کەجەکە سەید ڕەزا و هامڕېکێش ۋیر ئاورڎېوە

هامسەرۆکایەتی کۆنسەو ڕاوەبەری کەجەکەی سەید ڕەزا و هامڕېکێش ۋیر ئاۋرڎۍ، کە ١٥و تشرینوو دووەموو ١٩٣٧ینە جە ئاکاموو پیلانگێڵیېنە گیریۍ و دماتەر دریۍ قەنارە.

جە بەیاننامەکەو کۆنسەو ڕاوەبەری کەجەکەینە ئامان: "سەید ڕەزا و هامڕېکێش ملشا بە دەوڵەتوو دڕنڎە و تورکی نەڎا و پی جۊرە هەڵوێسېوە قارەمانانەی بەنرخشا نیشانەدا وە ئی هەرمانېشا پېسە میراتێوە پۍ گەلوو کوردی جیامەن. جە بەیاننامەکەنە ئامان: " بەمەڵامەتوو ئا میراتەی کە جە سەید ڕەزای و شێخ سەعیدیوە پۍ گەلوو کوردی جیامەنەن گەلوو کوردی ۋەران ۋەروو کۆکوشی و کوشتەینە بێدەنگ مەبۊ، مدرامان کەرۊ و بیەی ۋېش پارېزنۊ و خۊتان  هەلوێسا. "کەجەکە ئەرەیاۋناش کە پەکەکە خەتەو کلاسیکی مدرامانیش فاڕان پۍ خەتېوە بێکۆتاو کۊشیای، گەلوو کوردیش سەرجە نۊ زینڎەکەرڎۊ و ئەرەیاۋناش: " بەدڵنیاییوە ئامانجوو گەلوو کوردی ژیۋایۍ ئازاڎی و وڵاتێوە ئازاڎا و بە حەسرەتۊ پۍ بەدیئارڎەی وەرمەکاش". بە بەیاگۍ یاونا و ئی هەرمانۍ حەقە جە ئەرەگیری و کۆکوشییەکا کەرۊوە.

بەیاننامەکەو کەجەکەی پی جۊرەنە:

سەید ڕەزا و هامڕېکېش پۍ مردنای هجومەکا و چارەسەرکەرڎەیی قۊرتەکا ئامۍ پۍ خارپەتی. بەڵام جە ١٥و تشرینوو دووەموو ساڵەو ١٩٣٧ی جە لایەن و دەولەتوو تورکیوە جە چوارچیوەو پیلانگێڵی 'تەڤگەروو دەرسیم'یوە گیریۍ و دریۍ قەنارە. جە ساڵیاڎوو قەنارەدایشانە ئێمە یاڎوو سەید ڕەزای و سەرکردەکا گەلوو کوردی کە دریېنۍ قەنارە کەرمېوە.

مشۊم سەبارەڎ بە کوکوشییەکا ۋنەپەرسایۊ جە دەولەتی فاشیستی کریۊ

دەوڵەتی ستەمکار و  تورکی جە ساڵەکا ١٩٣٧ و ١٩٣٨ ینە گەورەتەرین کۆکوشی و دڕنڎەیش جە تاریخوو مرۆڤایەتینە دێرسیمنە ئەنجامدان. دەیان هەزار کوردۍ دێرسیم و دەوروبەرشەنە بە چەک و گازی کیمیاۋیی کوشیېنۍ. جارېوەتەر بە ڕێزۊ ئا کەسا ۋیرمارمېوە کە چی کۆکوشییەنەگیانشا جە دەسدان. دەوڵەتوو تورکی و ئا کەسۍ کە کۆکوشی دێرسیمیشا ئەنجامدا، شەرمەزار کەرمۍ. گەلوو کوردی قەڎ کۆکشی دێرسیمی جە یاڎ مەکەرۊ، بەدڵنیاییوە داواو ۋنەپەرسایۊ ئا کۆکوشییا جە دەوڵەتوو قڕکەری و ستەمکاری کەرۊوە. بێگومان کۆکوشی دێرسیمی یۊن چا ڕووەدایا کە بە ڕۊشنی دڕنڎەیی دەوڵەتوو تورکی و دوژمنایەتیش ۋەران ۋەر بە گەوو کوردی بەروزۊ. جە ساڵەکا ١٩٣٧-١٩٣٨کۆکوشیېوە فرە دڕندانە دێرسیمنە ئەنجامدریا، کە ویژدان و دڵوو ئینسانی ئێش و ڕېش کېشۍ. چی کۆکوشیەنە گولۍ جە لەمەو ژەنا دووەگیانۍ دریا و زارۊڵۍ جە ئەڎانەبیېچ کوشیۍ. ئا کەسۍ کۆکوشیەکەنە ڕزگارشا بی، لووۍ کەش و مەڕەکانە ۋېشا شارتۊ، بەڵام بە گازی کیمیاۋیی کوشیۍ. گرڎ جۆرە گیاندارێوە کوشیۍ و بە دڕنڎەیی و کۆکوشی گەورە ئەنجامدریا. ۋنەپەرسایۊ جە دەوڵەتی زاڵمی و دڕنڎەی و کۆکوشی کە ئێش و ڕېشۍ ئنڎە گەورەشا بە گەلوو کوردی یاۋنان؛ ئەرکێوە ئەخلاقی و پەنەوازیۍ بنەڕەتیی ئینسان بیەین. تا ئینە نەکریۊ، ئینسان مەتاوۊ بەڕاسی بژیۋۊ یان بۊنە بە خۊتان ڕاسی و حەقیقەت.

پۍ مەرزیایرەی دیموکراسی، پەنەوازەن کۆکوشییەکۍ کوردسانی قەرەبوو کریاوە

کۆکوشی دێرسیمی یۊن جە دەیان ئا کۆکوشیا کە جە چوارچێوەو سیاسەتوو جینۆسایدوو گەلوو کوردینە ئەنجام دریان. دەوڵەتوو تورکی گەرەکش بۍ پی کۆکوشیا کوردا کۆکوش کەرۊ. دماو هەر کۆکوشیېوە حۊڵشدان  بە دەربەدەری و ئاسیمیلەکەرڎەی(تاونایۊ) ئی ئامانجەیشە بارۊنە دی. مەبەس چی کۆکوشیا ئانە بۍ کە گەلوو کوردی دەسبەرڎاروو ئشناسنامەی و زۋانی و کولتوور و ۋېش بۊ. پۍ بەهانۍ کۆکوشیەکاشا، بەردەوام بانگەشەو ئانەی کەرېنۍ، گەل سەرهۊردایش کەرڎەن. ئینە پێچەوانەو ڕاسیەکان. گەلوو کوردی نکوڵیش ۋنەکریان، مافی ڕەوا و دیموکراسیانە، هاموڵاتیبیەی و نەتەوەیی بیەی بەڕسمی نەشناسیان. زۋان و شوناس و کولتوروو گەلوو کوردی قەڎەغە کریان و تورکبیەی سەرشەرە سەپیان. گەلوو کوردی ۋەران ۋەروو ئی مامەڵە کەردەینە سەرهۊردایش کەرڎەن. جوابوو دەوڵەتی پۍ ئی سەرهۊردایا کوشتەی و کۆکوشی بۍ. کۆکوشی دێرسیمی و شۊنەکا تەری یۊ چانیشا بۍ. بەداخۊ ڕاسی تاریخی سەڎەی ۋیەرڎەی پی ئېشاوە ۋیەرڎەن. حەتا ئی ڕاسیۍ نەوینیا و ڕووبەڕووش نەبیۊ، حیچ هۊرسەنگنای و ویستېوە ڕاس ودروس بەدەس نمۍ. ئەگەر فاڕیایۍ تورکیانە ڕووە بڎۊ و بەرەو دیموکراتیک بیەی بلۊ، ئانە تەنیا بە قەرەبوو کەرڎەیۊ کۆکوشیەکا گەلوو کوردی، بەتایبەتی کۆکوشی دەرسیمی و وازئارڎەی جە عەقڵییەتوو نکوڵی، بە ئاشکرا و ئازایانە پارېزنای و قبووڵکەرڎەی مافە دیموکراتیکەکا گەلوو کوردی، ڕووەمڎۊ. ڕاو دیموکراتیک بیەی تورکیای و ۋەرکەوتوو دلېڕاسەی چېگۊ دەس پنەکەرۊ.

جارێوەتەر جە کەسایەتی سەید ڕەزای و بەسێکانە و ئا کەسانە کە جە کۆکوشی دێرسیمینە گیانشا جە دەسدا بە ڕێزۊ سەرەو ۋېما ۋەروو دەموو یاڎیشانە منامنمېرە. جارێوەتەر گرڎوو گەشمەرڎا ئاخېز و دیموکراسی بە ڕێز و منەڎباریوە ۋیرمارمېوە وەعدما چنی گەشمەرڎا واوەی کەرمېوە. سەید ڕەزا و هەڤاڵەکېش تەسلیمۍ دەوڵەتوو دڕنڎەی تورکی نەبیۍ و پی جۊرە میراتێوە مدرامانیشا پۍ گەلوو کوردی جیائاست کە فرە بەنرخا. هەڵوێسوو سەید ڕەزای و شێخ سەعیدەکا جە پێگەو گەلوو کوردینە یاگېوە گرنگەش هەنە کە جە ۋەران ۋەروو کۆکوشی و جینۆسایدینە تەسلیمیەتشا قبووڵ نەکەرڎ، بەڵکم سەرهۊردای و بەرگرییشا کەرڎ. پەکەکە ئی نەریتە ۋېڕاگریەش کەرڎ بە خەتېوە بەردەواموو کۊشیای و سەر جە نۊ ژیۋناشۊ. گەلوو کوردی بەدڵنیاییوە بە مدرامان و کۊشیای بە ئامانجوو ژیۋایۍ ئازڎی و ڕابەرایەتیېۋی ئازاڎی و وڵاتێوی ئازاڎیی، کە تامەزرۆشا بەردەوامی بە کۊشیای مڎۊ. بە پێکئارڎەی ئینەی حسابوازی تاریخی جە دوژمنی قڕکەری کەرۊوە."