یەكەم مەفرەزەی شۆڕشی نوێی باشووری كوردستان بە پێشەنگایەتی یەنەكە و بە فەرماندەیی شەهید (ئیبراهیم عەزۆ) فەرماندە و كادری پێشكەوتووی كۆمەڵەی ڕەنجدەران لە سوریاوە دەگەڕێنەوە دەڤەری بادینان بۆ جۆشدانی خەبات و بەرخودان.
یەكەم مەفرەزەی شۆڕشی نوێی باشووری كوردستان بە پێشەنگایەتی یەنەكە و بە فەرماندەیی شەهید (ئیبراهیم عەزۆ) فەرماندە و كادری پێشكەوتووی كۆمەڵەی ڕەنجدەران لە سوریاوە دەگەڕێنەوە دەڤەری بادینان بۆ جۆشدانی خەبات و بەرخودان، بەڵام لە ١٩٧٦/١٠/١٩ بەناوی دەعوەتەوە لەلایەن چەكدارەكانی قیادە مووەقەتەی پارتی و ماڵباتی بارزانی-یەوە دەستگیر دەكرێن.
ئیبراهیم عەزۆ و هاوڕێكانی و كۆمەڵێك لاوی كوردپەروەر و شۆڕشگێر و پێشكەوتنخوازی كوردستان، لە كاتێكدا شەهیدكران، گیانی خۆیان خستبوە سەردەستیان و وازیان لە ژیان و گوزەرانی تایبەتی خۆیانهێنابوو، چوبوون بۆ هەڵگیرسانەوەی شۆڕشی كوردستان و بوژانەوەی كوردایەتی و كڕینەوەی شەرەف و ناموسی كوردەواریی.
بەداخەوە، لەجیاتی ئەوەی پشتیوانییان لێبكرێت و یارمەتی بدرێن، كەچی بەشێوەی زۆر نامەردانە هەمویان كوشتن.
٤٤ ساڵ بەسەر شەهیدكردنی برایم عەزۆ و هاورێكانیدا تێپەڕدەبێت، جارێكیتر پەدەكە ئاگری شەڕی ناوخۆ خۆش دەكات، بە شەڕ فرۆشتن بە گەریلاكانی پەكەكە، دەیەوێت خوێنی كورد بەدەستی كورد بڕژێت، ئەمكارەشی تەنها دڵی دوژمن خۆش دەكات، كە بە چوار چاوەوە چاوەڕوانی ئەمڕۆژەن، بۆئەوەی كورد لەناوخۆدا بەیەكا بدەن.
شۆڕشی نوێ لە بادینانەوە دەستیپێكرد
هەر لە سەرەتای دامەزراندنی یەكێتیی نیشتمانیی كوردستانەوە (یەنەکە) لە ساڵی ١٩٧٥دا، بیر لەوە كرابۆوە لە دروستكردنەوەی دەستەی چەكداردا بارەگا لە بادینان دابنرێت و لەوێوە سەركرایەتی شۆڕشەكە بكرێت، چونكە بادینان ناوچەیەكی ستراتیژی و گرنگی جیۆپۆلەتیكی هەبوو، هەر بۆیە كە جاڕی شۆڕشی نوێ درا لە ١/٦/١٩٧٦، دەستەی دامەزرێنەر كە لە دەرەوەی وڵات بوون، ئاگاداری هەڤاڵانی ناوەوەی وڵاتیان كرد مەفرەی چەكدار لە ناوچەكانی سلێمانی و هەولێر و كەركوك بنێرنە شاخ، خۆشیان لە سوریاوە چوار مەفرەزەی تەیاركراو بە چەك و پێداویستی پێشمەرگایەتییەوە كە زۆربەیان خەڵكی بادینان و هەندێكیشیان خەڵكی ناوچەكانی موسڵ بوون، بەسەركردایەتی نەقیبی ئەندازیار ناردەوە ناوچەكانی بادینان.
پێشمەرگەكان كە ژمارەیان ٣٧ كەس بوو، كران بە چوار مەفرەزەوە، هەریەك لە برایم عەزۆ، عیزەت ئیسماعیل شەنگاری، عومەر ئیبراهیم رەشید و عەبدولجەبار مەلاغەنی سندی فەرماندەی مەفرەزەكان بوون، بەزوویی گەیشتنە ناوچەكانی بادینان، سەرەتا لە نزیك رووباری (هیزل) لە سەروو زاخۆوە یەكیان گرتەوە، كۆبوونەوەیەكیان كرد و ئیش و كارەكان دیاریكران، بۆ جێبەجێكردنی ئەركەكانیان هەر چوار مەفرەزەكە دابەشكران بەسەر ناوچەكانی دهۆك، ئامێدی و زاخۆ دا.
ئیبراهیم عەزۆ، یەكەم فەرماندەی شۆڕشی نوێی باشووری كوردستان
فەرماندە بوێر و چاونەترسەكەی ڕۆژانی نائومێدی، دڵ پڕ لە هیوا و ئومێدەكەی پاش ئاشبەتاڵ، پاڵەوانەكەی بادینانی دەم كوتكراو، شەهید ئیبراهیم عەزۆ، كە بە ناهەق خۆی و هەڤاڵە قارەمانەكانیان شەهید كرد و بە خەیاڵی خاویان وایاندەزانی كە بەڕشتنی خوێنی یەكەم مەفرەزەكانی شۆڕشی نوێ كۆتایی بە شۆڕش دێنن.
پەروەردەی عەسكەری لە مۆسكۆ بینی بوو
ئیبراهیم عەزۆ ، ساڵی ١٩٤٩ لە گوندی گرڤری سەر بە ناحیەی زوممار لە دایكبووە، ساڵی ١٩٦٩-١٩٧٠ كۆلیژی ئەندازیاری بەشی كارەبای لە زانكۆی موسڵ تەواوكردووە و پلەی دووەمی لەسەر ئاستی بەشەكەی بە دەستهێناوە.
ئیبراهیم عەزۆ، لاوێكی ژیری تێكۆشەربو، ئەندازیاربو بە سەرباز و بوبو بە نەقیب لە سوپای عێراقیدا، لە مۆسكۆ دەورەی سەربازی بینیبو، خوێندەوارێكی چاكبو، عەرەبی و ئینگلیزی و كوردی بە هەردو لەهجەكانی دەزانی. دەستی نوسینیشی هەبو، هەم لەڕوی عەسكەریەوە و هەم لەڕووی سیاسیەوە و هەم لەڕوی بیركردنەوەوە و هۆشەوە بە توانا بو، شەهیدبونی، زیانێك بو كە هەتا ئێستاش كەلێنەكەی لەناوچەی بادینان پڕنەكراوەتەوە.
مام جەلال لەبارەی برایم عەزۆەوە دەڵێت: "ئیبراهیم عەزۆ چەند سیفەتێكی كۆكردبۆوە، یەكەم بادینی، دوهەم عەسكەری بو، سێهەم، ئەندازیار و رۆشنبیر و نوسەر و ئازا بو، چاك لەشەڕی پارتیزانی تێگەیشتبو، شەهیدكردنی كەلەبەرێك بو، بەئاسانی بۆ كورد و یەكێتی پڕنەكرایەوە".
لێپرسراوی لیژنەی یەكێتی قوتابیانی كوردستان بووە لە زانكۆدا و سەر بە باڵی مەكتەبی سیاسی بووە، دوای تەواوكردنی خوێندن لە سوپای عێراق دا ناوی بە ئەفسەر هاتووەتەوە و خولی ڕاهێنان و مەشقی سەربازی لە و یەكێتی سۆڤیەت بینیوە و پلەی (نەقیب)ی هەندەسەی وەرگرتووە لە بەشی ڕۆكێت لە سوپای عێراق دا.
مژدەی دەستپێكردنەوەی خەباتی چەكداری بە خەڵكی بادیناندا
فەرماندەی یەكەم دەستەی چەكداری شۆڕی نوێ بوو كە لە سوریاوە نێردرایەوە بۆ كوردستان، ئەو پێشمەرگانە ژمارەیان ٣٧ كەس بوو، بە پێی بەرنامەیەكی ئیبراهیم عەزۆ كران بە چوار مەفرەزە، فەرماندەی مەفرەزەی یەكەم ئیبراهیم عەزۆ، ئەم ٤ مەفرەزەیە بۆ جێبەجێ كردنی ئەركەكانیان دابەش بوون بە سەر ناوچەكانی زاخۆ، ئامێدی، دهۆك و ، كەوتنە چالاكی سیاسی و ڕێكخراوی، پێشمەرگەیی.
فەرماندەو پێشمەرگەكان هەڵبژاردەی لاوە شۆڕشگێرەكانی ئەو ناوچەیە بوون، هەموویان مەشقی جەنگییان پێكرابوو و خولی پەروەردەكردنی كادیرانیان بینیبوو، لەشەڕەكانی ساڵانی ١٩٧٤ و ١٩٧٥ دا بەشدارییانكردبوو و پێشمەرگەو كادیری سیاسی بوون لەناو پارتی.
لە ناو پێشمەرگەكاندا خەڵكی ناوچەكانی: زاخۆ، دهۆك، شێخان، عەین زالە، تەلعەفەرو شەنگاریان تێدابوو، هەندێكیان جووتیار و هەندێكیشیان خوێندكاری زانكۆ بوون، بەڵام بەگشتی بیروباوەڕێكی پتەویان هەبوو، بە ورەی جەنگاوەرانە بەرەو ناوچەكانی خۆیان دەچوون و جەماوەری بادینان پێشوازی گەرمیان لێكردن و هاوكاریانكردن.
ئەو پێشمەرگانە یەكەم دەستەی پارتیزانەكان بوون، هەڵبژاردەی لاوە شۆڕشگێرەكانی ئەو ناوچەیە بوون، هەموویان مەشقی جەنگییان پێكرابوو و خولی پەروەردەكردنی كادرانیان بینیبوو.
ئەو دەستەیە ماوەیەكی باش لە ناوچەكەدا دەگەڕان و دەستیانكرد بە پەیوەندییكردن بە دۆستە نزیكەكانی خۆیان و مژدەیان دەدا بە خەڵك كەوا شۆڕش دەستپێدەكاتەوە، مژدەی دەست پێكردنەوەی خەباتی چەكداریان بە خەڵكی بادیناندا و، پێوەندییان لەگەڵ زۆر كەس لە گوند و شارەكان دامەزراند.
باسی جۆشدانەوەی خەبات و شۆڕشی نوێیان دەكرد بەڕابەرایەتی یەكێتیی نیشتمانیی كوردستان، بە تایبەت ئیبراهیم عەزۆ زۆر لە ناوچەكەدا دەسوڕایەوە و باسی هەڵگیرسانەوەی شۆڕشی بۆ دەكردن و بە ناوی (ی.ن.ك) قسەی بۆ خەڵك دەكرد.
مامجەلال: "سەركردایەتی بارزانی، بەبێ هۆ شەڕی براكوژییان هەڵگیرساندەوە"
بەڵام هەر لە سەرەتاوە چەكدارانی قیادەمۆقەتە كەوتنەخۆ بۆ شەهیدكردنی ئەو پێشمەرگانە و بەرگرتن لە تەشەنەسەندنی شۆڕش، زۆر هەوڵیاندا و پیلانیان گێڕا، بەڵام هەر چوار مەفرەزەكە توانیان خۆڕاگرانە درێژە بە بەرنامەی شۆڕشگێرشانەی خۆیان بدەن و خۆشیان لە شەڕی لابەلا بپارێزن، ئامانجی ئەوان تەنیا لێدان بەگژداچوونەوەی رژێمی داگیركەری بەعس بوو.
مام جەلال: "زۆر بەداخەوە هەرچەندە ئێمە هەوڵماندا كە دۆستایەتی لەگەڵ مەسعود و ئیدریس بارزانی دروستبكەین، بەڵام ئەوانە بێ ئەنجام بوو". ئیدریس بارزانی لە كۆبونەوەیەكدا كە كۆمەڵێك كادێری تێیدا بەشداربو، هەڕەشەی كردبو، گوتبوی (ئەگەر شۆڕشمان پێ نەكرێ شۆڕشمان پێ تێكدەدرێ، ئێمە ئاگادری ئەو بزوتنەوەیە نین، كە ئێستا یەكێتی نیشتمانی دەستی پێكردوە).
ئەوەبو لە بادینان تەهدیدەكەی خۆیان هێنایەدی و ئەو مەفرەزە سی و هەشت كەسییەی، گەڕابونەوە بۆ خەبات، لە ناویان بردن، ئەگەر لەناویان نەبردنایە بەڕاستی دەبونە هەوێنێكی باش، بۆ بزوتنەوەیەكی پێشمەرگانەی گەورە لە ناوچەی بادینان.
یەك لە دوای یەك شەڕیان بە یەكێتی دەفرۆشت، جاری یەكەم گروپی ئیبراهیم عەزۆ، عزەت شەنگاریی، عەبدولرەحمان شەنگاریی، قاسم محەمەد عەلی و سندی و برادەرەكانی تریان شەهیدكرد كە نزیكەی ٣٧ كادێری زۆر باشبون. ئەو كاتە ٣٧ كادێر، گەلێك زۆربو، لە سەرەتادا لە هەمو ناوچەی سلێمانی ٣٠ تا ٣٨ كەس چوبونە دەرەوە.
بەناوی میواندارییەوە بانگیان كردن، كەچی خیانەتیان لێكردن
١٥ی تەمموزی ١٩٧٩ ئیبراهیم عەزۆ بۆ بەڕێكردنی پێشمەرگەیەكی نەخۆش و ناردنی پۆستە دەربارەی ئەنجامی كارەكانیان لەگەڵ مەفرەزەكەی چوە گوندی (نێروە) ناوچەی گویی (لە قەزازی ئولودەرە - قلەبان لە باكوری كوردستان).
پێشتر قیادە موەقەتە كەوتبوونە چاودێری و سۆراخی ئەم پێشمەرگانە لە ناوچە سنوورییەكانی ئولودەرە (قلەبان) - چەقورجە و، خێڵە كوردەكانی ئەوێیان لێ هاندا بون كە هەركەسێكیان لەو پێشمەرگانە بەر دەس كەوت بیانگرن، چەك و كەلوپەلەكانیان بۆ ئەوان و، سەریشیان بۆ قیادە موەقەتە، سەرەنجام پیلانەكەی قیادە موەقەتە بەوە سەری گرت كە خەڵكی گوندەكانی سەر سنوور لە رێگەی میوانداریكردن و دۆستایەتییەوە سێ لە مەفرەزەی پێشمەرگەكانی یەكێتییان خستە داوەوە و ماڵ درا بەخەڵكی گوندەكان و سەریش بۆ قیادە موەقەتە بوو.
٣٧ پێشمەرگەی مەفرەزە سەرەتاییەكانی شۆڕشیان تەفروتونا كرد
هەر لە سەرەتاشەوە زۆر هەوڵی شەهیدكردنی ئیبراهیم عەزۆو هاوڕێكانی درا، بەڵام لەو بارودۆخە سەختەدا خۆیان ڕاگرت و درێژەیان بە ئەركی گرانی سەرەتای شۆڕشی نوێ دا. شەهید (ئیبراهیم عەزۆ) لە ١٩٧٦/١٠/١٩ ئەمجارەیان لەپیلانێكی نامەردانە و بەناوی دەعوەتەوە لەلایەن چەكدارەكانی قیادە مووەقەتەوە دەستگیر دەكرێن. خەڵكی گوندی نێروە بەناوی میواندارییەوە لەناو ماڵێكدا دایان ئەنێن. دەوریان ئەگرن و بە فێڵ هەموویان چەك ئەكەن و بەگیراوی تەسلیمی لێپرسراوەكانی قیادە موەقەتەیان ئەكەن.
خیانەتەكە چۆن ئاشكرا بو؟
پیلانەكان بەردەوام بوو تا لە دەرفەتێكدا ئیبراهیم عەزۆ و مەفرەزەكەی كە هەشت پێشمەرگە وبون، لە رۆژی ١٩/١٠/١٩٧٦ دا كەوتنە بۆسەی چەكدارانی قیادە موەقەتەوە و بەبێ هۆكار هەموویان شەهیدكردن.
مەفرەزەكانی عزەت شەنگاری و عومەر ئیبراهیم ئاگاداری ئەو غەدرەنین، كە لە برایم عەزۆ و پێشمەرگەكانی كراوە، یەك دەگرنەوە و دەیانەوێت سۆراخی هاوڕێكانیان بكەن، مخابن ئەوانیش دەكەونە بۆسەوە و هەموویان شەهید دەكرێن.
دواجار ئیبراهیم عەزۆ و هەشت پێشمەرگەی دیكە لە ڕۆژی ١٩٧٦/١٠/١٩ لە ئەشكەوتێكی نزیك گوندی (نێروێ) شەهیدیان دەكەن و دەمی ئەشكەوتەكەش بە تاشە بەرد هەڵدەچنن بۆ شاردنەوەی خیانەت و تاوانەكەیان، دوای چەند ڕۆژێك بە بۆنیان لە لایەن شوانێكی دەڤەرەكەوە ئاشكرا دەبێت و تەرمە پیرۆزەكانیان بە خاك دەسپێردرێت .
زۆر بەداخەوە سەركردایەتی بارزانی جارێكی دیكەش، لە ختوخۆرایی و بە بێ هۆ شەڕی براكوژیی هەڵگیرساندەوە، بە تایبەتی شەهیدكردنی ئیبراهیم عەزۆ و هەڤاڵەكانی لەناو ئەشكەوتی (باڤێ)دا و لە زیندانی قیادەی موەقەتەدا تاوانێكی بێوێنەیە لە مێژووی میللەتی كورد.
دەرئەنجامی شەهیدكردنی فەرماندە ئیبراهیم عەزۆ و هاوڕێكانی:
1- ترسی خستە دڵی خەڵكی بادینان لەوەی بەشداری شۆڕشی نوێی باشووری كوردستان بكەن.
2- ئەو بۆشایی و كەلێنەی بەشەهیدكردنی گروپەكەی بادینان دروستبو، بوە هۆی دابڕانی یەنەكە لەناوچەی بادینان و قەتیس كردنی لەناوچەی سۆران. لەوكاتەوە تائێستاش یەكێتی لەو ناوچەیە لاوازە و نەیتوانیوە وەكو پێویست گەشە بكات.
3- جارێكی تر و دوای ئاشبەتاڵی ١٩٧٥ پەدەكە بوە هەڵگیرسێنەری شەڕی ناوخۆ و دەستپێكردنەوەی قۆناغێكی تری شەڕی كورد و كورد.
ژ.ت
