دماو قڕکەردەی ٣ۍ ئابوو ٢٠١٤ یۆ جە مژارە گرنگەکا لاو گلېرگەو ئێزدیوە پرسوو هۊردایۆ قەبرە بەکۆمەڵەکا بیەن. بەهەزاران ئێزدیۍ سەروو دەسوو داعشی کوشیۍ و جە قەبرەی بەکۆمەڵەنە نریۍ. جە ١٠ەمین ساڵەو قڕکەردەکەی نزیکۍ بیمېوە، بەڵام هەڵای ئا زامەو ئێزدیەکا ساڕێژ نەبییەن. جە ماوەو ١٠ ساڵی ۋییەردەینە یاگۍ ٩٢ قەبرە بە کۆمەڵا دەسنیشان کریان، بەڵام تەنیا ٥٥ قەبرێشا هۊردریێنۍ. زانیاری شایەتحاڵەکا ئاماژە بە بیەو دەیان قەبرە بەکۆمەڵای تەری مکەرۆ. گلېرگەو ئێزدی دژوو کەمتەرخەمی جە پرسوو قەبرە بەکۆمەڵەکانە ناڕەزاییش ۋەرا ۋەر بە حکومەتوو عێراقی نیشانەدا و داوا مکەرۆ هەنگامەی خێرا بنریۆ.

ئیدارەو ۋێڕاوەبەری شەنگالی و چن رێکوزیێوە مەدەنی جە وەختوو قڕکەردەکەیۆ تا ئیساتۍ پەی هۊردایۆ قەبرە بەکۆمەڵەکا و ڕۊشنکەردەیۆو چارەنوویسوو بێسەروشۆن بیا، درێژە بە کار و چالاکییەکاشا مڎا. یۆ چا رێکوزیایایچە پێتریکۆرا کە ئۆفیسەکەشا ئینا دلۍ شەنگالینە و بە تایبەتی سەروو دۆسیەو قەبرە بەکۆمەڵەکا هەرمانە مکەرۆ. نوێنەروو ئا ڕێکوزیایە خێری ئیبراهیم جە بارەو قەبرە بەکۆمەڵەکاو شەنگالیۆ زانیاری گرنگش پەی ئاژانسوو هەواڵوو فوراتی ئاشکرا کەرد، رەخنەش جە کەمتەرخەمی حکومەتوو عێراقی گرت و حەرپاسە ئانەش وست ڕووە کە ئاڎۍ جە بارەو پەدەکەیچۆ شەکواشا تۆمارە کەردێنە و ئا دۆسیە بەردەواما.

'جە ٥٥ قەبرۍ بەکۆمەڵێنە ٧٠٠ جەنازۍ بەرئامێنۍ'

نوێنەروو رێکوزیاو پێتریکوری خێری ئیبراهیم جە سەرەتاو قسەکاشەنە باسش چانەی کەرد، کە پەی ئەوەڵجاری جە ١٥و ئاداروو ٢٠١٩ ینە جە دەگاو کۆچۆینە دەس بە هۊردایۆ قەبرەی بە کۆمەڵی و ئەوەکۊڵیای جە قەبرە بە کۆمەڵەکا کریان و باسش چانەی کەرد، "تا ئیساتۍ ٩٢ قەبرۍ بە کۆمەڵۍ دەسنیشانۍ کریێنۍ، کە ٥٥ قەبرێشا هۊردریێنۍ و چا قەبرانە ٧٠٠ جەنازۍ بەرئامېنۍ و روانەو دکتۊروو دادوو بەغڎای کریێنۍ. کۆو ئا جەنازایچەنە تائیساتۍ ئشناسنامەو ٢٠٤ کەساشا ئاشکرا کریان و بە مەراسیم ئەسپەردە کریێنۍ.

خێری ئیبراهیم ئانەش وست ڕووە کە یۆ جە مەڵامەتە ئەساسیەکا کە ئشناسنامەو ئا کەسا مەشناسیۆوە، کەمتەرخەمی حکومەتوو عێراقین، بەڵام فرەو بنەیانایچ بە بێ ئانەی نمونەو ۋنۍ بڎا، رووەشا کەردێنە ئەوروپا، ئانەیچ مەڵامەتا پەی دێر دەسنیشان کەردەی ئشناسنامەو جەنازەکا.

٣٧ قەبرۍ بە کۆمەڵۍ ١٠ ساڵێن هۊرنەدریێنێوە

خێری ئیبراهیم ئانەش وست ڕووە کە تا ئیساتۍ ٣٧ قەبرۍ بە کۆمەڵۍ هۊرنەدریێنێوە و پی جۆرە بەردەوام بۍ، "ئێمەیچ داوا جە رێکوزیا پەیوەندیدارەکا مکەرمۍ کە بە زوتەرین وەخت ئا قەبرا هۊربڎاوە، جیا چا قەبرە بە کۆمەڵا کە هەڵای هۊرنەدریێنێوە، قەبرۍ بە کۆمەڵۍ تەرێچ مێزیاوە. وەختۍ رەخنە جە رێکوزیا پەیوەندیدارەکا گیریۆ، ماچا ژمارەما کەما و ژمارەو قەبرە بەکۆمەڵەکا جە سەراسەروو عێراقینە فرێنۍ. هەڵای ئا قەبرە بە کۆمەڵۍ سەردەموو سەدام حسێنی مەنێنۍ کە هەرمانەشا چنە بکەرا".

'رەنگە جە ئایندەنە قەبرۍ بە کۆمەڵۍ تازۍ بێزیاوە'

خێری ئیبراهی باسش چانەی کەرد کە بە پاو زانیارییەکاو ۋەردەسیشا کە جە شایەتحاڵاو کۆمکوەیەکەیشا هۊرگێرتەن، چانەینە جە ئایندەنە قەبرۍ تەرۍ بەکۆمەڵۍ شەناگاڵەنە بێزیاوە و پی جۆرە بەردەوام بۍ جە قسەکاش: "پەی دەسنیشان کەردەی یاگۍ قەبرە بە کۆمەڵەکا ، ئێمە زانیاری شایەتحاڵەکا بە بنەما گێرمۍ. بڕۍ شایەتۍ کۆمکوشیەکا داعشی بێنۍ. ئا شایەتۍ میاوناما بە قەبرۍ بە کۆمەڵۍ تازۍ، کە هەڵای دەسنیشان نەکریێنۍ. قەناعەتما چامنەن کە ژمارێوە فرە ئێزدیۍ کە هەڵای چارەنوویسشا دیار نییا، ئینۍ دلۍ ئا قەبرە بەکۆمەڵانە".

'ئێسقانۍ گەشمەرڎا قڕکەردەکەی ئاوی بەرۆشا'

خێری ئیبراهیم ئاماژەش بە دەور و ۋەرپرسیاریی رێکوزیا و ئەرەمەرزیاکا حکومەتوو عێراقی کەرد و پی جۆرە رەخنەش ۋنەگێرتۍ: "رێکوزیا و ئەرەمەرزیا حکومیەکۍ کە ۋەرپرسیارێنۍ جە پارێزنای و ئەوەکۊڵیای جە قەبرە بەکۆمەڵەکا، ئەرکوو ۋێشا جا بەجۍ مەکەرا. موینمۍ کە بڕۍ چا قەبرە بەکۆمەڵا ئاوۍ بەردێنۍ، ئاژەڵەکۍ ئێسقانەکا بەرا، بڕێشا سۆچیێنۍ. ئا ئاژە کاریگەری گەورە مکەرۆ سەروو کەسوکاریشا".

'پەدەکە جەنازەو ٦٧ گەشمەرڎا قڕکەردەکەیش بە شێوەی نایاسایی بەرئاردێنۍ و نیێنێش'

خێری ئیبراهیم دەسنیشانش کەرد کە قەبرە بەکۆمەڵەکۍ بە شێوۍ غەڵەت و نایاسایی هۊر مڎریاوە و چا بارۆ داواش جە بنەیانەکا کەرد، شەکوا سەروو ئا مژارا تۆمار بکەرا و دۆسیە جمنا. ساڵەو ٢٠١٩ پەدەکە بە شێوێوە پەنهان و نایاسایی قەبرێوە بەکۆمەڵەش جە بەینوو خانەسۆری و سنونێنە هۊردابێوە و ٦٧ جەنازۍ گەشمەرڎا قڕکەردەکەیش بەردۍ بێنۍ پەی هەولێری. خێری ئیبراهیم جە بارەو ئا مژاریچۆ زانیاریش ئاشکرا کەرد و واتش، "قەبرە بەکۆمەڵەکۍ بەینوو خانەسۆری و سنونۍ بە شێوەی نایاسایی جە تەرەفوو ئەرەمەرزیاکا سەر بە هەرێموو کوردسانیوە هۊردریاوە. دماو ئانەی ئا قەبرە بەکۆمەڵۍ هۊردریاوە و جەنازەکۍ بریۍ هەولێر، دماتەر ئاردێشا نزیک بە شەرفەدینینە بە مەراسیمێوە ئەسپەردەشا کەردۍ. هەڵای بەڵگەنامەو گەشمەرڎەبیەو ئا کەسا رادەسوو بنەیانەکاشا نەکریانۆ و مافەکێشا پاشێلکریێنۍ. تا ئیسە کار سەروو ئا دۆسیەیە مکەرمۍ. ئا کەسۍ جە شەرفەدین ئەسپەردۍ کریۍ پێویسا قەبرەکێشا هۊربڎریاوە و وشکنای دی ئێن ئەیشا پەی بکریۆ. کەس مەزانۆ، کامە قەبرەو کێنە! قەبرەکۍ کێلەیچشا نییەنە و قەبرەکۍ ئینۍ زەمینۍ تەختەنە. وەختۍ ئینسان ملۆ، مەزانۊ کە ئانە قەبرەو ٦٧ گەشمەرڎا کارەساتەکەین."

'جەنازەو ٢٤ ئێزدییا هەڵای ئینۍ هەولێر'

خێری ئیبراهیم جەبارەو تاوانەکا پەدەکەیۆ دژوو گلېرگەی و یاساکا نمونێوە جیاوازش ئاردۆ. پەدەکە ساڵەو ٢٠١٩ جە بەینوو موسڵی و هەولێرینە جە مەنتیقەو بردیەینە جەنازەو ٢٤ ئێزدیاش جە گلېرگەو گوهبەلینە جە قەبرەی بە کۆمەڵەنە بەرئاردۍ و بە بێ ئاگاڎارکەردەیۆ بنەیانەکاشا ئاڎێش بەردۍ هەولێر. خێری ئیبراهیم باسش چانەیچ کەرد، "بە پاو زانیارییەکا ۋەروودەسیما، جەنازەو ئا ٢٤ کەسەیە تا ئیساتێچ ئینۍ هەولێر و نەگێڵنێنێشاوە پەی شەنگالی".