تان و پۊ وېڕاۋەبەریی کۊمەڵایەتیی و ھەنگامۍ کرڎەیۍ پەی ئاۋەڎانکەرڎەو ناوچەو ھۆرامانی و ئەۋەگېڵنای زۋانی ھۆرامی پەی بوارو وانای و ڕاۋەبەریی، کتێبێوەن جە نۋیستەی و ئاماڎەکەرڎەی "ئاکۊ مارانی"ن و بە زنجیرە جە بەشو هەورامی ئاژانسەکەیمان (فوڕات نیوز)ەنە وەڵاو مەکریۆنەوە.

[بەشۍ شاڼزەمە]

وېڕاۋەبەریۍ یاگۊ ( ھەرمانۍ، وەنەی، خزمەتکەرڎەی، دەگایا و گەڕەکا شارېۋی) چنین یۊگېراۋە، بەبۍ ئانەیە، کە پاشا و سەرۊک یان پارتییېۋ ڕابەرو ئاڎېشا بۊ؟

ۋەڵۍ گرڎ چېۋیەنە بېیەی سەرۊکی و سەرکرڎایەتی بەڵگەو نائاماڎەیی و ناتوانایی خەڵکین، چۇنکە کەسانۍ ئازاڎیوازۍ و ھۊشیارۍ و ڕۊشنۋیرۍ پەنەوازییشا بە سەرۊکایەتی کەسا تەری نېیا و چە ھۊشیاری گرڎو خەڵکینە سەرپەرشتیاریی گرڎینەیی [کۊمەڵایەتیی] درۊس بۊ. بېژگە ئانەیچە یۊگېرتېۋ کە بە بڕیارۊ سەرۊکا درۊس بۊ، نە یۊگېرتەیا و نە وېوازانەو خەڵکین، بەڵکو سەپنای بڕیارېۋۍ ڕامیاریۍ و ئایدیۆلۆجیېن سەرو خەڵکیرە و بە مەرڎەی یان لاشېیەی سەرۊکی و پارلەمانی و فەرمانداریی و دۆڵەتی، گرڎو ڕېکۆتەکا و یۊگېرتەکا ھۊرشنیاۋە و گېڵاۋە بار و دۊخو ۋەڵۍ درۊسبېیەیشا.

سەرۊک شوانەی ڕامیاریین و ھەر یاگېۋ سەرۊک بۊ، کەسانۍ دماڕەۋۍ و ناسەرۊکۍ ھەنۍ و وەشباۋەڕیی بە فریاڎڕەسیی و ڕزگارکەریی شوانە ڕامیارەکا درۊس بۊ و ھېز و تواناو فرەو کەسەکا، کە ھیچ دەسەڵاتېۋ یان دارایېۋشا نېیا، دلېنەبریۊ و تاکو ڕادەو ناتوانایی و چەمەڕایی و دماڕەۋیی و بڕۋا-بە-وۍ-نەبېیەی، کەسەکۍ لاۋازۍ و ۋېرانۍ کریا و چە کەسایەتیی وېشا ھاڵیۍ کریاۋە و چە خاستەرین بارەنە سیستەمی ڕامیاریی، کە سیستەمی پارلەمانیین، فرینەو خەڵکی کریۊ بە دەنگدەری نادەربەس و نەخشی کۊمەڵایەتییش دلېنەبریۊ و کەسایەتیش ورڎ کریۊ و فاڕیۊ بە کارتو دەنگدای و ھۊرۋچنای خراپ چە خراپتەرینو ڕامیارا و چە باری ئابۇرییچۆ فاڕیۊ بە خزمەتکارو دارایا و مشەوەرا و تاکو ئاستو ژمارە یان کارتو باج و خەراجدای کەسایەتیش کەم کریۊۋە و ۋەزنیۊرە و ھیچ نەخشیېۋی ئابۇریی و کۊمەڵایەتیی و ڕۊشنۋیریی و کولتۇریی چالاک و چارەنۋیسساز پەی تاکی نەڎاری و بېدەسەڵاتی نمەمەنۊۋە و پېسەو سەربازو شەتڕەنجی ھەردەم بۊ بە قوربانی پلانۊ دەسەڵاتدارا و دەسەڵاتوازا و سەرمایەدارا و ڕامیارا، ۋاتا مرۊڤی ئاسایی گرڎو بەھا کۊمەڵایەتیی و ڕۊشنۋیرییەکا وېش چە دەس مڎۊ .

بەڵام کاتېۋ کە چڼ ھەرمانبەرېۋ، چڼ وانیارېۋ، چڼ دەگێۋۍ، یان دۋۍ ناوچۍ سەرو بنەماو وۍ-ھۊشیاریی و بەرژەۋەڼیی گرڎینەو ویشا یۊگېرا، یۊگېرتەکەشا بۊ بە ڕېکۆتېۋی کۊمەڵایەتیی و بەشېۋ چە کولتۇرو خەڵکەکەی و دلېنەلۋایش ئاسان نېیا، ھەر پاسە کە فرە تایبەتمەڼیۍ کولتۇریۍ و کۊمەڵایەتیۍ ھەزاران ساڵۍ پەی ئېمە مەنېنېۋە و ئیسە ئېمە پېسەو بەھای و نەریتۍ کولتۇرۍ و کۊمەڵایەتیۍ پەېڕەۋیشا کەرمۍ.

کاتېۋ یۊگیرتەی ھامدەرڎا و ھام-مەراما بۊ بە بەشېۋی بنەڕەتیی چە ھۊشیاریی کەسە کۊمەڵایەتییەکا، ئیتر ھیچ بەھانېۋ پەی یۊنەگیرتەی و دەرک نەکەرڎەی نمەمەنۊۋە و یۊگیرتەی کۊمەڵایەتیی بۊ بە بەشېۋ چە سرۇشتو ژیۋای و ھەرمانۍ و بەرھەمئاۋرڎەی و خزمەتکەرڎەی کۊمەڵایەتیی و باری چامنەنە وېھۊشیاریی و وۍ-ئاۋەزیی با بە تایبەتمەڼی کەسە نەڎار و بېدەسەڵات-کریاکا و بە ئاسانی نمەتاۋا بە سالار-بېیەی و ملھوڕیی چینایەتیی دارایا و دەسەڵاتدارا ملبڎا. بە ئا جۊرە فرەو کۊمەڵۍ گنۊ نەیاریی و ناکۊکی چنی جۊرو ژیۋای و بەرھەمئاۋرڎەی و بەشکەرڎەی و ڕاۋەبەریی ڕامیاریی کۊمەڵۍ، ۋەرانۋەرو ئاڎېشاۋە وېڕېکۋستەی و وېڕاۋەبەریی با بە ئەڵتەرناتیڤۍ ئاۋەزیۍ و لۆجیکیۍ پەی سیستەمی ڕامیاریی و ئانەیچ چنی وېش وېھۊشیاریی گرڎینەیی و جەماۋەریی و کۊمەڵایەتیی دۊس کەرۊ، کە ئیتر بوار و بۊشایېۋی ۋیریی و ئاۋەزیی و کولتۇریی و کۊمەڵایەتیی و ئابۇریی پەی شوانەیی ڕامیارا نمازۊۋە و کۊمەڵ-ڕابەریی یان وېڕابەریی کەسەکا و کۊمەڵۍ ۋەرجەسە بۊ. 

سەرو ئا بنەمایە، یۊئەۋەگیرتەی ڕېکۋزیێ ئاسۊییە جەماۋەریی و کۊمەڵایەتییەکا بۊ بە درېژەو پەرەئەسای وېھۊشیاریی و ئەزمۇنگەریی کۊمەڵایەتیی و ھەر چېۋېۋ کە بۍ بە بەشېۋ چە وېھۊشیاریی و ئەزمۇنگەریی کۊمەڵایەتیی، وۍ بە وۍ پېسەو بەشېۋ چە کولتۇری و دەسەڵاتی کولتۇریی وېش ۋەرجەسە کەرۊ. بارېۋی چامەنە ئیتر دلېنەربەرڎەی کۊمەڵ-ڕابەریی یان وېڕابەریی خەڵکی بۊ بە ئەگەرېۋی ئەستەم، چۇنکە دەسەڵاتو کولتۇری پارېزنۊش و پەشتەۋانیش کەرۊ.

یۊگیرتەی ڕېکۋزیاکا یاگۊ ھەرمانۍ و خزمەتکەرڎەی و ژیۋای چە دەگێۋەنە یان شارېۋەنە متاۋۊ سەرو دۋۍ بنەمایا، یان بە دۋۍ جۊرۍ یۊگېراۋە :

- یۊگیرتەی فێدراسیۆنیی
یۊگیرتەی فێدراسیۆنیی پاسەنە، کە گرڎو ڕېکۋیاکا دەگێ یان شارېۋی (کۊمیتۍ، ئەنجومەنۍ [شورێ]، کۆمونۍ و ..تد چ یاگۊ ژیۋایەنە چ یاگۊ ھەرمانۍ و وانای و خزمەتکەرڎەیەنە) سەرو بنەماو فێدراڵیستیی ئازاڎیوازانەی [نادۆڵەتیی] دلۍ فێدراسیۆنېۋیەنە یۊگېراۋە، ھەڵبەتە بەبۍ ئانەی وېشا ھۊرشاناۋە و دلېنەبەرا، سەرو بنەماو "وۍ-یاگەیی چالاکی کەرە و سەرتاسەریی و گەرڎۇنی ۋیرکەرۆ و پەشتەۋانی کەرە" سەربەوېی وېشا پارېزنا و پېسەو پایېۋو وېڕاۋەبەریی کۊمەڵایەتی کۊشش کەرا.

- یۊگیرتەی تۊڕیی*
یۊگیرتەی تۊڕیی یان کەژەتەللـەیی جۆرېۋی فرە تازەو ڕېکۋزیای فێدراڵیستیین پېسەو ئەڵتەرناتیڤو فێدراسیۆنەکا. ھەڵبەتە جیاۋازییەکە ئانەنە، کە دلۍ فێدراسیۆنەکانە جۊرېۋ بەرزۆبېیەی ڕېکۋستەی پایینۆ پەی لاو سەری ھەن و ئانەیچ ئەگەرو سەرھۊردای بیرۆکراسیی زېیاد کەرۊ، ئەر وېھۊشیاریی خەڵکی نەبۊ. بەڵام یۊگیرتەی تۊڕییەنە گرۇپۍ و ڕېکۋزیێکۍ بەس بە ھامپەشتی کەرڎەی چنی یەکتری پېۋەزۍ با و بینیاۋە و گرڎ پېۋەرە وېڕاۋەبەریی کۊمەڵایەتی پېکمارا و ئەڵقۊ یۊگېرتەی بازنەکاشا ھامپەشتی کەرڎەین، نەک بەڎەنەو ڕېکۋستەی فێدراسیۆنی.

بەڵام ھەر دۋە بارەکەنە، ھەر دۋە ڕېکۋستەکۍ پابەڼو بنەما فێدراڵیستییە ئازاڎیوازەکا ھەنۍ و پەی یەک مەرامی و پېسەو درېژەو ڕۆتو کۊششی ئازاڎیوازانەی کۊمەڵایەتیی سەرشا ھۊردان و پېڎێ بېیېنۍ و بە ھۊرۋچنای کەسە ڕاسپاریایا وېشا دلۍ کۊنیشتی گرڎینەو ئەنداماشانە پەی بەشداریکەرڎەی و یۊگیرتەی دلۍ وېڕاۋەبەریی دەگێ و شارەکانە، با بە بەشېۋ چە وېڕاۋەبەریی کۊمەڵایەتی.

پەراۋېزۍ:

* تۊڕە نێتوۆرک Network

** دەنگە تایبەتەکۍ زۋانی هۆرامی، پیتە و نمۇنە:
- ڎ : ئەڎا
- ۋ : ۋاران
- ڼ : مەڼ
- ۊ : لۊ
- ﯗ = وو : (مــﯘ)