هەڵبەستڤانی گەورەی كورد"شیركۆ بێكەس"، دوازدە ساڵ پێش، بەزمانی كوردی پاڕاو و لەدژی سزای لەسێدارەدانی ژنە شۆڕشگێڕی كورد"شیرین عەلەم هۆلی"، رایگەیاند؛ ئێستا ژنێك رێبەرمە، تاجی سەرمە. هەڵبەستڤانی هەڵبەستی نوێ  كوردی لەكاتێكدا ئەم دروشمەی وەكو سەروتاری یەك لەكۆپڵە هەڵبەستەكانی خۆی هەڵبژارد كە رژێمی داگیركەری ئێران لەو پەڕی دەرندایەتی هاوشێوەی رژێمەكەی سەدام حۆسین شۆڕشگێڕیەكی ژن وەكو لەیلا قاسمی لەسێدارە دابوو. شێركۆ بیكەش ئیدی لەو راستیە تێگەیشتبوو كە ئەم سەدەیە، سەدەی ژنانە و مۆركی خۆی لەبواری هەڵبەست و وێژەوە وەكو هەڵبەستڤانی شۆڕشگێڕ هەڵوێستی خۆی راگەیاند.

ئەم دروشمە، دروشمێك بوو لەسەرەتای سەدەیەكی نوێ و كۆتایی سەدەیەك لەتاریكیە. دروشمی سەدەی بیست و یەكەم بوو. ئەمە ئاڵای سەد ساڵەی نوێیە لەتێكۆشان... تێكۆشانێك كە ژن رێبەرتی بۆ دەكات و كۆمەڵگە لەدوای ژنانەوە بۆ ئازادی خۆیان خروشاونەتە سەرشەقام و كۆڵانەكان. ئەمە تەنیا دروشمێك نییە و بەس، بەڵكو ئەمە جاڕدانی فەلسەفەیەك و رامان و هزرێك بوو بەگوێ جیهانی كەڕ و لاڵ و كوێری سیستەمی پیاوسالار و سیستەمی مۆدێرنیتەی سەرمایەداری و هەموو جۆرەكانی دەوڵەت ـ نەتەوەدا. دوازە ساڵ لەمەوبەر هەڵبەستڤانی  گەورەی گەلەكەمان"شێركۆ بێكەس"، بەخامە رەنگینەكەی، ووتی ئێدی بەسە، بەسە بۆ كۆمەڵگەی پیاوسالاری و دەسەڵاتداری ملهۆر كە سەرچاوەی هەموو توندوتیژیەكانە، بەسە بۆ ژن كۆشتن و توندوتیژی سەر ژنان. شێركۆ ئەوەش نەشاردەوە  كە دەبێت لەمەوبەدوا دەبێت پیاوان بەراشكاوی دان بەچاوچنۆكیەكانی خۆیاندا بنێن و هاوشانی ژنان بۆ ئازادی خۆیان و چارەسەری پرسە كۆمەڵایەتیەكان و رزگاری مرۆڤایەتی تێبكۆشن.

ئەو ژنانەی دەیانەوێت لەم تێكۆشانەدا جێگا بگرن، دەبێت پێش هەر شت بەهەزاران فەرسەخ"كیلۆمەتر"، لەپیاوانەوە خۆیان بە دوور بگرن و پشت بەئێرادەی گەوهەریانەی خۆیان ببەستن و رێكخستن بوونی تایبەتی خۆیان بۆنیاد بنێن. پرسی هەموو ژنان و ژینگە و كۆمەڵگە و مرۆڤایەتی بەپرسی خۆیان بزانن و بەگوێرەی رێنمایەكی وەها لە تێكۆشانی ئازادی دا رۆڵی خۆیان بگێڕن. نابێت بیر لەوە بكەنەوە یا خود چاوەڕوانن بن كە پیاوان بێن و پرسەكانیان بۆ چارەسەر بكەن. چاوەڕوانیەكی وەها دوورە لەراستینەی تێكۆشانی ئازادیەوە. پیاوان بەسروشتی خۆیان ئێرەیی دەبەن بە ژنان. هەرس كردنی ئەوەی كە ژنان بەدەست و توانا و هێزی خۆیان پرسەكانیان چارەسەر بكەن، بۆ پیاوان ئەوەندە ئاسان نییە. پیاوێك ناتوانێت بەئاسانی ئەوە هەرس بكات كە ئەو داوای پارە لەژنێك بكات، یا خود ژنێك سەرچاوە ماددی و داراییەكانی پیاوێكی بەدەست بێت. پیاوان لەژنی پێشكەوتوو و خاوەن ئیرادە دەترسن و دەتوانن بەسەدان تاوان و بۆختان و درۆ و دەلەسەی بۆ هەڵواسن. ژنی زانا و خاوەن ئیرادە بەئاسانی كۆڵ بۆ داخوازیەكانی پیاوان و حەز و ئاوەزە غەریزی و جەنسیەكان نادات. بۆیە پیاوان بەو هێزە كۆمەڵایەتییەی بەهەزاران ساڵە قۆرخیان كردوە، بەهەزاران تەقڵە لێدەدەن بۆ ئەوەی دەستدرێژی بكەنە سەر نرخ و بەها كۆمەڵایەتیەكانی ژنێك.

پیاوان بە زەوتكردنی گۆڕەپانی ئابوری كۆمەڵگە، ژنانیان ناچار بە خۆیان كردوە. ژنانیان لەراستیدا بەخۆیان گرێداوە. بازار لەدەستی پیاوان دایە، كار و پیشە لەلایەن پیاوانەوە بڕیاری لەسەر دەدرێت. بانك و سەڕافی و خزینەداری بەدەست پیاوەوەیە و تەنانەت كلیدەكەشی بەدەستی ژنانەوە نادەن، ئەمە بووەتە كەلتورێك، بووەتە داب و نەریتێك. لەدەوڵەت و سیستەمی سیاسییەكانەوە بگرە، تا پیاوی نێو ماڵ كە بەدەوڵەتی بچووك هەژمار دەكرێت شۆڕ دەبێتەوە.

توندوتیژی پەروەردەیی رەهەندێكی تری توندوتیژییە؛ لەسیستەمی پەروەردەشدا، ژنان رووبەرووی غەدرێكی گەورە دەبنەوە. وەكو پێویست ئەو گرنگیەی بەمنداڵانی كوڕ لەنێو خێزان دا دەدەرێت بەمنداڵە كچەكە نادرێت. مامۆستای تایبەت، خوێندنگەی تایبەت و ئیمكاناتی پێویست لەلایەن خێزانەكانەوە بۆ كوڕەكە خەرج دەكرێت، نیوی ئەوە بۆ منداڵە كچەكە خەرج ناكرێت. لەسیستەمی پەروەردەدا هەم لەئاستی خێزانەكان و هەم لەسەر ئاستی دامەزراوەكانی حكومەت و سیستەمە سیاسیەكەدا ژنان بە پلە دوو هەژماریان بۆ دەكرێت. لەراستیدا لەم گۆڕەپانەشدا، ژنان دوو جار رووبەرووی توندوتیژی دەبنەوە.

پیاو بەكاری ئابوری، ژن وەكو كویلەیەك لەنێو كاری ماڵدا زیندانی كردوە. ژنان كاریان تێركردنی لایەنی غەریزی پیاوان و وچەخستنەوە و گەورەكردنی هێزی كارە بۆ بازاری سەرمایەداری. لەرووی داراییەوە ژن بەبێ دەستوری هاوژینەكەی ناتوانێت دەست بۆ خەرج كردنی فلسێك پارە بەرێت و بەبێ دەستوری پیاوی ماڵەوە خەرجی بكات. ژنان چەندی لەتەنگانەشدا بژین، لەترسی دەسەڵاتی پیاوی ماڵ یا خود برا گەورە لەماڵدا ناتوانێت بڕیار لەسەر خەرجكردن یا كڕینی پێویستیەك بدات.  كارێكی وەها بۆ ژن، بڤەیە و وەكو تەڵەی نەچیرڤانێكە كە رەنگە پێدا بتەقێتەوە و ژنەكە بەچارەنووسی ئەو نەچیرە گرفتار بكات كە پیاوی راوچی لەخەیاڵی خۆیدا بیری لێدەكاتەوە كە چۆن نەچیری بكات.

پیاو تەنیا بەرپرسی گۆڕەپانی دارایی و ماددی نییە. ئەساسەن پیاو بەرپرسی چۆنیەتی بیركردنەوەی ژنە. ئەگەر ژنێك بیەوێت جیاواز لەهاوژینەكەی، براكەی یا باوكی لەنێوخێزاندا بیر بكاتەوە، ئەوا بێ ئەمسەر و ئەوسەر، دەبێت ئامادەی سزایەك لەئاستی مردن دا بێت. ئەو پیاوە باوكە یا برا گەورە یا هاوژین ئەوانن كە بڕیار لەسەر چۆنیەتی بیركردنەوە و هزراندنی ژنان دەدەن.

توندوتیژی رەگەزی، تەنیا بریتی نییە لەلێدانی جەستەیی. رەهەندەكانی توندوتیژی سەر ژنان زۆرن و وەستانەوە لەبەرامبەر بەو ناهاوسەنگیەی ژنان كارێكی جددی و جەسارەتێكی مەزنی دەوێت. توندوتیژی جەستەیی، توندوتیژی دەروونی، توندوتیژی جنسیەتی، توندوتیژی پەروەردەیی، توندوتیژی ئابوری، توندوتیژی مەدیا"راگەیاندن"، توندوتیژی وێژەیی، توندوتیژی تەكنەلۆجیایی، توندوتیژی سیاسی، توندوتیژی ئاینی، توندوتیژی كۆمەڵایەتی. ئەمانە تەنیا چەند رەهەندێكن لەتوندوتیژیەكان سەر ژنان و لەهەموویان بەئێش تر و بەئازارترە، توندوتیژی ئایدئۆلۆژییە. پرسی ژنان، پرسێكی كۆمەڵایەتیە. واتا دەبێت كۆمەڵگە بەگشتی ئەم پرسە بەپرسی خۆی ببینێت و بۆ چارەسەری هەوڵەكان یەكبخرێت.

تەنیا خاڵێك كە دەبێت ژنان پێ باوەڕ بن، باوەڕبوونە بە هێزی ژن و ئێرادەی ژن و بەرێكخستن بوونی ژنانە. چاوەڕوانی كردن لەدەوڵەت، حكومەت و سیستەمی سیاسی پیاوانە، یا خود ئەو سیستەمە پەروەردەییە كە تەنیا لۆژیكی رەگەزگەرایی قووڵتر و ئاڵۆزتر دەكات یا پشت بەستن بەعەقڵی رەگەزگەرایی پرسەكە ئاڵۆزتر دەكەن. رێكخستنی ریزەكانی ژنان بەبێ جیاوازی و دانانی بەرنامەیەكی پەروەردەیی  كە تێكۆشانی"رەگەزگەرایی و چین گەرایی و نەتەوەیی" بەبنەما بگرێت بۆ ژنانی كورد پێویستیەكی هاوچەرخە و ئەوەش بێگۆمانین كە سەدەی بیست و یەكەم، سەدەی ژنان و ژیانی ئازادە.