زۆزان چەولیک: ئێمە زاپ تەنها لە زاپ ناپارێزین
زۆزان چەولیک فەرماندەی بڕیارگەی ناوەندیی یەژا ستار ڕایگەیاند، پەدەکە دەیەوێت بێتە ناو زاپ و ئاڤاشین و وتی "ئێمە دەزانین سەربازانی تورک بە جلی پێشمەرگەوە شەڕ دەکەن".
زۆزان چەولیک فەرماندەی بڕیارگەی ناوەندیی یەژا ستار ڕایگەیاند، پەدەکە دەیەوێت بێتە ناو زاپ و ئاڤاشین و وتی "ئێمە دەزانین سەربازانی تورک بە جلی پێشمەرگەوە شەڕ دەکەن".
زۆزان چەولیک فەرماندەی بڕیارگەی ناوەندیی یەژا ستار بەشدارییلە بەرنامەی ستێرک کرد و وەڵامی پرسیارەکانی بەرنامەکەی دایەوە. لە چاوپێکەوتنی چەولیک دا باس لەم خاڵ و بابەتانەی خوارەوە کرا.
چەولیک بە یادکردنەوەی شەهیدانی ئایارەوە دەستی بە قسەکانی کرد و وتی: "تێکۆشانی ئێمە بۆ ئازادی ٥٠ ساڵی تێپەڕاند. هەموو ڕۆژێکی تێکۆشانمان بۆ ئازادی بە قوربانیدان و بەخشینی قوربانی بووە، بەڵام لە مانگی ئایاردا چەندین هەڤاڵی قارەمانمان شەهید بوون. هەڤاڵە پێشەنگەکانی ئێمە، کە لەم مانگەدا شەهید بوون، بە تێکۆشان و بەرخۆدانیان مۆریان لە مێژوو دا و هاوکات لەسەر هێڵی ئازادی و لەسەر هێڵی ڕاستیی پەکەکە چالاکیان کردووە و ڕۆڵی سەرەکیان لەخەباتی ئێمەدا بینیوە.
من شەهیدانی ١ی ئایار، یەکێک لە یەکەم فەرماندەکانمان محەمەد قەرەسونگور، ئیبراهیم بیلگین، هۆزان مزگین (غوربەت ئایدین)، کە بۆ ژنان بووەتە ئیلهام، شۆڕشگێڕانی مەزن دەنیز گەزمیش و یارانی، شیرین عەلەم هولی، فەرزاد کەمانگەر، علی حەیدەریان، فەرهاد وەکیلی، هەڤاڵی پێشەنگمان حەقی قەرار، فەرهات کورتای، مەحمود زەنگین، ئەشرەف ئانیک، نەجمی ئۆنەر، کە لە زیندان ڕاپەڕین، لە کەسایەتیی ئیبراهیم کایپاک کایا، کە بۆ گەلانی کورد و تورکیا لە دژی فاشیزمی بەرخۆدانی کرد، بە ڕێزەوە یادی هەموو شەهیدان دەکەمەوە.
ئەمڕۆ گەریلاکانی کوردستان لە زاپ و ئاڤاشین بەم ڕۆحەوە بەرخۆدان لە دژی دەوڵەتی تورکی داگیرکەر دەکەن تاوەکو قوربانییەکان و نرخەکانی ڕێبەر ئاپۆ و هەڤاڵە شەهیدەکانمان بە فیڕۆ نەڕوات. ئێمە شەڕڤانانی ڕێبەر ئاپۆ و هەڤاڵانی شەهید بۆ ئەوەی ئەم دۆزە سەربخەین خاوەناری لە ڕەنج و هێڵی شەهیدان دەکەین. ئێمە جارێکیتر بەڵێن دەدەین، ئێمە ئەو هێڵە سەردەخەین، کە شەهیدان ئافراندویانە".
چەولیک باسی لە هێرشە داگیرکەریەکان کرد، کە لە ١٥ی نیسانەوە بۆ هەرهەرێمەکانی پاراستنی مەدیا دەستیپێکردووە و وتی، "ئەو دید و چەمکەی هێرشکردن دوور نییە لە هێرشەکانی ساڵی ڕابردوو بۆ سەر ئاڤاشین و مەتینا و ناوچەکانی تر. پرۆسەیەک لە کوردستان و ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست بەڕێوەدەچێت. بزووتنەوەی ئازادیی کورد هەم بۆ گەلی کورد و هەم بۆ هەموو گەلانی ستەمدیدە و بندەست تێدەکۆشێت. مرۆڤ ناتوانێت هێرشە پاکتاوکارییەکانی سەر ڕێبەرایەتی، گەلەکەمان و بزووتنەوەکەمان لەو دید و چەمکەی ئەم شەڕەی ئێستا بە جیا لێکبداتەوە.
دەیانەوێت ئەو هێڵە، کە ڕێبەرایەتی بۆ ئازادی و بندەستەکانی بنیاتیناوە سەرنەکەوێت. زۆر لە هێزەکان هێڵی ڕێبەرایەتی بۆ بەرژەوەندیی خۆیان بە مەترسی دەزانن. لەبەر ئەوەش بەشداری لەو دید و چەمکەی دژ بە ئێمەدا دەکەن. لە پێش هەمووشیانەوە ناتۆ بەشدارە و لە لوتکەى ئەو دژایەتییەدایە. ناتۆ ئەو هێرشانەی سەر ڕێبەرایەتی و گەلی کورد جێبەجێ دەکات. دەیانەوێت بە چەمکی جەنگ لە کەسایەتیی ڕێبەر ئاپۆدا ئەو کوردانەى بۆ ئازادی و نەتەوەی دیموکراتیک دەپارێزن لە ناو ببەن. دەیانەوێت هێڵی ڕێبەر ئاپۆ و پەکەکە لەناوببەن.
بێگومان ئەم هێرشە تەنها بۆ سەر پەکەکە نییە. پلانی درێژخایەنی داگیرکەرین. بۆیە پێویستە گەلی کورد پێش هەموو شتێک لە ئامانجی ئەم چەمکە تێبگات. ئەمساڵ ساڵێکی گرنگە بۆ حکومەتی ئاکەپە و مەهەپە. هاوکات ساڵێکی گرنگە بۆ پارتی دیموکراتی کوردستان (پەدەکە)، چونکە ئاکەپە ماوەی ٢٠ ساڵە بە ڕێبازەکانی فاشیزم و دیکتاتۆری لەسەر پێیە، بە تایبەتی بەرخۆدانی گارە و ئاڤاشین، بەرخودانی زیندانەکان و هەڵوێستی گەلی کورد لە ٨ی مارس و نەورۆزدا دەسەڵاتی ئاکەپە و مەهەپەی لاواز کردووە.
دەوڵەتی تورک لە زاپ دەترسێت
ئەمڕۆ ناتۆ و هێزە نێونەتەوەییەکان و پارتی دیموکراتی کوردستان (پەدەکە) لە دەوری یەک مۆڵدراون، ڕاستیی ڕێبەرایەتی، گەریلا و پەکەکە بۆ بەرژەوەندیی ئەو هێزانە ڕێگری و لەمپەرێکی سەرەکییە. لەبەر ئەوەش هەندێک لە هێزەکانی بە شێوەیەکی چالاک بەشدارییان لەو دید و چەمکەى شەڕی دەوڵەتی تورکدا کردووە. دەیانەوێت و هەوڵ دەدەن بەم چەمکە گورز لە گەریلا و ڕێبەرایەتی بدەن و دەسەڵاتی خۆیان درێژ بکەنەوە. ئەمە یەکەم و لەپێشترین شەڕی ئەردۆغانە، چونکە ئەو شتێک لە دەست دەدات. ئەو ئاگاداری ئەو شتەیە. مەیە بۆیە بە شێوازی جیاواز هێرش ئەنجام دەدات. لە تورکیا قەیرانێکی گەورەی ئابووری هەیە، کەمیش ماوە بۆ هەڵبژاردنەکان. دەزانێت ئیدی وەک جاران کورد و گەلانی تر فریوناخۆن. بۆیە تەنها پلان و دیدی شەڕ و شەڕانگێزیی لە دەستدا ماوە.
بۆ ئەردۆغان ساڵی ٢٠٢٢ دەبێتە ساڵی كۆتایی. بێگۆمان ساڵی سەركەوتن یا شكست. بۆ ئەوەی شكست نەهێنێ، هەموو دەرفەتەكانی دەوڵەت و هێزێكی وەكو پەدەكەش بەكار دەهێنێت. ئێمە زۆر جاران باسمان كردبوو، كە دەوڵەتی تورك پەدەكە بەكاردەهێنێت. ئەوەی راستی بێت پەدەكەش دەوڵەتی تورك بەكاردەهێنێت. پەدەكەش ئێدی لەو زانابوونەدایە، كە ئێدی بەو سیاسەتەی ئەویش گەیشتووەتە كۆتایی. لەبەر ئەوەش ئەمساڵ بۆ ئاكەپە و پەدەكە ساڵێكی قەیراناوییە. ئەردۆغان ئەوە باش دەزانێت بۆ ئەوەی برەو بەدەسەڵاتداریەتی خۆی بدات، تەنیا شەڕی بەدەستەوە ماوە.
دەوڵەتی داگیركەری تورك لەو هێرشانەی بۆ سەر هەرێمی پاراستنی مێدیا ویستی گەمارۆی زۆر شوێن بدات و بەبەكارهێنانی هێزی تەكنەلۆجیاش ویستی هێرشی زۆرێك لەهەرێمەكانی گەریلا بكات. لەزاپ و ئاڤاشین لەچاو پێشووتر دوو قات زیاتر تەكنەلۆجیای شەڕی بەكارهێنا. دەوڵەتی تورك لەلایەكەوە دەیەوێت خۆی زۆر بەهێز نیشانی هەركەس بدات، بەڵام سەرەڕای ئەوەش لە بنكەوتنی لەزاپ زۆر دەترسێت. لەبەر ئەوەیە، كە ئەوەندەی تەكنەلۆجیای شەڕ بەكاردەهێنێت. لەبەر ئەوەیە، كە هێرشەكەیان ناو ناوە "ئۆپەراسیۆنی چنگی قۆفل".
ئەگەر پەدەكە سەرەنجی لەسەر گەل ببووبا، بەشداری و پشتیوانیی داگیركەرانی نەدەکرد
بۆ ئەوەی ساڵی رابردووش پەدەكە بەشداری ئەو پیلانگێڕییە نەبێت، بەڕێوەبەریی بزوتنەوەكەمان، پەكەكە و گەلی كورد زۆر بەهەستیاری نزیكی ئەو بابەتە بوونەوە. بۆ ئەوەی گەلەكەمان جارێكی تر تووشی ئێش و ئازار نەبێت، دەستكەوتەكانمان لەناو نەچن، ئێمە زۆر هەوڵماندا. بەئەندازەی بزوتنەوەكەمان، گەلەكەشمان تا كۆتایی هەڵوێستی نیشاندا و بە هەستیارییەوە هەڵسوكەوتیان كرد. بۆ ئەوەی دەوڵەتی داگیركەری تورك هەرێمی پاراستنی مێدیا داگیربكات، پەدەكە هەنگاوێكی تری هەڵهێناوە. پێش هێرشی دەوڵەتی تورك، پەدەكە و دەوڵەتی داگیركەری تورك دیدار و چاوپێكەوتنی زۆریان پێكهێنا.
بەپێشەنگایەتی رێبەرایەتیمان گەلەكەمان نزیكبوو لەنەتەوە بوون. ئاخۆ ئەگەر یەكێتی نەتەوەیی بۆنیاد بنرێت، ئەم بابەت بەگوێرەی حیسابی كێ نایەت؟ بێگۆمان پەدەكە. پەدەكەش باش لەمە ئاگادارە. لەبەر ئەوە بەباشی بزانی و هەنگاوێكی تر هەڵگرت. لەو هێرشانەی داگیركەراندا بەرژەوەندی پەدەكە هەیە. ئەوانەی نایانەوێت یەكێتی گەلی كورد بۆنیاد بنرێت، هێزە دەسەڵاتدارەكان، دەوڵەتە داگیركەرەكانی سەر كوردستان و پەدەكەن. لەبەر ئەوەی پەدەكە باش دەزانێت ئەگەر یەكێتیی نەتەوەیی بەپێشەنگایەتیی رێبەر ئاپۆ بۆنیاد بنرێت، ئەوا بنەماڵەی بارزانی و چەمكی پەدەكە شكست دەهێنن. سەرەنجی پەدەكە لەسەر گەلی كورد نییە، ئەگەر سەرەنجی لەسەر گەلی كورد ببووایە ئەوا بەشداری ئەو هێرشە داگیركاریانە نەدەبوو.
لەپلانی ئاكەپەدا لەناوبردنی پەكەكەیە و پاشان داگیركردنی باشور و رۆژئاوای كوردستانە. ئامانجی دیكەی دەوڵەتی توركی داگیركەر موسل و كەركوكە. پلان و دەردی دەوڵەتی تورك تەنیا خاكی كوردستان نییە. پاش داگیركردنی كوردستان دەیەوێت خاكی گەلانی رۆژهەڵاتی ناوین و بەتایبەتیش عەرەبان داگیر بكات. هەموو پلانن دەوڵەتی تورك وەها دارێژراون. بەرژەوەندی پەدەكە و بنەماڵەی بارزانیش لەم پلانی داگیركەریەدایە. هەم و خەمی ئەوان پاراستنی گەلی كورد نییە. ئەگەر وەها ببووبا ئەوا لەگەڵ، گەلی كورد و بەرژەوەندی كوردستان ببووبان. لەبواری لۆجستیكی، ئیستخبارات و زۆر لایەنی ترەوە پشتیوانی دەوڵەتی تورك دەكەن. ئێمە دەزانین كە سەربازانی تورك جل و بەرگی پێشمەرگە لەخۆ دەكەن و وەها تێنە بەرەكانی شەڕەوە. پەدەكە بۆ ئەوەی زۆر سەرنجی خەڵك رانەكێشێت، بەدزیەوە زۆر كاری جیاواز دەكات. هیوای پەدەكە ئەوەیە زاپ و ئاڤاشین بن بكەون، پاشان لەگۆڕەپانی بادینان جموجۆلی سەربازی خۆی ئاكتیڤتر بكات.
ئەو خاكەی عەشیرەتەكانی تر قۆربانیان بۆ داوە، دوودەستی پێشكەشی داگیركەران دەكات
زۆرێك لەعەشیرەكانی گەلەكەمان لەباشوری كوردستان لە بەرامبەر سەدام قۆربانییەكی زۆریانداوە. لەپێناو پاراستنی خاكی باشوردا رووبەرووی زۆرێك لەكۆمەڵكۆژی بوونەتەوە، بەڵام سەرەڕای ئەوەش دیسانەوە خاوەن هەڵوێست بوون. ئەو عەشیرەتانە زۆر جاریش لە بەرامبەر سیاسەتەكانی پەدەكە ناڕەزایەتیان نیشانداوە. مێژووی ئەو عەشیرانە تەماشا بكەن، زۆر جار راپەڕیوون. وەكو نموونە لە دێرەلووك عەشیرەتی رێكانی هەیە. ئەوان زۆر وڵاتپارێزن. رێكانییەکان هەمیشە خاك و هەستی وڵاتپارێزیی خۆیان پاراستووە و قۆربانی زۆریانداوە. لەبەر ئەوەش لەم ساڵانەی دواییدا زۆرێك لەگەنجەکانیان بەشێوەی جۆراوجۆر كۆژراون. ئێستاكەش زۆرێك لە خەڵك رادەپەڕن بەهۆی ئەو وڵاتپارێزییەوەیە، کە هەیانە. گەنجان لە باشوری كوردستان دەستبەسەردەكرێن، سیاسەتی برسی كردنیان لەسەر بەرێوە دەبەن، یا دەكۆژرێن. ئەمانە بەدەست كێ دەكرێن و ئەنجام دەدرێن؟ بەدەستی توركان پێكدێت. هەمان سیاسەت لەسەر عەشیرەتی برادۆست-یەکان و زێباریەكانیش بەرێوە دەبردرێن. لەهەمان چوارچێوەدا لەسەر هێڵی مەتینا و حەفتانین دا ئەم نزیكبوونەوەیە لەسەر ژمارەیەك عەشیرەتی دی بەرێوە دەبرێن. خاوەنی راستەقینەی خاكی باشور ئەم عەشیرەتانەن، كە زۆرێك قۆربانیانداوە.
سهرنجیان بدهن زیاتر خاكی ئهو ناوچانهیان پێشكهش به داگیركهری دهوڵهتی تورك كردووه. كوڕهژارۆ خاكی رێكانیانه. زۆر ناوچهی برادۆست پێشكهش به دهوڵهتی تورك كراون. تهنیا له ئاكرێ له دینارته ههندێك سورچی و زێباری ههن. ئێستا كێ لهوێیه؟ له پارهكهوه زیاتر چهتهكانی رۆژ لهوێ جێگیر كراون. پێشتر فهرماندهكانی پێشمهرگهكان زێباری و سورچی و برادۆستی بوون. له دینارتهوه تا ئاكری له ههموو شوێنێك چهتهكانی رۆژ جێگیر كراون. پهدهكه بهرامبهر به عهشیرهتهكان كه قوربانییهكی زۆریان داوه سیاسهتی جیاكاری پهیڕهو دهكات. له ئابورییهوه تا بابهتی دیكه خاكی ئهو عهشیرهتانه پێشكهش به دهوڵهتی تورك دهكات. پێویسته گهلی بههدینان ئهو راستیانه ببینن. ئهوه نهك ههر دژی پهكهكهیه له دژی كوردستانیشه.
با پهدهكه كارێك نهكات كه ئێمه ههندێك ههنگاو ههڵبگرین
ئێستا زاپ له هێڵی خوارهوه گهمارۆدراوه، پهدهكهش لهوهدا بهشداره. دهبینرێت پهدهكه، بنهماڵهی بارزانی و مهسرور بارزانی ئهو بابهته رێكدهخهن. پێویسته پهدهكه باش ئهوه بزانێت، ئهگهر گهریلاكانی كوردستان له زاپ تهنگیان پێههڵبچنرێت و گورزیان لێبدرێت، ئێمهش له بارزانی دهستێنینهوه! بارزانی موختاری زاپ، ئاڤاشین و گارهیه! مهگهر نازانێت! پێویسته بارزانی ئهو راستیه بزانێت. چیای بارزان به چیا و ئاو و دارستانهكانی وهك زاپه. هیچ جیاوازییهك له نێوان چیای سهفین و گارهدا نییه! مهگهر ئهوهندهش ناتوانێت بیر بكاتهوه! ئاخۆ پهدهكه قهت بیر لهو سیاسهتهی خۆی ناكاتهوه؟ یهك لهوانهی راستی گهریلاكانی پهكهكه دهزانن، پهدهكهیه. مهگهر پهدهكه ههرگیز بیر لهوه ناكاتهوه؟ پهدهكه و دهوڵهتی فاشیست ئهو پهیامهیان وهرنهگرت؟ ئهمساڵ له نهورۆز ههموو گهنجان دهیانگوت ‘بژی سهرۆك ئاپۆ‘ ئایا ئهو گهنجانه زاپ به تهنیا جێدههێڵن. ئهگهر له زاپ، ئاڤاشین، گاره و بههدینان له شكستهێنان به گهریلا لهگهڵ دهوڵهتی توركدابن، ئێمهش دهچینه گۆڕهپانهكانی دیكه. با ئێمه نهگهیهننه ئهو ئاسته. پێویسته پهدهكه ئهو بابهته لهبهر چاو بگرێت. ئێمه هێشتا لهسهرهتاداین و پێویسته به پێی ئهو راستییه بجوڵێنهوه".
چهولیك باسی له هێرشهكانی ئهمساڵ بۆ سهر گۆ ڕهپانهكانی گهریلا كرد و وتی، " پارهكهش دوژمن سهربازانی له چهند شوێن دانا. دهوڵهتی تورك ئهو شوێنانهی گرت كه گهریلای لێنهبوون. ئهگهر بهداداچوونی بۆ بكرێت دهبینرێت كه دوژمن تهنیا چووهته دوو سێ ئهشكهوتهوه. دهوڵهتی تورك له چیاڕهش، كوڕهژارۆ و شههید بهرخودان چهكی كیمیایی بهكارهێنا. چهقی ئهو شهڕه زاپ و ئاڤاشینه. گهریلاكان ئهمساڵ ئهزمونێكی وایان خستهڕوو كه ئیتر شهڕ تهنیا شهڕی تونێلهكان نییه، له سهر زهویش زۆر چالاكی دهكرێن. وهك تیمی گهڕۆك دهجوڵێنهوه. له رووی شێواز و تاكتیكهوه له ناو یهكدان. تهنیا له بهرامبهر ئۆپراسیۆن خۆرشاگری ناكهن، بۆ بهدهستهێنانی سهرفرازی چالاكی دهكهن. گهریلاكانی زاپ خاوهن ئهزمونن. گهریلاكانی زاپ درێژكراوهی ههڵمهتی ههڵۆكانی زاگرۆسن. له شهڕی ١٧ رۆژهدا گهریلا تهنیا خۆڕاگری نهكردووه، له ههمان كاتدا هێرشیش دهكات.
رۆڵی یهژهئا-ستار
لهو شهڕه ١٧-١٨ رۆژیهدا فهرمانده و هێزهكانی یهژهئاستاریش له ئاستێكی پێشهنگدا رۆڵیان گێڕاوه. تائێستا ههشت ههڤاڵی ژن شههید بوون. له كهسایهتی مزگین، ژیان، شارستاندا ههموو ههڤاڵانی شههید به بیر دههێنمهوه. له شهڕی زاپ و ئاڤاشیندا گهریلاكانی یهژهئاستار له بهرهكانی پێشهوه، لهناو تیمه گهڕۆكهكاندا، له ههموو گۆڕهپانێكی شهڕ، به ئیراده و بڕوای خۆیان پێشهنگایهتی دهكهن. ههر گهریلایهكی یهژهئاستار له شهڕی مێژوویی له بهرامبهر شهڕی مێژوویی ئاگاداری بهرپرسیارێتی خۆیانن. یهژهئاستار رهنگی خۆی بهو شهڕه بهخشی. ژنانی كورد پارێزگاری له هێزی سروشتی خۆیان دهكهن. لهبهر ئهوهش فاشیزمی ئاكهپه و مهههپه رقیان له ژنانی كورده. لهبهر ئهوهی ژنانی كورد بوونهته هێز. زیاتر هێزهكانی یهژهئاستار له گۆڕهپانی شهڕ گورز له سهربازان دهوهشێنن. ئهوان هێز و پسپۆڕیان له خۆیاندا دروست كردووه. بهرخودانی یهژهئاستار و ههموو ژنانی كورد فاشیزمی ئاكهپه و مهههپه لهناو دهبات.
چهولیك باسی لهوهشكرد، كه گهلی كورد له ساڵی ٢٠٢٢دا به گیانی نهورۆزیشهوه تێكۆشانی خۆی درێژه پێدهدات و وتی، "وهك چۆن گهریلا بۆ سهركهوتن به بهخودان گیانی خۆی دهبهخشێت، بۆ خاوهنداریش بێگومان پێویست به ههڵوێست دهكات پێویست به چالاكییه. ئێمه لهو بڕوایهداین كه گهلهكهمان له ئێستا بهدوواوه ههڵوێستی خۆی نیشان دهدات. ئێمهش وهك گهریلاكانی كوردستان بۆ لهناوبردنی فاشیزمی ئاكهپه و مهههپه ههموو گۆڕهپانهكان دهكهینه گۆڕهپانی بهرخودان و سهرفرازی".
ژ.ت / هـ.ب