كاتی تێكشكاندنی پیلانگێڕی ١٥ی شوبات و ئازادی رێبه‌ر ئاپۆیه
هه‌رساڵ كاتێك مانگی شوبات له رۆژمێری ساڵدا ده‌بینین، جارێكیتر پیلانگێڕی و له‌ناوبردنی كوردمان به‌بیردێته‌وه.
هه‌رساڵ كاتێك مانگی شوبات له رۆژمێری ساڵدا ده‌بینین، جارێكیتر پیلانگێڕی و له‌ناوبردنی كوردمان به‌بیردێته‌وه. پیلانگێڕی ١٥ی شوباتی ١٩٢٥ له به‌رامبه‌ر جوڵانه‌وه‌ی ئازادی به‌سه‌رۆكایه‌تی شێخ سه‌عیدی پیران، دیسان پیلانگێڕیی ١٥ی شوباتی ١٩٩٩ له‌به‌رامبه‌ر بزووتنه‌وه‌ی په‌كه‌كه به‌سه‌رۆكایه‌تی رێبه‌ر ئاپۆ. بۆیه به هه‌ستیاری و به هه‌موو رهق و قینمانه‌وه، به‌رامبه‌ر داگیركه‌ران و ده‌وڵه‌ته زلهێز و پیلانگێڕه‌كان، هه‌نگاو بۆ مانگی شوبات ده‌نێین. وه‌كو گه‌لی كورد ئاشناین به‌رامبه‌ر دوژمنانمان كه ده‌یانه‌وێت له هه‌ر هه‌ل و ده‌رفه‌تێك گه‌له‌كۆمه و پیلانگێڕیمان لێبكه‌ن، بۆ ئه‌وه‌ی تێكۆشانه‌كه‌مان له پێناو ئازادی و خۆبه‌ڕێوه‌به‌ری دیموكراتیانه‌مان بێنه‌وه خاڵی سفر. به‌رده‌وام هاوكێشه‌ی سیزێفمان به‌رامبه‌ر به‌كاردێنن، به‌رده‌كه هه‌ڵگرین تا نزیك سه‌ركه‌وتن له‌وێ لێمان بستێن و گلۆریكه‌نه‌وه بۆ خاڵی سفر.
سه‌ره‌ڕای ئه‌و دوژمنایه‌تی و داگیركه‌ری و پیلانگێڕییه‌ش، به‌ڵام گه‌لی كوردستان له شۆڕش و تێكۆشان به‌رده‌وامه، ئه‌مه‌ش یه‌كێكه له خاڵی نهێنیی مانه‌وه‌ی گه‌لی كورد به زیندوویی له گۆڕه‌پانی مێژوو. رێبه‌ر ئاپۆ و په‌كه‌كه ئه‌و خاڵه به‌هێزه‌ی گه‌لی كوردیان بینی، بۆیه هێشتا به‌هێزتر ره‌گی تێكۆشانه‌كەیان داكوتی و زیاتر چوونه ناو قووڵایی كۆمه‌ڵگه‌وە، نه‌ك ته‌نها له پارچه‌یه‌ك، به‌ڵكو له هه‌رچوار پارچه‌ی كوردستان بڵاوبوونەوە، نه‌ك ته‌نها مه‌زهه‌بێك یان ئاینێك، یان چینێك و ره‌گه‌زێك، به‌ڵكو سه‌رجه‌م ئاین، مه‌زهه‌ب، زاراوه، چین و ره‌گه‌زیان به‌بنه‌ما گرت. به واتایه‌كیتر خۆیان كرد به ماڵی سه‌رجه‌م كۆمه‌ڵگه و هه‌موو كۆمه‌ڵگه‌یان له‌ده‌وری خۆیان كۆكرده‌وه. له‌لایه‌كیتریش وه‌ك بزووتنه‌وه‌كانی رابردوو ته‌نها به هه‌ست و رێباز و پرسی ناسیۆنالستی كورده‌وه خه‌ریك نه‌بوون، به‌ڵكو پرسی كوردیان كرده خاڵی وه‌رچه‌رخان له سیسته‌می سیاسی و جڤاكی كۆمه‌ڵگه‌ی كوردستان و رۆژهه‌ڵاتی ناوه‌ڕاست، ئه‌مه‌ش هۆكاره بۆ به‌شداربوون له شانه‌ی سه‌ره‌تای ده‌ستپێكردنی خه‌بات هاوڕێ له‌گه‌ڵ رێبه‌ر ئاپۆ، هه‌ڤاڵانی پێشه‌نگ كه‌مال پیر و حه‌قی قه‌رار هه‌بن كه له نه‌ته‌وه‌ی لاز و توركن.
داگیركه‌ران و ده‌وڵه‌ته هه‌ژموونگه‌را جیهانیه‌كان له نزیكه‌وه له‌گه‌ڵ پرسی كورد و ده‌ستێوه‌ردانه‌كانیان بۆ كێشه‌كانی رۆژهه‌ڵاتی ناوه‌ڕاست ئاشنان، هه‌ركاتێك بزووتنه‌وه‌یه‌كی سیاسی- جڤاكی له كوردستان سه‌ریهه‌ڵدابێ ده‌ستیان تێخستووه، بۆیه‌ش رێڕه‌وی سیاسی بزووتنه‌وه‌ی سیاسی كوردستانیان به ئاره‌زووی خۆیانیان دیاری كردووه، باشترین نمونه‌شمان جموجۆڵی سیاسی و له‌شكری په‌ده‌كه‌یه له ماوه‌ی ٧٥ ساڵی ته‌مه‌نی چۆن وه‌ك یاریه‌ك له ده‌ستی هێزه جیهانی و هه‌رێمیه‌كان هه‌ڵیده‌سوڕێنن و له‌كوێش بیانه‌وێ له‌وێ كۆتایی پێدێنن، ئه‌مه بۆ لایه‌نه‌كانیتریش به‌شێوه‌ی جۆراوجۆر خۆی دووباره كردۆته‌وه و ده‌كرێ چه‌ندین نمونه‌ی له‌سه‌ر بێنینه‌وه.
ده‌وڵه‌ته هه‌ژموونگه‌را جیهانیه‌كان و داگیركه‌رانی كوردستان، ئه‌و پرۆسه‌یان له‌سه‌ر په‌كه‌كه دووباره كرده‌وه، بۆیه سه‌ره‌تا ده‌وڵه‌تی تورك و ده‌زگا هه‌وڵگرییه‌كه‌ی "میت" ویستیان به‌ڕێبازه‌كانیان رێبه‌ر ئاپۆ بخه‌نه ژێرچاودێری خۆیان. دواتریش ده‌زگا هه‌واڵگرییه نێوده‌وڵه‌تیه‌كان هه‌مان رێبازیان كه له‌به‌رامبه‌ر لایه‌نه سیاسیه كوردیه‌كانیان كردبوو، له‌به‌رامبه‌ر رێبه‌ر ئاپۆ و په‌كه‌كه‌یان دووباره كرده‌وه. رێبه‌ر ئاپۆ به حیكمه‌تی سه‌رۆكایه‌تی خۆی و رێبازی شۆڕشگێڕی په‌كه‌كه، خۆی و په‌كه‌كه‌شی پاراست، هەروەها سه‌رجه‌م پێلانگێڕیه‌كانیشی پووچه‌ڵكرده‌وه.
داگیركه‌ران و هێزه هه‌ژموونگه‌را نێوده‌وڵه‌تیه‌كان لاوازیی مرۆڤی كورد له‌به‌رامبه‌ری به‌كاردێنن، ئه‌ویش به پاره و زایەندبازی و ده‌سه‌ڵات له‌خشته‌ی ده‌بن و دواتریش خودی خۆشی له‌ناوده‌بن. ئه‌مه‌یان له سه‌رده‌می گلگامێش پاشای ئوروک له‌به‌رامبه‌ر كه‌سایه‌تی ئه‌نكیدۆ به‌كارده‌هێندرێت، له رێگای پێدانی ژن و سه‌روه‌ت له‌به‌رامبه‌ر رابه‌ری خۆی خومبابه‌ی به‌كاردێنن و سه‌رهه‌ڵدانی شاخه‌كانی كوردستان له‌ناوده‌بن. ئه‌م رێچكه‌یه له‌هه‌موو بزووتنه‌كانی كۆمه‌ڵگه‌ی كوردستان دووباره بۆته‌وه و راپه‌ڕین و به‌رخودانی كوردان به‌مشێوه‌یه له‌ناوبراون. له په‌كه‌كه‌ش له رێگه‌ی هه‌ندێك كه‌سایه‌تی لاوازی وه‌ك شه‌مدین ساقق و فه‌رهاد و بۆتان، ئه‌و رێبازه‌یان به‌كارهێناوه، به‌ڵام دیسان به‌لێهاتوویی رێبه‌ر ئاپۆ و به دیسپلین و رۆحی له‌خۆبردوویی په‌كه‌كه پووچه‌ڵكرانه‌وه.
گه‌له‌كۆمه‌ی نێوده‌وڵه‌تی به‌ر له ٢٣ ساڵ هه‌وڵیاندا له‌كه‌سایه‌تی رێبه‌ر ئاپۆ كۆتایی به رێبه‌رایه‌تی رێبه‌ر ئاپۆ و رێكخستنی په‌كه‌كه بهێنن، بۆ ئه‌مه‌ش پیلانگێڕییه‌كه‌یان چه‌ندین جاریتر به‌شێوه‌ی جۆراوجۆر دووباره كرده‌وه، نمونه‌ی پێداگری له كه‌سایه‌تیه خیانەتكاره‌كان و هێڵی پاكتاوكاری ٢٠٠٤ و هه‌روه‌ها گۆشەگیری و سزای یه‌ك له‌دوایه‌كه‌كانی سه‌پاندنی ناو زیندان به‌سه‌ر رێبه‌ر ئاپۆ. له‌لایه‌كیتر خه‌ڵات دیاری كردن بۆسه‌ر كادیرانی پێشه‌نگی په‌كه‌كه و لێدان و شه‌هید خستنی كادیرانی دیار و به‌رچاو به نوێترین ته‌كنیك و ته‌كنه‌لۆژیای سه‌رده‌م، ئه‌وانه هه‌موویان له‌چوارچێوه‌ی پیلانگێڕی نێوده‌وڵه‌تیه‌وه به‌ڕێوه‌ده‌چن.
باشووری كوردستان ماوه‌ی دوو سه‌ده‌یه له‌ناو خه‌بات و تێكۆشان دایه، له‌وباره‌یه‌وه خه‌ڵكی باشوور قوربانی و ره‌نج و ماندووبوونێكی زۆری بینیوه، له‌هه‌مووشی زیاتر له‌سه‌ر ده‌ستی رژێمی به‌عس بوو، كه به چه‌كی كیمیایی و كۆمه‌ڵكوژی ئه‌نفال گه‌یشته لوتكه. له‌هیچ سه‌رده‌م و قۆناخێك خه‌ڵكی باشوور چه‌وسانه‌وه و زوڵمی داگیركه‌رانی په‌سند نه‌كردووه. سه‌ركردایه‌تی سیاسی له باشوور نه‌یتوانیوه وه‌ڵامده‌ره‌وه‌ی قوربانیه‌كانی خه‌ڵك بێ، بۆیه‌ش به‌رده‌وام خه‌ڵكی باشوور ناڕازی بووه له سیاسه‌تی حیزب و لایه‌نه سیاسیه‌كانی، واتا خزمه‌ت و هه‌وڵی كۆمه‌ڵگه‌ی باشوور له‌گه‌ڵ ئه‌و سیاسه‌تەی به‌ڕێوه‌ده‌چێت، له رۆژی ئه‌مڕۆدا باشتر دۆخه‌كه‌مان بۆ راده‌خاته به‌رچاوان. كۆمه‌ڵگه‌ی باشوور هاوكار و هاوسۆز و پشتیوانی پارچه‌كانیتری كوردستانه به‌تایبه‌تیش له‌گه‌ڵ په‌كه‌كه، هه‌مانكات به‌هێز و پاڵپشت بۆخۆی ده‌بینێ، به‌ڵام سیاسه‌تی باشوور له كه‌سایه‌تی ده‌سه‌ڵاتی باشووردا زۆر به‌تایبه‌تریش له‌كه‌سایه‌تی په‌ده‌كه‌دا به‌هه‌موو شێوه‌یه‌ك له‌گه‌ڵ داگیركه‌ران و ده‌وڵه‌ته هه‌ژموونگه‌را جیهانیه‌كان له پیلانگێڕی و دژایه‌تی پارچه‌كانی تری كوردستان دایه. له‌بنه‌مادا له دژی داواكاری و هه‌ست و سۆز و باوه‌ڕی و رۆحی وڵاتپارێزی خه‌ڵكی باشووره، بۆیه‌ش خه‌ڵك به‌هه‌موو شێوه‌یه‌ك ناڕه‌زایه‌تی خۆی له به‌رامبه‌ر سیاسه‌تی ده‌سه‌ڵات ده‌رده‌بڕێت، نمونه‌ی زیندووشمان كه‌می رێژه‌ی به‌شداربوونی هه‌ڵبژاردنه‌كانی عێراق بوو له‌ئاستی ٢٠%
ئه‌و سیاسه‌ته‌ی په‌ده‌كه به‌ناوی ده‌سه‌ڵاتی هه‌رێمی كوردستان به‌ڕێوه‌ی ده‌بات گوایه له‌پێناو خزمه‌تی خه‌ڵكی باشووری كوردستانه، له‌بنه‌مادا هیچ په‌یوه‌ندیی به به‌رژه‌وه‌ندی و خزمه‌تی باشوور نییه، به‌ڵكو له‌پێناو له‌ناوبردنی تێكۆشانی ئازادی كوردستانه له كه‌سایه‌تی په‌كه‌كه، چونكه له‌و دوژمنایه‌تیه‌ی كه په‌ده‌كه له به‌رامبه‌ر په‌كه‌كه بڕیاری لێداوه، له‌ده‌ره‌وه‌ی داگیركه‌ران و دوژمنانی گه‌لی كوردستان هیچ هێز و لایه‌ن و هاوڵاتیه‌ك سوودی لێ وه‌رناگرێ.
٢٣ ساڵ به‌رخودانی رێبه‌ر ئاپۆ له‌زیندانی ئیمرالی له ژووری تاكه كه‌سی، به‌هه‌مانشێوه به‌رخودانی گه‌ریلا له چیاكان و تێكۆشانی گه‌لی كوردستان له سه‌رتاسه‌ری وڵات و ده‌ره‌وه‌ی وڵات به پێشه‌نگایه‌تی ژنان و گه‌نجان، په‌یامێكی پڕشنگداره بۆ ئه‌وه‌ی ببیندرێت كه گه‌له‌كۆمه و هه‌وڵه‌كانی دوژمن و هێز به‌كرێگیراو و نۆكه‌ر و چه‌ته‌كانی ناتوانن بگه‌ن به ئامانجه‌كانیان. رێبه‌ر ئاپۆ و په‌كه‌كه به‌ر له نیو سه‌ده به چ هێز و مۆڕاڵ و وزه‌وه ده‌ستیان به خه‌بات و تێكۆشان كردووه، ئێستاش به هه‌مان هێز و مۆڕاڵه‌وه له خه‌بات و تێكۆشان به‌بڕیاره‌وه به‌رده‌وامن و به‌ره‌و پێشه‌وه ده‌چن.
له‌مڕۆدا ئه‌ركێكی نیشتمانی و نه‌ته‌وه‌یی و دیموكراتی و مرۆڤایه‌تی ده‌كه‌وێته سه‌رشانی هه‌موو تاكێكی كوردستانی و مرۆڤایه‌تی ئازادیخواز، ئه‌ویش ئازادی جه‌سته‌یی رێبه‌ر ئاپۆیه، چونكه ئازادی جه‌سته‌ی رێبه‌ر ئاپۆ ئیدی كۆتایی هاتنی پیلانگێڕییه‌كانه له‌سه‌ر ته‌واوی گه‌لان و هێزه شۆڕشگێڕه‌كان، بۆ ئه‌مه‌ش پێویسته هه‌ر كه‌س له‌ناو سه‌فه‌ربه‌ری دابێ، چونكه ئازادی رێبه‌ر ئاپۆ بێگومان ئازادی كوردستان و دیموكراتیزه‌كردنی رۆژهه‌ڵاتی ناوه‌ڕاسته. بۆیه له‌پێناو گه‌یشتنه ئازادی خۆمان، ده‌بێ تێكۆشان بۆ ئازادی جه‌سته‌یی رێبه‌ر ئاپۆ بكه‌ین، ئیدی ناكرێ و نابێ ساڵێكیتر رێبه‌ر ئاپۆ له‌زیندان بمێنێته‌وه، ئه‌مه‌ش ئه‌ركێكی ویژدانی و ئه‌خلاقی و سیاسی و له‌شكرییه، شه‌و و رۆژ بخه‌ینه سه‌ر یه‌ك. چونكه داگیركه‌ر و به‌كرێگیراو و چه‌ته و نۆكه‌رانی ناوه‌ستن له دژایه‌تی رێبه‌ر ئاپۆ و شۆڕشه پڕشنگداره‌كه‌ی، ئێمه‌ش وه‌ك خه‌ڵكی كوردستان ده‌بێ به‌بێ سڵ كردنه‌وه و ماندووبوون له تێكۆشانی بێوچان دابین له پێناو تێكشكاندنی پیلانگێڕی ١٥ی شوبات و ئازادی جه‌سته‌یی رێبه‌ر ئاپۆ.
ژ.ت
