خیانەتەکۍ پەدەکەی جە ساڵەو ١٩٧٠-١٩٧٥
خانەواڎەو بارزانی تەنیا بە جاسوسی پۍ ئەرەگیرا، دڵشا ئاویش نەوارڎەنۊ، بەڵکم ۋېچشا پېسە ئەرەگیرا و دوژمنا دلۍ کورڎانە هەڵسوکۊتشا کەرڎەن، حەر جە تیرۊرو شۊڕشگېڵنا پارچەکا تەری تا دای دەسۊیشا بە ئەرەگیرا کورڎسانی".
هۊرسەنگنایۍ پۍ ناپاکییەکا پەدەکەی بەپاو نۋیستەکا د. قاسملۆی
به‌یاننامه‌و یانزه‌و ئازاری ۋه‌رهه‌موو خه‌باتوو گه‌لی بۍ، یان خانەواڎەو بارزانی؟
دماو ۋەشکەرڎەو ده‌وڵه‌ت نه‌ته‌وه‌ی عېراقی جە لایه‌نوو ئیمپریالیزمیوە، پۍ پارېزناو مەسڵەحەتە سیاسی و ئابوورییه‌كا ۋېشا، پانیشتوو كوردسانیچشا لكنا ده‌وڵه‌توو عېراقیۊ، ئینە به‌بێ ۋەرچەمگېرتەی جیاوازیی زۋانی و كەلتووری و نه‌ته‌وەی. جە چوارچێوه و ده‌وڵه‌ت نه‌ته‌وه‌یچەنە فره‌ڕه‌نگی بیەیش نییا و یه‌ك نه‌ته‌وه و یه‌ك كلتوور و زۋانی ڕسمی هەن. جە سه‌ره‌تاو وەشبیەو ئا ده‌وڵه‌تەیچۊ، گلېرگەو پانیشتی نەلا چېروو باروو سیاسه‌توو ئا ده‌وڵەتەیۊ، پۍ ئینەیچ چنڎین شۆڕش و سەرهۊردېش کەرڎېنۍ. جە ساڵەو ١٩٦٠ بە دمایچۊ پارتی دیموكراتی كوردسان و خانەواڎەو بارزانی، دەسشا گېرت سەرو یاخی بیەی گلېرگەو پانیشتوو كوردسان-یرە، ئاڎیچ بۊنەو مەسڵەحەتوو خانەواڎەیی ۋېشاوە، حەر حۊڵېوەیچ پۍ چارەسەری قۊرتەو گه‌لوو كورڎی بیەبۊ، ئی خانەواڎە دژش جمېنېوە.
به‌یاننامه‌و یانزه‌و ئازاری:
دماو ئانەی حكومه‌توو عێراقی جە به‌یاننامه‌و یانزه‌و ئازاروو ١٩٧٠ی، دڎانش به به‌شێوە جە مافه كلتووری و نه‌ته‌وه‌ییه‌كا گه‌لوو كورڎیرە. خه‌ڵكوو پانیشتی و پارچه‌كا تەروو كوردسانی فرە دڵوەشۍ بېنۍ و پەیلوایشا پاسەبۍ، ئیتر چا مه‌ینه‌تی و ناڕه‌حه‌تییا جارانی ڕزگارشا بۊ. چی بارۊ د. قاسملۆ باس جە ۋەڵابیەیۊ به‌یاننامه‌و یانزه‌و ئازاری کەرۊ و ماچۊ: (ۋەڵابیەیۊ به‌یاننامه‌و یانزه‌و ئازاری، پېسە مژدەی و نه‌جاتیی و نەشیدەو سەرکۊتەی پاسەبۍ، جە سەرانسەرو كوردسانینە جه‌ژنەش پۍ گېڵیا، جە گرڎلایۍ وەشحاڵتەر حزبو دیموكراتوو كوردسانی بۍ، چونكی به‌شێوە فرە جە كادر و ۋه‌رپەرسا حزبو دیموكراتی، ماۋېوە فرە بۍ چالاكیشا ۋنە قه‌ڎه‌غه کریابۍ، به بەهانۍ پارېزناو قازانجو جمیەرو پانیشتوو كوردسانیۊ. دڵما وەش بۍ كه ئیتر قۊرتەو كوردی جە پانیشت چاره‌سه‌ر کریۊ و جمیەری كورڎی موحتاج و ئێرانی مەبۊ. ماۋېوە دماو بەرشیەی به‌یاننامه‌و ئازاری، بڕۍ جە ڕاوەبەرا حزبی ئێمه، لۋۍ پۍ لاو بارزانی و داواشا ۋنەکەرڎ ده‌ستوور بڎۊ، مه‌سئولەکۍ پارتی و پێشمه‌رگه‌ی وەڵۍ به کۊشیای و ئاماولۋای كادره‌كا حزبو دیموكراتوو كوردسانی نه‌گېرا و یاردیشا بڎا جە ۋەرکەوتوو كوردسانی ڕێكوزیاکا حزبی په‌ره پنە بڎا. ته‌نانه‌ت داواو ئانەیچشا ۋنەکەرڎ جە بوارو چاپه‌مه‌نینە هامكاریما کەرۊ. به‌ڵام به پێچه‌وانه‌و چەمەڕایی مه‌سئولا حزبی ئێمۊ، بارزانی جە جوابەنە ۋاتەبېش: به حیچ جۆرێ مەبۊ ئاماو لوای پۍ ئێرانی کەرا و جە پانیشتوو كوردسانیچ خاس نیا فرە دیارۍ با و بنكه‌و پێشمه‌رگاشا بۊ، به تایبه‌ت جە سه‌ر سنوورەنە، هەرپاسە بەرکەرڎەو ڕۆنامه و چاپه‌مه‌نی هەرمانۍ عالە نیەنە، چونكی ۋەڵا بۊوە، پێشنیارو ئانەیش کەرڎەبۍ كه ئیسە عېراقەنە حوكمی زاتی هه‌ن و وه‌زیری كوردما هەن، عالتەرا چنی ده‌وڵه‌توو عێراقی په‌یوه‌نڎی گېرا و شاره‌كا چېر ده‌سه‌ڵاتوو ده‌وڵه‌تینە مەناوە).
په‌یوه‌نڎییە ده‌زگای و هەواڵگرییەکۍ ساواكی و پارېزنای:
دماو ئانەی بارزانی ئانەش سه‌پنا سه‌روو كادر و ۋه‌رپەرسا حزبو دیموكراتیرە، ناچارۍ بیۍ ناوه‌نڎو کۊشیای فاڕاوە پۍ شاره‌كا چېرو ده‌سه‌ڵاتوو حكومه‌توو عێراقی، حەرپاسە چه‌كڎارەکۍ بارزانی سەر سنوورەنە ڕا به ئاماو لوای كادرا حزبو دیموكراتی نەڎېنۍ بلاوە پۍ ۋەرکەوتی. ئی سیاسه‌ته قیزه‌ونه‌و خانەواڎەو بارزانیی چا وەختۊ تا ئیسە ۋه‌رده‌واما، جە حەریاگېنە ده‌سه‌ڵاتشا بۊ، ئا یاگۍ وزیان خزمه‌توو ئەرەگیراوە، به‌ڵام ڕاشا به شۆڕشگێڵنا و ئازاڎیوازا پارچه‌كا تەری نەڎان خه‌باتش چنە کەرا.
د. قاسملۆ چی بارۊ ماچۊ: (دماو ئانەی سه‌رو پێشنیاری شه‌خسی بارزانی خه‌باتما فاڕاوە پۍ شاره‌كا عێراقی، به فیتوو شای ده‌زگاو سه‌ر به بارزانی کۊتۍ پڕوپاگه‌نڎه‌ی ژه‌عراوی دژوو ئێمه و په‌یوه‌نڎی ئێمه و حكومه‌توو عێراقیشا به ۋۍ ورەتەی بەنامۍ کەرڎ. یۊتەر جە شاكاره‌كا سه‌ركردایه‌تی بارزانی ئانە بۍ، كه ده‌زگاو پارېزناو پارتی به هامكاری ڕاسته‌وخۆ و ده‌زگاو ساواكی شای، چن نۆكه‌ر و جاشېوە ۋېشا دلۍ کورڎا ۋەرکەوتینە، كه جە پانیشتوو كوردسانی بېنۍ، قوت کەرڎېوە، نامېچشا نیېبېنۍ ڕاوەبەرایەتی وەختی حزبو دیموكراتی، به به‌ڵگه ئینالامۊ ده‌زگاو ساواكی جە ڕاو ده‌زگاو پارېزنایۊ كه‌ره‌سەو چاپه‌مه‌نی و چه‌ك و پوولۍ کیانېنۍ پۍ ئا تاقمەیە. تەمامو نویستەکایچشا ته‌نیا دژوو ئێمه بېنۍ، ته‌نیا یه‌كجاریچ دژوو شای حیچ چېۋېشا نه‌نۋیست، چانەیچ سه‌یرتەر ئانەبۍ، نویستەکېشا دیار بۍ كه كورڎەکۍ عێراقی نۋیستېنېشا و دېنېشا پا تاقمه جاشەیە. جە حه‌قی بەرنەشمۍ سازكەرڎەی حزبی كارتۆنی و تاقمی دژ بە حزبی جە لایەنوو سه‌رۆكایه‌تی بارزانییوه، ته‌نیا دژوو ئێمه نه‌بیەن به‌ڵكم ۋەران ۋەر به كورڎا سەرنیشتوو ۋەرنیشتیچش کەرڎەن، پۍ ئانەی نازۊ حیچ حزبێوە به‌قوەتو و یه‌كپارچه بیەیش بۊ، جە حیچ پارچېوە كورڎسان)ینە.
تیرۊكەرڎەی كادرا و خه‌ڵكوو شۊرشگێڵنوو وەرکەوتی:
بنەیانەو بارزانی تەنیا بە سیخوڕی پەی ئەرەگیرا، دڵشا ئاویش نەوارڎێنۊ، بەڵکوم وێچشا پێسە ئەرەگیرا و دوژمنا دلۍ کوردانە ڕەفتارشا کەرڎەن، حەر جە تیرۊروو شۊڕشگێڵناو پارچەکای تەریوە تا تەسلیمکەرڎەیشا بە ئەرەگیراو کورڎسانی.
د. قاسملۊ باسوو دۊخوو كورداو وەرکەوتی و كادراو وێشا دماو به‌یاننامه‌و یانزه‌و ئازاریوە کەرۊ و ماچۊ: (ئه‌زییه‌ت و ئازاردای كادراما جە مەنتێقەكاو چێروو ده‌سه‌ڵاتوو بارزانیینە، بییەبۍ بە به‌شێوە جە سیاسه‌توو ڕۊیشا، كادروو حزبوو ئێمه ئێوە ئێران و مەنێوە به‌نهێنی خه‌بات کەرۍ، ڕژێموو ئێران پەیش نەگیریۍ، وەلۍ وەختۍ گێڵێوە عێراق، بارزانییه‌كۍ گێرێنێش و کەرێنێش زیندان. به‌شێوە چا كادرا پاسە گیریۍ، هامڕا گەشمەرڎە مه‌لا قادروو وێردی و ئه‌نداماو كۊمیته‌ی ناوه‌ندی و مه‌سئولاو بانه‌ی بێنۍ، گەشمەرڎە مه‌لا قادر وەختۍ ئاماوە بانه، نزیكه‌و مانگێوە چا مەنتیقەنە بۍ ساواكی زه‌فه‌رەش وەنە نه‌بەرد، وەلۍ وەختۍ لواوە كورڎسانوو ئێراقی، فه‌رماندێوە پارتی گێرۊش، به بەهانۍ ئانەیۊ ئه‌وه‌ی هاموشۊو ئێرانی کەرۊ و ڕۊنامۍ و نویسیۍ حزبوو دیموكراتی بەرۊ پەی ئێرانی و گەرەکشا په‌یوه‌ندیی شۊڕشی و ده‌وڵه‌توو ئێرانی تێك بدۊ).
شاو ئێرانی و تێكشییەی په‌یوه‌ندییه‌كاو بارزانی و حكومه‌توو ئێراقی:
دماو به‌یاننامه‌و یانزه‌و ئازاری، ماوه‌و چوار ساڵا نریابێرە تا دۊخوو كورڎسانی ئاسایی کریۊوە و دماتەر پانیشتوو كورڎسانی وێڕاوەبەرییش دریۊ پەنە، وەلۍ بنه‌یانەو بارزانیی، هیچ وەخت كێشه‌و كوردیشا لاوه گرنگ نه‌بییەن، به‌ڵكوم وێڵۍ به‌رژه‌وه‌ندییه‌كاو وێشا و ئەرەگیرا بیێنۍ. جگه ئانەیچە حكومه‌توو ئێراقی بۊنەو ئانەیۊ جمیەرێوە مکۊم پانیشتوو کورڎسانینە نەبۍ تا فشار سه‌روو حکومەتیوە کەرۊ پەی بەیاگەیاونای ڕێكکه‌وتەی هه‌ردووە لایا، ئادیچ جە وەعدەکاش په‌شیمان بییۊ، چونکوم چانەیە دڵنیا بۍ، کە بنەیانەو بارزانیی ئامانجشا سه‌ربه‌وێیی نییها و ده‌سكه‌لاو بەرینۍ.
د. قاسملۊ پێسە باسوو په‌یوه‌ندییه‌كاو هه‌ردووە لایا کەرۊ و ماچۊ: (ماوه‌و چوار ساڵا دماو به‌یاننامه‌و ئازاری، هه‌ردووی لۍ پلانگێڵنینە بێنۍ دژوو یۊترینی، دماو چوار ساڵا به‌یاننامه‌و یانزه‌و ئازاری، هەڵای پارتی دیموكراتوو كورڎسانی گه‌ڵاڵێوەش پەی خودموختاری نه‌بۍ. حكومه‌توو ئێراقیچ چا ماوه‌نە یاگەپۍ وێش قایمۍ کەرڎێبێنۍ. لێوە تەریچۊ سه‌رۊكایه‌تیی بارزانیی چەنی ده‌وڵه‌توو شای به‌ته‌مامی یاوێبێنۍ یۊی و به قه‌ولوو وێشا شا وەعدوو ده‌عمی بێسنوورییش دێبێنۍ پەنە. چی وەختەنە وەروو ئانەیە خه‌ڵك جارێوە تەر تووشوو یانەوێرانیی نەبۊ چەنی بارزانیی چەمما کەوت بە یۊی و واتم پەنە: تۊ به ناحه‌ق ئا‌نده پەشتی به كۊمه‌ك و پەشتیوانیی ده‌وڵه‌توو ئێرانی ده‌به‌سی، مەزانی حه‌مه ڕه‌زا شا دوژمنی ونوەروو كوردین گرڎوو به‌شه‌كاو كورڎسانینە، تۊ هیچ ویرت چانەیە کەرڎەنۊ، ئه‌گه‌ر ڕوۍ هه‌ردووە ده‌وڵه‌تاو ئێراقی و ئێرانی ڕێكۍ كه‌وتۍ، ته‌كلیفوو جمیەری كوردیی چێشا؟ بارزانی واتش: ئا وەخت من و تۊیچ ڕێکۍ گنمۍ و پێوەرە مڎەیمێشا وەنە).
ڕێككه‌وتەی ده‌وڵه‌توو ئێراقی و ئێرانی و ڕێکكه‌وتەینامه‌و جه‌زائیری:
دماو تێكشییەی په‌یوه‌ندییه‌كاو پارتی دیموكراتوو كورڎسانی و ده‌وڵه‌توو ئێراقی، ده‌وڵه‌توو ئێراقی به گرڎوو هێزیشۊ هجوومش كەرده سه‌روو كورڎسانی، وەراوەریچنە خه‌ڵكوو كورڎسانی دژش مرڎێوە، وەلۍ پارتی دیموكراتوو كورڎسانی (باڵوو بنەیانەو بارزانیی) هیچ وەخت پەشتیشا به گلێرگەو كوردی نەبەستێنە، جیای ئانەیە پەشتیشا بە كۊمه‌كوو ده‌وڵه‌توو ئێرانی به‌ستە. د.قاسملۊ چی باره‌وە زیاتەر ماچۊ: (ئا پشتیوانییه‌و گه‌لوو كوردی پەی پارتی دژوو هجووموو ده‌وڵه‌توو ئێراقی بێوێنه بۍ، وەلۍ مه‌لا مسته‌فا پەشتیش كەرڎە كۊمه‌كوو گه‌لی و پەشتیش به كۊمه‌كوو ده‌وڵه‌توو ئێرانی و ئیمپریالیزمی به‌ستە).
چێگەوە وەڵیوینایەکەو د. قاسملۊی ڕاس بەرشی، ده‌وڵه‌توو ئێراقی و ئێرانی، بۍ هیچ حسابێوە پەی گه‌لوو كوردی، ڕێكۍ که‌وتۍ، مه‌لا مسته‌فایچ سه‌رەڕاو پاڵپەشتیی گه‌لی و خاسیی دۊخی دارایی و سه‌روازیی پارتی دیموكراتوو كورڎسانی، به فیتەو شاو ئێرانی ئاشبه‌تاڵشئەرەیاونا، بێگومان ئادیچ به دڵوو ئەرەگیرا بۍ. ئاشبه‌تاڵ ته‌نیا كوردوو پانیشتیش تووشوو یانەوێرانی و كاره‌ساتی نه‌كەرڎەن، به‌ڵكوم كاریگه‌رییش سه‌روو خه‌باتی شۊڕشگێڵنیی كوردی بییەن گرڎوو پارچه‌كانە. جە ڕووەو ده‌روونیوە گلێرگەی كوردییش تووشوو وڕنایێوە بێوێنه‌ی كەرڎەن و دماتەریچ ڕووبه‌ڕوو چنڎین كاره‌ساتا بیەیمێوە.
هـ.ش / س.ز
