تان و پۊ سیستەمو وېراۋەبەریی کۊمەڵایەتیی
تان و پۊ وېڕاۋەبەریی کۊمەڵایەتیی و ھەنگامۍ کرڎەیۍ پەی ئاۋەڎانکەرڎەو ناوچەو ھۆرامانی و ئەۋەگېڵنای زۋانی ھۆرامی پەی بوارو وانایوېڕاۋەبەریی و ڕاۋەبەریی. [بەشۍ نۊز ەمە]
و پۊ وېڕاۋەبەریی کۊمەڵایەتیی و ھەنگامۍ کرڎەیۍ پەی ئاۋەڎانکەرڎەو ناوچەو ھۆرامانی و ئەۋەگېڵنای زۋانی ھۆرامی پەی بوارو وانای و ڕاۋەبەریی، کتێبێوەن جە نۋیستەی و ئاماڎەکەرڎەی "ئاکۊ مارانی"ن و بە زنجیرە جە بەشو هەورامی ئاژانسەکەیمان (فوڕات نیوز)ەنە وەڵاو مەکریۆنەوە.
[بەشۍ نۊنزەمە
]
جە بارو جەنگی و پەلاماردریاینە، یان جېیابېیەی دەگێۋی، شارېۋی یان ناوچېۋی و ھەرېمېۋی چنین ڕەفتار کرڎیۊ؟
ھەر پاسە کە یۊگیرتەی ئازاڎیېۋی کەسیی و کۊمەڵایەتیین و مافو گرڎ کەسېۋی و گرڎ کۊمەڵېۋۍ ھەن، کە ئازاڎانە سەرو ئایەندەو وېش بڕیارە بڎۊ، ھەر پاسەیچ مافو جېیابېیەی و جېیاۋاز ۋیرۆکەرڎەی ماف و ئازاڎیېۋی کەسیی و کۊمەڵایەتیی ھەر کەسېۋی و کۊمەڵېۋېن و ھیچ کەس مافو ڕاگیرییکەردەی چە ئا مافەیشە نېیا. ۋەرو ئانەیە نمەبۊ، جېیاۋازیی ۋیرۆکەرڎەی یان ئارەزۇکەرڎەی جېیابېیەی دەگێۋۍ، ناوچېۋی و ھەرېمېۋی بە جەنگ و کوشتار ئەنجامبڎریۊ یان دماییش بێۋ. چۇنکە ھەر پاسە کە ھیچ کەس ماف و ڕەۋایی سەپنای یۊگېرتەی ئێتنییەکا و بازنە کولتۇرییەکا و کۊمەڵەکاش نېیا، ھەر پاسەیچ ھیچ کەس ماف و ڕەۋایی ڕاگیرییکەرڎەیش چە جېیابېیەی وۍ-وازانەو کەسەکا یان کۊمەڵەکا تەریش نېیا و مشیۊ نەبۊ.
بەڵام چاگەنە، کە وېڕاۋەبەریی دەگێۋۍ، شارېۋی، ناوچېۋی یان ھەرېمېۋی بە جەنگ داوازی جېیابېیەی گرۇپېۋی یان دەگێۋۍ یان شارېۋی وەڵام بڎۊۋە، یان گرۇپېۋە و دەگێۋە و شارېۋ گەرەکش بۊ بە جەنگ یۊگېرتەی وېش چنی ئەۋېشاتەری ھۊرشانۊۋە، ئیتر بارېۋی چامنەنە ئەرکو دەگا و ناوچەو و شار و ھەرېمە وېڕاۋەبەرکا تەرین، کە دژو جەنگی و کوشتاری مدراۋە و لایەنە جەنگکەرەکا بە گفتوگۊکەرڎەی و پەسینای ماف و ئازاڎی یەکتری ناچارۍ کەرا.
ھەڵبەتە ئانەیچما ۋیرنەشۊ، کە جەنگ و پەلاماردای دیارڎەو ئا جۊرە کۊمەڵانە کە پېکئامێۋی خېڵەکی، پاشایی، پارتیی [حزبی]، سەربازی و پۆلیسی و دۆڵەتیشا ھەن، چۇنکە چە ئا بارانە چڼ کەسېۋ یان کەمېنېۋی دەسەڵاتدار و ھەلپەرست پەی بەرژەۋەڼی وېشا و فراۋان کەرڎەی مەرزو دەسەڵاتو وېشا یان مسۆگەر کەرڎەی بەرژەۋەڼییە ئابۇرییەکا وېشا، پەی جەنگی و پەلاماردای و ئەرەگېرتەو سەرزەمینو کۊمەڵەکا تەری پەنابەرا.
چە ئا بارۆ ۋەڵینەو سەرھۊرڎای سیستەمە دۆڵەتییەکا چ پاشایی و سەربازیی و پۆلیسی و چ پارلەمانیی ئانەش نیشاندان و سەلەمنان، کە مەڵامەتو جەنگی و پەلامارداکا، پاوانگەریی دەسەڵاتی و چەپاۋڵگەریی ئابۇریی بېیەن. کۊمەڵېۋەنە کە سیستەمېۋی نادۆڵەتیی و نادەسەچنیی بېیەیش بۊ و خەڵکی ئاسایی وېش ڕاۋەبەرو کۊمەڵەکۊ وېش بۊ، ھەرگیز بەھانېۋ یان ھاندەرېۋ پەی جەنگی و پەلاماردای نېیا و خودو ۋەڵینەو ھۆرامانی چە ھەزاران ساڵی ۋیەردەنە ئانەشە نیشاندان، کە فرینەو مرۊڤایەتی بەس وازیارو سەرپەنێۋی گونجېیا و لەمېۋۍ سېرە و کەسایەتېۋی پارېزیا و ئاشتەوایی کۊمەڵایەتیی و وەشی و بەختەروەریین.
دەسەڵاتوازیی و نامبانگوازیی و پاۋانگەریی و چەپاۋڵگەریی و مشەوەریی بەس وازیاریۍ کەسانېۋی کەمی بېیېنۍ و زیاڎکەرڎەی و پەرەئەسای و گرڎگېر بېیەیشا پەی سەرھۊرڎای و درۊس بېیەی پارتییایەتی و دۆڵەتی و سیستەمو سەرمایەداریی گېلۊۋە و بنەماکۍ کۊمەڵۊ ھۆرامانی و فرەو کۊمەڵە نادۆڵەتییەکا تەرو جەھانی ۋەڵۍ سەرھۊرڎای "نەتەۋەسازی" و دۆڵەتگەرایی و ملکەچیی سپاسگوزارانەو خەڵکی وەشباۋەڕی بە سیستەمی ڕامیاریی، ئاشتیوازیی و پەشتەۋانی و ھەرەوەزی و پەیڕەۋکەرڎەی یاسا سرۇشتییەکا کۊمەڵبېیەو مرۊڤایەتی بنەماو کۊمەڵۍ بېیېنۍ.
پەی نمۇنەی ئەر مېیانو خەڵکو تەۋېڵۍ و زاۋەر'ی یان شۊشمۍ و ..تد سەرو سەرچەمەو ئاۋۍ و باخداری و پەرژین-بڕیەو ئاژەڵی یان مېیانو دۋۍ ھەرزەکارانە دەمەقڕە بېیەبۊ، خەڵکو ھەر دۋە دەگای وېکۆتېنۍ و چە ڕاو پەرس و ڕای کۊمەڵایەتییانەی و خەموەریی پەی پارېزنانی ئاشتەۋایی کۊمەڵایەتیی، زۇ گرفتەکېشا چارەسەرۍ کەرڎېنۍ و بەپاو ۋیرو وېشا، یاسێۋەشا نېیێنەرە و ڕېکۆتەی کۊمەڵایەتیی سەرو ئا یاسێ یان بڕیارەکۍ درۊس بېیەن و گرڎ کەسېۋی پەیڕەۋکەرڎېنە و بە ئا جۊرە ئاشتەۋایی کۊمەڵایەتیی درۊس بېیەن و پارېزنېیان.
بەڵام بەداخۆ، چە ئا کاتۆ کە ئیمپڕاتۆرەکۍ دۆروبەری یان ئیمپڕاتۆرییە ئۆروپییەکۍ بەرەو ناوچە وېڕاۋەبەرەکا ئامێنۍ، چە ڕاو درۊسکەرڎەی دەسەکەلای و ۋەرتەریدای بە کەسە ھەلپەرستا، تاۋانشا ئاژاۋۍ درۊسۍ کەرا و ئاشتەۋایی کۊمەڵایەتیی لاۋاز و ناسەقامگیر کەرا و دماتەر سەردەمو پەلامارو دۆڵەتە ھامچەرخە ئۆروپییەکا و درۊس بېیەی دۆڵەتە ھامچەرخەکا ئێران و ئێراقی و پەنابەرڎەیشا پەی درۊسکەرڎەی ئاژاۋۍ کۊمەڵایەتییۍ و دماتەر درۊسکەرڎەی پارتییایەتی و ڕېکۋستەی ڕامیاریی، تاۋانشا ھامسا کەرا بە دوژمنو ھامسای، واڵۍ و برا کەرا بە دوژمنو یەکتری، تاتە و کوڕ، ئەڎا و کناچۍ، دەگا دژو دەگێ و ناوچە دژو ناوچەی ھانبڎا و دۋەبەرەکی و دوژمنایەتی و قینەقینالۍ ڕامیارییە و دەمارگیریی ئایدیۆلۆجی درۊس کەرا، تاکو وېشا (کۆمپانییە جەھانلۇشەکۍ) و زلھېزەکۍ گرڎو گۊشەکا جەھانی گېرارە و گرڎو مرۊڤایەتی پەی ملھوڕیی و پاوانگەریی و مشەوەریی وېشا ملکەچ کەرا.
ئەر جەنگو مېیانو لایەنە میلیشیاییەکا "کوردایەتی" چە ھۆرامانەنە سەرنج بڎەیمۍ، ساڵۊ ١٩٦١ تاکو ئیسە بەرڎەۋام گەنجۍ ھۆرامانی بېیېنۍ بە دوژمنۍ یەکتری و پەی لایەنکا یەکترشا کوشتەن، بەڵام چە بنەڕەتەنە بە ھیچ جۊرېۋ قینە و دوژمنایەتی ھامسایی یان دەگایی و ناوچەییشا نەبېیەن و تەنانەت چە ژیۋای ئاساییەنە، یار و یاۋەرۍ یەکتری بېیېنۍ و ھامپۆلۍ و ھامھەرمانۍ و ھامدەردۍ یەکتری بېیېنۍ و ئانە ڕامیارۍ و پارتیۍ و ئایدیۆجیگەرەکۍ بېیېنۍ، کە مېیانو خەڵکییەنە دوژمنایەتیشا درۊسکەرڎەن، تاکو دەسکەلاکېشا بە ئاسانی بتاۋا سەرو خەڵکیرە زاڵېبا و ڕەنجو خەڵکی و سامانو کۊمەڵۍ چەپاوڵگەرا و ڕاۋەبەریی کۊمەڵۍ پەی سالاریی و مشەوەریی وېشا پاۋان کەرا.
----------------------------------------------------
* دەنگە تایبەتەکۍ زۋانی هۆرامی، پیتە و نمۇنە:
- ڎ : ئەڎا
- ۋ : ۋاران
- ڼ : مەڼ
- ۊ : لۊ
- ﯗ = وو: (مــﯘ)
