کەجەکە: پەروەردە بە زوانی ئەڎایی، ڕەواتەرین داواکارییەن

کۆمیتەو پەروەردەو کەجەکە-ی ئاشکراش کەرد: پەروەردە بە زوانی ئەڎایی، ڕەواتەرین داواکارییەن و مۆدێلو پەروەردەو ڕۆژاڤاو کوردستانی و سەرنیشتو سوریای باشتەرین نموونەو پەروەردەیەن.


کۆمیتەو پەروەردەو کۆما جڤاکێن کوردستانی- کەجەکە، بەنونگەو ڕۆو جیهانی زوانی ئەڎایی ئەرەیاونایش دان و ئاماژەش دان بە ئا زوانا کە هەڕەشێ دلێنەشییەشیان ئینا سەر.
کەجەکە دەستنیشانش کەردەن: ئارێشە و ئاسەنگییەکێ وەردەمو زوانی ئەڎایێ، گرفتێ جیهانیێنێ و پنەوازی بە چارەسەرکەردەیشان هەن.


تەمای ئەرەیاوناکەی:

ڕۆو جیهانی زوانی ئەڎایی، سەرەتا جە ڕابەر ئاپۆی کە هیواو ئازادی گەلێوەن کە کەلتور، شناسنامە، زوان و بییەش  قەدەغەکریان و سەرەاو پەشتگۆشتوست، بەڵام کۆشای وێش یاونان ئاستێوی بێهامتا و بەی یاوای بە ئامانجی هیچ ئاستەنیێوش نەشناشان. هەرپاسە جە شەهیدە نەمرێکێمان پیرۆز بۆنە کە جە ڕاو کەلتور، شناسنامە، زوان و بییەیمانە گیان و جەستەشان بەخشا و بە ئی جۆرە مەردەیشان چوون کۆتایی ژیوای نەڎی و وێشان یاونا بە جاویدانی و نەمری. 
هەمان بۆنەی جە گەلە قارەمانەکێمان کە سەرەڕاو ئانەی ڕووبەڕوو سەرجەم قەدەغە، فشار، چەوسنانی، ئەشکەنجە و کوشتنێوی بییەنەوە، بەڵام بە ئیرادەوە گۆڕانیش بە زوانی کوردی جڕیێ  و بەکوردی ڕازێ و چیرۆکێ قارەمانێتیش نویستێوە و گێڵنێوە و بە هەلەهەلەکانشان جە وەردەم نەیارەکانشانە نەنامیێرە و سەربەرزانە مدرێوە.

زوان تەنها ڕاو ئەوەفاڕای واژا نییەن، بەڵکو ئامرازێ گرنگەن پەی ژیوای، شناس، کلتوری و پرۆژەکێ گەلی و هەر زمانێوە خاوەن مێژوو، کەلتور، وێژە، هونەر و فەلسەفەو وێشەن.
بەپاو ئامارەکانو رێکوزیا و پەروەردە، کەلتور و زانستی (یونسکۆ)ی سەر بە نەتەوە یوگێرتەکان، ٪٤٠ی ئەرنیشتێ سەرزەمینی جە پەروەردە بە زوانی ئەڎایی بێبەشێنێ. هەر دوێ هەفتێ جارێو، زوانێو دلێنەمشۆنە. ئارۆ دلێ  نزیک بە ٧ هەزارێ زوانێنە، ٢ هەزارێ و ٤٧٤ زوانێ مەتەرسی دلێنەشیەیشان هەن. بەشێوازی کە جە ١٩٥٠ و تا ئیسە، ٢٣٠ زوانێ بە یەکجارەکی فۆتیێنێ. بە فۆتیای هەر زوانێوی بێگومان کلتورێویچ دلێنەمشۆنە. 
بەگردی ئارێشە و ئاسەنگییەکێ وەردەمو زوانی ئەڎایێ، گرفتێ جیهانیێنێ و پنەوازیش بە چارەسەرکەردەی خێرای هەن.
بە گەشەکەردەی کاپیتالیزمی، سیاسەتو فەرمی دەوڵەتەکان، جە سەرەتاوە تا بە ئارۆچ، جە وەرانوەر بە بییەی زوانییەنە، مەتەرسی گەورەن. بە جۆرێ جە سەرەتاو سەدەو 20مینیەوە، بەهۆکارو دەوڵەت - نەتەوەی یەکدەستی، فرە وڵاتێ بیێ بە گۆڕستانێ وانەکان.
دەوڵەت - نەتەوە بە قڕکەردەی زوان و کەلتوری و سەپنای یەک زوانی سەرو گەلەکانەرە، ڕاش پەی فۆتنانی و دلێنەبەردەی زوانەکان و گلێرگەکان کەردەوە. بێگومان گەورەتەرین وێرانەبییەی پەی گلێرگەیێوی، ڕانەدایەن بە گۆکەردەی بە زوانەکەیش و دوور وستیەشەن جە زوانەکەیش. ئاشکران هەر کۆمەڵگایێ کە زوانەکەیش ویربشۆنەوە، بێگومان دەرەنجام وێچش بفۆتیۆنە و دمایش بەیۆنە. ئانەێچە قڕکەردەیێوەن کە دەوڵەت - نەتەوە بەردەوام پەیڕەوش مەکەرۆن.

هێزە و دەوڵەتە ئەرگێرەکێ کوردستانی پەی ئانەی بتاوانێ بییەی کوردی دلێنەبەرانێ، بەسەدان سالێن هێرشێ دڕندانێ دژش ئەنجامێ مڎانێ. پەی نمونەی جە تورکیا بە دەستوور و جە بەندو 42یەنە باس تەنها جە یەک نەتەوەی و یەک زوانی مەکەرۆنە و پەروەردە بە زوانی کوردی قەدەغە مەکەرۆنە و نویسیان: جگە جە زوانی تورکی هیچ زوانێوی تەر جە تورکیایە قەدەغەن. ئانێچە بەرهەمو مۆدێرنیتەی کاپیتالیزمی و دەولەت- نەتەوەین.
یونسکۆ ئاشکراش کەردەن: جە تورکیا ١٥ زوانێ نزیک بە فۆتیایەنێ و 3 زوانێ بەیەکجاری فۆتیێنێ.

جە عەرین و سەرێکانی و گرێسپی کە جەلاو ڕژێمو تورکیایەوە گیریێنێرە، بە نامێ گوایا خزمەتکەردەی بە پەروەردەی، وەرو چەماو جیهانیەوە، زوانی کوردی و زوانەکێ تەرێ قەدەغی کریێنێ و تورکی سەپنیان ملو سەدان هەزار زارۆڵارە.

جە ئێران ماسۆستا فەرزاد کەمانگەری خەڵکو کامیارانی و 5 هامڕێش کە ساڵە ٢٠١٠دا بە بەهانێ چوون 'دوژمنایەتی خوڎا و ڕژێمی' جەداردریێ، هەرپاسە چەنڎ ڕوێ جەی وەڵتەر بەهانەو 'تێکدای ئاسایشی گردی وڵاتێ' 5 ساڵی زیندانی سەپیا سەرو زارا مەحمودی جە شارو سنەی کە زارۆلێ فێرێ زوانی کوردی مەکەرێنە. ئانێچە یۆن جە نمونە هەرە دڕندانەکانو ڕژێمو ئێرانی وەرانوەر بەکوری.
بەگری سەدان ساڵین جە کوردستان بە هەزاران کەسێمان کە خاوەنداریشان جە زوان و کەلتورو وێشان کەردەن، ڕووبەڕووێ فاشی و هێرشی بیێنێوە و بەبێ جیاوازی زرۆڵە، ژەن، گەنج، پیر، بە هەزاران کەسێ جە ئی چوارچوەنە کوشیێنێ.

جە بارودۆخێوی ئە چیمنەنە، جە ئاستی میاندەوڵەتیەنە هیچ یاسایێ پەی پەروەردە بە زوانی کوردی و زوانی ئەدایی نییەن. پەوکەی کورد پەنەوازیش بە کۆشای و خاوەنداریکەردەی بە بییەی و شناس و زوان و کلتورو وێش هەن. سەرەڕاو ئانەیە کە پەروەردە بە زوانی ئەڎایی، ڕەواتەرین داواکارییەن و ئێمە جە کەجەکە مۆدێلو پەروەردەو ڕۆژاڤاو کوردستانی و سەرنیشتو سوریای باشتەرین نموونەو پەروەردەی مزانمێنە و کە نومونێوی بێوێنەن کە سەرچەمەش هێز و ئیرادەی جەوهەریەن کە بناغەکەش سەرو 'یەکسانی، ئازادی، مافێ زاروڵا و مرۆڤی و گەلا و دیموکراسی و پێوەرژیوای پرۆتۆکۆلی' مەزانیانەرە.

ئێمە چوون کۆمیتەو پەروەردەو کۆما جڤاکێن کوردستانی- کەجەکە، بە بەنونگەو ڕۆو جیهانی زوانی ئەڎایی جەخت مەکرمێنەوە: مافو پەروەردەی بە زوانی ئەڎایی بە شێوازێوی یەکسان،مافێوی گەردونییەن. داواکاری پەروەردەیی بە زوانی ئەڎایی، جە سەرجەم داواکاریەکێ تەرێ رەواتەرەن. مێوۆم بزانمێنە کە ئا زوانێ کە فەوتیانە، هۆژکارەکەش ئانەن کە ئێمە قسێش پنە نمەکەرێمەنە و پەیش نمەکۆشمێنە. پەوکەی گرنگەن کە گەلەکەمان جە هەرکۆ هەن بەزوانی زوانی ئەڎایی و کوردیش وێش بنویسۆنە و قسێ بکەرۆنە و ئانەیە چوون چالاکیێوی نەمرانەو زوانەکەیش بوینۆنە. بەبەردەوامی و کارە پەی زوانەکەیش بکۆشۆنە و هیچ کاتێوە ڕا بە تاونای زوانەکەیش نەدۆنە.
جارێوی تەر ڕۆو جیهانی زوانی ئەڎایی جە گرد لایێ و گەلو کوردی و گەلانێ تەرێ پیرۆز ببۆنە.