مسای زوانی یانی هوٙرگیٛرتەی زوانی جە ئەڎاو تاتەی و واڵەو برایوە، مسای زوانی جە خەڵکی هامسا و هامڕای دەور پەشتیمان، زوانو ئەڎای مسیوٙ، یانی ویٛمان ویٛ بەویٛ زوانما وەرمەبوٙ، زوان مەگیٛرمیٛ، کەس هامکارما نیەن پەی فیٛربیەیش ویٛکەرد گرد زاڕۆڵێ گرد ئانزانیٛ مسوٙش. وەلێم زوانی دووەم مەشوٙ بەهامیاری ماموٙسای فیٛریٛش بیمیٛ، جە دریٛژەو ژیوایمانە ئەوەجەما پەنەش هەن و هەوڵیٛ مەڎەیمیٛ تا فیٛرش بیمیٛ. زوانی ئەڎای  مسیوٙ (اکتساب، acquisition)، زوانی دووەم فیٛرش مەبینە. مەشوٙ هاگاداریٛ بیمیٛ کە زوان پیٛسەو خاسیەتە پەیمەنەکان(وراسی)  نیەن جە باوانیوە بفاڕیوٙوە پەی وەچەکان، پیٛسەو باڵای بەرزی و کوڵەبنەی و قژیٛ زەردیٛ و سیاویٛ یام چەمیٛ کەویٛ و سەوزێ و هەنگوینییٛ... هەنیچتەر نیەن کە تاتەت باڵاش بەرز بی کوڕەکەیچش یام کناچەکیٛش باڵاش بەرزەن. زوان جە فەرهەنگیوە دلیٛ مەردمینە مەمسینەش. هەر ئیسە مەوینمیٛ فرەینەو زاڕوٙڵە هەورامیەکان، زوانو ئەڎاو تاتەیشان نمزانان، بە زوانی تەر قسیٛ مکەران، چون جە بەر و هامسایوە، جە وەنگانە دلیٛ کوٙمەڵینە، مەردمینە مسانشان.
وەڵیٛ ئانەی بلمیٛنە دلیٛ باسەکەیمان مەشوٙ بزانمیٛ کە نەخشی سەرەکی زوانی کامەنە، هەرمانەش چیٛشەنە؟ زوان سیستەمو پەیوەندیکەردەین میانو مەردمینە، گردو ئانزانەکان سەرو ڕووەو زەمینوە بە زوان مەدوانیٛ و پەیوەندی مەکەرانیٛ یوٙترینیوە، هەڵبەت زوان هەرمانیٛ تەریٛش هەنیٛ وەلێم لاوەکییٛنیٛ.

ئایا گردکەس زوانو ئەڎاو ویٛش مزانوٙنە؟ 

بەڵێ هەرکەس زوانو ئەڎاو ویٛش مزانوٙنە، یانی زوانی یوەم کە یانەو ویٛشنە مسوٙنەش بەئاسانی متاووٙ بەکارش باوەروٙنە دڵیٛ خەڵکینە، یانە و بازارنە، پەی پەیوەندی ئاسایی میانو ویٛش و خەڵکینە هەرمان و کارش بپوٙڕنوٙنە. وەلێم ئی تەشکە جە زوانو ئەڎای کە مزانمیٛش تا ڕادێوە دیاریکریان، سنورش هەن چون زاڵ نیەنی ملو وردەکاریەکانو زوانو ویٛترە. گرد زوانێو تا خایتێ زوانو ئەڎایچ مەشوٙ پەروردەش پەنە بکریوٙ یانی بوانیوٙنە جە وەنگانە، چون کارامەیی و دانامەییەکانو زوانی بەڵەڎیٛ نیەنمیٛ، کە ویٛش جە مسای (ئەژنیەی و دوای listening and speaking ) و (ئەوەوانای و نویستەی reading and writing). یانی زوانو ئەڎای ئەژنەویەنما و قسیٛش پەنە مەکەرمیٛ، وەلێم ئەوەجەیچمان بە ئەوەوەنای و نویستەی هەن تا خاستەر بلمیٛنە دلیٛش و ببیمیٛ بە مەلەوانیٛ دلیٛ زوانو ویٛمانە جوانتەر کونج و کەلەبەرکانش بەڵەدیٛ ببیمیٛ. پاسە بوٙ پەی پەروەرنای و وەرزنای ویٛمان بە زوانو ئەڎایمان ئەوەجەمان بە وەرزنای زانشتی هەن کە ویٛش جە چوار کارامەیی و چەنەئامایەکانەنە هەن:
یوەم: ویٛوەرزنای جە گوٙشگیٛرتەینە: listening  ژنەوتەی، ئەژنەویەی، یوٙن جە دانامەیەکانو زوانی پەی ئانەی بمسینەش، دەنگ، نویسە، واتیٛ هەتا یوەم جار نەژنەویش نمەمسینە، گوٙشدارای ئەو دەنگەکانو زوانی و ئەو واتە و ڕستەو زوانی یوەم هەنگامەن پەی فیٛربیەی، پەی مسای، دماتەر دواین، ئیجا وەنای و نویستەین. چەنیەتی گوٙشدارای و ئەژنەویەی مەبوٙنە بایسو فیٛربیەی، مەشوٙ بە دڵ و بەگیان گوٙش بداری، بە هەسو هوٙڵی مەژگش دەی پەنە، ئانەی کە مژنەومیٛش جە مەژگمانەن بازمیٛشەوە تا یادش بگیٛرمیٛ پەی دماتەری، نەک سادە و ڕووکەش چی گوٙشتەو بەیوٙ چەویشاوە بەربشوٙ، مەشوٙ ئانەی کە ئەژنیەنما، جەم بیەن جە مەژگمانە، یاگیٛش گیٛرتیٛنە، نەتیجە گیریش پەی بکەرمیٛ، بزانمیٛ تا چە ڕادێوە تەوانایی مەژگیما هەن پەی یادگیٛرتەی، چون تەوانایی مەژگی و گوشی هەمیشە ئینا زیاد بیەینە، وەرزش مەکەروٙنە، ویٛش مەوەرزنوٙ تا سات بە سات و ڕوٙ بەڕوٙ تەوانایی و کارمەییش زیاتەر ببوٙنە، گردو ئی کارامەییانو زوانیە (وەنای، نویستەی، ئەژنەوتەی، دوای) هەتا فرەتەر بەکارشان باوەری تەوانایی و وەرزنای مەژگیت زیاڎ مەکەروٙ، ڕوٙ بەڕوٙ وەڵتەر مەلینە. مەشوٙ ئیٛمە کە گوٙشبدارمیٛ پەی کەسێ قسیٛمەکەروٙ، بتاومیٛ مەبەستە سەرەکیەکانو قسەکانش بیاومیٛنە، هەم مەبەستە لاوەکیەکانش جیا بکەرمیٛوە. هەرچنڎە ئی وردە زانیارییٛ جە وانگانە و زوانو ئەڎاینە ڕەنگا ئامەژەشان پەنە نەدریوٙنە، ئینە کەوتەن سەرو چەنەئامای تایبەو کەسەکەی.
دویٛ: ویٛوەرزنای جە دواینە speaking : دوای یام قسیٛکەردەی یوٙتەرن جە دانامەییەکانو زوانی، ڕەنگا گردکەس تەواناو ئانەیش نەبوٙنە جە گردیاگێنە بە ڕەوانی و ڕیٛکو پیٛکی قسیٛبکەروٙنە پەی خەڵکی، واتارە، خوتبە بواچوٙ پەی کوٙمەڵێ مەردمی، یام جە گلیٛرۆبیەی ڕەسمی مەردمینە قسیٛ بکەروٙ، چەپەوانەو ئانیچ کەسی چامنە هەن فرە زاڵەن چی جوٙرە یاگانە قسیٛ بکەروٙن، جە کوٙنفراسنە، جە گلیٛرۆبییە مەردمینە، بوٙنە و ئاهەنگی تایبەنە، گلیٛرۆ بیەی ئەنجومەن دەگاینە... هەنیچتەر. وەلێم جە وەنگانە و وەنای زوانو ئەداینە ئی جوٙرە جە دانامەیی و کارامەیی و چەنەئامای و قسیٛ کەردەی باسیٛو نیەن، مەگەر دماتەر جە زانگاو وانای سەرتەرینە بەیوٙنە ڕامان، هەڵبەت ئی جوٙرە جە چەنەئامای، بەڵەڎی و ڕەوانی جە دوای و قسیٛ کەردەینە بنەڕەتنە بەهرێوی خوادین، جە ئانزانەکانەنە هەن بە بڕەی جیاوازە، هەن فرە چەنە ئامان و هەن کەمتەرەن. جە ئەگەر دانامەیی وانایچش بەیوٙنە پاڵ فرە تەر سەرکەوتە بینە، هەڵبەت کاتێ کەسێو بەڵەدەن جە دەسور زوان و ئەدەبیاتەنە ئەکید قسیٛکەردیش ڕەوانتەر و پەڕماناتەرەن جە کەسێ تەری کە نەوان بوٙنە.
یەریٛ: ویٛوەرزنای جە واناینە: Reading  ئەگەر گەرەکتەن دانامەو چەنەئامابی، چەنەئامێ بی جە زوانو ئەڎایتەنە، زوانو تاتەیتنە، زوانو ویٛتنە، مەشوٙ لانی کەم ڕوێ بڕێ نویستەی گوٙرانی- هەورامی بوانیوە، پەی ئانەی بورزیەی و ڕەوان بوانیوە چون شورەیەن کە یوٙ زوانو ویٛش نەزانوٙ بوانوٙوە، یونسکوی واتەن هەرکەس زوانو ئەداو ویٛش نەزانوٙ  ئانە نەوانەن. مەشوٙ ویٛوەرزنای جە وەناینە پاسەش سەربەیوٙ سەربارو ئەژناسای دەنگ و نویسەی و واتیٛ، ڕستەی،  پیٛسەو کەسێوی بەڵەدی و بە هاگای زاڵ ببوٙ ملشرە و بە ڕەوانی بوانوٙوە، ئەگەر یاگێنە واتشا بفەرماوە ئی پەلەما پەی بوانوٙ، بیٛ منەت دەس پەنەبکەری یەکهەناسە بوانیشەوە، هەرچنڎ وانایوە جوٙرش هەن ئادیچ بەندەن بە جوٙرو نویستەکەی و ئامانج و نویستەکەی، ئەوەوانای واتاریٛ زانستییٛ، پزیشکییٛ، ئەدەبییٛ، ڕازیٛ...هەنیچتەر کە ئەوەجەش بە تەشکی جیاو ئەوەوەنای هەن و هازە و کاتی جیاوازش گەرەکەن. هەرپاسە شیٛوەو چەرخنای چەمان و سەرە بەرزکەردەیوەی جیاوازش گەرەکەن. یانی هەرکەسێ شانازی بکەروٙ و بواچوٙ زانوا ئەڎایم مزانو بوانوە مەشوٙ ئی خاسیەتشەچەنە ببوٙنە، ئی هاگاییە، کارامەییە، دانامەییە بمسوٙنە، یانی وەنگانە، زانگانە فیٛرش ببوٙنە، ئەگەر نا کەسێ نابەڵەد توشوٙ عادەتی ناپەسەندی مەیوٙنەو بەلار و ویٛر موانوٙوە جە وەنگاو یانەو ویٛشنە، کوجیەو ویٛشنە مسانش و بە گوٙشوٙ کەسی نمەکەروٙ هەر مواچوٙ هینو من و یانە ومن و دەگاو من ڕاسەنە ئەویٛ تەریٛ ناڕاسیٛنیٛ.
چوار: ویٛوەرزنای جە نویستەینە: writing  یوٙ جە دانامەییەکانو زوانی نویستەین، توٙ ئەگەر نەزانی زوانو ئەڎێت بنویسی ئانە گەورەتەرین نەدامەتین کە ژیواتنە توشت مەیوٙنە. وەڵتەر ئەژنیەنما کە زوانو نویستەی جیان جە زوانو دوای. دویٛ جوٙریٛ جیاوازیٛ زوانینیٛ. زوانو نویستەی یاسا و ڕاساو ویٛش هەنش، گردکەس مزانوٙ شیٛوەو نامێوە وەشەسیای میانو دویٛ کەسانە چەنینەن، چەنی منویسیوٙنە، یام واتاریٛ زانستیە چەنی منویسیوٙنە، یام هەواڵێ جە لاپەلو ڕوٙنامەکانە چەنی وەڵاو مەکریوٙە، یام چەنی داد و هاوارت میاونی بە دداوەری و دواوکاری مافو ویٛت بکەرینە. ئێمەی گوران زوان-هەورامی هەڵای پەیما نەلیٛویان چەنی (ئەرزەو حاڵێ) سکاڵانامێوە بە زوانو ویٛما بدەیمیٛ بە دادگای، یام بە وەرپەرسو ئیدارەی جە هەوراماننە، تا خایتێ نمتاومیٛ یەک لافیتە بە ڕێک و پیٛکی بنویسمیٛ جە ئاهەنگەکانە، ڤیستڤاڵەکانەنە، ئەگەریچ نویستەبوٙما هەر بە زوانی وچیا، زوانو دوای spoken language  نویسیان کە کەم و کوڵیش بیەن، پیٛسەو زوانو نویستەی نەبیەن written language  ئینەچ مەڵامەتش ئانەن کە ئێمە زوانو ئەڎایما نەوانان جە وەنگانە، چون دەسەڵات ڕا نمەدوٙ پەنەمان، پەی هەورامانی و زوانو گوٙرانی دەوران نەفاڕیان ئەوسا کورد واچیٛ داگیرکەران ڕێگە نادەن بە زمانی خۆمان بخوێنین، ئەی ئیسە چیٛش مواچان پەی براکانو ویٛشان کە چنڎەها ساڵیٛن پیٛوەرە ونی مەمجان پەی ئی ڕوٙزگاریە!!!! هەرچندە ویٛ وەرزنای جە نویستەینە فرەش گەرەکەن، چون ئەوەجەش بە وەنای ڕازوانی و ئاگایی جە گرد ویارەکانە هەن مەشوٙ کاتو وانای زوانو ئەڎاینە ئینیٛ گرد وەرچەم بگیریانیٛ و وەرنامەی تایبەشان پەی بمجیرە.
دماجار ماچمیٛ ئی دانامەییٛ و چەنا ئامای زوانی جە وانای بنەڕەتینە نیەنیٛ تا گرد وەنیارێ فیٛرش ببوٙنە بەجوانی زاڵ ببوٙ ملو زوانو ئەڎایشەرە، مکریوٙ بە تەقەلاو ویٛش فیٛرش ببوٙنە یام زانگانە ئی زانیاریە بگیٛروٙنە. ڕاسیێوەهەن هەتا زوانی دووم نەزانی پەی نمەبەری بە جیاوازیەکانو زوانو ویٛت چەنی زوانەکانی تەری، هەرکاتێ زوانێ تەرت زانا و وانات وەنگانە ئاوەختە مزانی چندە جیاوازەن چەنی زوانو ئەڎایت، هەڵبەت ئینەیچ پەی کەسێو مەبوٙنە کە ورد و سەرنجە بڎوٙنە، ئینە جە گرڎ کەسی نمەیوٙنە. 
ئەگەر گەرەکت بوٙنە زوانو ویٛت بە جوانی بزانینە مەشوٙ ئەچی چوار دانامەیینە، چەنەئامای، بەڵەڎییت ببونە تا بتاوی بە جوانی گوٙشبداری جە قسان و بیاویشانە و کەلکشان چەنە بگیٛری، ڕەخنەو شیکەردەیشان پەی بکەری، بتاوی بەڕەوانی قسیٛ بکەری جە یاگیٛ ڕەسمیەنە، گلیٛرۆ بیەینە، بتاوی بنویسینە، تا خایتێ بتاوی کەلیمیٛ ئەوەلاکەوتیٛ هەورامییٛ باریوە دلیٛ نویستەی، یام تازیٛ وەشیٛ بکەری بەپاو دەسوری، هەرپاسە بتاوی بە ڕیٛک و ڕەوانی هەورامی-گوٙرانی بوانیوە.
زوانو ئەڎای: ئی دەسەواتە یانی زوانی یوەمت کە یانەنە مسینەش، جە زاڕوٙڵەیوە، جە ئەڎاو تاتەیتەوە، تا خایتیٛ مەبوٙنە بە زوانو نەتبەیچ، ئەگەر نەتەبێ یەک زوانش ببوٙنە، زوانو ئەڎای ئەکید زوانو تاتەیچەن، چون جە تاتەیچمان و جە براو واڵەیوە مە مسمیٛش.

وەنتەی زوانو ئەڎای چە نەخشیٛ مەوینوٙ ژیوایمانە
ئیٛمەی گوٙران زوان پیٛسەو هەر بەشێ جە وەنای و فیٛربیەی جە وەنگانە، یام پیٛسەو بەشێو جە زانیاری گردینی تایبەو ویٛت متاوی مەسلیٛ زوانی بارینە وەرچەمت و بڕێش سەر بوانیوە تا هیچ نا کەمێ زانیاریت سەرش ببوٙنە، پیٛسەو زانیارەکانی تەری کە فرەیمان هەوڵیٛ مەدیمیٛ بزانمیٛشان، پیٛسەو تاریخ و جوگرافیای و هەواڵیٛ سیاسییٛ سەرو هەرمانو کارو حکومەتی و ژیوگەی و گیروٙڎەیەکانو ڕوٙزگاری و... هەنیچتەری. هەڵبەت ئەگەر کەسێو زانیاری سەرو زوانیش نەوانابوٙوە یام وەنگانە باسیٛ دەربارەو ساختمانو زوانی و زوان چیٛشەن و چەنی هەرمانەمەکەروٙن نەوانابوٙ، بڕێ ویٛناکەردەی هەڵە و نادروس مەژگشانە مەچەسپیوٙن مەبەروٙشان لاڕارە و زیان مەیاونوٙ بە زوانی، یانی ئەگەر بەڵەدو وردەکاریەکانو زانشتو زوانئەشناسی نەبینە، هەرمانکەردەی چی ویارنە زیانەخروٙن پەی زوانو ئەڎایمان.
پەی نمونەی بڕێ قەڵەم بەدەسیٛ هەورامانی هەنیٛ ماوێ دریٛژەن سەرو مەسلیٛ زوانو هەورامی منویسان و وانە مەواچان بە مسیارانیشان وەلێم هەڵای مەسەلیٛ زوانو هەورامیشان یام زانشتو زوانیشان نەوانان تا بتاوان بە جوانی ساخت و سازو دەنگ و نویسە و زوانەکەیمان بەتەمامی ویٛنا بکەرانیٛ و تا توشو هەڵەی کوشندەی نەبانیٛ بەتایبە مەسەلیٛ خەت و زوانینە، یانی ڕانویسنە، کە چنڎە دەنگیٛ، نویسیٛ جە زوانەکایمان قەرەتیٛ کەردیٛنیٛ. زوانو گوٙران-هەورامی ڕانمونیمان مەکەروٙن کە دەنگەکیٛ زوانی نمایانو نویستەین پیٛسەو خەتی، یانی هەردەنگێ مەشوٙ بە نویسێ نەخش بکریوٙنە سەرو کاخەزیو، یام دلیٛ کامپیوتەرینە و موٙبایلینە. بە کوڵی خەت، ڕانویس ئیلهام بەخشو زوانین، ڕانیشاندەرو زوانین، جە خەتەو مەلمیٛنە دلیٛ وردەکاریەکانو زوانی، جا ئەگەر جە بنەڕاوە ڕاگمە بکەرمیٛ هاوار بەماڵم چ یانە ویٛرانیێن. ئەگەر کەسێوی بەڵەد یام زوان ئەشناس باسو گیروٙڎەی خەتی بکەروٙن زوانو هەورامینە، جەنابو نویسەری ماچوٙ دەی مەگەر ئی گردە کتیٛبە کە نویستەنما بدڕنمیٛشان، ئێمە دە پانزە ساڵیٛن پیٛسە ئامێنمیٛرە منویسمیٛ و هیچ عەیبش نیەن. ئیسە پاسەش سەرئامان ماچمیٛ شەڵڵای نویستەیمان نەبیێ، چندە جوٙریٛ منویسمیٛ، چندە تەختەکریٛڵیٛما هەنیٛ، کەس هین بە کڵاوەو کەسی نمەپیموٙ، مەواچمیٛ شەڵڵای هەر قسیٛما کەردێنیٛ نەک نویستەی، بەقسیٛکەردەی و دوای زوانەکەمان جوانتەر مەپاریٛزیوٙنە. ئەگەر ئیسە بپەرسی جە چندەکەسیٛ هەورامی نویسی بواچی زوانەکەمان چندە دەنگیٛ و نویسیٛش هەنیٛ، هەریوٙشان ژمارێ مواچوٙنە، یوٙ ماچوٙ 38، ئەوی تەر ماچوٙ چل، یوٙتەر کەمتەر یام زیاتەر، وەختەکارێنە ڕەنگا ئی کەسە نەزانوٙ دەنگ و نویسە زوانو هەورامینە هەر یوٙن، چیٛش دەمتەوە بەرمەیوٙن دەنگەن، مەشوٙ سەرو کاخەزیوە هیٛماش پەی بنویسی. چەولایچەو  یوٙ گەرەکشەن بلمیٛ سەرو ئەلفبای لاتینی و ئەوی تەر ماچوٙ مەشوٙ بگیٛڵمیٛوە سەرو خەتو یەرسەد ساڵان چیٛوەڵتەری، ئی فرە پەیلوایە مەشوٙ دەسێوی زوانشناسی بوزانش بارێرە نەک حەزو ئارەزو تاکە کەسی یام تاقمێ، چون ئینە هەرمانەو گرد کەسی نیەنە، هەرمانەی زانشتیەنە، ئیلا مەشوٙ دەسێو جە زوانشناسان و هەورامی- گوران زوانان بنیشارە (نان پەی نانەوای و گوٙشت پەی قەسابی) تا دەسیٛ ویٛما نەسوٙچنمیٛ و نەبڕمیٛشاوە. مەشوٙ ئاگایی زانیاری زوانیما فرە بەرمیٛ سەرەو هەرپاسە بەکەردەویچ بسەلەمنمیٛش، هەرپیٛسەو کەسێ هەکە گەرەکشەن موٙڵەتو خوڕیەی ماشینی بەرباروٙنە، سەرەتاوە بە نەزەری باسو خوڕیەی وەنەی موانوٙنە، ئیجا مەلوٙنە ویارو کەردەوەی و ماشین مەخوٙڕوٙ وەنە. ئێمە پەی ئەوەژیونای زوانەکەیمان مەشوٙ پی دەسورە بکەرمیٛنە. هەڵبەت یادگیٛرتەی و مسای زوانو ئەڎای پەی کەسانیٛ کە پەی پەیوەندی گیٛرتەی ئاسایی بەکار بەیوٙ  مەرج نیەن ساخت و سازو زوانی و وەردەکاریەکانو زوانی بزانوٙن، وەلێم پەی کەسانێ کە خولیاو زوانی ئینا سەرەشانە یام پیٛسەو کسمی زوان بەکار ماوەران مەشوٙ هاگایی و زانیاریشان فرە سەروە بوٙنە، جە ساخت و سازو زوانی هاگاڎرایٛ بان، پیٛسەو ماموٙسای و نویسای و هوٙرگیٛڵنی شوٙنیەرە مەشوٙ نوٙسازی بکەران جە زوانەنە و بەپاو ئەوەجەی واتیٛ تازیٛ بسازنان.
زانیاری و ئاگایی سەرو زوانو ئەڎای یاردی دەرەن پەی فیٛربیەی زوانی دووەمی، بیٛگانەی. کاتیٛ وەنگانە هیچ زانیاریێ سەرو زوانو ئەڎایما نمەوانمیٛ، هەڵبەت بەهەڵە جە زوانی دووەمۆ لەیەکو دای پەی زوانو ئەڎای مەکریوٙنە، یانی ویرۆ کەردەیمان بە زوانێ تەرەن پەی زوانەکەو ویٛمان، ڕەنگا بڕێ یاسێ زوانی هەکە پەی زوانو ئیٛمە نمگونجیان باوەرمیٛشان بەهەڵە سەپنمیٛشان ملو زوانەکەیمارە. هەر ئەچی ڕاوە هەکە ئاگایما پەیداکەرد سەرو زوانی دووەمی ئاوەختە پیمانە و کیٛشانە پەی زوانەکەیمان مکەرمیٛ و مزانمیٛ چەنینەن و چە جیاوازیێ هەن میانو زوانو ئەڎایمانەو زوانە بیٛگانەکەی، یام زوانە براکەیمانەن. ئاروٙ کە هەورامیەکیٛ بە ئەلفابایێ منویسان هنو زوانو کوردین، جە ناچارییٛنە یام بە دڵوازو ویٛشان بوٙنە، گردیچما مزانمیٛ تەختەکریٛڵی کوردی پەیواچو دەنگە هەورامیەکا نیەن، زوانما قەرەت مەکەروٙنە، هەڵەی کوشندەن، لەکە و عەیب وەش مەکەروٙنە جە خەت و ڕانویسنە، مەکریوٙن پەی چارەسەرو ئی جوٙرە هەرمانە هەڵان، کەسانی دلسوچن، ماموٙساییٛ هەورامی زوانیٛ خولیٛ زوانشناسی بوانان تا وەرچەمو مسیارەکانشان ڕوٙشنتەر ببوٙنە پەی مسای زوانو ئەڎای.
ڕوٙ زوانو ئەڎاینە داوامەکرون ئەو ئا کەسان کە حەز و خولیاو هەورامی زانای و هەورامی نویستەشان هەن، لانی کەمیٛ بڕێ زانشتو زوانئەشناسای بواناوە، تا چینەی زیاتەر نەلان هەڵەرە، تا چینەی زیاتەر زوانەکەیمان یانە کاول نەکەران، زوانو ئیٛمە زوانێ کونەن، فرە وەشدەسەن پەی تازەکەردەی و پەی ئەوەژیونای ئەگەر دڵسوٙچنانە هەرمانەش سەربکەری هەتا بلیش چەنی بەخشندەتەرەن، متاووٙ چەنی چەرخو ڕوٙزگاری ویٛش بچەرخنوٙ و تازە ببوٙوە.
داخەی گرانەم ئێمەی گوٙران زوان (هەورامی زوان)دمای وڕایو دەسەڵاتو ئەردەڵانی، ئیتر وەنایما نەبیەن بە زوانو ویٛمان، ئانە بیەن کەسانی دلسوٙچنو زوانەکەی بیەن پەی ویٛش نویستەنش. جە پەیڎابیەی دەسەڵاتو ویٛمان جە حکومەتو هەریٛمو کوردەسانینە ساڵە نەبییٛنە و بوٙنە نەبیەن کە داواو وەنای بە زوانو ئەڎیمان نەکەرمیٛ وەلێم پی گوشی ماروٙش و پەو گوٙشی بەروٙش، جا چی بونەنەن هەقەن گردو هەورامیەکان، گورانەکان ئی داواکاریە واوەی بکەرناوە ئەو حکومەتو هەریٛمی.
پیروٙزەن ڕوٙ زوانو ئەڎای 

د. ناجح گوڵپی
19/2/2022

نۋیستەی: د. ناجح گوڵپی