ئەهوەن چیاکۆ ئەنڎاموو مەجلیسی پارتوو ژیۋای ئازاڎیی کوردسانی (پەژاک) سەبارەڎ بە بەستەی کۆنگرەو حەوتەموو پەژاکی و ئامانجوو کۆنگرەکەی پەی ئاژانسوو هەواڵوو فوراتی (ANF) قسێش کەردۍ و باسش جە ئەرک و ۋەرپرسیاریەتی ئاینڎەو پەژاکی کەرد سەبارەڎ پا فاڕیایا کە مەیانە ئاراوە.

جە سەرەتانە ئەهوەن چیاکۆ بە ڕیزۆ یاڎوو گەشمەرڎاش کەردۆ و پی جۊرە سەروو قسەکاش بەردەوام بی: سەرەڕاو سڵامێوی گەرمی کەشە سەرەبەرزەکاو کوردسانیوە، لوایڕاوەو حەوتەمین کۊنگرەو پارتو ژیوایوە کورڎسانی ئەوەڵ جە ڕابەر ئاپۊی، گەلو کوردی جە هەر چوار لاو کورڎسانی و بەتایبەت وەرکەوتو کورڎسانی و بە تایبەتیتەر جە خەڵکی وەڵاتپارێزنوو هەورامانی، هەرپاسە وەنەو بنەیانەی سەرەبەرزو گەشمەرڎا و بەتایبەت ئەڎۍ سەرەبەرزۍ گەشمەرڎا مەبارەک مکەروو. هەمان وەختەنە جە کەسایەتیی گەشمەرڎە قارەمانەکا و بەتایبەت ئا قارەمانۍ کە خەڵکوو هەورامانی بێنۍ و ڕیزەکاو پەژاکینە گەشمەرڎۍ بیۍ و یا خەڵکوو یاگێوە تەری بێنۍ و هەوراماننە کۊشیێنۍ و گەشمەرڎۍ بیێنۍ، پەیمانە و وەعد چەنی ڕێبازوو گەشمەرڎا تازە مکەرووەوە.

ڕاسیینە خەڵکو هەورامانی دەوریوی فرەشا بییەن جە وەڵیکەوتەی پەژاکینە. ئێمە مزانمۍ بە هۊو تایبەتمەندیی جوگرافی و هەمان وەختەنە فەرهەنگ و کلتووری وەڵاتپارێزنوو خەڵکوو هەورامانیوە، ئی هەرێمە یۊ چا یاگا بییەن کە پەژاک دلێشنە بییەن، گەشیانۊ و یاگۍ ئەرەمەرزیای گەریلای بییەن کە بنێش دلێنە وستەن، پەوکای گەر پەژاک یاوان ئی قۊناغە و متاوۊنۍ بەسەرکەوتەیی حەوتەمین کۊنگرەیش بەسۊنە، ئانە ئیتر دەوری وەرەچەم گێڵییان. پەوکای هەقوو وێشا مەبارەکبایی گەرمتەر وەنەو خەڵکو هەورامانی بکەرمۍ. ڕاسا کە بەڕسمی ٢٠ ساڵۍ چێوەڵتەرنە پەژاک ئەرەمەرزیان، بەڵام وەڵۍ ئینەیچەنە ئەوەڵ بە ڕەنج و مانیایی ڕابەر ئاپۊی هەوڵ و کۊشیاێوە وەرکەوتو کورڎسانینە دەسش پەنە کەرد و بی بە بناغە و بنکەو ئەرەمەرزنای پەژاکی، یانۍ بنەڕەتنە دا متاومۍ بواچمۍ، کە وەڵۍ ئەرەمەرزنای پەژاکینە، ئێمە شایەتۍ قۊناغێوی ١٠ ساڵەو خەبات و کۊشیای جمیەروو ئاپۊیینمۍ وەرکەوتوو کورڎسانینە. ئیساتێچ دووۍ دەێن جە خەباتوو پەژاکیرە ویەرڎەن و ئێمە مگنمۍ دلۍ دەیەو یەرەموو کۊشیای و خەباتیوە. قەرارو ڕاوەبەرڎەی کۊنگرەی جە قۊناغێوی گرنگی چانەنە، کە ئەرەگیرکەراو کورڎسانی، کە بەگرڎ شێوازێو نمازانۍ کورد بجووڵیۊوە و قەرارڎاری و هێزێوی تایبەتیش گەرەکا. بێگومان بەستەی کۊنگرەو حەوتەمینی وێش هێماو پابەندی و لکەدای پەژاکین بە کۊشیای ویەرڎەی و ئا شۊڕشگێڵناوە کە ڕیزەکاو پەژاکینە گەشمەرڎۍ بیێنۍ.

ئێمە مزانمۍ کە چەنی ئامایسەروو هەرمانەو کۊماری ئیسلامی وەرکەوتوو کورڎسانینە کۊشیاێو کریا و هەورامانیچ بەشداروو ئی کۊشیایە بۍ، بە سەدان ئینسانۍ گەشمەرڎۍ بیۍ و کرییۍ زینڎان، بەڵام بەداخۊ ئانۍ کە بانگەشەو سەرمەشقبییەی کەرێنۍ نەتاواشا دەوروو وێشا بە شێوێوی ڕاس و درووس بگێڵنا. مزانمۍ دەیەو نەوەدەکاو زایینینە یا دەیەو حەوتاو هەتاویینە بێدەنگییێوی باڵێش سەروو وەرکەوتوو کورڎسانیرە کێشتێبێنۍ، یانۍ لایێوە دەوڵەتی ئەرەگیرکەر بانگەشەو ئانەیە کەرۍ، کە پەرسەو کوردیشا دمایی پەنە ئارڎێنە و لێوە تەرۊ ئا ڕەوت و پارتۍ کە وەڵتەرۍ مەیدانەنە بێنۍ، مەیدانوو کۊشیایشا چۊڵ کەرڎەبۍ. تابلۊیێوی پاسە وەش بییەبۍ، دەوڵەتێو کە سنوروو هاربییەیش ویەرنابۍ و سەروەشەکە کە دماییش بە پەرسەکۍ ئارڎەن، هەرپاسە خەڵکانێو کۊشیاێوی دە تا پانزە ساڵەشا کەرڎەن و دەسکەوتی پێویسشا دەس نەوستەن و بێهومێدی بیێنۍ.

پەژاک دەیەو یوەمینوو وێشنە وێش ڕێک وست

بنەڕەتەنە دەسوستەینەی ڕابەر ئاپۊی و هەەڵۍ خەڵکوو وەرکەوتوو کورڎسانی بەتایبەت گەنجۍ و وانیارۍ وەڵۍ ئەرەمەرزنای پەژاکی دەسشا دا دەسوو یۊی و جارێوی تەر کۊشیایشا دەس پەنە کەرد. پێسەو مزانمۍ ساڵەو ١٩٩٩ دماو ئڕفانای ڕابەری، ئەنجامو ئی کۊشیایەی و کارڎایوەی گەلەکەیما وەرکەوتنە و بەتایبەت هەوراماننە بەرکەوت و گرڎ کەسێو بەچەمۍ وێش دیش. دماو ئی قۊناغەیە پەژاک ئەرەمەرزیا، پەژاک دەیەو یوەمینیشنو وێشڕێک وست و تابلۊکە کە ئاماژەما دا پنە فاڕاش. یانۍ ئا دوژمنە خەیاڵۍ ئانەیە کەرۍ کە پەرسەو کوردی دماییش ئامان، جارێوی تەر ئی پرسۍ بەرۊکەش گێرتۊ و ئا خەڵکە کە بێهومێد بییەبۍ، وەختێو کۊشیاێوی تازە و فکرێوی تازەش دی، بی بە ساعیبو هومێدی و گەشیاوە.

دەیەو دووەمو خەباتیشنە، کۊشیای پەژاکی ئاستو گرڎو کورڎسانینە بی بە ساعیبوو یاگۍ و ئشناسنییا، ئاستوو گرڎو وەرکەوتوو کورڎسانیچەنە وەڵا بییۊ و وێش سەلەمنا. وێش ڕێک وست و جەماوەرێوی فرەی وەڵاتپارێزن ڕووەشا نیانە و پێسە ورڎە ورڎە نەک بە تەنیا سەروو ئاستوو وەرکەوتو کورڎسانیوە، بەڵکوم گرڎو ئێرانینە پەژاک ئشناسیا و کۊشیای وەرفراوانتەر بی. دیما ئاخروو دەیەو دووەمینە پەیام و ئامانجوو پەژاکی چوارچوە و فۊرمو "ژەنی، ژیوای، ئازاڎی"ینە و دماو کوشتەی ژینا ئەمینی-یۍ لاو هێزەکاو ئێرانیوە شۊڕشێوی بەشکۊی چانەش خوڵقنا و ئاستوو ئێرانینە و گێرە جیهانیچنە وەڵا بییۊ.

ڕاسیینە حەرچن بڕێو ڕووەدایۍ بە ورکەوت ڕووەمڎانۍ، بەڵام بێگومان پەیوەندییشا بە ویەرڎەو وێشاوە هەن، گەر وەڵتەرۍ ئا کۊشیایە نەکریۍ، بەڵکوم ئا چەخماخە و ڕووەدایە نەبیی بۊنەو ئانەیوە کە کۊشیای پاسە وەڵا مبۊوە و شۊڕشوو ژەنی، ژیوای، ئازاڎی بە شێوێوی ڕادیکاڵ بۍ ئاراوە. نمەبۊنۍ ئی دووە مژارا جە یۊترینی جیا بکەرمێوە. کۊشیای پەژاکی کاریگەرییش بۍ جە دەسپەنەکەرڎەی و تیندای پا شۊڕشەینە.

ڕاسیینە پەژاک ٢٠ ساڵۍ وەڵۍ وەڵتەرنە و کۊنگرەو ئەوەڵیوە ئی دروشمەش واتۊ، حەر وێش پارتوو ژیوای ئازاڎوو کورڎسانی، دووۍ بەشێش جە دروشموو ژەنی، ژیوای، ئازاڎیی وەش بییەن، یانۍ ژیوای و ئازاڎیی بنەماو کۊشیای پەژاکیچ ژەنینە. جە بنەمانە گەر ئێمە بە پەژاکی بواچمۍ پارتوو ژەنی، ژیوای، ئازاڎی، ئانە بە غەڵەتەرە نەلێنمۍ و پەیوەندیدارا.

بەهەرحاڵ پەژاک سەرەتاو دەیەو یەرەمینیشنە بە کۊشیای وێش، کۊنگرەو وێشش بەست. ئینە جگە جە گروو ئا دەسکەوتا، کە پەژاک مسۊگەرێش کەرڎێنۍ و هەرپاسە کە باسم کەرد؛ ژەنی، ژیوای، ئازاڎی ئەرەبڕیا نییا جە کۊشیای پەژاکی، بەڵام پەژاک هەڵای وەرکەوتوو کورڎسانیش ئازاڎ نەکەرڎەن و نەتاوانش بەتەمامی کۊشیای گەلاو ئێرانی بیاونۊنۍ بە ئەنجام و دمایی پا دەسەڵاتدارییە بارۊ. یانۍ پەژاک هەڵای هەرمانە و وەرپەرسیۍ فرێش ئینۍ وەرنە. بێگومان پەژاک سەرەڕاو گرڎو فیداکاری و قارەمانییەکا، کەموکەسریۍ و لاوازیێچش بیێنۍ، پەوکای بە یاراێوە ئا کەموکەسرییا شرۊڤە مکەرۊ، بنەڕەتنە کۊنگرەو حەوتی مەیدانێوە بۍ پەی ئی شرۊڤا. مەیدانێو بۍ کە ئا دەسکەوتۍ بە ونەو گەشمەرڎا و کۊشیای گەلەکەیما بەرهەمۍ ئامۍ، چەشنەو پاڵپەشتی و پاڵکیانێوی پەی کۊشیا جارێوی تەر جەختشا سەر کریاوە. هەمان وەختەنە مەیدانێوە بۍ پەی شیکەرڎەیوە و شرۊڤەکەرڎەی کەموکەسرییەکا و ڕەخنە و ڕەخنەکەرڎەی، هەم ئاستوو ڕاوەبەریی پەژاکینە و گرڎوو ئەنداماو پەژاکینە و بەتایبەت ئەنداماو گۊنگرەینە، ئاخیروو ئینەیچنە قەرار و پلانێوی تێرە و تۊکمۍ بەرەکەوتە. پەوکای پەژاک بە هێزێوی زیاتەرۊ دەیەو یەرەمینوو کۊشیای وێش دەس پەنە مکەرۊ. ئێمە دڵنیێنمۍ کە بە پەشتیبەستەی بە کۊشیای ڕابەر ئاپۊی و جمیەری ئاپۊییوە ماوەو ٥٠ ساڵانە و بە پەشتیبەستەی بە کۊشیای ٣٠ ساڵەو جمیەری ئاپۊیوە وەرکەوتوو کورڎسانینە و بەتایبەت دووە دەیەو کۊشیای پەژاکیوە، متاومۍ دەیەو یەرەمینی بە دەستکەوت و سەرکەوتەیی گەورە تا دماییئارڎەی بە ئەرەگیرکاریی کۊماری ئیسلامی کۊشیاێوی ڕاس بکەرمۍ. ئێمە بە قەرار و بانگەشەنمۍ، جگە گروو کەموکەسرییەکاما، مشۊم ئی سەرکەوتەیە مسۊگەر بکەرمۍ تا بتاومۍ بیمۍ بە لایەقۍ ڕابەر ئاپۊی، گەلەکەیما، گەشمەرڎا و بنەیانە سەرەبەرزەکاشا.

پێویسا گەلەکەما هەوراماننە بە گرڎو هێز و توانایشاو خاوەندارێتیی وەنەو ڕابەر ئاپۊی بکەرۊ

بابەتێوی تەر کە زەروورەن بواچوونەش، دەسپەنەکەرڎەی هەڵمەتەو "ئازاڎیی جەسەیی ڕابەر ئاپۊی و چارەسەروو پەرسەو کوردین" ئی هەڵمەتۍ کە بیێنە بە هەڵمەتێوی جیهانییە ئارۊنە بە تەنیا گەلو کوردی نییا، کە خاوەنداریی وەنەو ڕابەر ئاپۊی مکەرۊ، بەڵکوم ڕابەر ئاپۊ بییەن بە ڕابەرێوی جیهانی. ویناما بە ئەرەیاونای ئا هەڵمەتۍ سەرانسەروو جیهانینە خەڵک ئامۍ مەیدانوو خاوەندارێتییوە وەنەو ڕابەر ئاپۊی. بێگومان ئینە هەرمانەو ئێمەنە پێسەو گەلوو کوردی و زیاتەرەیچ مبۊنۍ. بەتایبەت هەرمانەو خەڵکوو هەورامانی. با ویرما نەشۊ کە یوەمین کەسێو باوڕش پانەیە بۍ کە پێویسا "مەد تیڤی"ینە بەرنامەی هەورامی بۊ تا ئا گەل و فەرهەنگە دلێنە نەشۊ، ڕابەر ئاپۊ بۍ. پەوکای بەڕاسی گەلەکەما هەوراماننە پێویسا بە گرڎو هێز و توانایشوە خاوەندارێتی وەنەو ڕابەر ئاپۊی بکەرۊ. جە گرڎوو چینەکاو خەڵکوو هەورامانینە خاوەنداری وەنەو ڕابەر ئاپۊی بکەرا. چون خاوەنداری وەنەکەرڎەی جە ڕابەر ئاپۊی ڕاستەوخۊ پەیوەندییش بە پەرسەو کوردیوە هەن. گەر سەرنجە بدەیدۍ نامۍ کەمیپنەکەی "ئازاڎی جەستەیی پەی ڕابەر ئاپۊی و چارەسەروو پەرسەو کوردی". ویرمان نەشۊ کە تەنیا پرۊژەو ڕابەر ئاپۊینە، ماناو پرۊژەو کۊنفیدراڵیزمی دیموکراتیکی و وێڕاوەبەری دیموکراتیکینە خەڵکو هەورامانیچ متاوانۍ بیاوانۍ بە مافەکاشان، چونکوم چی پرۊژەنە گرڎو فەرهەنگ، نەتەوە و هەرێمێو متاوۊنۍ بە ڕەنگ و دەنگ و تایبەتمەندیی وێشەوە بژیوۊن، وێش ڕێک بوزۊنۍ و بەشداری جە پرۊژەو نەتەوەی دیموکراتیکینە بکەرۊ.

پرۊژەو ئەرەگیرکەرانە نەک تەنیا پەی خەڵکوو هەورامانی، بەڵکو بە حیچ کورڎێو ماف و یاگێوە نیەنە. هەوڵۍ ئەرەگیرکەرا ئانێنە کە کورد نەمەنۊ، یان ئانە کە کورڎێوی گۊشگێر و بێئیرادە بۊ. ئەرەگیرکەر گەرەکشا نکۊڵی وەنەو کوردی ئازاڎی بکەرۊ، کە جە ئەنجاموو کۊشیای جمیەری ئاپۊیینە خولقیان. ئینەیچە نیشانەدەرو ئانەینە کە جە پرۊژەو ئەرەگیرکەرانە هیچ یاگۍ و مافێو پەی گەلوو کوردی و بەتایبەت خەڵکوو هەورامانی نییا. پرۊژەو کورڎایەتی کلاسیک و تەسکو دەوڵەت نەتەوەی کە گرڎو ڕەنگ و دەنگ و تایبەتمەندییە جیاوازەکا مکەرۊوە یۊ و نکۊڵییشا وەنە مکەرۊ، چینەیچەنە حیچ ڕا و مافێو پەی خەڵکوو هەورامانی نییا. ئۊپۊزیسیۊنی شۊڤێنیستیی ئێرانیچنە کە ئینۍ هەوڵۍ ئانەیەنە کۊماری ئیسلامی بلۊ و وێشا بەیا و هەمان سیاسەت و زهنیەت سەروو خەڵکوو هەورامانیرە بسەپنا، پرۊژە و چارەسەری و مافێو پەی خەڵکوو هەورامانی نییا.

گرڎوو ئینیشا بەڕۊشنی نیشانەش مڎانۍ، کە تەنیا پرۊژێوە متاوۊ جوابوو خەڵکوو هەورامانی بۊ؛ پرۊژەو پەژاکی و ڕابەر ئاپۊین، ئینەیچە تەنیا دروشم و بانگەشە نییا. ئینە جە وتار و کرڎارنە سەلەمییان، وەرنیشتوو کورڎسانی نموونەی زینڎە و وەرەچەما، کە چەنی گرڎوو نەتەوە، فەرهەنگ، زوان و جیاوازییەکۍ پاڵوو یۊترینینە مژیوا و وێشا مبەرانۍ ڕاوە. هەرپاسە سەرنیشتوو کورڎسانینە هەردووە زارۍ کورمانجی و زازاکی خەریکێنی بەشدارۍ سیاسەتینۍ و گەشە مکەرانۍ. ئەرەیاونای جمیەری ئاپۊیی حەرچند تێرکەریچ نەبییەبۊ، بەڵام هەوڵێش دێنۍ گرڎوو بەشەکاو فەرهەنگ و نەتەوەو کوردی بپارێزنۊ.

جارێوی تەر داوا وەنەو خەڵکی وەشەسیاو هەورامانی مکەروو، کە هەوڵۍ بڎانۍ زیاتەر چەنی پڕۊژەکاو پەژاکی بانۍ و بێگومان هەوڵۍ بڎانۍ زیاتەر ئاشنێش بانۍ و لەیەکشا بڎانێوە، هەرپاسە بەشداریی جە هەڵمەتەو "ئازاڎیی جەسەیی ڕابەر ئاپۊی و چارەسەرو پرسەو کوردینە" بانۍ. جارێوی تەر بەستەی حەوتەمین کۊنگرەو پارتوو ژیوایوە کورڎسانی وەنەو گرڎ لاێوە مەبارەک بۊ.