بەهزاد چارچڵ باسش جە یاڎەوەریەکا ۋێش چنی قاسم ئەنگینی (ئیسماعیل نازلکوول) کەرڎ کە ساڵۊو ١٩٩٥ی یۊترینشا ئشناسان و سەرەتا جە ساڵوەگەرو گەشمەرڎەبیەیشەنە بە خەمباریۆ جە کەسایەتی قاسم ئەنگینینە بە ڕێزو حورمەتۆ گرڎو گەشمەرڎا ڕاو ئازادیش یاڎۍ کەردۍ.

بەهزاد چارچەل ئەرەیاۋناش کە قاسم ئەنگین کەسایەتیێوە هەمە لایەنە بۍ و واتش: "هەمڕایکەردەیش فرە کاریگەر بۍ، چنی گرڎ کەسی پەیوەندی وەش کەرۍ."

ئەوەڵجار من ساڵۊو ١٩٩٥ چەمم بە هەڤاڵ قاسمی کۊت، دماتەر جە پرۆسەکا جەنگینە پێوەرە بێنمۍ، فرە پېوەرە هەرمانەما کەردێنە. جە پانیشتوو کوردەسانی، مەتینا، زاپ، جە سەرنیشتوو کوردەسانی؛ بە تایبەت جە سەرنیشتوو زاپی و بۆتانەنە پېوەرە بێنمۍ. دماو ئایێربەسی یووەمی و بە تایبەت جە ساڵۊو ١٩٩٩ ینە دماو ئاېێربەسی دووەمی کە سەرو بانگەوازو ڕابەر ئاپۆی دماو کیشیایۆ هێزەکاو گەریلای پەی پانیشتوو کوردەسانی، تەمامو ئا سەرو بەنیە پێوەرە بێنمۍ. ئەر جە هەرمانە و ئەرکە شۆڕشگێڵنیەکانە پېوەرەیچ نەبیێبیمۍ، بەڵام جە هەمڕاینە بەردەوام پېوەرە بێنمۍ.

یووەم ئاشنایەتی و یۆ ئشناسایما

ئشناسای یووەمیم ویرا. ساڵۊو ١٩٩٥ی بۍ کە ڕابەرایەتی و جمېیەرەکەما دژ بە هامکاری و خیانەتەکا پەدەکەی، پېسە هەنگامەی دووەمەو ١٥و ئابی پێناسەش کەردەبۍ. شەوەو ٢٦و ئابی سەرو ٢٧و ئابی هەنگامەکۍ دەسش پنەکەرڎ، پی هەنگامۍ ٣٥ نوقتۍ کە هێزەکۍ پەدەکەیشا چنە بێنۍ کۆنترۆڵ کریۍ. هەنگامەکۍ جە ۋەرا ۋەرو ئاڎیشانە دەسشپنەکەرڎ و سەرکۊت. جە پاییزو ساڵۊو ١٩٩٥ینە جە سنوورو مەتینا و زاپینە یۊترینما ئشناسا. چا کاتەنە فەرماندەو یەکینێوە گەریلای بۍ. جە ئۆپەراسیۆن دژو هێزو خائینی و هامکارینە، پېوەرە بێنمۍ، پێوەرە جەنگما کەرد و پلانسازیما کەرڎ.

قەت هۊشم نمەشۆ؛ هەڤاڵ ڕۆژهات بلوزەری ۋەرپرسو یەکینەو هەکاری بۍ؛ فەرماندە هەڤاڵ قاسم فرە هەڤاڵ هەکاریش وەشسیۍ. یاردیدەرش بۍ. بە تایبەتی جە پرسو ئەرەیاۋنای هۆشیاری ئایدیۆلۆژی و پەروەردەی تیۆرنە بە ئەرکو ۋێش هۊرئێزۍ. ئێمە دلۍ هێزە مېیانیەکا مەتیناینە بێنمۍ. پی جۊرە یۆترینما ئشناسا. عەیامۍ جە شۊنەما جیا جیاکانە دیسان چنی یۆی مەنیمێوە.

هەرپاسە جە ساڵەکا ١٩٩٧و ینە ١٩٩٨پێوەرە بێنمۍ، چا کاتەنە جە هەرێمو بۆتانی بێنمۍ. ١١مەحاڵێما ۋەردەسەنە بێنۍ. چا کاتەنە هەرێمو بۆتانی بە دەسوەڵێوستەی بۍ؛ پێوەرە هەنگامە و کردەوۍ کاریگەرێما نیۍ. هەڤاڵ جەمال، هەڤاڵ سۆزدار، هەڤاڵ شەریف سپێرتی، هەڤاڵ ڕۆژهات، من و هەڤاڵ قاسم و فرێوە جە هەڤاڵا تەری پېوەرە بێنمۍ. جە ٨و ئابینە پەی بەرکەردەی دژمنی جە ناوچەکەنە چالاکیێوەما کەرڎ. ١٨ نوقتۍ دژمنی پەی هرووژمی دەسنیشان کریۍ. ڕاسەوخۆ دماو هرووژمەکەی قەراربۍ کیشیۆوە و دژمن جە ناوچەکەنە دوور وزیۆوە. پلانێوە چامنۍ نریارە پەی ئانەی دژمن ماوەو ٣ڕوا جە تەوقەنە مەنۊوە. چا سەردەمەنە هەڤاڵ قاسم فەرماندەو یەکینەکەی بۍ. جە ئاکامو هرووژمەکانە سەرکۊتەیۍ فرە گرنگ بەدەسئاما.

هەڤاڵ قاسم وەڵۍ ئانەی بۍ لاو ئێمە جە چالاکییەکا وەڵتەرینە ئەشناسێنمێش. ماوێوە فرە جە پانیشتوو ۋەرنیشتینە ژیۋان و هەرمانەی فرێش کەردێنە. دماتەر لوابۍ جە هەرێمو ڕابەرایەتینە مەنەبێوە چاوە ئامابۍ پەی بۆتانی. پی جۊرە یۆترینما ئشناسا. بەڵام ڕاو سەرەکی یۆ ئشناسایما جە ڕاو گفتوگۆ و ڕافاڕایۆ بۍ. هەڤاڵێوە بەسۆز و ۋەرپەرس بۍ.

خاوەن کەسایەتیێوە ژیرو وریا بۍ

یۆ جە تایبەتمەندییە سەرەکیەکا هەڤاڵ قاسمی کەسێوە فرە چالاک و وریا بۍ. جە هەمان کاتەنە خاوەنو هونەریی بۍ. هەڤاڵێوە هەمەلایەنە بۍ جە گرڎ بوارێوەنە. جە هەرمانوکاری کولتوورینە، جە پەیوەندییە کۆمەڵایەتییەکانە فرە بەهێز بۍ.

حەچ وەختۍ باسو تاریخو کوردەسانی کریۍ، هەڤاڵ قاسم یاڎو گرڎ کەسێرە ئۍ. کتێبێوەش بە نامۍ 'تاریخ ئیساتێن' ئاماڎە کەردەبۍ. بە شێوازو ۋێش هەڤاڵێوە کاریگەر بۍ. پەیوەندییەکێش گەرم و گوڕۍ بێنۍ. دلۍ ئێمەنە زوو هەمڕایی وەش بی. هەرپاسە ساڵانێوە فرە پېوەرە جە شۊنەمای جیاجیانە پېوەرە مەنیمێوە.

ئا هەڤاڵێوە ئەوەکۊڵەر بۍ، ۋەنێوە. کاتێ دەرفەتەکۍ کەمۍ بێنۍ، حەچکات دەنگێوە، سەرنجێوە، کتێبێوە ڕابەرایەتی یاوۍ دەسما، ئێمە زیاتەر سەرەنجما کێشۍ. پېسە ئەوەکۊڵیەرۍ کتێب سەرو گرڎو جەهانی ۋەنێوە. هەرپاسە حەزش جە ئەدەب و هۊنیەی بۍ.

باسۍ فرۍ کەرێنمۍ جە گرڎ بوارێنە تەنیا سەرو سیستەمی و گەریلای و جەنگی نەبۍ. چونکی گەریلا و جەنگ گرڎ چێوۍ ئیفادە کەرێنۍ. پەی ئێمە جوابو ئا پرسیارۍ بۍ کە 'چنی بژیومۍ'.  ئینە ٥٠ساڵێن بیەن بە شناسنامەو ئێمە. دلۍ گەریلای و جەنگینە ئەدەب و کۆمەڵناسی، وەرزش و هونەریچ هەن. ئینۍ گرڎ جە کەسایەتی هەڤاڵ قاسمینە بێنۍ .

پارێزنەر و پېوەس بۍ بە چاندو کوردیۆ

هەڤاڵ قاسمیچ بازارجخێی بۍ. چاندو عەلەویەتی، ئشناسنامەو کوردی و فشارەکۍ کەمالیستی کاریگەری قوڵشا سەر نیابێرە. حەرچڼە جە ئۊروپایچەنە گۊرەبی، وە بەشو ئەلکترۆنیاتیش ۋەنابۍ. ساڵانۍ فرە چا ۋەننگەنە وانابێش، بەڵام یەکانگیریش چنی نەریتو کوردی و کوردەسانی فرە بەهێزبۍ، ئی تایبەتمەندییەشە سەرنجم کێشۍ و هامبەشۍ بێنمۍ. هەمیشە ڕەخنەداینو یۊترینی کەرێنمۍ، هامکات هێزیچ بە یۊترینی دێنمۍ. باوەڕم پاسەن دەورێوە تاریخیش گێڵنا. ئا دەورەیە جە هەمڕایی و گەریلایەتی و پېوەس بیەی بە گەلینە گێڵنۍ و سەرکۊتانە ڕاوەبەرش کەرۍ. هۊرگیرو ڕوحێوە پەڕ جە وزەو جوانا بۍ. شکۆدار و مەرد بۍ. هیچکاتێ ۋێش فریوو نەڎۍ و هەمیشە جە فاڕیاینە بۍ.

بەهزاد چارچەڵ ئاماژەش پانەی دا قاسم ئەنگین پیمەرێوەش ئەرەمەرزنا بۍ، واتش: "جە کۆمکووژی مەڕەشی ڕزگارش بی، پەنابەر بۍ، دماتەر دەربازو ئەڵمانیای بی، چا جە مېیانو ۋەننگەو سەرمایەداریینە ۋەنانش، بەڵام دماتەر پەشتیش چنەکەرڎ، بە پەکەکەی کاریگەر بی، ئاشناو کەلتوور و هونەرو کوردەسانی بۍ، جە لایەنی فیکرییوە گەشەش کەرد و قەرارو بەشداربیەیش دا. دماتەر شوناسو کوردیش ئشناسا. وەشەسیایۍ تایبەتش پەی زوانی کوردی بۍ. بە تایبەتی سەرو گرڎو زاراوە کوردییەکا ئەوەکۊڵیای کەرۍ. دماو ئانەی فێرو کورمانجی بی، ژیۋای ۋێش بە تەمامی سەرو کورمانجی بنیاڎ نیا. بە پوختی وەشەسیایش پەی زوانی کوردی و بەتایبەتی کورمانجی فرە بۍ. چی مژارەنە ئەوەکۊڵیایش کەردەبۍ. هەرپاسە سەرو ئی بنەمایۍ کتێبێوەش نویستەبۍ. دماو ئانەی ئەوەکۊڵیایش سەرو زوانەکەیچ کەرڎ. هەڤاڵ قاسم بە قووڵی ئەوەکۊڵیایش جە وەرگریینامەکا ڕابەر ئاپۆی کەرد و چا وەرگریینامانە یاوا بە نەرینۍ تازەی تاریخی."

سەرمەشق و خوڵقنەر بۍ

بەهزاد چارچەڵ ئاماژەش پانەی دا قاسم ئەنگین جە کاتێنە تاوۍ دەورو ۋێش بە بەهێزی جابەجێ بکەرۆ گەشمەرڎە بی، واتش: "ئینە فرە سەخت و ئەزیەت کەر بۍ. چا کاتەنە جە پانیشتوو کوردەسانینە بێنمۍ. پلانێوەما بۍ کە ئاڎیچ بۍ، پەی ئانەی پلانێوە هەمبەشەی تازۍ مجمېرە. باوەڕیم پاسەن ئەر ژیۋاینە بیۍ، پېسە سەرمەشقێوە دلۍ ڕێکوستەینە هەنگامەی تازۍ نیۍ.

تەڤگەرێوەنمۍ کە بە ۋنەو گەشمەرڎا ئاوی دریان. چنی هەر گەشمەرڎێوە ئێشەکێما زیاتەرۍ با، گنمۍ بۆشایۆ. ئارۆ تەکنیک و تەکنەلۆجیا فرە وەڵێکۊتێنۍ. جە سەیەو زانیاریی هەڤاڵاوە متاومۍ ڕاوجا گێرمېنە ۋەر، بەڵام ئانەی فرە ئەزیەتما مەکەرۆ گەشمەرڎەبیەی ناحەق و نا ڕەواین. هەمیشە واچێنا وەشڵەی جە ژیۋاینە بیۍ. گەشمەرڎە هەمیشە هەن، بەڵام بڕۍ تەریچ ژیۋاینە مەنەبیێوە. دەورو ۋێش گێڵنابیۍ. جە کاتێنە کە دەورو ۋێش جبەجێکەرد گەشمەرڎە بی."