دەلال خەلیل هاوسەرۆکی کۆنگرەی ئیسلامی دیموکراتیک سەبارەت بە کۆنگرەی ئیسلامی دیموکراتیک کە لە باکور و ڕۆژهەڵاتی سوریا بەڕێوەدەچێت، قسەی بۆ ئاژانسی فورات کرد.

دەلال خەلیل سەرنجی دایەسەر هەلومەرج و دۆخی ئەو سەردەمەی کە تیشكێ شۆڕشی ڕۆژئاوا بڵاوبووەوە و وتی:"بە سەر هەڵدانی شۆڕشی ڕۆژئاوادا ڕووداوی زۆر ڕوویدا، لە زۆربەی هەرێمەکاندا هەوڵدرا بەها و باوەڕی خەڵکی بشێوێندرێت، بەتایبەت لەڕێگەی مەکتەب، دین، بیروباوەڕ و کەسایەتییە ناسراوەکانەوە هەوڵدەدرا شۆڕشەکە بگۆڕن بە شۆڕشێکی ئیسلامی سیاسی، لە پرۆسەیەکی وادا داعش لە هەرێمەکەدا سەریهەڵدا، بوونی داعش هەڕەشەیەکی گەورە بوو بۆ سەر گەلی ڕۆژئاوا، هەمووان ئاگادارن داعش لە هەرێمەکەدا لە قوتابخانەکان خۆیان ڕێکدەخست، بەکارهێنانی قوتابخانەکانی هەرێمەکە بە مانای تەشەنەکردنی ئیسلامی ڕادیکاڵ و سیاسی بوو، بۆ تێکشکاندنی ئەوەش، گەلانی هەرێمەکە ڕوویان کردە بیرۆکەی ئیسلامی دیموکراتیکی ڕێبەر عەبدوڵا ئۆجالان. دین کە ڕێکخستنێکی کۆمەڵایەتی، مێژوویی و کولتوورییە و تا ئەمڕۆ پێچەوانە بووەتەوە بە بڵاوبوونەوەی داعش لە هەرێمەکەدا دەستمان کرد بە لێکۆڵینەوە لە ئیسلامی دیموکراتیک."

لە یەکێتی ئایینەکانەوە بۆ کۆنگرەی ئیسلامی دیموکراتیک

دەلال خەلیل ڕایگەیاند، بۆ یەکەمجار لە ساڵی ٢٠١٤وەک یەکێتی ئایینەکان خۆیان دامەرزاندووە و ڕایگەیاند:"ئێمە یەکەمجار لە ڕۆژئاوای کوردستان دەستمان بە ڕێکخستن کرد، لە ساڵی ٢٠٢١بە کۆنگرەی ٢، وەک کۆنگرەی ئیسلامی دیموکراتیک بەردەوامیمان بە چالاکییەکاندا، پێویست بوو ئایینی ئیسلام بە بەرفراوانی و وردی هەڵسەنگاندنی بۆ بکرێت، لەسەدا ٩٠ی خەڵکی ڕۆژئاوا موسڵمانن، بوون بە موسڵمانێکی زانا و ڕاستەقینە بە واتای بەڕێوەبردنی ڕاستەقینەی کۆمەڵگایە، گرنگترین شت بۆ ئێمە دامەزراندنی ئەنجوومەنی ژنانە لە چوارچێوەی کۆنگرەی ئیسلای دیموکراتیکدا، ئێمە ئەم ئەنجومەنەمان بنیاتنا لە ئەنجامی تێکۆشآ دەلال خەلیل سەرنجی بۆ کەشوهەوای ئەو سەردەمەی ڕاکێشا کە پریشکی شۆڕشی ڕۆژاڤا بڵاوبووەوە و وتی، "لەگەڵ شۆڕشی ڕۆژاڤادا ڕووداوی زۆر ڕوویدا، لە زۆر ناوچەدا داواکرابوو کە دەست لە بەها و باوەڕی خەڵکی ناوچەکە بدرێت". .بەتایبەت لەڕێگەی مەدرەسە و ئایین و بیروباوەڕ و کەسایەتییە ناسراوەکانەوە دەیانویست شۆڕشەکە بگۆڕن و بیکەن بە شۆڕشێکی ئیسلامی سیاسی، لە پرۆسەیەکی وادا داعش لە ناوچەکەدا سەرهەڵدا، بوونی داعش هەڕەشەیەکی گەورە بوو بۆ سەر خەڵکی... ڕۆژاڤا، هەمووان ئاگاداری ئەوە بوون، داعش لە ناوچەکە دەستی پێکرد، لە مەدرەسەدا خۆیان ڕێکخست، بەدەستهێنانی مەدرەسە لە ناوچەکەدا بە مانای تەشەنەکردنی ئیسلامی ڕادیکاڵ و سیاسی دەهات لە ناوچەکەدا، بۆ ئەوەی ئەمە تێکبشکێنن، خەڵکی ناوچەکە ڕوویان کردە بیرۆکەی ئیسلامی دیموکراسی ڕێبەر عەبدوڵڵا ئۆجالان. ڕێکخراوێکی کۆمەڵایەتی و مێژوویی و کولتووری تا ئەمڕۆ پێچەوانە بووەتەوە و لەگەڵ بڵاوبوونەوەی داعش لە ناوچەکەدا دەستمان کرد بە لێکۆڵینەوە لە ئیسلامی دیموکراتیک."

لە یەکێتی ئایینەکانەوە بۆ کۆنگرەی ئیسلامی دیموکراسی

دلال خەلیل ڕایدەگەیەنێت، بۆ یەکەمجار لە ساڵی ٢٠١٤وەک یەکێتی ئایینەکان خۆیان ڕێکخستووە و ڕایگەیاند، "ئێمە یەکەمجار لە ڕۆژئاوای کوردستان خۆمان ڕێکخست، لە ساڵی ٢٠٢١لەگەڵ کۆنگرەی ٢، وەک کۆنگرەی ئیسلامی دیموکرات بەردەوام بووین لە کارەکانمان، پێویستە ئایینی ئیسلام لە ڕۆژئاوای کوردستاندا ڕێکبخات". بە وردی هەڵسەنگێندراون، لەسەدا ٩٠ی خەڵکی ڕۆژاڤا موسڵمانن، گەیشتن بە موسڵمانی زانا و ڕاستەقینە بە واتای بەڕێوەبردنی دروستی کۆمەڵگایە، گرنگترین شت بۆ ئێمە دامەزراندنی ئەنجوومەنی ژنانە لە چوارچێوەی کۆنگرەی دیموکراسی ئیسلامیدا، ئێمە لە ئەنجامی تێکۆشانێکی گەورەدا ئەم ئەنجومەنەمان بنیاتنا. چونکە کاتێک گەل گرنگی بە هەڵسوکەوتی ئایین و بیروباوەڕ دەدەن، لە ڕووی مێژووییەوە ژنان لەم کارەدا بەجێهێڵراون." گەورەدا. چونکە کاتێک گەل گرنگی بە بەڕێوەچوونی ئایین و بیروباوەڕەکان دەدەن، لە ڕووی مێژووییەوە ژنان لەم بوارەو دوور خراونەتەوە."

ڕێککەوتنی مەدینە دەبێتە بنەما

دەلال خەلیل ئاماژەی بەوەشکرد، ئەوان لە باکور و ڕۆژهەڵاتی سوریا سەبارەیت بەکۆمیتەی فەتواوە و وتی:"ئایین بووە کەرەستەیەک بۆ بەرژەوەندی سیاسی، لەلایەن هەموو کەسێکەوە بەپێی بۆچوونی سیاسی خۆی لێکدراوەتەوە، گەل بۆچوونی لە سەر ئایین گۆڕاوە، فەتوای ئێمەش لە چوارچێوەی بیرۆکەکانی کۆنگرەی دیموکراتیکی ئیسلام، قورئان و سوننەتی پێغەمبەرمان بە بنەما وەردەگرێت، ئێمە فەتوای نوێ دروست ناکەین، ئێمە سەیری مێژوو دەکەین و ژیانی پێغەمبەر دەکەینە بنەما .فەتوای زۆر بەسەر کۆمەڵگادا بڵاوکراوەتەوە، کۆمەڵگا دەزانێت فەتواکان بەپێی بەرژەوەندییەکان وەک ئامرازێک بووە.

کاتێک بەدواداچوون دەکەین دەبینین لەژێر ناوی دیندا مرۆڤەکان وەک کۆیلە مامەڵەیان لەگەڵ کراوە، لەژێر ناوی بەهەشتدا، دین دەشێوێنرێت و بۆ ڕەشکردنەوەی هەستی مرۆڤەکاندا کۆمەڵگا بە ڕێگەی فەتواوە مێشکی شۆردراوەتەوە. پێوانێکی تری ئەساسی کۆنگرەی ئیسلامی دیموکراتیک بریتییە لە ڕێکخستنەوەی خۆی بەپێی ڕێککەوتنی مەدینە. ئامانجی سەرەکیمان دووبارە جێبەجێکردنی ڕێککەوتننامەی مەدینەیە کە ٤٧ خاڵی تێدایە. چونکە لە ڕێککەوتنی مەدینەدا یەکڕیزی و یەکێتی کۆمەڵگا، برایەتی گەلان و یەکگرتنی ئایین و بیروباوەڕەکان دەست پێدەکات، بەڵام فەتواکانی ئەم سەردەمە دژی کۆمەڵگا ڕێکخسیتنی بۆ دەکرێت. وردە وردە بە پێی فەتواکان دینێکی نوێیان دروست کردووە، تێکۆشانی ئێمە لە دژی ئایینێکە پێچەوانە کراوەتەو، جێبەجێکردنی کۆنگرەی ئیسلامی دیمۆکراتیکە.

بنیاتنانی کۆمەڵگایەکی نوێ بە پەروەردەیەکی ئایینی ڕاستەقینە

دەلال خەلیل ئاماژەی بەوەدا، کۆمیتەی پەروەردە لە پەیوەندیدایە لەگەڵ هەردوو قوتابخانە و زانکۆکان و ڕایگەیاند:"پەروەردەی ئیسلامی دیموکراتیک لە وانەکانی پەروەردەدا دەدرێتەوە، لە پۆلی یەکەمەوە تا پۆلی نۆی بنەڕەتی، وانەی ئایینی لە قوتابخانەکاندا دەوترێتەوە. بەتایبەتی ڕەوتی مێژوویی ئیسلام، ئایین و بیروباوڕەکان لێکۆڵینەوە دەکرێت.

لە خوێندنگەی کۆلێژی ڕۆژئاوادا زانیاری ئایینیمان هەیە. هەروەها پۆلی فەلسەفە و شەریعەت دەدرێتەوە. بەردەوام لەگەڵ پیاوانی ئایینی و مامۆستایانی مەدرەسەکان لە دیالۆگداین چونکە ئەوانەی موخاتەبەی خەڵک دەکەن مەلا و خەتیبن. مەلا و خەتیبی تێگەیشتوو بە واتای دروستکردنی کۆمەڵگایەکی تێگەیشتووە. ئەو وتارانەی دەدرێن ئەوانە نین کە ئاماژە بە نەریتەکان بکەن. باڵکوو ئەو وتارانەن کە یەکسانی جێندەری لەناو دەبەن، سەرنج بۆ شوێنی ژن لە کۆمەڵگادا ڕادەکێشن، ڕاستی بنەماڵە ڕوون دەکەنەوە، کێشە کۆمەڵایەتییەکان هەڵدەسەنگێنن، یان چارەسەر بۆ نەخۆشییە کۆمەڵایەتییەکان دەبیننەوە."

 ئایینێک دژی دەسەڵاتداری، شەڕ و زوڵمە

دەلال خەلیل لە درێژەی قسەکانیدا باسی لەوەکرد، ئەکادیمیای چوار ساڵەیان کۆتایی هاتووە، ئێستا بە ئۆنلاین وانە دەڵێنەوە، قوتابخانەیان لە منبج، ڕەقە، سرینێ هەیە و لە قامیشلۆ قوتابخانە دروست دەکەن.

دەلال خەلیل لە کۆتایی قسەکانیدا وتی، لە ئایینەکاندا ژنان زۆرترین سەختی دەکێشن ئەوەی کە ئێمە زۆرتین سەختی لەگەڵیدا دەکێشین  ئەوەیە کە ژنان بێ ئەوەی پرسیان پێ بکرێت وەک ئەوەی چارەنووسیان وا بێت دەبێ قەبووڵی بکەن، بە کۆنگرەی ئیسلامی دیموکراتیک دەمانەوێت". بۆ ئەوەی کۆتایی بەم تێگەیشتنە بهێنین،  لە چوار چێوەی ئایینێکی ڕاستەقینەدا دەبێت سەرەتا ژنان بە ڕێکخستن بکرێن، دەبێت ئایینێک لە دژی دەسەڵات، دەوڵەت، هەژموون، زوڵم و شەڕ دامەزرێنن، ئەم ئاینە ئایینی خودی پێغەمبەرە."