جە باسوو جۆغرافیای تاریخیەنە، هەمیشە دوێ پەرسێ مشۆ جە یۆی جیا کریاوە، یۆ: نامێو یاگێوی کەی ڕەواجش پێدا کەردەن؟  دوێ: ئا یاگەنامە کەی سەرچەمە تاریخیەکانە نامێ بریان؟ پۆکی ناماو یاگەنامێوێ جە سەرچەمە تاریخیەکانە، حەرگیز پا مانا نیا کە ئی نامێ وەڵتەر دلێ خەڵکیەنە ڕەواجش نەبیەن یا تەنانەت سەرچەمێو کە ئێمە نمەژناسمێش و نەدیەنما، وەڵتەر نامێش نەبەردەن.

جەبارەو یاگەنامەو هۆرامانیۆ، پاسه مەشهوور بێ کە نامێو هۆرامانی یەکەم جار دەورەو سەفەوی، بە شیێوێوی دیاریکریا، ساڵەو ۱۰۴۶ مانکی/ ۱۶۳۶ زایینی ، وەختوو بەستەو پەیماننامەو زەهاوی بەینوو سەفەویەکا و عوسمانیەکانە، دلێ سەرچەمێوی نویسیایەنە ئامەینە. نەژنیەبێم  کەسێو ئیشارەش بە ئاماو نامێ هۆرامانی جە سەرچەمێوی کۆنتەرەنە کەردەبۆ. بەڵام چی ڕوانە بە هۆرکۆت چەمم بە نامێو هۆرامانی سەرچەمێوەنە کۆت کە بە بنامەگێرتەو ئی سەرچەمەیە متاومێ زەمانوو بەردەو نامێ هۆرامانی جە سەرچەمە مەکتووبەکانە چند سەدێ پەی وەڵتەری گێڵنمێوە.

شەرەفەدین عەلی یەزدی  (وەفات ۸۵۸ مانگی ) ، تاریخنویسوو دەرباروو تەیموور لەنگی، جە ڕووداوەکاو ساڵەو ۷۹۵ مانگی/ ۱۳۹۳ زایینی  نامێ هۆرامانیش بە "اورمان" بەردێنە. جۆگراغرافیاو ڕووداوەکا یاگێ هیچ دوو دڵی نمازۆوە کە مەنزوور جە " اورمان"ی حەر هۆرامانا. چوون ڕووداوەکێ جە وەختوو ئاماو لەشکەروو تەیموورلەنگی جە هەمەدانۆ پەی شارەزووری، جە نزیکوو شارەزووریەنە، قۆمیا. 

چا سەردەمەنە، هەر پێسەو دەورەو سەلجووقی هۆزە تورکمان و مەغولەکێ گرد یاگێ جەهانوو ئیسلامیەنە وەڵا بیێبێنێوە. فرەو ئی تورکمانا لەشکەروو تەیمور لەنگیەنە بێنێ و بڕێچشا یاخی و سەرکەشێ بێنێ و بە تاڵان و چەتەیی و ڕاگێرتەیۆ خەریکێ بێنێ. ئی هۆزە تورکمەنێ هەر جە سەردەموو سەلجوقیەکاوە ، کوردستانیچەنە پژگەیەبێنێ و هەم چەنی هۆزە کوردەکا و هەم چەنی خەڵکی نیشتەیاگەو کوردستانی جەنگ و دەرگیری فرەشا بێ کە سەرچەمەکانە ئیشارەش پنە کریان. 

بە واتەو شەرەفەدین عەلی یەزدی جە ساڵەو ۷۹۵ مانگی/ ۱۳۹۲ زایینی، جەماعەتێو چی تورکمانە یاخیا جە وەرانوەروو سوپاکێ تەیمووری کە دەورووبەروو شارەزووریەنە بارگەش وستەبێ، ڕەمەی و ڕوەشا نیا " کەشوو هۆرامانی". تەیموور سوپایێوەش کیاستە و تورکمەنەکێش تەمێ کەردێ.

! ئینە گردوو ڕیوایەتەکەیا

 شەرەفەدین عەلی یەزدی ئیتر نمەواچۆ کە چی جەنگانە چێش ئاما سەروو خەڵکوو هۆرامانی؟، تورکمانەکێ چنی ڕەز و باخاتوو خەڵکوو هۆرامانی چێششا کەرد؟ لەشکەرەکەو تەیمووری چێشش چنی خەڵکوو هۆرامانی کەرد؟ سانەکێ هۆرامانی کە بە واتەو " تاریخ سلاطین هورامانی" چی سەردەمەیچەنە حاکمێ هۆرامانی بێنێ، بەینوو یاخیەکا و لەشکەروو تەیمووریەنە چەنی ڕەفتاشا کەرد و لانوو کامیشا گێرت؟ و.....

بەڵام بە پاو ئی بەڵگەیە متامێ واچمە نامێ هۆرامانی لانیکەم جە ۷۰۰ ساڵێ چێوەڵتەرۆ دلێ سەرچەمە تاریخیەکانا ئامەینە و بە دڵنیاییۆ ئی نامێ دلێ خەڵکیەنە حەتمەن فرە فرە چی تاریخیەیە کۆنتەرۆ ڕەواجش بیەن.

س.ز