پانێلەکێنە کە ڕۆنامەوان ئەرتوغروڵ ماڤی مبەرۆنەش ڕاوە، ڕۆنامەوانە و چالاکەو ژەنۆلۆژیی ئەلیف کایا، د. لەتیفە ئاکیوزە و ئەندامەو جووڵیایوە ئیکۆلۆژیاو مێزۆپۆتامیای نەجمەدین تورک ئاماژەشا بە چند بابەتە گرنگا کەرد.

قڕکەردەی ژەنا و قڕکەردەی کولتووری

ئەلیف کایا ئەوەڵنە قسێش کەردێ و سەرنجەشجوستە سەروو بابەتوو قڕکەردەی ژەنا و واتش:" قڕکەردەی ژەنا بابەتێوا کە ماوێوە درێژا پێناسە نەکریان و وەروو ئانەیچە پەشتگۆش وزیان، بەتایبەتی ئی قۆناغە دژوارتەرین کاریگەریی سەروو ژەناو کوردیوە منیۆرە".

ئەلیف کایا ئەرەیاوناش، کە سیاسەتی دیکتاتۆرانە تورکیانە فشاری هەز موزۆ سەروو ڕۆشنویرا و ژەنا و بە ئاردەیوەی نموونەی تارێخیی ئانەش وست ڕووە، کە چەنی جەسەو ژەنێ جەنگەنە پێسەو ئامرازێوە بەکار مێ.  ئەلیف کایا واتش: "ڕووەدایەکاو ساڵەو ١٩٣٨ دێرسیمەنە و ساڵەو ٢٠١٥ کە سەروو گەریلا ئەکین وانیرە ئامێ، بەرش موزۆ کە جەسەو ژەنێ پەی خولقنای تەرسێ و قووڵکەردەیوە، مەژگوو قڕکەردی چەنی بەکار مێ".

قڕکەردەی ئیکۆلۆژیک و قڕکەردەی کولتووری

ئەنداموو جووڵیایوە ئیکۆلۆژیی میزۆپۆتامیای نەجمەدین تورکیچ وستش ڕووە، کە دلێنەبەردەی ئیکۆسیستمی هجوومیوەن پەی سەروو بییەی کلوتووروو گەلوو کوردی و واتش:" سیاسەتوو دەوڵەتە کۆلۆنیالیستا کوردسانەنە پەی دلێنەبەردەی ئیکۆسیستمی پێسەو ئامرازێوە پەی قڕکەردەی کولتووری بەکار مێ،پڕۆژەو گاپی و بەنداوەکا نەک حەر ژیوگەی و سیستمی دلێنە بەرا، بەڵکوم هجووم مکەرانە سەروو کولتووری و ژیوای".

تورک دەسنیشانش کەرد کە قڕکەردەی ئیکۆلۆژیک مشۆم پێسەو تاوانێوە، دژوو ئینسانیەتی بشناسیۆ و واتش:" ئانە نەک حەر کاولکەردەی ژیوگەیا، هەمان وەختەنە فاڕیان پەی پاشێلوو مافەکاو ئینسانی،کە چێرخان و بناغەی کۆمەڵایەتی و کولتووریی هەرێمەکەی دلێنە بەرۆ".

کۆچوو ڕۆشنویرا و دەسچنا و قڕکەردەی

د. لەتیفە ئاکیوزە سەرنجەش پەتی سەروو کاریگەتریی ڕۆشنویرا و دەسچنا تورکیانە سەروو گلێرگەیوە  وستە و واتش:" سیاسەتی سەرەرەلوایانە دماو ساڵەو ٢٠١٦یوە تورکیانە، فرەو ڕۆشنویر و دەسچنا و ئەکادیمیا و ئاشتیوازاش ناچارێ بە کۆچی کەردێنێ، ئانە تەنیا تاکەکەسی نییەن، دلێنەبەردەی ویر و هۆشوو گلێرگەیچەن".

ئاکیوز ئەرەیاوناش کە ئا قۆناغە پێسەو 'قڕکەردەی کۆمەڵایەتی' متاویۆ پێناسە بکریۆ و واتش، "دووروستەیوەی ئەکادیمییەکا و دەسچنا پەی دلێنەبەردەی ئەزموونی تارێخی و هۆشیاری و یادگەی کۆمەڵایەتیین".