کۆمەڵەی ڕۆژنامەنووسانی ژن (ڕۆژن) سێهەمین کۆنفرانسی خۆی بە دروشمی "بە فەلسەفەی ژن، ژیان، ئازادی تاریکی ڕووناک دەکەینەوە" لە نێوان ٢-٣ی کانوونی دووەمی ٢٠٢٣ بە بەشداری دەیان ڕۆژنامەنووس بەڕێوەبرد.

کۆنفرانسەکە بە خولەکێک ڕێزگرتن بۆ یادی گیانبەخت کردووانی ئازادی دەستی پێکرد.

کۆنفرانسەکە ماوەی دوو ڕۆژی خایاند، لەماوەی ئەو دوو ڕۆژەدا، هێرشە سیستەماتیکەکانی دەسەڵاتداری پیاوسالاری بۆ سەر ڕۆژنامەنووسانی ڕێبازی ڕاستی، ژن و کۆمەڵگا، ڕێبازەکانی ڕزگاری ژنان لە توندوتیژی، تێکۆشانی ژنانی ئازادیخواز دژی سیستەم، ڕوانگەکانی چارەسەری و بەربەستەکانی بواری میدیا بە وردی باس کران. هەروەها بە مەبەستی پڕکردنەوەی بۆشاییەکانی نێوان بزووتنەوەکانی ژنان لە وڵاتانی دیکەدا و دروستکردنی ڕوانگەی هاوبەشی تێکۆشان و بەرخۆدان، وتووێژی تایبەت سەبارەت بە ڕۆڵی ژنانی ڕۆژنامەنووس بۆ دروستکردنی ژیانێکی جێگرەوە ئەنجامدرا.

یەکێک لە تەوەرە سەرەکییەکانی کۆنفرانسی ڕۆژن، هەڵمەتی 'ئازادی بۆ عەبدوڵا ئۆجالان، چارەسەری سیاسی بۆ پرسی کورد' بوو.

ژنانی ڕۆژنامەنووس ئاماژەیان بەوەدا کە پارادایمی ڕێبەری گەلی کورد عەبدوڵا ئۆجالان وەک جێگرەوەیەک بۆ ڕزگاری ژنان و کۆمەڵگا لە بەرامبەر سیاسەتەکانی شەڕ، ئاژاوەگێڕی و قڕکردنی ژنان زیاتر و زیاتر کاریگەری دەبێت. بۆیە هێرشی ڕەهای سیستەمی هەژموونیک لە سەر ئیمرالی دەکرێت.

 لە هەڵسەنگاندنەکانی سەدەی ٢١ یان سەدەی ژن کە پێناسە کراوە باس لەوە دەکرێت:

"بە دەستی دەسەڵاتداران، سیاسەتی شەڕ، کۆیلایەتی، دەسەڵات، کوشتنی ژن، هێرشکردنە سەر ژنانی پێشەنگ، تێکدانی ئەخلاقی کۆمەڵگا و لەناوبردنی سروشت ڕۆژ بە ڕۆژ زیاتر دەبێت. بە ڕێگەی شەڕەوە سیستمێکی دەسەڵاتداری پیاوانە بەسەر گەلان لە کوردستان، ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست و جیهاندا دەسەپێندرێت. لە دژی تێکۆشانی ژنان بە پێشەنگایەتی ژنانی کورد لە پێناو پاراستنی بەهاکانی مرۆڤایەتی، ئازادی و دیموکراسی هەوڵدەدرێت سیستەمێک بە سەنتەری ژنانەوە بنیات بێت."

لە کۆنفرانسەکەدا دەست نیشانکرا کە ئەم شەڕ و تێکۆشانە زیاتر لە ڕێگەی میدیاوە بەڕێوە دەچێت. بۆیە مەیدانی ڕاگەیاندن لە دەستی دەسەڵاتداریی پیاودا بوەتە مەیدانی چەواشەکاری و سیاسەتی شەڕی تایبەت، چەوساندنەوە و ڕەگەزپەرەستی. هەر بۆیە بەرپرسیارێتی ژنانی ڕۆژنامەنووس ڕاگەیاندنی خۆسەر و دروستکردنی هۆشیاری کۆمەڵایەتییە بەرامبەر بەم هێرشانە.

یەکێک لە گرنگترین ڕۆژەڤەکانی چاپ و بڵاوکردنەوەی ژنان لە ساڵی ڕابردوودا بە سەرهەڵدانی 'ژن، ژیان، ئازادی' کە لە ڕۆژهەڵاتی کوردستانەوە پێشکەوت، هەڵسەنگێندرا. لە هەڵسەنگاندنەکاندا دەرکەوت شۆڕشی 'ژن، ژیان، ئازادی' گۆڕانکاری کۆمەڵایەتی کاریگەری لە ڕۆژهەڵاتی کوردستان و ئێراندا هێناوەتە ئاراوە. چونکە گەل چیتر نایەوێت لەگەڵ حکوومەتی کۆنەپەرەستدا بژی، ژنانی ڕۆژنامەنووس سەرەڕای هەموو هێرشەکان، پێداگری لەسەر ئاشکراکردنی ڕاستییەکان لە کوردستان و ئێراندا دەکەن و بەردەوامن.

لە لایەکی دیکەشەوە شۆڕشی ژنان لە ڕۆژئاوا بە پێشەنگایەتی ژنان، لەو تەوەرانە بوو کە ژنانی ڕۆژنامەنووسان باسیان لەسەر کرد.

لە سێهەمین کۆنفرانسی ڕۆژندا، تێکۆشانی ژنانی گەریلا لەدژی داگیرکەران و دوژمنانی ژنان هەڵسەنگێندرا و گوترا کە میدیا جیهانییەکان لە ئاست ئەم شەڕە قورس و گرانەدا کەڕ و کوێرن، یان لە ڕوانگەی دەسەڵاتدارانەوە سەرنجی ئەم تێکۆشانە دەدەن.

ڕۆژنامەنووسان ڕوونیان کردەوە کە چۆن بە هەوڵێکی زۆرەوە زمانحاڵی ڕاستی بوون، لەمەودوا ئازایانە و بەرفراوانتر بۆ بنیاتنانی راگەیاندنی ئەڵتەرناتیڤ لە ڕوانگەی ژنانەوە تێدەکۆشین.

 بەشێکی لەو بڕیارانەی لە کۆنفرانسەکەدا دەنگی لەسەر دراون بەم شێوەیەن:

"*ئێمە وەک خەباتکارانی راگەیاندنی ئازاد، هێزمان لە مێژووی تێکۆشان یەکێک لە گرنگترین ئەجێنداکانی چاپ و بڵاوکردنەوەی ژنان لە ساڵی ڕابردوودا بە یاخیبوونی 'ژن ژیان ئازادی' لە ڕۆژهەڵاتی کوردستان هەڵسەنگێندرا. لە پێداچوونەوەکاندا دیاری کرا کە شۆڕشی 'ژن، ژیان، ئازادی' گۆڕانکاری کۆمەڵایەتی جددی لە ڕۆژهەڵاتی کوردستان و ئێراندا هێنایە ئاراوە. چونکە خەڵک چیتر نایەوێت لەگەڵ حکومەتی دواکەوتوودا بژی، ناڕەزایی خۆیان دەردەبڕن. ئەو ڕۆژنامەنووسانەی کە ڕاستییەکانی ڕێژیمی ئێران و سەرهەڵدانی ژنانیان ڕاگەیاندبوو، کرانە ئامانج و دەستبەسەر کران. سەرەڕای هەموو هێرشەکان، پێداگری لەسەر ئاشکراکردنی ڕاستییەکان بەردەوام بوو.

 لە لایەکی دیکەشەوە شۆڕشی ژنان لە ڕۆژاوا بە پێشەنگایەتی ژنان ڕوویدا، یەکێک بوو لەو تەوەرانەی کە ژنە ڕۆژنامەنووسان باسیان کرد و هێرشی نوێ لەو بارەوە کرا.

 لە سێهەمین کۆنفرانسی ڕۆژیندا، خەباتی ژنە گەریلاکان لەدژی داگیرکەران و دوژمنانی ژنانیش هەڵسەنگێندرا و وترا کە میدیای جیهانی لە بەردەم ئەم شەڕە توند و تیژەدا کەڕ و کوێر و داماو بووە، یان سەرنجی لەسەر ئەم خەباتە دایە لە ڕوانگەی دەسەڵاتدارانەوە.

 ڕۆژنامەنووسان ڕوونیان کردەوە کە چۆن بە هەوڵێکی زۆرەوە زمانی ڕاستی بوون و لەمەودوا ئازایانە خەباتێکی بەرفراوان دەکەن بۆ بنیاتنانی چاپەمەنییەکی ئەڵتەرناتیڤ لە ڕوانگەی ژنانەوە. زمانی ماف، ستەملێکراو و ئازادیخواز، ژنانی خۆڕاگر و خەباتکار بە دژی هەموو ستەم و ستەمێک. بەو بیرۆکەیەی کە ژیان دەتوانێت واقیعی و جوان بێت بە بەشداری و تێڕوانینی ژنان، لەگەڵ ژنە ڕۆژنامەنووسانی جیهان کۆببنەوە و ڕێکخراوەکە لە بواری ڕاگەیاندن بەهێزتر بکەن.

 بەشێک لەو بڕیارانەی لە کۆنفرانسەکەدا دراون بەم شێوەیەن.

"*ئێمە وەک خەباتکارانی راگەیاندنی ئازاد، لە مێژووی تێکۆشاندا هێزمان لەسەر بنەمای فەلسەفەی 'ژن، ژیان، ئازادی' وەردەگرین. ​​بە هەموو هێزمانەوە کاردەکەین بۆ ئەوەی دەنگ و ڕەنگی ژنان بین و ئەو ڕاستیە لە تاریکیدا دەربێنین.

*لە بەرامبەر گۆشەگیری ڕەهای سەر ڕێبەری گەلی کورد عەبدوڵا ئۆجالان کە کاریگەری لەسەر هەموو بوارەکانی ژیان هەبووە، هۆشیاری و بەرپرسیارێتی لە ژنان و کۆمەڵگادا بەرەوپێش دەبەین.

*لە بەرامبەر سیاسەتی قڕکردنی کۆمەڵایەتی وەک کۆچبەری، لەشفرۆشی، گۆڕینی دیمۆگرافی، مادەی هۆشبەر، بڵاوکراوە کۆمەڵایەتی، ئەخلاقی و سیاسی، وڵاتپارێزی زیاتر بەبنەما وەردەگرین.

*لە دژی هەموو جۆرە هێرشێکی سیستمی دەسەڵاتداری پیاوەوە بە ڕێگەی زانستی ژنانەوە، پێشهاتەکان سەبارەت بە ژنان و ناڕەزایەتی کۆمەڵایەتی و کێشە و ململانێکان وەک کێشەی ئازادی ژن هەڵدەسەنگێنین و بڵاوکراوەیەکی کاریگەر بەڕێوەدەبەین.

*لە مێژووەوە تا ئەمڕۆ، لەپێناو کۆتاییهێنان بە دەستبەسەرداگرتنی ژیان، کار، هونەر، تاڵانکردنی سروشت، بیر و چالاکییەکانی ژنان بەردەوام دەبن و ئەو ڕۆژە تاریکانە بە بڵاوکردنەوەی ڕاستییەکان ڕوون دەکەنەوە.

* میدیای دیجیتاڵی و تۆڕە کۆمەڵایەتیەکان بۆ مەبەستی پەرەپێدانی زانستی کۆمەڵایەتی بەکاردێنین.