بەهادین نوری(١٩٢٧- ٢٠٢٠)ی، سکرتېری ۋەڵینوو حیزب و شیوعی عېراقی، جە نامیلکېوەنە یاڎەوەریەکا ۋېش منۋیسۊوە، بەنامۍ(پەرسوو کورڎی و ئەزمون و کورڎسان و عېراقی)، پېسە تەمامکەروو دۋۍ کتېبا تەروو یاڎەوەریەکا ۋېش. جە بەشېوە نامیلکەکەیشەنە باس جە هامکاریەکا مەلا مسەفای کەرۊ پۍ حیزب و بەعسی دژ بە حکومەتەکەو عبدولکەریم قاسمی، حەرپاسە باس جە ئاشبەتاڵی و مەڵامەتەکایچش کەرۊ.

بەهادین نوری گەنجېوە نیشتیمان پەروەروو مەنتیقەو قەرەداخی بۍ، دماو ئانەی ملۊ پۍ بەغڎای پۍ خەباتی دلۍ حیزب و شیوعی عېراقینە، جە عمری ٢٢ ساڵینە و جە ساڵەو ١٩٤٩ینە بۊ بە سکرتېروو ئا حیزبەیە و تا ساڵەو ١٩٥٣ ۍ سکرتېروو حیزب و شیوعی عېراقی بۊ. یۋەم سکرتېروو ئا حیزبیچەنە مافە ڕەواکا گەلوو کورڎی و سەربەخۊیی کورڎی وزۊ دلۍ بەرنامەو کاری حیزبەکەیشۊ. بە مەڵامەتوو ئانەی جە ناوەنڎو قەرارو حیزبەکەیشەنە بیەن پۍ ساڵانېوە فرەی، ئاگاڎاروو فرېوە جە ڕووەدایەکا ئا وەختیە بیەن و جە یاڎەوەریەکاشەنە باسش کەرڎېنۍ.

پیلانگېڵی ئیمپریالیزمی و مەلا مسەفای دژوو عبدلکەریم قاسمی

بەهادین نوری جە بەشېوە یاڎەوەریەکاشەنە، باس و ئانەی کەرۊ کە چنی دماو سەرکۊتەی ئاخېزوو ١٤ و تەموزی، مەلا مسەفا جە یۊبیەی سۊڤیەتیۊ ئامانۆ پۍ عېراقی کە ۋەڵتەر چنەش بڕەمابۍ. دماو ئامایۊیش سەرەتا کۊت وەسف و سەناو  قاسمی و دمایچ کۊت جموجوڵ و پیلان گېڵنای و چەک هۊرگېرتەی دژش و پی جۊرە باسش کەرۊ،"ساڵەو ١٩٦١ی ڕووەدایۍ ئاما ئاراوە کە کاریگەریۍ قوڵش جیائاست سەروو عېراقی بە گرڎیی و کورڎسانی بەتایبەتی، ئاڎیچ چەک هۊرگېرتەی پارتی بۍ دژوو حکومەتی نیشتیمانی کە عمرش ٣ ساڵۍ بۍ بە سەرۊکایەتی قاسمی.تا ئیسە قەرارۍ سەرکردایەتی پارتیم نەدیەن پۍ دەسپنەکەرڎەو خەباتی چەکڎاری کە ئامنجېش پەشتیۊ بیەبۊ. سەرۊک عەشرەتوو ئاکۊی، عباس مامەند ۋاتەبېش،" ئېمە بڕۍ تەقوو تۊقما سازکەرڎەبۍ پۍ تەرسناو حکومەتی پۍ ئانەی واز جە بەشکەرڎەی زەمینەکاما بارۊ، پارتی ئاما کەرڎش بە ئاخېزوو ۋېش". رەئیەو شەخسی من ئانېنە دەزگاو هەواڵگری بەریتانیای، کە زەرەر مەنڎۍ یۋەمۍ بېنۍ جە ئاخېزوو ١٤ و تەمووزو ١٩٥٨ی ، تاۋاش پارتی پۊوە گلنۊ پۍ لاوازکەرڎەی و وڕنای ئاخېزوو ١٤ و تەموزی، ئینەیچ جابەجۍ کریا بە کودەتاو ٨ و شوبات و١٩٦٣، ئەمریکاو بەریتانیاو جەمال عبدولناسرش پەشتیۊ بېنۍ، دایوەنەی جە جمیەری کۊمۊنیستی ئامانجی ئەساسی ئیمپریالیزمی بۍ . بەڵام ئا پڕۊژە سەر نەگېرۍ ئەگەر مەلا مسەفا قبوڵش نەکەرڎۍ. من خەباتی چەکڎاری دژوو قاسمی بە غەڵەت مزان و چونکی، جە سەرەتاو ئەرەمەرزناو حکومەتوو عېراقی جە ساڵەو ١٩٢٠ی حیچ سەرۊک وەزیرانۍ پۍ عېراقی نەنریانەرە بەبۍ ڕازامەنڎی بەریتانیای، بەڵام قاسم ئی ئاژەشە سەرەو چېر کەرڎۊ و عېراقش جە ئیمپریالیزمی نەجات دا. پۍ ئەوڵجاری حکومەتۍ نیشتیمانی پاک مەرزیارە. عېراقش جە هامپەیمانی بەغڎای- کە ئەوەمەنڎەو ناتۊی بۍ بەرئارڎ، قاسم چاکسازی کشتوکاڵیش بەرکەرڎوو ڕژېموو دەرەبەگیش هورشېوناوە. دەستورېوە موەقەتش متەرە کە پرەنسیپ و شەراکەتوو عەرەبی و کورڎیش چنە مجیابېرە، بیناش پۍ پەرلەمانیچ وەشکەرڎۍ بۍ. ئی چەک هۊرگېرتەو بارزانیەکا، هەرمانەو ئیمپریالیستەکابۍ دژوو قاسمی، غەڵەتېوە ستراتیجی و تاریخی بۍ، کە ئاسەورەکېش جە ماوەو ٦٠ ساڵی ۋیەرڎەینە حەتا ئیسەیچ پیۋیا سەروو عېراقیۊ. تەنیا جە مسڵەحەتوو ئیمپریالیزمی ئەمریکی و بەریتانینە مەڕیاوە".

پەیوەنڎیەکۍ بەعسی و مەلا مسەفای بارزانی

بەهادین نوری جە بەشېوەتەرو یاڎەوەریەکاشەنە، باس و پەیوەنڎیەکا مەلا مسەفای و حیزب و بەعسی کەرۊ، کە بەمەڵامەتوو ڕاسەوخۊ دلېنەبەرڎەو حکومەتەکەو قاسمیش مزانۊ. ئینەیچ ئا قسۍ پەشت ڕاس کەرۊوە سەروو خانەواڎەو مەلا مسەفای، کە حیچ وەختۍ خۊتان دۊزۍ نەتەوەیی و نیشتیمانی نەبیېنۍ. بەڵکم هەمیشە مەقاش و دەس و دەزگا جاسوسیە هەرېمی و میان دۊڵەتیەکا بیېنۍ. جە بارەو پەیوەنڎیەکا مەلا مسەفای و حیزب و بەعسیۊ بەهادین نوری ماچۊ،"هامکارییەکۍ پارتی بە دوژمنا قاسمی، کەڵکېوە فرەش یاۋنا بە کودەتا چیەکا بەعسی و ئیمپریالیستەکۍ سەرکۊتۍ بیۍ. گەلوو کورڎیچ حیچ ئیسفاڎېوەشا چا هامپەیمانیەو بەعسی و پارتی نەکەرڎ، بەڵکم بەزەرەرۍ فرە سەرشارە مەڕیاوە. جە سەردەموو بەعسیەکانە کورڎ وەزعەش فرە جە سەردەموو قاسمی خراپتەرەبۍ، بەعسیەکۍ سەرەتا وەعدۍ درووۍ فرېشا بە پارتی دۍ، بەڵام حیچشا دەسنەکۊت و پشی پشیشا پۍ کەرېنۍ، پۊکەی چنی دەسپنەکەرڎەو هۊرگیرسنای چەکڎاری خەڵەتېوە ستراتیچی گۊرەبۍ، هامکاری کەرڎەی کودەتا چیەکا ١٩٦٣ېچ دژوو قاسمی غەڵەتېوە گۊرەتەر بۍ کە بە زەرەروو گەلوو کورڎی مەڕیاوە".

ئاشبەتاڵ و ١٩٧٥و مەلا مسەفای جە دیدوو بەهادین نوریۊ

دماو ئانەی مەلا مسەفا گەلوو کورڎی و عېراقیش ڕووبەڕوو ئا گرڎ نەهامەتیا کەرڎۊ بە پیلانەو دەزگا سیخوڕی و جاسوسیە هەرېمی و میان دۊڵەتیەکا، گەلوو کورڎی دماو کۊتەی حکومەتەکەو قاسمی ڕووبەڕوو کوشتەو بڕیەیۍ فرەی بیېوە دەسوو بە عسیەکاوە، مەڵامسەفا مەڵامەتی ئەساسی بۍ پۍ ئارڎەیشا وەرۊ بە دەس کیسەو ئەمریکای و بەریتانیای. پۊکەی حەرجە دماو کودەتاکېوە حەتاوەکو بەیاننامەو ١١ و ئازاری ئاژەو کورڎی فرە خراپتەربۍ جە سەردەموو عەبدولکەریم قاسمی. بەهادین نوری باس جە قۊناغەو بەیاننامەو ١١ و ئازاری حەتا ئاشبەتاڵەکەو ١٩٧٥ی کەرۊو ماچۊ،"موهەندیسی ئەساسی پڕۊژەو ئۊتۊنۊمی سەرو دەس و سکرتېروو حیزبی شیوعی و کەسایەتی کورڎی عەزیز محەمەڎی بۍ، بەڵام ئا پڕۊژە حەر بە ئیفلیجی جە ئەڎۍ بی. پەیوەنڎیەکۍ سەدامی و بارزانی تا ئۍ زیاتەر گرژۍ بېنۍ و جە جەنگی نزیکۍ بېنۍ، چی وەختەنە گەنجۍ کورڎی جە شاروو مەنتیقەکانە پۊل پۊل شاری جیا ئازېنۍ و لۋېنۍ بەرۊ پۍ خەباتی. ساڵەو ١٩٧٤ی جەنگ دەسش پنەکەرڎ نزیک بە ١٥٠٠٠٠ کەسا لۋۍ دلۍ سەنگەری یان دۊرووبەروو سەنگەرینە بېنۍ، بە درېژایی تاریخی قەڎیمی و تازەی کورڎ هېزی چەکڎاری گۊرەی چانەش پۍ کۊنەبیەنۊ، جەنگ کورڎسانەنە گەرم بی، چەکڎارە کورڎەکۍ بە ورېوە بەرزۊ ڕووەو سەرکۊتەی جوڵیېنۍ و دوېنۍ. جە چرکېوەنە زەماونە بی بە شیوەن و هەواڵی گول یاۋا بە گرڎ گۊشېوە کورڎسانی و وچیا ئاشبەتاڵ کریا".

خەڵکی چېش واچېنۍ جە ساتەوەختوو ئاشبەتاڵەکەینە

بەهادین نوری باس و قسەو باس و ئا وەختەو خەڵکیما پۍ کەرۊ و پېسە فیلمېوە گېڵنۊشۊ کە چېششا واتەن سەبارەڎ بەئاشبەتاڵەکەی، چنی تووشوو شۊکی بیېنۍ بە ژنەویەو ئاشبەتاڵی و ۋاتەنشا،"ئاخر پا گرڎ هېزوو توانېوە چنی ئاشبەتاڵ کریا جە چرکېوەنە خجڵا شېت بوو بەردېم پۍ شېتخانەی. وەڵا برا من برایېکی شیوئیم هەبوو، حەرزوو پنەش ۋاتا، ''شمە کوېخۍ ۋېتا نیەندۍ، کوېخاکەتا ئینا تاران کرېڵەکەیچ ئینا دەس و ئاڎینە، حەر وەختۍ گەرەکش بۊ بە ئاسانی قفڵەکەی وزۊرە". ئا قسۍ براکەیم ڕاس بەرشییە. بەخوا من ئی چەکەی هورم گېرتەن مەنیەوشەرە، ئەگەر بە تەنیایچ مەنە بووە، حەر گژیەو دژوو عەرەبی، پۍ ڕزگارکەرڎەی کورڎی و کورڎسانی. ئېمە خەتاو ۋېمانە ئنا ڕیش و ۋېما نەڎېنمۍ دەس و شاو ئېرانیۊ . وەڵا من ڕیش و ۋېم نەڎان دەس و شاو ئېرانیۊ، ڕیش و ۋېم دان دەس و مسەفا بارزانیۊ، کورڎ حەرچیش سەربۍ گوناحەکەش ئینا گەرڎن و ئاڎینە".

مەلا مسەفا حیزبی پېسە تیرېوە عەشرەتی تەماشەکەرۍ

بەهادین نوری  باس و قەراری تاک لایەنەو بارزانی کەرۊ، جە ئاشبەتاڵەکەو ١٩٧٥ و دماو ڕېککۊتنامەو جەزائیری، ئینەیچ بە مەڵامەتی سەرەکی ئا ئاشبەتاڵەی مزانۊ، چونکی خەڵک و هېزوو پېشمەرگەی ئا وەختە ئاماڎەیشا بۍ پۍ وەردەوامی ئاخېزی، ئەگەر قەراری تاک لایەنەو بارزانی نەبیۍ ڕەنگە قەراروو ئاشبەتاڵی نەدریۍ. مەلا مسەفای بە سەرۊکېوە قەڎیمی عەشایەری نامۍ بەرۆ مچۊ،"مەلا مسەفا حیزبی پېسە تیرېوە عەشرەتی تەماشەکەرۍ، بەشڎاری کۊبیەیۊ سەرکردایەتی حیزبەکەیش نەکەرۍ، نەتاواش ئا سیقەی کە میللەتەکەیش داپېش پنە پارېزنۊش و بەشېۋېوە ڕاس و دروس میللەتەکەیش ئاڕاسە کەرۊ، جە وەختېنە میللەت بەتەماو سەرکۊتەیۍ گۊرەی بۍ. بەڵام بە زینڎەیی کۊتۍ دەس و دڕنڎېوە پېسە سەدامی. بارزانی بە عەقڵیەتۍ خېڵەکی سەرکردایەتی کەرۍ، مامەڵەی شارستانی چنی حیزبەکەیش نەکەرۍ و پېسە سەرۊک عەشرەتېوە تەنیا قەرار دۍ. وەختۍ شاو ئېرانی بەیەک کەلیمە ۋاتش،"ئیتر من یاردەیتا مەڎەو، مشۊم دمایی بە جەنگی باردۍ، حەچ کەس گەرەکشا بۍ پۍ ئېرانی بژیۋۊ ڕاش پنە دریۊ، ئانەیچش ملۊ پۍ یانەو ۋېش جە عېراق بابلۊ، گرنگ ئانەن ئیتر جەنگ تەمام".مەلا مسەفا نەگېڵاوە پۍ سەرکردایەتی حیزبەکەیش، بە پەیلواو من ئشیۍ بارزانی جیای ئاشبەتاڵی بە شایش واتۍ، مشۊم دووۍ قسۍ چنی سەرکرڎە سەروازی و سیاسیەکا ۋېم کەروو ئەوسا متاوو جوابتا بڎەوە".

جە دمادماینە متاومۍ واچمۍ خانەواڎەو مەلا مسەفای، بېجگە جە مقاش و دەس و دەزگا سیخوڕیەکا هیچیتەر نەبیېنۍ، جە ئاشبەتاڵ و١٩٧٥ی کە بە فیتوو شای و دەزگاو سیخوڕی ساواکی بۍ تا میاۋۊ بە ڕیفراندۊم و ٢٠١٧ی کە بە فیتوو میتوو ترکی، زەرەرۍ فرەشا بەگەلوو کورڎی یاۋنا ، ڤایرۊسېوەنۍ بە جەستەو کورڎیۊ و ئی ڤایرۊسە مشۊم نەمەنۊ.