دەوڵەتوو تورکی پەی زەمینەوەشکەردەی پەی ئەرەگیرکاری مەیدانی میاننەتەوەیی هەوڵەکێش زیاتەرێ کەردێنێ، گەرەکشەن ئی ڕەوشەیە بوزۆ دلێ پەرەو کۆبییەیوەی باڵاو ناتۆینە ئەمریکانە. پەدەکە پەی پەشتیوانی جە ئەرەگیرکارییەکەیش دەوڵەتوو تورکی ئەمریکانە بێ.
هەوڵەکاو دەوڵەتو تورکی پەی لکنای پانیشتوو کوردستانی و عێراقی جە چند یاگێوەنە جموجووڵش وەنەکەوتۆ. ئەمریکاوە کە مەنتێقەو فڕای عێراقین ئینا کۆنتڕۆڵوو ئادینە تا ئێران و گرد لایێوە تەرەنە قسێ مکەرا. هەوڵێ دریێ پلانە ئەرەگیرکارییەکاو دەوڵەتوو تورکی، کۆبییەیوەی باڵاو ناتۆینە بکریۆنە بە پەرسەو ڕۆی. چوارچوەو کۆبییەوەی باڵاو ناتۆینە هەوڵەکاو وەزیروو بەروو تورکیای هاکان فیدان و هەوڵەکاو وەزیروو بەروو عێراقی فوئاد حوسێنی چی ئاستەنە هورمسەنگنیا. ئەمریکا واتش "پێویسا هەماهەنگی چەنی بەغدای و هەولێری بکریۆ". هەرپاسە عێراق واتش: "ڕا نەدریێنە". ئی قسێ ئاماژێنێ پەی ئۆپەراسیۆنە ئەرەگیرکارییەکا، کە "سنوورەکێشا دیاریێ کریێنێ".
دەوڵەتوو تورکی زیاتەر مەیدانەکانە ئەرەنیشتە مبۆ
بەڵام سوپاو تورکی ئیسفادە جە ناسەقامگیریی عێراقی و پانیشتوو کوردستانی هورمگێرۆ و گەرەکشەن زیاتەر هەرێمەکەنە ئەرەنیشتە بۆ. دەوڵەتوو تورکی هەوڵێ مدۆنە بەشێوی فرەو بادینانینە ئەرەنیشتە ببۆ؛ ەگایەکا مسۆچنۆ و هەرێمەکەیچ چۆڵ مکەرۆ. لکنای خاکوو پانیشتوو کوردستانی و عێراقی سەروو بناغەو ڕێککەوتەیە میاننەتەوەیی و هەرێمییەکا مکریانە. بێدەنگی بەغدای و گردوو لایەنە پەیوەندیدارەکا مبۆ مایێ شرۆڤیوی چینەیە.
لایەنە شیعەکێ بێزارێنێ
عێراقەنە، ئەمینداری گردینوو عەسائیبوو ئەهلوو حەقی، قەیس خەزعەلی ناڕەزایەتیێوی جیددیش نیشانە دا. ئی سەرکردە شیعە واتش: "پێویسا سوپاو تورکی تەماموو خاکوو عێراقینە بکێشیۆوە". ئی قسێ، پێسەو هەڵوێستوو فرەو جڤاتی شیعی عێراقەنە ورمسەنگنیۆ. هەرپاسە ئا لایەنە سیاسییە کە خەزعەلی سەرکردایەتییش مکەرۆ، پێسەو لایەنێوی گرنگوو حەشدی شەعبی موینیۆ. هاموەخت چوارچوەو هەماهەنگیینە، کە هێزێوی سەرەکیی بەغدایا، قسێ هامشێوێ مکەرۆ. بەڵام حکومەتوو سودانی هەوڵێ مدۆ ناڕەزایەتییەکا هێورێ بکەرۆوە.
ئا هەرمانێ کە حکومەتەکەو سوودانیی وستێنە سەروو شانەی
حکومەتوو سودانی کە مەشغووڵوو هێورکەردەیەوەی ناڕەزایەتییەکاو هەرێمەکەی و ڕای گردینوو عێراقی، دماو کۆبییەیوەکەی "ئەنجوومەنوو ئاسایشی نیشتیمانیی عێراقی" شاندێوەش ڕوانەو هەولێری کەرد. ئی شاندە بە سەرکردایەتیی ڕاوێژکاروو ئاسایشی نیشتمانی عێراقی قاسم ئەعرەجی لوا هەولێر. ئامانجی سەرەکیی ئی شاندەیە ئەوەکۆڵیاین جە وەنەکەوتەیوەکاو دماو ئەرەگیرکاری تورکی پانیشتوو کوردستانینە. ئەعرەجی و یاوەرەکێش پێسەو مێمانوو مەسرور بارزانیی خێرامای کریێ. چەمەڕوان مکریۆ شاندی نامێبریا ڕاپۆرتەو سەردایەکەو هەولێرینە پێوەس بە لکنای تورکی بەپاو زانیارییەکاو بارزانی بدۆ بە بەغدای. بەڵام هەم ئەعرەجی و هەم بارزانی دلێ ڕای گردینوو پانیشتینە پێسەو "هامکاریی هەرێمی"ـی ئەرەگیرکاری و دەسملەرەگێرتەی تورکی پێناسە مکریۆ، یۆ جە ئامانجە سەرەکییەکاو بەغدای ڕاگێریکەردەیا جە ناڕەزایەتی.
بێزارییەکاو عێراقی: ئەرەگیرکاریێوە بەروو کۆنترۆڵوو ئادینە
بەتایبەت لایەنە سیاسییە سوننەکێ بیێنێ بە قسەکەرێ سیاسەتی ئەرەگیرکاریی تورکی بەغدانە. قسەکاو حکومەتی ناوەندی پێسەو "ڕا نەدریێنە" و "ئێمە هجوومەکا ڕەتێ مکەرمێوە" هۆشوو ئینسانی مشێونۆ. ئی ڕەوشە زیاتەر مبۆنە باتسوو ئانەیە ئینسان شۆنەو جوابیرە بگێڵۆ تا ئا پەرسێ، کە ئایا عێراقنە پێوەس بە ئەرەگیرکاری چەنی دەوڵەتوو تورکی ڕێککەوتەن یا نا؟ بەشێو چا قسە ڕسمییا دژ بە ئۆپەراسیۆنەکاو دەوڵەتی تورکی لاو حکومەتوو سودانیوە مدریا، چونکوم دەوڵەتوو تورکی هەنگامێ زیاتەرێش نیێنێ چانەیە چەنی عێراقی ڕێککەوتەیش سەر کریان، پانیشتەنە و هەم عێراقەنە زیاتەر ئەرەنیشتە مبۆ. سوپاو تورکی ئیساتێوە سەرقاڵوو تێکدای و سۆچنای هەرێمەکەیا، پێسە جە ڕاو بنکەی سەروازیی تازەیوە، هەرێمێوی سەروازیی تازەش خولقنان. دەوڵەتوو تورکی کە برێو هەرمانێ ئیداریێش گێرتێنێ دەس، ئامادەکاریی مکەرۆ پەی ئانەیە تا ماوێوی درێژخواین هیچ حیسابێوە پەی بەغدای و هەولێری نەکەرۆ. گەورەتەرین "بێزاری" بەغدای ئانەنە کە ئەردۆگان سنووروو ئا ڕێککەوتەیشە ویەرنا، کە سەردایەکەیشەنە پەی بەغدای ئیمزاش کەردەبێ. بە مانێوە تەرە حکومەتوو بەغدای ڕووبەڕوو ڕەوشێوە بییەنۆ، کە چەنی بەرژەوەندییەکاشا نمەگونجیۆ.
ئەمریکا سەروو بناغەو ڕێککەوتەیەکا "بەردەواما"
قسەکەروو وەزارەتوو بەروو ئەمریکای، ماتیۆ میلەر، ئەوەڵوو لکنای بادینانیوە لاو دەوڵەتوو تورکیوە واتش: "پێویسا هەماهەنگی بەینوو تورکیای و بەغدای و هەولێری بکریۆ". ئی قسێ چی چوارچوەنە میاومێنە. بە مانێوە تەرە ئاماژەن پەی تێگێوی، کە ئەمریکایچ هاگادارش بییەن، ئا قسێ کە بە "وێپارێزییوە" مدریانە، پەیاموو ئۆپەراسیۆنێوە مدانە، کە "سنوورەکێ دیاریێ کریێنێ". نیگەرانیی سەرەکییچ، ڕاگێرتەین جە ڕەوشێوە کە بەروو کۆنتڕۆڵیشانە بێ ئاراوە.
هەوڵە میاننەتەوەییەکاو دەوڵەتوو تورکی، لووتەو ناتۆیچەنە وینیا
دەوڵەتوو تورکی ئاستی میاننەتەوەیینە هەوڵی بەپەلێ دەس پەنە کەردێ پەی زەمینەوەشکەردەی پەی ئەرەگیرکاری، گەرەکش بێ ئینەیە بیاونۆ لووتەو باڵاو ناتۆی ئەمریکانە. وەزیروو بەروو عێراقی فوئاد حوسێن کە سەر بە پەدەکەیا، چوارچوەو لووتەو ناتۆینە واشنتۆنەنە چەنی وەزیروو بەروو تورکی هاکان فیدان و نوێنەروو ئەمریکای کوێ بیێنیوە. چی کۆبییەوەنە، بەرنامیوە پەی حوسێنی دیاری کریا تا سەرێ تورکیای بدۆ. چەمەڕا مکریۆ چی ڕوانە فوئاد حوسێن چەنی وەزیروو بەروو تورکی هاکان فیدانی و ڕاوێژکاروو میتت ئیبراهیم کالنی و وەزیروو وەرگێریی تورکی یاشار گولەری کۆ بۆوە. فوئاد حوسێن پەی ڕەوایەتیدای بە لکنای تورک، یۆن چا پەشتیوانە هەرە گەورا دلێ حکومەتی ناوەندیی عێراقینە.
هەوڵەکاو فوئاد حوسێنی پەی پەردەپۆشکەردەی دەوروو پەدەکە
هەرپاسە فوئاد حوسێن هەوڵێ مدۆ پەدەکەی جە ئەرەگیرکاریینە مەیدانی میاننەتەوەیینە پەردەپۆش بکەرۆ، گەرەکشەن تەڤگەروو ئازادیی کوردستانی بکەرۆ بە ئامانجوو ناڕەزایەتییەکا. هەوڵێ مدۆ شکۆی مەڕیاو دیپلۆماسی و سیاسیی بارزانییەکا واوەی کۆ بکەرۆوە، ئینەیچ ڕاو دەرفەتە "ڕسمییەکا"و حکومەتی ناوەندیی عێراقیوە مکەرۆ.
