" بارزانی تاتە و ئیسەیچ کوڕ و نەوەکېش هه‌میشه عەڵقە جە گۊش و بەری و ده‌زگا هه‌واڵگرییه‌كا وڵاتا تەری بیېنۍ، گرڎوو هێزوو ۋېشا جە وڵاتا تەری هۊرگېرتەن، حه‌ر به فیتوو ئا ده‌زگا هه‌واڵگریا دژ بە گرڎوو ئاخېزە كوردییه‌كا مردېنېوە".
مسه‌فا بارزانی "کرېگرتېوە دڵسۆزوو ده‌زگاو هه‌واڵگریی ڕووسیا"ی بۍ، چنڎین به‌ڵگه‌نامېچ مەنېنۍ و ۋەردەسېنۍ، بەڵگەکۍ باس جە په‌یوه‌نڎییه‌كا مسه‌فا بارزانی و ده‌زگا و هه‌واڵگری یۊبیەی سۆڤیه‌تی کەرا، كه چنی ئه‌ركدارشا کەرڎەن و بە بەکرېگرتەو ۋېشا نامېشابەرڎەن. توێژەرێوە توێژینەوېوەش چی بارۊ نۋیستەن و گرڎوو ئا پرسیارا سەرڕاسۍ کەرۊوە و جواب مڎۊوە، کە ئارۊ ڕۆنامەوانۍ و کەسۍ ئەکادیمیۍ و نۋیسەرا پەرسا: ''ڕووسیاو سەردەموو کۆمار و مهابادی گەمەکەری سەرەکی وڕنا و کۆماروو کورڎسانی و جە قەنارەدای قازی محەمەڎی بۍ، کەواتە پۍ چی مەلا مسەفا و دەس و پێوەنڎەکېش جە مهابادۊ بڕەمۍ پۍ ڕووسیای؟''
توێژینەوەکەو د. کەمال قادری جواب و ئی پرسیارا مڎۊوە.
''مەلا مسەفا دلۍ تۆڕەو دەزگاو هەواڵگری ڕووسییاینە''
دكتۆر كه‌مال قادر؛ توێژینه‌وېوەش به زۋانی عه‌ره‌بی نۋیستەن و زانكۆ ناسر ئه‌حمه‌د هۊرشگېڵنان پۍ سه‌روو زۋانی كوردی، توێژینەوەکە به نامۍ (پەنهانیەکۍ مه‌لا مسه‌فا بارزانی جە دۆكۆمێنته‌كا ده‌زگاو هه‌واڵگری یۊبیەی سۆڤییه‌ت)ینە ۋەڵا کریانۊ. چی توێژینەوەنە باسوو ئانەیش کەرڎەن، بارزانی سهركردېوە نه‌ته‌وه‌یی نەبۍ، به‌ڵكم سه‌ره‌تا پېسە به‌كرێگرتېوە یۊبیەی سۊڤیەتی ده‌سش پنە کەرڎەن و گەرەکش بیەن پېسە به كرێگرتېوە چالاكی سه‌ركه‌وتە بۊ. باسوو ئا به‌ڵگه‌نامایچە کەرۊ کە سەلەمناش مسه‌فا بارزانی کرېگرتەو یۊبیەی سۆڤیه‌تی بیەن و پۍ چ چېۋۍ به‌كارشا ئارڎەن.
''بارزانیی کەسێوە نیشتمانیی نەبیەن''
دكتۆر كه‌مال قادر جە سه‌ره‌تاو توێژینه‌وه‌كه‌یشەنە، باس جە كه‌سایەتی مسه‌فا بارزانی کەرۊ و به كه‌سێوە کرېگرتە و ۋۍ ورەش نامېش بەرۊ، كه خزمه‌ت و ئەرەگیرا و ده‌زگا هه‌واڵگرییه‌كانە بیەن و ماچۊ: ''بارزانی سهركردېوە نه‌ته‌وه‌یی نەبۍ، سه‌ره‌تا پېسە کرېگرتېوە یۊبیەی سۆڤییه‌تی ده‌سش پنە کەرڎ، گەرەکش بیەن پېسە کرېگرتېوە چالاكی سه‌ركه‌وتە بۊ، بهڵام نەتاواش و سه‌ركه‌وتە نه‌بۍ، دماتەر بی به به‌كرێگرتەق مۆسادی ئیسرائیلی، مسه‌فا بارزانی حیچ وەختۍ سهركردېوە نیشتمانی نەبیەن، ته‌نیا كرێگرتېوە ده‌زگاو هه‌واڵگری یۊبیەی سۆڤیه‌تی بیەن و جە ده‌زگاكەیچەنە نامە پەنهانەکېش (سه‌رۆك) بیەن. ئانەی كه پنەش وچیۊ ئاخېزوو ئه‌یلول و ١٩٦١ ی ئاخېز نه‌بیەن، به‌ڵكم یۊبیەن جە هەرمانە پنەسپاریاکا یۊبیەی سۆڤیه‌تی به بارزانی، ئامانجیچ شېونای و قورس کەرڎەی په‌یوه‌نڎییه‌كا ۋەرنیشتین جە ۋەرکەوتوو میامینینە. ۋەڵاکەرڎەیۊ ئی زانیارییا سه‌روو په‌یوه‌نڎی خانەواڎەو بارزانی و ده‌زگاو هه‌واڵگری (كەی، جی، بی)، وەڵتەر جە لایه‌ن و خانەواڎەو بارزانیوە ڕه‌ڎ کریانۊ، بهڵام ئیجارەشا زانیارییه‌كۍ سه‌ر وو خانەواڎەو بارزانی، په‌یوه‌نڎیش به باکگراوه‌ند و کرېگرتەیی خانەواڎەو بارزانییوه هه‌ن، زانیارییه‌كۍ نه هۊربەسیېنۍ و نه خه‌یاڵ و نۋیسه‌رێوەنۍ، به‌ڵكم ڕاسیېوە تاریخین و جە ڕاو ئاشكرابیەی بڕۍ به‌ڵگۍ و دۆكۆمێنتۍ ده‌زگاو هه‌واڵگری (كەی، جی، بی)وە، جە مۆسكۆ و واشنتن و له‌نده‌نەنە پرسیار و دڕدۆنگییەکا جەبارەو ژیۋای مەلا مسەفای جە ڕووسیا و پەیوەنڎیی و ئەرکدارێتییەکەیش سەرڕاس و ڕۆشن کەراوە.
به‌ڵگه‌نامه‌كۍ چنی ئاشكرۍ بیۍ؟
دكتور كه‌مال قادر باسوو ئا به‌ڵگه‌ناما کەرۊ کە باس جە په‌یوه‌ندییه تاریخیەکا ده‌زگاو هه‌واڵگری یۊبیەی سۆڤییه‌تی و بارزانییه‌كا کەرا، حەرپاسە باسوو ئانەیچ کەرۊ چنی به‌ڵگه‌نامه‌كۍ ئاشكرا كریېنۍ و ماچۊ: ''به‌شۍ چا به‌ڵگا حكومه‌توو ڕووسیای ئاشكرېش کەرڎېنۍ، ئیسە جە ئه‌رشیف و لوجنە و مه‌ركه‌زی حزب و شوعی یۊبیەی سۆڤیه‌تی و گرڎینەینۍ و پۍ گرڎ کەسی ۋەردەسېنۍ. به‌شێوەتەرو به‌ڵگه‌نامه‌كا جەلایەن و ئه‌فسه‌ره‌كان یۊبیەی سۆڤێتیوه دزیېنۍ و دزه‌شا پنە كریان پۍ ۋەرنیشتی، بڕېشا ۋەڵۍ کریېنۍ و بڕۍ تەریچشا چەمەڕاو ۋەڵاکەرڎەیۊینۍ. جە سه‌رچەمەو یۋەم و دووه‌م و به‌ڵگه‌نامه‌كانە باس جە په‌یوه‌ندییه‌كا یۊبیەی سۆڤییه‌تی و مسه‌فا بارزانی کەرۊ، چنی ئی به‌ڵگه‌نامایچە ئی ۋنەکۊڵیایە سەرنج وزۊ سه‌رو به‌ڵگه‌نامه‌و بڕۍ جە ئه‌فسه‌را (كەی، جی، بی)، یۊ چا ئه‌فسه‌رایچە جه‌نه‌راڵ (بافیل سودوبلاتوفا)ـ، ئی کەسە ئه‌فسه‌رۍ ۋه‌رپرسیار بیەن جە مسه‌فا بارزانی جە ماوه و ساڵەکا (١٩٤٦پۍ ١٩٥٨)ی. چنی بڕۍ به‌ڵگه‌ناما‌ی تەری، كه ۋەڵۍ کریېنېوە. ئاڎیچ جە پەنهانیەکا ئاخېزوو ئه‌یلوولی و په‌یوه‌ندییه‌كاشا به یۊبیەی سۆڤییه‌تیوە.
په‌یوه‌نڎیی بارزانییه‌كا و یۊبیەی سۆڤییه‌تی:
بارزانی تاتە و ئیسەیچ کوڕ و نەوەکېش هه‌میشه عەڵقە جە گۊش و بەری و ده‌زگا هه‌واڵگرییه‌كا وڵاتا تەری بیېنۍ، گرڎوو هێزوو ۋېشا جە وڵاتا تەری هۊرگېرتەن، حه‌ر به فیتوو ئا ده‌زگا هه‌واڵگریا دژ بە گرڎوو ئاخېزە كوردییه‌كا مردېنېوە، به‌پاو توېژینەوەکە و ئی نۋیسەریە ئی پەیوەندییە چنی ڕووسیای وەڵینەش هەن و گېڵۊوە پۍ سه‌رده‌م و عه‌بدولسه‌لام بارزانی، كه سه‌ردای ڕوسیایش کەرڎەن پۍ گفتوگۆکەرڎەی وەڵۍ جه‌نگوو جەهانی یۋەمی. بەڵام مسەفا بارزانی ئیسفاڎەش چی وەڵینەیە هۊرگېرت پۍ ئەرکداربیەیش پېسە بەکرېگرتېوە.
دكتۆر كه‌مال جە توێژینه‌وه‌كه‌شەنە باس جە ویرەوه‌رییه‌كا جه‌نه‌راڵ (بافیل سودوبلاتوف)ی کەرۊ، كه ئا جه‌نه‌راڵه ئاماژه‌ش پانەی کەردەن كه چنڎین جارۍ مسه‌فا بارزانیش دیەن و ئه‌رك و ڕاسپارده‌کۍ یۊبیەی سۆڤییه‌تیش پنە ئەسپاران و باس جە ئەرەنیشتېوە ئا جه‌نه‌راڵه‌یە و بارزانی کەرۊ و ۋاتەنش: ''جارێشا مسه‌فا بارزانی پنەش ۋاتا تاریخوو په‌یوه‌ندیی بارزانییه‌كا و ڕووسیای، پۍ سه‌ڎ ساڵا چېوەڵتەری گېڵۊوە و خانەواڎەکەشا زیاتەر جە ٦٠ جارا زەڕ و چه‌كشا جە ڕووسیای هۊرگېرتەن.''
په‌یوه‌نڎی مسه‌فا بارزانی و ده‌زگا و هه‌واڵگری (كەی، جی، بی)
به‌پاو ئا به‌ڵگا ده‌س کۊتېنۍ، باس جە په‌یوه‌نڎیی تاریخی خانەواڎەو بارزانی و ڕووسیای کەرا، دوور نییا مسه‌فا بارزانی به ڕائەسپاراو ڕووسیای لۋابۊ پۍ ۋەرکەوتوو كورڎسانی و پۍ ئاگاڎار بیەی جە كۆماروو مهابادی و فاڕایۊ زانیاریەکا پۍ ڕووسیای. ئینەیچ گومانه‌كا قازی محەمەڎی پەشڕاس کەراوە سه‌روو مسه‌فا بارزانی. مامۆسا ئیبراهیم ئه‌حمه‌ڎ جە چەمپنەکۊتەیېنە باسوو ئانەی کەرۊ، وەختۍ مسه‌فا بارزانی جە پانیشتەنە بڕەمان و لۋان پۍ ۋەرکەوتوو كورڎسانی، قازی محەمەڎ و ده‌وروبه‌ره‌كه‌ش متمانه‌شا پنەشا نه‌بیەن و پێشوازییشا ۋنە نه‌كەردېنۍ، چونكی گومانەشا بیېنە کە پۍ تێكدای ئامۍ با، تا ئا وەختەی ئێمه به نامېوە داواما ۋنە کەرڎۍ کە هامكاریشا کەرا. ئانەبۍ قازی محەمەڎ پێشوازیش ۋنە کەرڎۍ. بهڵام دماو وڕنای كۆماروو كورڎسانی به هامكاری یۊبیەی سۆڤییه‌تی، جیای ئانەی مسه‌فا بارزانی هه‌ڵوێسش ۋەران ۋەر بە یۊبیەی سۆڤیه‌تی بۊ. كه مەڵامەتوو وڕناو كۆماروو كورڎسانی بۍ، کەچی به هامكاری سیخووڕێوە ڕووسی لۋا پۍ ڕووسیای و چا جە ده‌زگاو هه‌واڵگری ڕوسیاینە ڕائاوردەیش پنە كریا.
"جە ڕووسیا مسەفا بارزانی تەلەبەو کۍ بۍ؟''
دكتۆر كه‌مال قادر باسوو سودبلاتوفی کەرۊ، ئی کەسە جه‌نه‌راڵ و سیخووڕێوە به‌توانا و متمانه‌پنەکریا و ستالینی بۍ، ڕائاوردەی سه‌روازییش به مسه‌فا بارزانی کەرڎەن و پله‌ی سه‌روازیش دان پنە و چا بارۊ ماچۊ: ''یاڎه‌وه‌رییه‌كۍ سودبلاتوفی تا ئیسە یۋەم سه‌رچەمەنۍ، باس جە په‌یوه‌ندییه‌كا مسه‌فا بارزانی و یۊبیەی سۆڤیه‌تی کەرا جە ساڵەکا ١٩٤٦پۍ ١٩٥٨ی. وەختۍ سودبلاتوف باسوو بارزانی کەرۊ، پېسە به كرێگرتېوە باسش کەرۊ، كه ده‌زگاو هه‌واڵگری ڕائاورڎەیش پنە کەرڎەن، پۍ ئانەی دژوو سیاسه‌ته‌كا ۋەرنیشتی جە ۋەرکەوتوو میامینینە هەرمانەش پنە کەرا. ویره‌وه‌رییه‌كۍ سودبلاتوفی سەرەتېوە گرنگا پۍ زانای په‌یوه‌نڎی مسه‌فا بارزانی و یۊبیەی سۆڤییه‌تی، بهڵام پەنهانیە گۊرەکە ئینا چا دۆكۆمێنتانه کە جە ئه‌رشیف و میتروخینی و لوجنە و مه‌ركه‌زیی حزبوو شیوعی-نە باسش ۋنە کریان.''
