کوردستان و تورکیانە ساڵەو وانای دەسش پەنە کەردن، پێسە گرد ساڵێوە ئێساڵیچ ملوێنان زارۊڵۍ کورڎی بە زوانی ئەداییشا موانا.

هامسەرۊکوو لەقوو وانوو ئەیتم سەن موراد ئاتابای واتش زارۊڵاو کوردی ناچارێنۍ جیا جە زوانوو ئەدۍ و زگماکییشا زوانێوە رەر بشناسا و پا زوانەیە پەروەرڎە کریا.

ئاتابای ئەرەیاوناش، بە داتا و ئاماری زانستی سەلەمییان، کە ئا زارۊڵۍ بە زوانی ئەدایی پەروەرڎی مەکریا، تووشوو چندین کێشا باوە و واتش: "وەختۍ زارۊڵۍ بە زوانێوە، کە مەشناساش یان کەم مشناساش پەروەرڎی کریا، مەتاوا بە ئاسوودەیی هەست بە وێشا کەرا یا گوزارشت جە وێشا کەرا. ئیساتێنە بواروو پەروەرڎەینە کێشێوە گەورە هەن. تورکیانە چندین زوانۍ جیاوازۍ هەنۍ. کوردی پێسە یۊ چا کە فرەو خەڵکی بەکارش مارا. پەوکای فرە گرنگا کە کوردی کریۊ بە زوانوو پەروەرڎەی و مشۊم لەمپەر و وەربەسەکاو بەرڎەموو زوانی کوردی ورگێرییا.  

'وێتاونایۊی کولتووریی وەرەچەم هەن'

ئاتابای ئەرەیاوناش، کە ساڵاو دمایینە وێتاونایۊی کولتووری فرە زیادش کەرڎەن و واتش، "بنەیانە و ئەداوتاتۍ جە ساڵەکاو ویەرڎەینە فرە وێتاونایۊی کولتووری بەکار مارا. بنەیانەکۍ فرە کەمتەر بە زوانی کوردی قسۍ کەرا. پەوکای چند ڕەخنە وەنەو سیاسەتوو تاونایۊ کولتووری دەوڵەتی گێرا، مشۊم ئاندەیچ بدیاوە وێشارە. چی وێشا بە ساعیبوو زوانوو وێشا مەزانا، پەی زوانی ئەدایی وێشا خەبات مەکەرا؟ یان چی یانەنە، هەرمانگەنە، جادە و بازاڕنە بە زوانی ئەداییشا قسۍ مەکەرا.  مشۊم ئەوەڵ ڕەخنە جە وێما گێرمۍ، بۊنەو قەیرانی ئابوورییوە، جە ساڵەو واناینە بۊنەو قەیرانی ئابوورییوە زارۊڵۍ بە ئاورایی ملا وانگەکاشا، وەلۍ جانەیە کێشەتەر ئانەن، کە زارۊڵۍ بە زوانی ئەداییشا پەروەرڎی نمەکریان".

'نمەکریۊ کە دەوڵەت یەک زوانش بۊ'

ئاتابای دەسنیشانش کەرد، کە تورکیا پێویسا بەڕسمیئشناسای تەنیا زوانێوە نەبۊ و واتش، " جە دەستووری دایمیی تورکیاینە ئامان، کە زوانی فەرمیی دەوڵەتی تورکیین. ڕاسینە جە ئەرەمەرزنای دەوڵەتینە و نویستەیۊ دەستووری هەمیشەیینە قۊرتێفرە گەوری هەنۍ. مەکریۊ کە دەوڵەت یەک زوانش بۊ، کریۊ زوانی فەرمیی دەوڵەتی بۊ، وەلۍ ئێمە میاومێنە، کە ئادۍ گەرەکشانە جە بڕگەکاو دەستووری هەمیشەیینە چێش کەرا. سیاسەتوو تاونایۊ فرە بە جددی سەروو زوانی کوردیوە پەیڕەو کریۊ. جە ساڵەکاو ١٩٢٠ینە کورڎەکۍ بە رێژەو سەڎەنە ٩٠یانەنە و بەرۊ بە کوردی قسۍ کەرێنۍ. بە داخۊ ئیساتۍ ئا ڕێژە پەی بەینوو ڕێژەو سەڎەنە ٧ ی پەی سەڎەن ٨ ی وەستەنرە. سەرڎەموو دەسەڵاتداریی ئاکەپەینە سیاسەتوو تاونایۊ کولتووری سەروو زوانی کوردیوە فاڕیا پەی وێتاونایۊ و فرە بە وەرچەمی بەرڎەواما، ئانە سیاسەتێوە نییا، کە تەنیا سەروو شارەکاو کورداوە بیاوۊ یاگۍ بەڵکوم سەروو گردوو زوانەکاوە تورکیانە پەیڕەو کریۊ. وەلۍ جە گردی زیادتەر سەروو زوانی کوردیرە سەپنییۊ".

ئاتابای ئانەیچش وست ڕووە، کە مشۊم گرنگیی زوانی پەی خەڵکی بەروزیۊ و واتش، "ئا ڕێکوزیۍ چا چوارچوەنە هەرمانە کەرا و چالاکێنۍ، مشۊم  خولەکاو  پەروەرڎەی بەرا مەیدانەکا و وانەو زوانەکەیما بە خەڵکی بواچاوە".

س.ز