بۍ. شرۊڤەی تازەش کەرڎ و سەنتەزێوە تازەش ئارڎ دلۍ ئا سیستمە ھزرییاوە، کە ئینسانیەتشا تارێخنە وستەن وەڵۍ.

ئا خاڵۍ گرنگەنە، وینگە سەروو ژیوای ئاڕاستەو ژیوای و مسۊگەرکەرڎەی ژیوای گرنگا. جوابوو ئا پرسیارا، کە چی مژیومۍ و چەنی چێشی و چەنی مژیومێ؟ گرنگێنۍ.  وەڵتەرێچ جە پارێزننامەو وێشنە ئا پەرسێشە کەرڎۍ و جوابش دێوە. دایمە ڕەخنەش چا مامەڵە وەرتەسک، ئاسایی، وشک، ماتریالیست و ماددییگەرایا گێرۍ، کە گرڎ وەختیوە بێنۍ، ڕابەرایەتی ڕەخنەش جە یاواینەیشا جە ژیوای گێرت. بە ئەوەکۊڵیای تیۊریی وەرفراوان نیشانەش دا، کە ژیوا تەنیا وابەسە و لکەدریاو ئانیشا نییا.

ئەو ھێزە خاڵەی سەرەکییە بۍ، کە ڕابەر ئاپۊ پەی ماوەو ٢٥ ساڵا چا سیستمەیە کە  پەنەش واچی 'تابووتوو ئیمراڵی' بەزیندەیی ئاستۊ، ئاندە بەرھەمدارش کەرڎ، ئا چیوۍ کە حیچ کەس نەتاوۍ کەرۊشا،  چا کەرڎێش، تەنانەت ئا چیوۍ وەختۍ جبەروو ئیمڕاڵیوە بۍ نەتاوۍ کەرۊشا، چا کەرڎێش، مشۊم پاسە بەرش وزمۍ.  

هەڵوێستوو ڕابەر ئاپۊی وەراوەروو پیلانگێڵنی

هەڵوێستوو ڕابەر ئاپۊی وەرانوەروو پیلانگێڵنییوە  چەنین بێ؟  ئینەش دەسنیشان کەرڎ. وەختۍ ١٥و شوباتینە کینیا بە فێڵ و ساختەکاری کەوت دەسوو کۊنترا گەریلای ئینەش ورسەنگنا.وەڵینە: "من بە تەمامەتی کارڎایۊم نیشانە دا. سەعاتۍ، سەعاتونیمۍ. جوابوو حیچ پەرسێوەم نەداوە، ویرێم کەرڎێوە و قەرارم دا گرڎ چێوێوە ڕەت کەرووە و گنوو دلی مدرامانی گەورەیۊ.

ڕابەرایەتی واتش، "ئا وەختە من هەستم کەرڎ، کە دۊخێوە چانەنە ئانە کە پیلانگێڵنۍ گەرەشانە ئینەنە، حەر وێشا گەرەکشانە دلێمنە بەرا.  حەرپاسە  گەرەکش نیا، کە کەسیچ بزانۊ،  کە چەنی دلێنە بریانا. یانۍ ئەگەر من بەرڎەوام بوو سەروو هەلوێستەکەیم  ئامانجەکەسا مۍ دی و سەرکەوتۍ با. ئا وەختە مەتاوییۊ پیلانگێڵنییەکە مەڕییۊ، ڕۊشن کریۊ و تەنانەت ئینسانیەتیچ چا بارەوە هاگادار کریۊوە. دماتەر ویرێم کەرڎێوە، کە ئی هەڵوێستە فرسەت بە پیلانگێڵنا بەخشۊ. دماو ئانەیە وازم چا هەڵوێستەیە ئارڎ. هەڵوێستێوە تازەم گێرەترە وەر. واتم جەنگ کەروونە و دەسم پەنە کەرڎ.،من بەرڎەوام بوو".

چێگەنە یاواینێوە هەن؛ ئا هەڵوێستەو یوەم یا یان دووە سەعاتییەکەی سەروو چە بنەمێوە بێ؟ سەروو بنەماو کارڎایۊ بۍ. ئەوی تەرشا سەروو چە بنەمێوە ئەرەمەرزیا؟ سەروو بنەماو هێزوو عەقڵی ئارڎەینەرانەی، سەروو بابەتێوە قووڵی و ورسەنگنای و خوڵقنای هێزی مانای ئەرەمەرزیا. یۊشا بۊ بایسوو مدرامانیوە  گەورەی، ئەوی تەرشا بۊ بایسوو دەسوستەی ئەنجامی و جەنگی. یۊ چانیشا یانۍ هجوومی بەرەیی. ئەوی تەرشا بە ستراتیژی و شێوازوو کۊشیای دژوو سیستمی نامێش بەرڎ. بە فاڕیای هەڵوێستی، ڕابەرایەتی فاڕیاێوە بنەڕەتییش جە شێواز و ستراتیژینە کەرڎ. دژوو پیلانگێڵنیی میاننەتەوەیی دلۍ پیلانەکەینە کۊشیا. ئینۍ گرنگێنۍ. پێسە کۊشیایش کەرڎ.

وەڵۍ ئانەینە بڕۍ پڕۊسۍ خوڵکۍ با، پەی نموونەی ڕابەرایەتی خوڵکەو یۊنانی کریابۍ. قبووڵشا نەکەرڎ. ڕابەرایەتی بە کارڎایوە ڕەفتارش کەرڎ و نەگێڵاوە. هەوڵێش دۍ شۊنیرەلوای پەی هۊکارەکا کەرۊ. گەرەکش بۍ بەرڎەوام بۊ ڕاێوە کە ئامێنەش وەڵێوە. ڕابەر ئاپۊ دایمە ساعیبوو هەڵوێستێوە پەرسیارکەرڎەی  پێسنەی بۍ. فرە پەرسایوە کەرۊ، دلۍ وێشنە و چەنی دەوروبەریش واتەواچ کەرۊ. ئانۍ کە مەشناساش بڕۍ جارۍ ئجۊشا مەتاوۊ قەرار بدۊ، ئجۊشا کە بێقەرارا.  ئاد وێش وەختوو  کاتی دەسپەنەکەرڎەی هەرمانەکێشنە باسوو شێوازوو وێش کەرڎش و واتش: چەنی بۊ پێسە ئەوەڵی بێقوەت بۊ، وەلۍ بە سەرفرازی دماییش پەنە بۍ. پەوکای بۊنەو هەڵوێستە وەڵینەکاو ڕابەریماوە، کەس مەتاوۊ هەست بە فرەو ڕاسییەکا کەرۊ، ئینسان جە ئشناسای ڕابەرایەتیینە ئەوەڵ پەشۊکییۊ. ئینە فرەو جارا ڕووە مدۊ. ڕابەرایەتی وەختۍ میاوۊ بە قەرارێوە، ئا کەسە کە تا ئاخر بەرۊش ڕاوە. هیچ وەخت  دووەدڵ و بێقەرار مەبۊ.  وەختۍ وەربەس و سەختی ئاما سەروو ڕێش، ئا کەسە نەبۊ کە  بواچۊ"ئینۍ بیێنۍ بە وەربەس، قورس بۍ و وازش چەنە ماروو"  پەی نموونەی جیاتیی ئانەیە یۊناننە گێڵۊوە، شۊنەو یاگۍ تازیرە گێڵۍ، وەختۍ فرسەت پەیدا بۊ پلانەش نیارە، کە بلۊ پەی ڕووسیای.

وەختۍ کە تەماشەو داتایەکاو وەروودەسیشا کەرڎ، بڕۍ ڕاسیێشا دیۍ.  وەلۍ مشۊم ئێمە چەنی باسوو ئینەیە کەرمێ؟ جیابییەی جیاوازیی ڕابەر ئاپۊ بۍ. ویرۊکەرڎەی ڕابەر ئاپۊی، ڕەفتارەکاش وەراوەروو ڕووەدایەکا، ڕێباز، شێواز، شێوازوو مرڎایش وەراوەروو ڕووەدایەکا، سیستەموو کۊشیای، دیسیپلین، یاواینەی جە ژیوای، باوڕش بە سەرکەوتەی، تامەزرۊییش پەی ئازادی و ژیوای کورڎەوارییانەی، چێوی تەرش خولقنا. گرڎ لاێش شۊکۍ کەرڎۍ. گرڎ کەسی پێسە وێش یان ئینسانێوە نۊرماڵ، یان مامناوەند ورسەنگنۍ. وەلێم ئیتر وەراوەرشاوە نەک ئینسانێوە ئاسایی، بەڵکوم ئینسانێوە ژیر و زانا بۍ. بێگومان مشۊم ئینە بوینییۊ، بەڕاسییچ وەراوەرشاوە ئینسانێوە کە ژیوای ماددی و گرڎینش ویەرنابۍ، بۍ و بە ھێزێوە واتایی  تاوۍ بژیوۊ، ئی ڕاسییە گرڎ لاێش شۊکۍ کەرڎۍ.

فۊرمولاسیۊنوو کورڎستانی ئازادی و وەرکەوتوو دلێڕاسەی دیموکراتیکی

ڕابەر ئاپۊ هەوڵێش دۍ یوەم پارێزننامەکاش پێسە خۊی وەک هۊشمەندیی شارستانیەتی دیموکراتیکی پەرە پەنە بدۊ. یوەم شیکاری گرڎینوو وێش  پەی سیستموو ویرۊکەرڎەی  پارێزننامەکەشنە بە نامۍ "جە دەوڵەتی ڕاهیبی سۊمەرییوە بەرەو شارستانیەتی دیموکراتیک" کەرڎ. ئینە ڕاسیینە پێناسێوە بۍ پەی شارستانیەتی دیموکراتیکی بە پاو پارادایمی دەوڵەتپارێزنی. چاگە شارستانیەتی دیموکراسییش پێناسە کەرڎ و چا چارەسەری دیموکراسییش ئارڎ وەروو باسی. ئەورووپاش بە باڵی ڕاسوو شارستانیەتی دیموکراتیکی ورسەنگنا. درێژەو قسەکاشنە ئاش وست ڕووە، کە متاوییۊ باڵی چەپوو شارستانییەتی دیموکراتیکی سەروو بنەماو کورڎی وەرکەوتوو دلێڕاسەینە پەرەش پەنە بدریۊ و چارەسەری دیموکراسییانەو کێشەو کورڎی بەدی بارییۊ و سەروو ئەو بنەمێوە بەرنامەو چارەسەری دیموکراتیکیش چوار پارچەو کورڎستانینە وست ڕووە. وەرکەوتوو دلێڕاسەی دیموکراتیکیش بە فۊرمولاسیۊنی سیاسیی کورڎستانی ئازادی بەرنامێوە  تازەو چارەسەروو پەرسەو کورڎیش ئارڎە کایەوە.

جە وەختێونە ئاندە شیکاری و شرۊڤۍ کەرۍ و بەرنامەو چارەسەری سیاسی وزۍ ڕووە، وەختۍ بابەتەکە ئاما سەروو حزبی واتش؛ ئێمە تووشوو قەیرانێوە و چەقبەستەیێوە ئایدیۊلۊژی بیێنمۍ. تەماموو جمیەری ئازادی ئینا قەیرانوو ئایدیۊلۊژیینە.  پەوکای پەکەکە پی ئایدۊلۊژیایە مەتاوۊ بۊ. تا ئیساتۍ چەنی سیستمێوە ئایدیۊلۊژیی بییەن، یاوان دمایی. مەتاوۊ پی چەقبەستەییوە بەرڎەوام بۊ. یانۍ پەکەکە دماییش ئاما، پێویسییش بە فاڕای نامەکێش هەن هەیە و دما پەنە بارۊ. هۊشمەندییش یاوا ئاستێوە چانە،  بە چەنەورڎبیەیوە چێشش کەرڎ؟ چەقبەستەیش چارەسەر کەرڎ. چێگەنە چەنییش چارەسەر کەرڎەن، بە فاڕای پارادایمی چارەسەرش کەرڎەن.  هامسەنگی و هامئاهەنگییش بەینوو ئامانجی و ئامرازینە وێستۊ. ئانە جەوهەروو فاڕای پارادایمین. ئامانج دلێشنە وەشکەرڎەی گلێرگێوە ئازادی و یەکسانی و دیموکراتیکی و هامبەشی و بنیاتنیای ژیواین. ئامراز دەسەڵات و دەوڵەتا. یانۍ دەسەڵات و دەوڵەت چێشا؟ ئامرازێوە ستەمی و چەوسنایۊن و دڕندەیی. ئایا حەرگیز جە ڕاو چەوسنایۊ و تاڵانیوە ستەما، ئازادی و یەکسانی و دیموکراسی مسۊگەر بۊ؟ ئانە ڕووەش نەدا. ئا ئامرازە پەی ئا ئامانجەیە  نەگونجیابۍ، بنەڕەتنە ورشانایۊ سۊسیالیزمی هەقەتینیش پەی ئینەیە گێڵناوە. تا ئا وەختە خەریکوو پرسیارکەرڎەی بۍ، فرەو ڕواوە ڕەخنۍ گێرۍ. چێگەنە ئەنجامێوە تەمام و ڕەخنەگێرانەش وست ڕووە و بەستێش یۊوە. جە ڕووەو تارێخیوە ئا دەرئەنجامۍ کە گرڎوو جمیەرە ئازادیوازەکا ئەزموونشا کەرڎێبێنۍ،  جە ڕاو ئینەیوە مانادرۍ بیۍ. پەوکای هەماهەنگی بەینوو ئامرازی و ئامانجینە پێویسا. دەسەڵات، سۊسیالیزم، دەسەڵات و دەوڵەت مەتاوا پێوە بژیوا.

گرڎوو ئینیشا دلۍ ڕابەر ئاپۊینە هێزێوە گەورە، با بواچمۍ، هێزوو ژیوا، ماناو هێزی، جۊشوخرۊششا ئارڎ  کایەوە. پەی نموونەی واتش: "چەشەورگێرتەی جە ویرۊکەرڎەی جە چێوی تازەی". واچۍ، بە هێزوو ویرۊکەرڎەی مەعنەوی ئاسودۍ بیۍ .. بڕۍ کەسۍ هەست بە وەشی و تێربییەی کەرا، دەکەن ئەگەر چێوە وەشەکا بوەرا و جوانەکا کەرانە و لە ژیوگێوە وەشنە با. من ئەگەر ویرۍ جە چێوە  جوانەکا کەرووە و هێزوو مانای قووڵە بەدەس باروو، دڵوەش و بەختەوەر و ڕازی بوو.  کاریگەریی مەعنەوییش سەروو ئینسانیوە ورسەنگنا و ئاشکراش کەرڎ، کە چەنی فاڕای پارادایمی هێزێوە ئەخلاقی، جۊشوخرۊش و هێزوو ژیوای گەورەی بەخشۊ. ئینەیچ بی بە هێزێوە مدرامانی. سەروو بنەماو ئینیشا وێگیرییش کەرڎ. با هاگادارۍ بیمۍ، کە سڕیەیوەش ماڕا، قەنارەدایش ورشاناوە.  

ئیمراڵی دژوارتەرین مەیدانوو دوژمنایەتیین وەراوەروو کورڎیوە

پاسە بازنە تاکەکەسییەکۍ دژوو ئا هجووم و فشارا وێگێرییشا کەرڎ. پێویسا پاسە هەستش پەنە کرییۊ، ئەگەر نەتاوابیێش هێزێوە مدرامانی پاسە گەورە بارۊ ئاراوە، ئانە نەتاوۍ وێگێری کەرۊ. شمە ئیساتۍ چەنی وێگێری کەرڎێ؟ بارڎێش وەروو چەماتا شمە ئینایدۍ دۊخیوەنە، کە جە هەرساتێوەشنە ٢٥ ساڵێنە پێسە دوژمنی مدیەیدێش پەی، شمە ئادیشا گێرتێندۍ و گرڎ ڕوێچ ویندێشا گۊشتا ئینا چۊوە کە ژیوای ماددیتا دەسەبەر کەرا، گرڎ چێوی چوارڎەور فشارێوە فرەن، هجوومێوەن پەی سەروو تۊ، سەروو گیانیت، سەروو هەستیت، ئەندێشە و ھزریت و سەروو ژیوایت.

ئیساتۍ ئیمراڵی چانەنە ؟ کە ئینسان نمەتاوۊ سەرش و بژیوۊ. پاسە مەیدانیوە نەژادپەرس، شۊڤێنی و نەتەوەپەرەس و دوژمنوو کورڎین. ئیمراڵی مەیدانی ھەرە دژواروو دوژمنایەتیینوەراوەر بە کورڎی. پێسە ئیمراڵی حیچ لایۍ تەر دوژمنوو کورڎی نییا. ئا ئەقڵییەت و سیاسەتە قڕکەرە ئەرەگیرە گەرەکشا کورڎستانی پەی کورڎی کەرۊ بە یاگۍ نەمەنەی و مەرڎەی، دۊخێوە چانەنە ماوەو ٢٥ ساڵان جەنی متاوۊ وێش گێرۊ، ئێمە خاس بزانمۍ نەک ساڵێوە، نە ٥ ساڵۍ. حەر ساتۍ و حەر چرکێوە ٢٥ ساڵێن. ئانۍ سیستەموو ئیمراڵییشا وەش کەرڎ، چێششا وات؟ چی واچێنۍ نەدریان قەنارە؟ ئانۍ ئا هەرمانێشا کەرڎە، واتشا قەنارەدای یەک جارا و کوشۊش، ئیساتۍ چێگە گرڎ ڕوۍ مرا، واتشا سیستمێوە چانەما وەش کەرڎەن، کە گرڎ ڕوۍ دلێشنە مرا و ئاوات بە مەرڎەی بوازا. بەدڵنییاییوە مەیدانیوە چانەشا وەش کەرڎەن، ئینسان مشۊم سیستموو ئیمراڵی و مەیدانەکەیش پاسە ورسەنگنۊ.

ڕابەر ئاپۊ بە هێزی ڕۊحی، وێش گێرت سەروو پایاوە  

ئەشکەنجە هەن، ساڵەو ١٩٨٢ کودەتای سەروازی فاشیستیی ١٢و ئەیلوولی، زیندانوو ئامەدینە خەڵکش ئەشکەنجە دا. لایەنی دەروونیی فرە بۍ، وەلۍ ئەشکەنجێوە گەورە بۍ، دژوو ئەشکەنجەی گەورەی کارڎایۊی گەورەیچ بۍ. قووڵتەرین، تەمامەتیتەرین، سیستماتیکتەرین ئەشکەنجە، پەڕ جە شێوازەکاو ئەشکەنجەی دەروونیی جەنگی تایبەتی، ئەشکەنجەی دەروونی کە سەروو ئینسانیوە کریۊ، ئیمراڵیینە ڕووە مدۊ. ئینسان چەنی بتاوۊ یاگۍ ئەشکەنجەداێۍ  گێرۊ؟ بە فرسەتێوە وەرتەسکی ماددی و چێوی تاکەکەسییوە ئیسان نمەتاونۍ وێگیر بۊ. ڕابەر ئاپۊ بە فاڕای پارادیگمای، سیستمەکەش بە تەمامی ماڕا. ئا سیستمە کە گەرەکشبی دادگاییش کەرۊ، وەراوەروو ئادینە  ئێد ئەوێش دادگایی کەرڎۍ، دژوو گرڎوو ڕەفتارەکاش تاواش وێش سەروو پایاوە گێرۊ، هەر قسە و هەڵوێستێوە ئادیشاش بێمانا کەرڎ و ئا مانێشە وستۍ وەڵۍ کە بتاوۊ بە پاو وێشسەروو پایاو وێشۊ مرڎۊرە، بە هێزی ڕۊحییوە سەروو پایاوە مرڎارە، ئەگەر ئانە نەبیۍ، ڕا وەروو جەنگی  وێپەرسیینە کریێوە، چێوێوە چانە نییا.

 دەربارەو گۊشەگیری. سیستمەکە چی بابەتەنە غەڵەتش کەرڎ، ئێمە پێسە بەتەنیا یاگێوەنە گۊشەگیرش کەرمۍ، واچێنۍ، بە تەنیا هیچش پەنە مەکرییۊ. ئینە گەورەتەرین غەڵەت بۍ، کە کەرڎشا. ڕابەر ئاپۊ فرەو جارا واتەنش و باسوو تەنیاییش کەرڎەن، پەیوەندی مرۊیی فرەشا بییەن، وەلۍ ڕابەر ئاپۊ پەیوەندیێوە ٢٤ سەعاتییش چەنی خەڵکی نەبییەن. کە بڕۍ کێشێش چارەسەر کەرڎۍ و گفتوگۊ و پەروەرڎەش کەرڎۍ پەیوەندییش چەنی کەرڎۍ. چا سەرقاڵوو وێش بۍ، سەرقاڵوو پەروەرڎەی و خەباتوو وێش بۍ، مەنەیۊش یاگێوە چانێنە ئاسایی بۍ، واتشا ئەر بەتەنیا جیاش بازمۍ فرە سەغڵەت بۊ و تووشوو دەرڎیسەی بۊ وەلۍ پاسە نەبی ئامارە و فێر بی، مەنۊ و پاسە ژیوا. واچێنۍ فکرش مشۊوە چەنی خەڵکۍ قسۍ کەرۊ، ئادۍ گەرەکشا بۍ ئانە ڕووە بدۊ، وەلۍ ئاد واناشۊ و ویرێش کەرڎێوە و کۊڵیاوە. ڕابەر ئاپۊ نەک بە وانایۊ کتێبی بەڵکوم بە وانایۊ ژیوای فیکر بەرهەم مارۊ. ژیوای و شێوازوو کۊشیاییش چانەن.

مەتاودۍ ڕابەر ئاپۊی  بڕدێرە جە گەلی و تەڤگەری  

لایەنی سۊزداری و دەروونییش هەن، چەنی جە لایەنی سۊزداری و دەروونییوە بەر گنۊ؟ چەنی بەرهەمئارڎەی فیکر و هێزی مەعنەوی و ئەزموونوو ژیوایش بەر گنۊ. نەک جە ڕووەو جەستەییوە، بەڵکوم جە ڕووەو مەعنەوییوە، پەیوەندییش چەنی خەڵک و تەڤگەری هەن، پینەیچە ڕاسی بەرگنۊ. هەرگیز مەتاودۍ جیاش کەرڎێوە و بڕدێشرە. ڕابەر ئاپۊ پەی ماوەو ٢٥ ساڵا وزیا دلۍ سیستموو ئەشکەنجەو ئیمراڵییوە، وەلۍ نەتاواشا جە ژیوای جبەری جیاش کەراوە. جە گەلی و تەڤگەری و ئینسانیەتی جیاش کەراوە. حیچ فرسەتێوەشا نەدا. تا دەسش نەیاوۊ حیچ زانیاریێوە، ڕاوشۊنی تندشا گێرتەرە وەر. بە کەمتەرین زانیاری، هێزوو وێش پەی نرخنای ورڎی زیاد کەرڎ. نەواتش زانیاری پێویس نییا، پەوکای نمەتاوو بیاوونە، مەتاوو ویرۍ کەرووە، مەزانوو چێش ڕووە مدۊ. جە گرڎ کەسی خاستەر زانۍ.

ئیساتۍ گرڎ لێوە ماچا پێویسا گۊشەگیری سەروو ئیمراڵییوە ورگێرییۊ، تا ڕابەر ئاپۊ چێوۍ واچۊ و ڕاێوە پەیچارەو قۊرتەکا وێزۊوە. کورڎ و ژەنی و گەنجا و سۊسیالیست و شۊڕشگێڵنا تورکیای پاسە ماچا. ڕۊشنویرا و سیاسەتمەدارا و هونەرمەنداو جیهانی پاسە ماچا. هەرکەسێوە کتێب و وەرگێرینامەکاو سەرکرڎایەتییش وانێباوە/بوانۊشاوە، زانیارییش سەروو ڕاسیی ڕابەرێتی پەیدا کەرڎەن، تا قوەی مەعنەویی وێش زیاد کەرۊ، گەرەکشا نرخنای و فیکرە تازەکاو ڕابەر ئاپۊی بژنەوۊ. پەوکای جە ڕاو کۊشیای وێشۊ هاگاش جە ڕابەر ئاپۊی هەن. ئانۍ کە بەرۊ دەوری پێویسمەگێڵنا، کۊشیای قووڵ پەی ئازادیی جەسەیی ڕابەر ئاپۊی بە کاریگەریی فیکریی ڕابەر ئاپۊی ڕووە مدۊ. سیستموو ویرکەرڎەیۊ چی ئاستەنە کاریگەرا. ئینە چەنینا؟ ئینە پەیوەندیی ڕابەر ئاپۊین چەنی گەلی و ژەنۍ و کورڎی. وێش ئینەش وات، خەڵک متاوا خاستەر نرخناش. ئەگەر ڕەوشوو گەلوو کورڎیم چەنی کەسێتیی وێم تێکەڵ نەکەرڎۍ، ئی هەرمانۍ و ویرۊکەرڎەیۍ دلۍ مننە نەزیێنۍ، نەتاوێنا پاسە گنوو وەڵۍ، نیشانۍ ئانەینە بە کەسێتیی وێش بییەن بە یۊ جە گەلی، بییەن بە نەتەوە و چەنی بیەی ژیوای ئازادی بیەنۊ یۊ. چەنی ئینەیچە جە ڕەهەندی سۊزدارییوە بەرگنۊ  قۊرتەکا وینۊ و یاوۊشانە و چارەسەرشا کەرۊ، ڕایەکاو چارەسەرکەرڎەیشا نیشانە مدۊ و سەروو فشار و تندوتیژییەکارە زاڵ بۊ.

ڕابەر ئاپۊ واتش، من جەستەم قەوەتا، ڕاسا، ٢٥ ساڵێن دژوو سیستموو گۊشەگیری و ئەشکەنجەو ئیمراڵی مرڎانەرە، مزانمۍ چند قەوەتا. ئینە خراپا، یاگەکێش دوورگێوەن. هەواش کەما، قاچێش ماسێنۍ، چارەسرشا پەی کریان، عەمەلیاتوو جیووبیش کەرڎەن، دلۍ بەحرینە کەشوهەوا خرپتەرینا، هەوا کەما. ئاد وێش گێرت و مدرامانش کەرڎ، ئیمراڵی تارێخش هەن، ئا دوورگە وەڵتەرۍ پەی ئۊپۊزیسیۊنەکا بەکار ئامان.

ناوەندوو دژەگەریلای و سوپەر گلادیۊین دژوو سەرکرڎە شۊڕشگێڵنەکا و ئۊپۊزسیۊنە گەورەکا بەکار ئامان، دژوو ئانیشا بەکار ئامان. ڕابەر ئاپۊ کە ئینا بنەو سیستموو ئیمراڵیینە، ورچنیەی یاگێوە چانۍ، ڕەنگا بۊنەو  بارودۊخی تەندروسییوە بۊ، گێرا ئی یاگۍ بە ئەنقەس ورێچنیێبا. ئەگەر پاسەیچ بۊ ڕابەر ئاپۊ بە هێزی مەعنەوییش مدرامانش کەرڎ. تاواش ناتەندروستتەرین یاگۍ و کەشوهەوا پووچەڵ کەرۊوە. بە جەستەیچ مدرامان کەرۊ، چێوۍ بایۊلۊجیۍ و جەستەیێۍ هەنۍ، مەحاڵا واچمۍ گرڎشا جە هێزی دەروونی و مەعنەوییوە سەرچەمە گێرا، وەلۍ پێویسا ئینسانەکۍ کاریگەرییشا سەروو هێزی جەستەییشا بزانا. ڕابەر ئاپۊ تاواش ئینیشا کوۍ کەرۊوە و فرە خاس بەکارشا بارۊ.

ڕابەر ئاپۊ هێزوو ئانەیشە هەن سەرەمڕ وێش تازە کەرۊوە

جە ئەنجامنە; ڕابەر ئاپۊ واتش. ئەگەر سیستموو ئیمراڵی نەبیۍ، جەئەدابییەی یەرەموو ڕابەرێتی نەبۍ، پێسە واچی  سیستموو ئیمراڵی پاسە دەورش بییەن. یاگۍ پەیدابییەیۊ بە فشار و هێزۊ، یاگۍ پەیدابییەی یەرەموو ڕابەرێتی. وەلۍ ئینە پا مانۍ نییا، کە گرڎ دۊخێوە سەختنە ژیوایوە هەن، گیرا ئانە کە هەن بە تندوتیژی دماییش پەنە بۍ، ژیوایوە چەنی ئا جەوهەرە تازەیە کە چاگە هەن، چەنی تۊمی تازەی پەی بەرهەمئارڎەی، ڕابەر ئاپۊ ڕاسیێوە چانەن کە متاوۊ وێش تازە کەرۊوە.

ئانۍ واچێنۍ دماو ٢٥ ساڵا تەری ڕابەر ئاپۊ بە سیستموو ئیمراڵی بێکاریگەر کریۊ و پەکەکە دلێنە مشۊ، غەڵەتۍ بیۍ. ڕابەر ئاپۊ پەی ماوەو ٢٥ ساڵا سیستموو ئیمراڵینە سەرکەوتانە ڕابەرێتیی وێش کەرڎ، نەک حەر ڕابەرێتیی پەکەکەی، ڕابەرێتی و ژەنا و گەنجا و گرڎوو ستەموەنەکریایاش کەرڎ. چونکوم چارەسەرش پەی کێشەکاو دەسەڵاتی و سیستموو دەوڵەتی و ڕاو ڕزگاری نیشانە دا. دلۍ سیستموو گۊشەگیری و ئەشکەنجەو ئیمراڵیینە، ئانۍ گەرەکشابۍ دمایی بە ڕابەرێتی بارا، ڕووبەڕووۍ دۊخیوە پاسنەیە بیێوە. دلۍ سیستمۍ بی، ڕابەر ئاپۊ بووژیاوە، ئینە چەنی بێ؟ بە باوەڕ و وەشەسیای پەی ژیوای پەیدا بی. تاوۍ واچۊ، ئانە کە کەرڎەنم وەسێن، ئیساتۍ کەوتەنا ئێگە، فشار هەن با ئەوۍ تەرۍ کەرا من وەسێما، پاسەش نەوات و واوەی زیاتەر کۊشیا.

تورکیانە بەڕاسی کاریگەریی ئایدۊلۊژیای و سیاسەتی نەژادپەرست و قڕکەر فرەن. گرڎشا بە ڕۊح و دەروون و ویرۊکەرڎەی و ڕەفتارەکاشا پیسەنۍ یۊترینی. سیستموو ئەشکەنجەی و گۊشەگیری و قڕکەرڎەی ئیمراڵی پێسە ملۊ ڕاوە. ئادۍ گەرەکشا نیا جڤاک دژایەتی کەرۊ. پی پڕوپاگەندە نەژادپەرس و شۊڤێنیستیانا، مەژگ شۊراوە. تا جڤاکوو تورکیای نەتاوۊ جە ڕاسیی ڕابەرێتی و مدرامانوو ئیمراڵی  بیاوۊنە، ئینەیە کەرا. فرە بەورڎی پلانەش پەی نریێنەرە، پێویسا گرڎ ئینەی بوینا، چیوەکۍ چینێنی پی ئاراستەرە بەرەو وەڵۍ ملا، هومێد کەرمۍ ئی ڕەوشە جە ٢٦ەمین ساڵەو کۊشیاینە خاستەر بۊ. ٢٦ەمین ساڵەو کۊشیای دژوو پیلانگێڵنیی میاننەتەوەیی بۊ بە ساڵەو خاستەرین کۊشیای پەی دلێنەبەرڎەی سیستموو ئەشکەنجەی و گۊشەگیریی ئیمراڵی و مسۊگەرکەرڎەی ئازادیی کورڎی و دیموکراتیزەکەرڎەی تورکیای سەروو بناغەو ئازادیی جەستەیی ڕابەر ئاپۊی. سەرکەوتەی جە ڕاو کۊشیایۊ بەدەس مۍ.

داوا وەنەو گرڎ لاێوە کەروو، کە هەرمانەو وێشا پۊڕنا و بە گرڎوو هێزوو وێشاوە بەشداریی ئی کۊشیایە کەرا.