كۆنسەی بەرێوەبەری كۆنگرەی نەتەوەیی كوردستان"كەنەكە"، لەراگەیەندراوێكدا كۆمەڵكۆژی كۆمەڵگەكانی، ئەرمەنی، ئاسوری و كڵدانی لەساڵی ١٩١٥ دا ریسوا و شەرمەزار دەكات.

لە راگەیەندراوەكەی كەنەكەدا هاتووە؛ خەڵكە بەبنەچە مەسیحیەكانی هەرێمی مێزۆپۆتامیا و ئەناتۆلی لەلایەن ئیمپراتۆریەتی عۆسمانی و هاوكارانیەوە لەساڵی ١٩١٥ كۆمەڵكۆژ كران.

كەنەكە دەڵێت:"لەكاتی كۆمەڵكۆژیەكەدا ژمارەیەكی زۆر لەكوردە ئێزیدیەكانیش كۆمەڵكۆژ كراون.

كەنەكە رایدەگەیەنێت، ئەم كردەوەیە بەئامانجی لەناوبردن و توانەوەی ئەتنیكی كۆمەڵگەكانی، ئەرمەنی، سریانی، ئاشوری و كڵدانی پێكهاتووە و ئەوەش كۆمەڵكۆژیەكی وەحشیانەیە لەدژی مرۆڤایەتی بەگشتی.

هاوكات لەبەیاننامەكەی كەنەكەدا هاتووە؛ ئاگرتێبەردان و وێرانكردنی شوێنە مەزهەبی و كەلتوریەكانی ئەم كۆمەڵگەیانە لەلایەن ئیمپراتۆریەتی عۆسمانیەوە ریسوا و شەرمەزار دەكەین. كەنەكە، سەرەخۆشی لەبنەماڵە و كەس و كاری قۆربانیان دەكا و داواشی لەرژێمی تورك  و كۆمەڵگەی نێودەوڵەتی كردوە، كۆمەڵكۆژیەكە قەبووڵ بكەن و قەرەبووی ئەو گەلانە بكەنەوە.

١٠٧هەمین ساڵیادی كۆمەڵكۆژی ئەرمنیەكانە؛ دەوڵەتی تورك كۆمەڵكۆژی یەك ملیۆن و نیو ئەرمەنی قەبوڵ ناكات

هەر ساڵە لە ٢٤ی نیساندا، ئەرمنیەكان لەسەر ئاستی دنیادا مەراسیمی ساڵیادی كۆمەڵكۆژی، رووداوێكی وەحشیانە لەدژی مرۆڤایەتی بەرێوە دەبەن. نزیكەی یەك و نیو ملیۆن ئەرمەنی ١٠٧ پێش لەسەر ئەو خاكەی لەژێر  دەسەڵاتداریەتی ئیمپراتۆریەتی عۆسمانیەكاندا بوو، كۆمەڵكۆژكران. بەو رووداوە، كۆمەڵكۆژی ئەرمنیەكان یا هۆلۆكاست دەگۆترێت.

رژێمی تورك كە خۆی وەكو میراتگەری ئیمپراتۆریەتی عۆسمانیەكان بەناو دەكات، كۆمەڵكۆژی ئەرمەنیەكان قەبوڵ ناكات، بەڵام زۆرێك لەوڵاتانی دنیا كۆمەڵكۆژی وەحشیانەی نزیكەی یەك و نیو ملیۆن ئەرمەنی لەلایەن رژێمی توركی عۆسمانیەوە لەنێوان ساڵانی ١٩١٥ تا ١٩١٧، وەكۆ كۆمەڵكۆژی قەبوڵ كردووە.

هەموو پارتەكانی نێو پەرلەمانی توركیا بەدەر لەپارتی دیموكراتی گەلان"هەدەپە"، كۆمەڵكۆژی ئەرمەنیەكان ئینكار دەكەن. دەوڵەتی تورك لەگەڵ ئەوەی كە خۆی كۆمەڵكۆژی ئەرمەنیەكان قەبووڵ ناكات، بەڵكۆ داوا لەدۆستانی نێودەوڵەتیشی دەكات، ئەو دیاردەیە وەكو درۆستكرا نیشان بدەن.

سەلاحەدین دەمیرتاش كە 2016ەوە بەتاوانی سیاسی لەزینداندا بەندكراوە لەبەرنامەیەكی تەلەفزیۆنیدا هەموو دیوارەكان بەسەر دەوڵەتی توركدا رووخاند و وتی:"كۆمەڵكۆژی ئەرمەنیەكان راستیەكە"، بەو شێوەیەش رووبەرووی هێرشی توندی نەتەوەپەرەستەكان بووەوە.

ئەردۆغان لەو كەسانەیە كە بەناو كردنی كۆمەڵكۆژی هیچ قەبووڵ ناكات، ئەو لەكۆنفرانسێكی راگەیاندنیدا رایگەیاندبوو؛ ئاخاوتنی وەها بوونی هەیە؛ ئەو مەسیحی و ئەرمەنیانەی كۆژراون، بەپشت بەستن بەكام بەڵگە ئەو ئاخاوتنانە دەكەن. ئەم شێوە لایەنگەریانە زۆر لەجێ خۆیدا نین. كام بەڵگەتان لەدەستدایە".

دەوڵەتی تورك بەشێوەیەكی راستەوخۆ لەشەڕی ئەرمنیەكاندا لەقەرەباخیش بەشداری كردووە و سیاسەتی دژە ئەرمنی ئەم دەوڵەتە بەردەوامە، بەدەر لەئەرمەنیەكان، كۆمەڵگەی ئاسوری، سریانی، رۆمی، كوردەكان، عەلەویەكان، كۆمۆنیستەكان و بەشێك لەمۆسڵمانان لەلایەن دەوڵەتی توركەوە كۆمەڵكۆژ كراون.

لەدراوسێتی توركیادا، ئەرمەنیەكان كە بەشێك لەپێكهاتەكانی سوریان، ١٠٧هەمین ساڵیادی كۆمەڵكۆژی ئەرمەنیەكان بەبیردێننەوە و مەراسیمیان بەرێوە برد.

باب و باپیرانی ئەو ئەرمەنیانە لەدوای كۆمەڵكۆژیەكەوە بەزۆر و زۆرداری راگۆیزراونەتەوە، تا لەلایەنی نەتەوەییەوە بتوێنەوە و لەناو بچن. بەشێكی بەرچاوی ئەرمەنیەكان لەرۆژئاوای كوردستان و شوێنەكانی تری باكور و باكوری سوریان. ئەرمەنیەكان دامەزراوە، سیاسی، كۆمەڵایەتی و پاراستنی خۆیان دامەزراندووە. ئەو لەگەڵ یەكینەكانی پاراستنی گەلدا پاراستنی هەبوونی خۆیان دەكەن لەبەرامبەر بەدەستدرێژیەكانی دەوڵەتی داگیركەری تورك و داعش و ئەو گروپانەی هاوشێوەی ئەوان.