له راپۆرتێكدا IPPNW ڕایگەیاند، پێویستە ڕێكخراوی قەدەغەكردنی چەكی كیمیایی لێكۆڵینەوەیەكی سەربەخۆ دەستپێبكا، بۆ ئەوەی بزانرێت ئایا سوپای توركیا لە باشووری كوردستان چەكی كیمیایی بەكاردەهێنێت یان نا.
دوای ئەوەی ڕۆژانی ٢٠ تا ٢٧ی ئەیلوولی ٢٠٢٢ شاندێكی یەكێتی پزیشكانی نێودەوڵەتیی دژی شەڕی ئەتۆمی/ پزیشكانی خاوەن بەرپرسیارێتیی كۆمەڵایەتیی IPPNW سویسرا و ئەڵمانیا سەردانی باشووری كوردستانیان كرد، دواتر شاندەكە لە ڕاپۆڕتێكدا ڕایانگەیاند، لە سەردانەكەیاندا چەند بەڵگەیەكیان دەستكەوتووە، كە سوپای توركیا لە هەندێك ناوچەدا پێشێلی ڕێككەوتننامەی چەكی كیمیایی كردووە.
لەو ڕاپۆرتەدا ئاماژە بەوەش كراوە، پەدەكە ئاستەنگیی بۆ شاندی IPPNW دروستكردووە و بەهۆی ئەمەوە شاندەكە نەیتوانی لەگەڵ قوربانییانی كیمیاباران كۆببێتەوە، ئەوەش خراوەتەڕوو، “ئەو شاندە لەگەڵ چەندین كەس و ڕێكخراو كۆبوونەتەوە، لەوانەش ئەندامانی پەرلەمان، ڕێكخراوەكانی كۆمەڵگەی مەدەنیی، چالاكوانی كۆمەڵایەتیی”.
لە ڕاپۆرتەكەدا باس لەوەشكراوە، “خولوسی ئاكار، وەزیری بەرگریی توركیا لە لێدوانێكدا دانی بەوە داناوە، كە لە میانی هێرشێكدا لە چیای گارە گازی فرمێسكڕێژیان بەكارهێناوە، هەروەها لە جەخت لەوەكراوەتەوە، دەتوانرێت گازی فرمێسكڕێژ بۆ كۆنتڕۆڵكردنی خۆپیشاندان بەكاربهێنرێت، بەڵام بەپێی ڕێككەوتننامەی چەكی كیمیایی ناتوانرێت لە ناوچەیەكی سەربازیدا بەكاربهێنرێت”.
هەروەها لە ڕاپۆرتەكەدا ئاماژە بەوەشكراوە، لە ڕابردووی دەوڵەتی تورك دا هەیە، كە لە شەڕی چەكداریدا گازی فرمێسكڕێژی بەكارهێناوە و لە ساڵی ١٩٩٩ لە ئەڵمانیا لە ئەنجامی هەندێك شیكاریی سەلمێندرا، كە سوپای توركیا لە شەڕی دژی پەكەكە گازی فرمێسكڕێژی بەكارهێناوە، هه‌وره‌ها ئه‌وه‌ش سه‌لمێنراوه كه سوپای تورك له ساڵی ٢٠١٠دا بۆمبی گازی فرمێسك رژێی جۆری سه‌ربازی به‌رهه‌مهێناوه و ئه‌وه‌ش به واتای پێشێلكردنی په‌یماننامه‌ی قه‌ده‌غه‌كردنی چه‌كی كیمیاییه‌وه. هه‌روه‌ك ئاماژه‌ی به‌وه‌شكردووه، لە ساڵی ٢٠٠٤دا سەربازانی توركیا لە مەیدانە سەربازییەكاندا مەشق و ڕاهێنانیان لەسەر بەکارهێنانی گازی فرمێسكڕێژ كردووە.
لە ڕاپۆڕتەكەدا جارێكی تر دووپاتكراوەتەوە، شوێنەوار و بەڵگە هەیە، كە سوپای توركیا لە باشووری كوردستان چەكی كیمیایی لە دژی پەكەكە بەكارهێناوە و سەرنجی بۆ ئەو ماسكانەی تایبەت بە چەكی كیمیایین ڕاكێشاوە، كە سەربازانی تورك لە دوای خۆیان بەجێیان هێشتووە و دەڵێت: ئەو پرسیارە دێتە ئاراوە بۆچی سەربازانی تورك خۆیان لەو ماددانە دەپارێزن؟ و حكومەتی توركیا تائێستا پەكەكەی تۆمەتبار نەكردووە بەوەی لە باكووری عێراق چەكی كیمیایی بەكارهێناوە.
لە بەشێكی تری ڕاپۆرتەكەدا هاتووە، بەهۆی ئەو گومانانەی كە سوپای توركیا لە باشووری كوردستان چەكی كیمیایی بەكارهێناوە، پێویستە ڕێكخراوی قەدەغەكردنی چەكی كیمیایی لێكۆڵینەوەیەكی سەربەخۆ دەستپێبكات.
لە كۆتایشدا داوایان لە ڕێكخراوی تەندروستیی جیهانیی كردووە، كە هاوكاری پزیشكی پێشكەش بەو كەسانە بكات كە بەهۆی هێرشەكانەوە زیانیان بەركەوتووە.
هـ . ب
