بابائۆغڵو: له‌ گرتووخانه‌كان هیچ سنوورێك بۆ بیركردنه‌وه‌ نییه‌

زیندانی سیاسی بورهان بابائۆغڵو كه‌ دوای ٣٠ ساڵ زیندان ئازاد كرا، رایگه‌یاند، "له‌ زیندان ره‌نگه‌ شوێن سنووردار بێت، به‌ڵام بیركردنه‌وه‌ بێ سنووره‌. ئه‌وه‌ی گرنگه‌ گۆڕانكاری چییه‌؟".

ساڵانی ٩٠ له‌ دادگایه‌ك كه‌ ناوی دادگای ئاسایشی ده‌وڵه‌تی توركیان له‌سه‌ر دانابوو، سزای زیندانی سیاسی به‌سه‌ر هه‌موو زیندانیانی سیاسیدا سه‌پێنرا. له‌ دژی ده‌سه‌ڵاتداری ئاكه‌په‌- مه‌هه‌په‌ كه‌ ده‌یه‌وێت ئازادكردنی ئه‌و زیندانیانه‌ی ٣٠ ساڵ زیندانی بوون هه‌ڵبوه‌شێنێته‌وه‌، زیندانیان و پارێزه‌ران كه‌وتنه‌ جوڵه‌ و له‌ ئه‌نجامدان ئازاد كران. بورهان بابائۆغڵو یه‌ك له‌وانه‌.

بابائۆغڵو له‌ ئاداری ١٩٩٢ ده‌ستگیركرا، سزای زیندانی هه‌تاهه‌تایی به‌سه‌ردا سه‌پێنرا. بابائۆغڵو ١ی نیسان كه‌وته‌ سیهه‌م ساڵه‌ی زیندانی بوون و دوای ئازادكردنی دۆخی ده‌ره‌وه‌ی هه‌ڵسه‌نگاند.

بابا ئۆغڵو كه‌ له‌به‌ر چالاكی سیاسی گیرابوو، رایگه‌یاند، كه‌ سالانی ٩٠ چالاكی سیاسیان كردووه‌، به‌ به‌راورد له‌گه‌ڵ ئه‌مڕۆ زۆر دژوارتر بوو و وتی، "گرتووخانه‌ به‌شێك له‌ ژیانی ئێمه‌بوو. گرنگ پاراستنی به‌هاكانی ئێمه‌ بوون. خه‌بات و به‌ره‌وپێشچوون راتده‌كێشێت به‌لای خۆی. ساڵه‌كانی من به‌و جۆره‌ تێپه‌ڕین. چاوه‌ڕیبووم كه‌ ٣٦ ساڵ له‌ زینداندا بمێنمه‌وه‌، شه‌ش مانگی دوایی منیش به‌ راستكردنه‌وه‌ی سزاكه‌م كه‌ تێكدرابوو تێپه‌ڕی".

بابائۆغڵو ئاماژه‌ی به‌وه‌كرد، كه‌ زیندان داوێكی به‌و جۆره‌یه‌ كه‌ جیهانی بیركردنه‌وه‌ی مرۆڤ ئاراسته‌ ده‌كات، پێناسه‌ كرد و وتی، "له‌به‌ر ئه‌وه‌ زیندان جێگه‌یه‌كی له‌و جۆره‌ نییه‌ كه‌ مرۆڤ خاوه‌نداری لێ بكات. هه‌ندێك جار هێنده‌ی به‌رته‌سكی قاوشه‌كه‌ی مرۆڤ بیرده‌كاته‌وه‌. ئه‌و بیركردنه‌وه‌یه‌ له‌ خۆیدا مرۆڤ ده‌توێنێته‌وه‌. ئه‌وه‌ش پێچه‌وانه‌ی داواكاری و خواستی شۆڕشگێڕ و مرۆڤه‌كانه‌یه‌.

بۆ ئه‌و مرۆڤانه‌ی ماوه‌یه‌كی زۆر له‌ زینداندا ده‌مێننه‌وه‌، له‌ شوێنێكی ته‌سك سنوردار بكرێت ته‌نیا یه‌ك رێگه‌ هه‌یه‌ ئه‌وه‌ش تێكۆشانه‌. زیندان به‌ بێگومان تێكۆشانێكی ناوخۆیی. تێكۆشانێكی مرۆڤ له‌گه‌ڵ خۆیدایه‌، هه‌وڵێكه‌ بۆ ئه‌وه‌ی بیركردنه‌وه‌ی خۆی به‌ فراوانی بهێڵێته‌وه‌. گرنگترین شت بۆ هه‌ر كه‌سێك ده‌كه‌وێته‌ زیندان پاراستنی به‌ها مرۆڤیه‌كانه‌".

بابائۆغڵو له‌ باره‌ی دۆخی هاتنه‌ده‌ره‌وه‌ش ده‌ڵێت، "زیاتر ئه‌و كاته‌ی مرۆڤ ده‌چێته‌ ناوه‌وه‌ بۆ ئه‌وه‌ی چۆن تێیپه‌ڕێنێت پلان داده‌ڕێژێت، چۆن خۆڕاگری بكه‌م، چۆن به‌رگه‌ بگرم؟ سه‌رقاڵی نوسین ده‌بیت. بۆ ده‌ره‌وه‌ من هیچ پلانێكم دانه‌نا، ئه‌وه‌ش به‌ هۆی كێشه‌ ته‌ندروستییه‌كانمه‌وه‌یه‌. له‌ هه‌ندێك شوێن جه‌سته‌ی مرۆڤ ده‌ڵێت ‌به‌سه‌‌. بۆ خۆگونجاندن له‌گه‌ڵ ژیانێكی نوێ و ئه‌وه‌ی كه‌ دیسان من چی بكه‌م، له‌ ئه‌مڕۆ به‌دواوه‌ ده‌بێته‌ بابه‌تی گه‌رم له‌لای من".

بابائۆغڵو ئه‌م هه‌ڵسه‌نگاندنه‌ی كرد: "له‌ زیندان مرۆڤ دۆخێكی مه‌عنه‌وی هه‌یه‌. كات هه‌یه‌ و ده‌بێت به‌دواداچوون بكه‌ین و ئاگاداری بین. ئه‌مه‌ش ده‌بێته‌ هۆی ئه‌وه‌ی هه‌ڤاڵه‌كانیان په‌روه‌رده‌ بكه‌ن، كار بكه‌ن و به‌ره‌و پێش ببه‌ن. له‌ زیندان ره‌نگه‌ شوێن سنورداربێت، به‌ڵام به‌ربه‌ست و سنوری بیركردنه‌وه‌ی بوونی نییه‌. ئه‌وه‌ی گرنگه‌ گۆڕانكاری چییه‌؟ وه‌رچه‌رخانی ئامانجه‌كانی كه‌سایه‌تی و ناسنامه‌یه‌".

بابائۆغڵو باسی له‌وه‌كرد، تا دوا ساتیش له‌ باره‌ی ئازادبوونیه‌وه‌ هیچ زانیارییه‌كی لا نه‌بوو و به‌م جۆره‌ گێڕایه‌وه‌: "تا به‌ر له‌ ئازادبوونیش له‌ ناخه‌وه‌ ئه‌گه‌رێكی وام دانابوو كه‌ ره‌نگه‌ ئازاد نه‌كرێم. له‌به‌ر ئه‌وه‌ی نه‌ من و نه‌ بنه‌ماڵه‌ و پارێزه‌ران ئاگادار نه‌كرابووینه‌وه‌. بۆ من رۆژێكی زۆر درێژ بوو. له‌به‌ر ده‌رگا براگه‌وره‌كه‌م كه‌ شه‌ش ساڵ بوو نه‌مبینیبوو چاوه‌ڕێم بوو. بیریان ده‌كرده‌وه‌ كه‌ من بگریم، به‌ڵام یه‌ك دڵۆپ فرمێسكیش له‌چاومه‌وه‌ نه‌هات. زۆر قسه‌م نه‌كرد. له‌به‌ر ئه‌وه‌ی ئاماده‌نه‌بووم. له‌به‌ر ئه‌وه‌ی به‌ گرتووخانه‌ راهاتبووم، من خۆم بۆ ٣٦ ساڵ ئاماده‌ كردبوو. به‌ بێ ئازادكردنیش بێت ماوه‌ی سزاكه‌ تێكده‌درێت".

بابائۆغڵو ئاماژه‌ی به‌وه‌كرد، كه‌ هێشتا ده‌رفه‌تی چوونه‌ ده‌ره‌وه‌ی نییه‌ و وتی، "مرۆڤه‌كان گۆڕدراون، كه‌وتوونه‌ته‌ دۆخێكی ناكۆمه‌ڵایه‌تی. ئه‌وه‌ ئه‌و جیهانه‌ نییه‌ كه‌ چاوه‌ڕێم ده‌كرد. له‌م ساڵ و ساڵی داهاتوودا ره‌نگه‌ دوو هه‌زار هه‌ڤاڵمان به‌ربدرێن.پرسی سه‌ره‌كی ئه‌وه‌یه‌ كه‌ ئێمه‌ چۆن بژین. ئه‌وه‌ی چاوه‌ڕێمان ده‌كات ته‌له‌فونه‌، شێوازی ژیانی ناكۆمه‌ڵایه‌تیه‌ كه‌ به‌ داخه‌وه‌ هێزی كه‌مه‌ندكێشكردنیشی هه‌یه‌. بۆ ئه‌وه‌ی نه‌كه‌وینه‌ ناو ئه‌م ژیانه‌، جیهانێكی بیركردنه‌وه‌ی هاوبه‌شمان هه‌بێت. ئێمه‌ له‌گه‌ڵ ئه‌و هه‌ڤاڵانه‌ی ئازاد ده‌بن گفتوگۆ ده‌كه‌ین، له‌سه‌ر خاڵێكی هاوبه‌ش رێكده‌كه‌وین".

هـ . ب