یانزەو سێپتێمبەری ئەوەڵوو جەنگی و کاولکاریی درێژخواینی
یانزەو سێپتێمبەری، کەلیمێوە، کە دلێنەنە ورگێرەو تاریخوو جەنگێوە ویس ساڵەی و مەرڎەی و برینداربییەی و ئاوارەبییەی هەزاران کەسا و وێرانبییەی فرەو شۊنا چندین وەڵاتە جیاوازانە.
٢٢ ساڵۍ چێوەڵتەر ویلایەتە یۊگێرتەکاو ئەمریکای ڕووبەڕووۍ یۊ جە تەرسناکتەرین هجوومەکا پەی سەروو وەڵاتەکەیش بیێوە کە دمایی بە قۊمیایەکاو یانزەو سێپتەمبەری ئشناسیۍ.
جە سەرسەعبوو ١١و سێپتێمبەروو ٢٠٠١ چوار فڕۊکۍ مەدەنیۍ وێشا کێشت بە هەردووە تاوەراو بازرگانیی جیهانییرە، شاروو نیویۊرکی و باڵاخانەو پنتاگۊنی وانشتن دی سی-ینە و فڕۊکەکەی تریچ مەنتێقەو پەنسالڤانیاینە بۍ ئانەی وێش ماڵۊ حیچ باڵاخانێوەرە، کەوتەرە وار.
دماو هجوومەکاوە ڕێکوزیاو ئەلقاعیدەی بە سەرپەرشتیی ئوسامە بن لادنی، واتشا هجوومەکە ئێمە کەرڎەن. بۊنەو ئا هجووماوە، دووۍ هەزارۍ و ٩٧٧ كەسۍ مەردی.
هجوومەکاو سەروو تاوەرەکاو ئەمریکای گرووپێوە ١٩ کەسیی کەرڎۍ.
ئا ١٩ کەسە بە گرووپی پەنج كەسی پێسە گەشتیاری لوێبێنۍ دلۍ فڕۊكەكا، دلۍ حەریۊ چا گرووپایچەنە شدا كەسێوە دەورەو فڕۊكەوانییش دییەبۍ تا بتاوا فرۊکەکا بڕفانا، ئانە کە دماتەر کۊڵیایۊکانە بەرکەوت ئانەبۍ، کە ئا کەسۍ جە وانگەو فڕۊكەوانیی ئەمریكینە پەروەرڎۍ کریێبێنۍ.
هاموەخت گردوو ئا ١٩ کەسانە هجوومەکەشا کەرد، ١٥ کەسێشا خەڵكوو سعودیەی و دوێشا ئیمارات و یۊشا خەڵكوو میسری و ئەوی تەریچ لوبنانی بۍ.
دەرئەنجاموو ئا هجوومەو ڕێکوزیاو ئەلقاعیدەی کاریگەریی ڕاستەوخۊش کەرد سەروو سیاسەتی سەروازی و ئەمنیی ئەمریکای وەراوەروو عێراقی و ئەفغانستانی.
ئەمریکا هجوومەکەش کەردبە بەهانۍ پەلشانای پەی ئەرەگیری و سەپنای زیاتەروو دەسەڵاتیش وەرکەوتوو دلێڕاسەینە و بەگردی و عێراق و ئەفغانستاننە بەتایبەتی.
دەرئەنجامیچنە ئەمریکا ساڵەو ٢٠٠٣ پڕۊسەو ئەرەگیریی عێراقیش دەس پەنە کەرد و هجوومێوە وەرفراوانش پەی ئەفغانستانی کەرد بە مەبەستوو گێرتەی و دلێنەبەرڎەی سەرکرڎە باڵاکاو ئەلقاعیدەی، کە نامێش نیابۍ پڕۊسەو ئازادیی لە عێراقی و ئەڤغانستانی.
چا وەختەنە جۊرج بوشوو سەرۊکوو ئەمریکای وەرڎەموو میدیا جیهانییەکانە واتش، ئەمریکا جەنوو دژوو تیرۊری کەرۊ و ئی جەنگە جیهانیین و تاکە جەنگیچا، کە فرە مەنۊوە.
وەلۍ قسۍ ئانێنە، کە ئەمریکا چی جەنگنە کە نامێش نییان جەنگوو تیرۊری زەرەرێوە گەورەش دا وەنەو ئەفغانستانی و تووشوو کارەساتۍ گەورەیش کەرڎۊ.
بە پاو ئامارەکا، جە جەنگی ویس ساڵەو ئەمریکاینە ١٠٠ هەزار هاموەڵاتۍ ئەفغانیۍ کوشیۍ.
هاموەخت ئەمریکا چێروو نامۍ ئازادکەرڎەی عێراقینە دەسوو ڕژێموو بەعسینە، پڕۊسەو ئەرەگیرکەرڎەی عێراقیش دەس پەنە کەرد.
چی پڕۊسەنە ئامانجی سەرەکیی ئەمریکای سەپنای هەژموونی زیاتەروو وێش بۍ عێراقنە، کە خاکێوە دۊڵەمەندا بە سامانی سرووشتی و جوگرافییی ستراتیژی مەنتێقەکەنە.
هەرپاسە پەی ملەملۍ وەراوەروو نەیارەکاشنە ئەمریکا ئامانجی سەرەکییش بۍ، کە عێراقی گێرۊ و هێز و توانا و سیاسەت و سەرمایەی جیهانی و ئیمپڕاڵیزموو وێش سەپنۊ. پەی ئینەیچە ئەرەگیرکەرڎەی عێراقیش کەرد بە کرێڵوو وێشتەیۊ بەرێوە پەی ئەرەگیریی زیاتەری.
ئەرەگیرکارییەکاو ئەمریکای عێراق و ئەفغانستاننە پاسە ونییۊوە، ئی وەڵاتە پەی سەپنای زیاتەروو سیاسەتە ئەرەگیرکاری و ئیمپریالیستییەکاش ڕەوایەتی بە جەنگەکا مدۊ و ئانە موزیۊ وەروو باسی، کە ئەمریکا پەی سڵامەتیی وێش ئی هجووما کەرۊ و وەلۍ دلێنەنە مەبەستی سەرەکییش وێرانکەرڎەی ژیوا و گوزەرانوو هاموەڵاتا و سەنای زیاتەروو سیاسەتەکاو ئەمریکای و جەختکەرڎەیۊن چانەیە، کە ئی وەڵاتە هێزی یوەەموو جیهانین سەروو ونۍ و ژیوای هاموەڵاتا ئا وەڵاتا کە نامێشا نیێنۍ، وەڵاتاو جیهانی یەرەمی.
س.ز
