ڕۊو جیهانیی ئاشتینە، ساعیبوو پڕۊژەو ئاشتی ئینا گۊشەگیریی تنڎنە
ڕابەروو گەلوو کوردی عەبدوڵڵا ئۊجالان ماچۊ؛ ئاشتی جە جەنگی گەورەتەرا ئێمەیچ هەمیشە ئامادێنمۍ پەی ئاشتی، یانۍ ئێمە جە جەنگی گەورەتەرما پەنە کریۊ.
ڕۊ و بۊنە جیهانییەکۍ بە گردی پەی ئاشتیی کۊمەڵایەتی و بە دیئارڎەی دادپەروەری چە بواروو نەتەوەی و زمانیوە یان باوەڕ و ئاینە جیاوازەکانە، یا پەی زیندەئاستەیۊ کولتووری و پەیوەندییە کۊمەڵایەتییەکا ئامێنۍ ئاراوە، وەلۍ ئانە ٢٤ ساڵۍ ویەرۊ و ڕابەر ئاپۊ، کە ساعیبوو پرۊژەو ئاشتیین لاو دەوڵەتنەتەوەکاوە گیریان و زیادتەر جە ٢ ساڵان ئینا چێروو گۊشەگیرێوە سەختینە.
بۊنەو ئا زەرەرە فرەیۊ، کە جەنگی یوەموو جیهانی و دووەم بە ئینسانیەتی و ئاشتیی جیهانیشا یاونا، ساڵەو ١٩٥٧ لاو سەندیکا و گرووپەکاو ئاشتی و چەپیوە ئەڵمانیانە ڕۊو ١وو ئەیلوولیشا پێسە ڕۊو جیهانیی ئاشتی دیاری کریا، ساڵانە چی ڕوەنە بە دروشموو"نا پەی جەنگی" بە دەیان چالاکیۍ کریا، لاو فرەو پارتە ئۊپۊزسیۊنەکا و ڕێکوزیایەکاو ئاشتی و پارتە چەپەکاو دنیێوە، بە ئامانجوو بەرقەراربییەی ئاشتی دنیانە، ڕۊو ١وو ئەیلوولی پێسە ڕۊو جیهانی ئاشتی پەسەند کریا.
ساڵی ١٩٨١یچ نەتەوە یۊگێرتەکۍ قەرارش دا ٢١وو ئه‌یلوولوو گرد ساڵێوە بە ڕۊو جیهانیی ئاشتی دیاری بکریۊ، هەرپاسە چی ڕووەنە گردوو جەنگی و ڕووبه‌ڕووبییەیۊکا گنا دلۍ ئاویربه‌سیوە.
چی بۊنەنە نه‌ته‌وه یۊگێرتەکۍ داوا وەنەو گردوو وەڵاتاو ئه‌ندامی و ئەرەمەرزیایاو سه‌ر به نه‌ته‌وه یۊگێرتەکا و ڕێكوزیایە هه‌رێمی و ناحكومی و كه‌سایه‌تییه‌كا کەرۊ، کە یادوو ئی ڕوەیە کەراوە و جە ڕاو هۊشیاركەرڎەیۊی جه‌ماوه‌ری و هه‌ماهه‌نگی چەنی نه‌ته‌وه یۊگێرتەکا به مه‌به‌ستوو به‌دیئارڎەی ئاویربەسی سه‌روو ئاستوو جیهانینە.
چەنی ئانەی، کە دووۍ ڕوۍ پەی ئاشتیی جیهانی دیاری کریان، وەلۍ کریۊ پەرسمی ئایا جەنگ دماییش ئامان؟
بێگومان ئەگەر چەمێوە خشکنمۍ دۊخوو گلێرگەکارە یەکسەر موینمۍ، کە جە ئیسەنە ئاستی هەرە باڵانە چینوو سەرڎەسا و چێرڎەسا، دلۍ خێزانەکانە، گلێرگەینە، چینوو سەرمایەداری و سیاسییەکا و گەل، هاموەخت گەلی سەرڎەس و بندەس، کە کولتوور و زوان و نەتەوێوە زاڵ کریان ملوو کولتوور و زوانوو نەتەوێوە تەریرە، چاگەیچۊ پەی پەیوەندیی بەینوو وەڵاتا، کە ڕوانە بە چەمۍ وێما وینمێش، وەڵاتێوە وەلاتێوە تەری چەوسنۊوە و ئەرەگیرش کەرۊ و هجوومش کەرۊ سەر، کە ئی گردوو نادادپەروەرییا بەرهەموو سیستەموو سەرمایەداریی دەوڵەت- نەتەوەکانۍ، پەوکای ئەگەرچی ڕۊو جیهانیی ئاشتی قووڵایی نامۍ و سەنگەو ئامانجی دیارییە کەرۊ بە ئاشتیی گلێرگەکا، وەلۍ بنەڕەتنە تەنیا چەواشەکاریێوەن و دەوڵەت-نەتەوەکۍ چی ڕێوە گەرەکشانە ئامانج و هەرمانەو دەسەڵاتیشا جە گەلی ئاشتیوازی بشاراوەو گومش کەرا.
ساڵەو ٢٠١٩ پەیمانگاو ئابووری و وەڵاش کەرڎۊ، تورکیا ئینا دلۍ ئا وەڵاتانە، کە جە ئاشتیی جیهانی دوور کەوتەنۊ، دۊخوو ئا وەڵاتییە ئینا بازنەو زیادبییەێوە نائارامینە.
ئارۊنە موینمۍ فرەتەرین ڕێژەو جەنگی و ئەرەگیری سەروو خاکوو ئەدۍ، کوردستانی لاو دەوڵەت-نەتەوەکاوە هەن و گەلوو کوردیچ چی بەینەنە و تایبەت جە ١٠٠ ساڵەو پەیمانەو لۊزانینە بە دژوارتەرین دۊخرە ویەرڎەن، چە بە جینۊسایدکەرڎەی یا کۊکوشی و ئەرەفاڕای و ئڕفانای و وێرانکەرڎەی خاک و دارستانەکا و دەگایەکا، کە دەوڵەتی ئەرەگیروو تورکیای سەرمەشقوو ئی وێرانکاری و ئەرەگیریینە و تا ئیساتێچ هجووم و تۊپوارانەکێش پەی سەروو کوردستانی جە سەرنیشت- پانیشت- وەرنیشتنە بەرڎەوامێنۍ و جیهان بێدەنگا، هاموەخت بە پیلانگێڵنیی میاندەوڵەتی تا ئیساتێچ، کە ٢٤ساڵێن ڕابەروو گەلوو کوردی عەبدوڵڵا ئۊجالان ئینا ئیمراڵینە و زیاد جە ٢ ساڵا و نیمیچا گۊشەگیریێوە توندش ئینا سەرۊ، وەلۍ دیسانۊ گلێرگەی میاندەوڵەتی و جیهان ئاستوو ئی تاوانکارییە گەورەینە بێدەنگێنۍ.
تا ئیساتۍ وەرکەوتوو دلێڕاسەینە و تایبەت کوردستاننە جەنگ بەرڎەواما و دەوڵەت ئینا حەوڵۍ قەوەتکەرڎەی دەسەڵاتیشنە جە ڕاو شۊڤێنیزمی و جەنگی و نکۊڵیکەرڎەیۊ پەی مەنەیۊش دەسەڵاتنە و گەلوو کوردیچ دژایەتی جەنگی و چەوسنایۊ تاوانی تازەی دژوو ئینسانیەتی کەرا، سەروو بنەماو فکر و چەنەدیای ڕابەر ئۊجالانی پەی ئاشتی کە ماچۊ:" دۊخوو 'جەنگی' نەمەنەی ئاشتیین، چێوە ئاشتی تەنیا سەروو بنەماو وەرگێریی ڕەوای مانادار بۊ، ئا ئاشتییە کە "وەرگێریی ڕەوا"و وێش نەبۊ تەنیا گوزارشت جە تەسلیمبییەی و کۊیلایەتی کەرۊ".
س.ز
