پانۆرامای ڕووداوەکانی باکور و ڕۆژهەڵاتی سوریا
سەرەڕای هێرش و پیلانەکانی دەوڵەتی داگیرکەری تورک و هاوکارەکانی دەسکەوتەکانی ئیدارەی خۆبەڕێوەبەری باکور و ڕۆژهەڵاتی تا دێت گەشە دەکەن.
لە ساڵی ٢٠٢٣ دا، پەرەسەندنی مەزن لە هەرێمەکانی باکور و ڕۆژهەڵاتی سوریا ڕوویدا. ئیدارەی خۆبەڕێوەبەری هەوڵیداوە لەڕووی سیاسی و دیپلۆماسییەوە پەیوەندییەکانی لەگەڵ دۆستەکانیدا بەهێز بکات و لەم ڕووە پێشکەوتنی بەرچاو هەبوون. دەسکەوتەکان زیاتر بوون و دیموکراسی و پێکەوەژیانی گەلانی هەرێمەکە زیاتر چەسپا. هەروەها تا دێت ڕۆڵ و پێگەی ژنان لە گۆڕەپانە جیاوازەکاندا زیاتر دەبێت و لەم ڕووەوە دەسکەوتی مەزن بەدەست هاتوون. لەڕووی چاند و هونەریشەوە سەرەڕای ئاستەنگەکان بەرەوپێشچوونی گرنگ هەبوون. هاوکات هێرشی دەوڵەتی داگیرکەری تورک و چەتەکانی بەشێوەی دڕندانە بۆ سەر هەرێمەکە بەردەوامە و ژێرخانی هەرێمەکە و خەڵکی سڤیل دەکرێتە ئامانج، بەو هۆیەشەوە قوربانی لە ڕیزی هێزەکانی پاراستن و خەڵکی سڤیلدا هەبوون. لەبەرامبەردا بەرخۆدانی هێزەکان خۆپاراستن و گەلی هەرێمەکە هەبووە و گورزی گەورە لە دوژمن وەشێنراوە.
بەشێک لە ڕووداو و پێشهاتە گرنگەکانی هەرێمەکانی باکور و ڕۆژهەڵاتی سوریا بەم شێوەیە بووە:
دیارترین ڕووداوەکان:
- ١٠ ی کانوونی یەکەم، مەجلیسی سوریای دیموکراتیک (مەسەدە) و هاوپەیمانی نیشتیمانی سوری لەسەر بەرنامەیەکی هاوبەش ڕێککەوتن.
- ٥ ی ئادار سەرۆکی دەستەی ئەرکانی ئەمریکی ژەنڕاڵ مارک میلی سەردانی هەرێمەکانی باکور و ڕۆژهەڵاتی سوریای کرد.
- ٢٠ ی ئادار نوێنەری مەسەدە سینەم محەمەد چاوی کەوت بە جۆ بایدن.
- ٣٠ ی ئادار، فەرمانگەی پەیوەندییەکانی دەرەوە، چەندین ڕاپۆرتی لەسەر تاوانەکانی داگیرکەری تورک ڕەوانەی لایەنە جیهانییەکان کرد.
- ١٨ ی نیسان، ئیدارەی خۆبەڕێوەبەری دەسپێشخەرییەکی ٩ خاڵی بۆ چارەسەری قەیرانی سوریا خستەڕوو.
- ٢٨ ی نیسان، ئیدارەی خۆبەڕێوەبەری دەسپێشخەرییەکەی بۆ چارەسەری قەیرانی سوریا خستەبەردەم لایەنە نێونەتەوەییەکان.
- ١٨ ی ئایار، یەکەم کۆنفرانسی مەجلیسی بنەماڵەی شەهیدانی هەرێمەکانی باکور و ڕۆژهەڵاتی سوریا بەسترا.
- ٢٣ ی ئایار، حوسێن عوسمان وەک هاوسەرۆکی مەجلیسی جێبەجێکردنی ئیدارەی خۆبەڕێوەبەری دیموکراتیک هەڵبژێردرا.
- ٣٠ ئایار، ئیدارەی خۆبەڕێوەبەری لە کانتۆنی جەزیرە دۆخی ئاوارتەی ڕاگەیاند بۆ پاراستنی بەروبوومە کشتوکاڵییەکان.
- ١٠ ی حوزەیران، ئیدارەی خۆبەڕێوەبەری بڕیاری دا بۆ دادگایکردنی چەتە داعشە بیانییەکان.
- ٢٠ ی حوزەیران، هاوسەرۆکی مەجلیسی قامیشلۆ یوسرا دەروێش و جێگری هاوسەرۆکی مەجلیسەکە لێمان شوێش و ئەندامی مەجلیس فورات تومان لە هێرشی سوپای داگیرکەری تورک شەهیدبوون.
- ٢٦ ی حوزەیران، ٢٥٦ خێزان لە گرێ‌سپیی داگیرکراو هەڵهاتن بەرەو هەرێمەکانی ئیدارەی خۆبەڕێوەبەری.
- ٦ ی تەمموز کارەکانی کۆنفرانسی نێونەتەوەیی دەربارەی پەیماننامەی لۆزان بەسترا.
- ٨ ی تەمموز دووەمین کۆنفرانسی نێونەتەوەیی ئایین و باوەڕەکانی میزۆپۆتامیا بەسترا.
- ٢٥ ی ئاب، مەسەدە پشتیوانی لە جووڵانەوەی ئاشتییانەی جەماوەری شارە جیاوازەکانی سوریا کرد.
- ٢٧ ی ئاب ئیدارەی خۆبەڕێوەبەری مووچەی کارمەندانی بە ڕێژەی ١٠٠٪ بەرزکردەوە.
- ١٣ ی ئەیلول ١٧٤ خێزانی عێراقی کەمپی هۆلیان بەجێهێشت.
- ٤ ی تشرینی یەکەم سوپای تورک هێرشەکانی بۆ سەر هەرێمەکە زیاتر کرد.
- ٩ ی تشرینی یەکەم ٢٩ ئەندامی هێزەکانی بەرەنگاربوونەوەی مادەی هۆشبەر بەهۆی هێرشی دەوڵەتی تورک شەهیدبوون.
- ٩ ی تشرینی یەکەم، ئیدارەی خۆبەڕێوەبەری بۆ ماوەی سێ ڕۆژ ماتەمینی گشتی ڕاگەیاند.
- ٤ بۆ ١١ی تشرینی یەکەم، ٤٧ کەس شەهیدبوون و ٥٩ برینداربوون بەهۆی هێرشەکانی داگیرکەری تورکەوە.
- ٢٤ ی تشرینی یەکەم، ئیدارەی خۆبەڕێوەبەری ڕاپۆرتێکی وردی دەربارەی هێرشەکانی دەوڵەتی تورک خستە بەردەم لایەنە نێونەتەوەیی و یاسایی و مافەکانی مرۆڤ.
- ١٠ ی تشرینی دووەم، ئیدارەی خۆبەڕێوەبەری ڤیستیڤاڵی چاندی نەتەوەی دیموکراتیکی ڕێکخست.
- ١٢ ی کانوونی یەکەم، پەیمانی کۆمەڵایەتی نوێی هەرێمەکانی باکور و ڕۆژهەڵاتی سوریا پەسەندکرا.
- ٢٠ ی کانوونی یەکەم، چوارەمین کۆنگرەی مەسەدە بەسترا.
گرنگترین دەسکەوتەکانی ژنان
- کۆنگرەی ستار ١٤ خولی پەروەردەی کردەوە و ٢٨٥ پیاو بەشداربوون.
- کۆنگرەی ستار لەماوەی ساڵێکدا ١٠٩ خولی کراوەی کردەوە ١٥٦٠ بەشداربوون، هەروەها ٢٢ خولی داخراوی کردەوە و ٢٦٥ ژن بەشداربوون.
- نزیکەی ٢٩٥٧ سیمینار دەربارەی زیهنیەتی پیاوسالاری و چۆنێتی بەرەنگاربوونەوەیان بەسترا.
- کۆنگرەی نزیکەی ٢٦٣ ڕێپێوان و خۆپیشاندانی ڕێکخست، لەگەڵ ١١٥١ کۆبوونەوە و ٣٢ ڕاگەیاندراو.
- لە ١٦ ی شوبات ژنانی هەرێمەکانی باکور و ڕۆژهەڵاتی سوریا نزیکەی ١١ هەزار نامەیان بۆ ڕێبەری گەلی کورد عەبدوڵا ئۆجالان نوسی.
- لە ٨ ی ئادار پەردە لەسەر پەیکەری ژنە ڕەنجدەرێکی فورات لە ناوەندی شاری ڕەقە لادرا.
- پلاتفۆرمی چالاکییە هاوبەشەکان و ڕێکخراوەکانی ژنانی هەرێمەکانی باکور و ڕۆژهەڵاتی سوریا بەبۆنەی ٨ ی ئادار ڕۆژی جیهانیی ژنانەوە، ٩٠١ سیمیناریان بە بەشداری ١١٧٠٧ کەس ڕێکخست.
- ١٥ ی ئایار ئەکادیمیای شەهید زەینەب سارۆخان لە حەسەکە کرایەوە.
- ٢٣ ی ئایار یەکەمین ژمارەی گۆڤاری ئاسۆی ژنان دەرچوو.
- ١ ی ئاب، کۆمەڵەی ژنانی زنوبیا لە ڕەقە و تەبقە و دەیرەزۆر و مەنبەج هەڵمەتێکی دژی مادەی هۆشبەر و دیاردەی بەشودانی کچانی مناڵ دەست پێ کرد.
- ١٣ ی ئەیلول گۆڤاری ژنۆلۆژی بە زمانەکانی تورکی و فارسی بڵاوکرانەوە.
- ٤ ی تشرینی یەکەم ناوەندی لێکۆڵینەوەی ژنۆلۆژی لە حەلەب کرایەوە.
- بەبۆنەی ڕۆژی جیهانی بەرەنگاربوونەوەی توندوتیژی دژی ژنانەوە، پلاتفۆرمی چالاکییە هاوبەشەکان و بزووتنەوە و ڕێکخراوەکانی ژنان، ٦٦٥ سیمیناریان بە بەشداری ١٢٣٩٩ کەس ڕێکخست.
- ٦ ی کانوونی یەکەم، پلاتفۆرمی ئیکۆلۆژی ڕۆژئاوا بەشداربوونی لە هەڵمەتی "ئازادی بۆ عەبدوڵا ئۆجالان، چارەسەری سیاسی بۆ پرسی کورد" ڕاگەیاند.
خزمەتگوزارییەکان
ئیدارەی خۆبەڕێوەبەری لەماوەی ئەم ساڵدا چەندین پرۆژە و خزمەتگوزاری گرنگی پێشکەش کردووە.
- دەیان ڕێگەی سەرەکی و شەقامی ناوشار، بە درێژایی سەدان کیلۆمەتر قیرتاوکراون و چاککراونەتەوە. لەگەڵ بەردەوامیدان بە تەواوکردنی پردی ڕەققە بۆ ئاسانکاری هاتوچۆ و بازرگانی.
- چەندین کۆگای هەڵگرتنی ئاو دروستکراون و چەندەها بیر لێ دراون ئاوی پێویست گەیاندراوەتە شار و شارۆچکە و گوندەکان.
- لەماوەی ئەم ساڵدا دەیان هەزار دار چێنراون و چەندین پارک و باخچە دروستکراون، بەمەش ڕێژەی سەوازیی بە ئاستێکی زۆر گەشەی کرد.
- لەمساڵدا دەیان نەخۆشخانەی گرنگ و نەخۆشخانەی تایبەت بە نەخۆشییە درێژخایەنەکان و نەخۆشییەکانی مناڵان کرانەوە و نۆژەن کراونەتەوە.
- لە وەرزی کشتوکاڵی ئەمساڵدا ئیدارەی خۆبەڕێوەبەری نزیکەی ملیۆنێک و ٩ هەزار تەن گەنمی وەرگرتووە.
چاند و هونەر
- ١ ی ئادار چالاکیەکانی ڤیستیڤاڵی ئەدەب و هونەری ژنان لە خولی هەشتەم لە قامیشلۆ ئەنجامدرا.
- ٢٩ ی ئادار ئەنجامەکانی پێشبڕکێی شیعری کوردی گەنجان بۆ ساڵی ٢٠٢٣ ڕاگەیاندرا.
- ٢٩ ی نیسان چالاکیەکانی "هەفتەی ئەدەبی" خولی دووەم لە کۆبانێ ئەنجامدرا.
- ١١ ی ئایار ناوی براوەکانی پێشبڕکێی شەهید کارزانی ئەدەبی بۆ شیعر و چیرۆک و پەخشان بە زمانی عەرەبی و کوردی ڕاگەیاندرا.
- ١٥ ی ئایار دووەمین خولی پێشانگای کتێب لە قامیشلۆ بەسترا.
- ١٣ ی حوزەیران چالاکییەکانی هەشتەمین ڤیستیڤاڵی چیرۆکی کوردی لە قامیشلۆ ئەنجامدرا.
- ٢٩ ی ئاب چالاکییەکانی یەکەمین ڤیستیڤاڵی ئەدەبی لە ڕەقە ئەنجامدرا.
- ٥ ی تشرینی یەکەم یەکەمین ڤیستیڤاڵی ڕەسەنێتی و کەلەپووری مۆسیقا و گۆرانی لە تەبقە ئەنجامدرا.
- ٢٨ ی تشرینی یەکەم حەوتەمین خولی پێشانگای کتێىی شەهید هەرەکۆل ئەنجامدرا.
- ٥ ی تشرینی دووەم چالاکییەکانی یەکەمین ڤیستیڤاڵی هونەر و ئەدەبی ژنان لە تەبقە بەسترا.
- ١٠ ی تشرینی دووەم، ڤیستیڤاڵی چاندی نەتەوەی دیموکراتیک لە تەل بەراک بەڕێوەچوو.
- ١٢ ی تشرینی دووەم چالاکییەکانی دووەمین خولی ڤیستیڤاڵی ئەدەبی کۆبانێ دەستی پێ کرد.
- ١٥ ی کانوونی یەکەم، چالاکییەکانی نۆهەمین ڤیستیڤاڵی چاند و هونەر لە قامیشلۆ دەستی پێ کرد.
هاوشان لەگەڵ دەیان چالاکی چاندی و هونەری تر لە هەرێمەکە.
هێرشەکان و بەرخۆدان
- لەماوەی ئەمساڵدا دەوڵەتی داگیرکەری تورک ٧٩٨ جار هێرشی کردۆتە سەر هەرێمەکە، ٥٧٨ جار بە چەکی قورس و ١٠٣ جار بە فڕۆکەی سەربازی و فڕۆکەی بێ فڕۆکەوان، ٢٥ جار بە چەکی ئاسایی، ٢ جار بە مین و تەقەمەنی.
- هاوکات لەلایەن چەتەکانی سەر بە ڕژێمی دیمەشقەوە هێرشکراوەتە سەر هەرێمەکە و هەوڵی تێکدانی ئاسایش و ئارامی دراوە و زیان بە ماڵ و موڵکی گشتی و تایبەت گەیشتووە.
- لە هێرش و پێکدادانەکاندا، ١٧٣ شەڕڤان شەهیدبوون، هاوکات ٣٩ هاوڵاتی سڤیل شەهیدبوون کە ١١ مناڵی تێدایە، هەروەها ژمارەی بریندارەکان گەیشتۆتە ٩٨ کەس.
- هاوکات لە ٥ ی تشرینی یەکەمەوە و ٢٥ ی کانوونی یەکەم، دڕاندانەترین هێرشەکانی دەوڵەتی داگیرکەری تورک بۆ سەر هەرێمەکە ڕوویدا، بەهۆیەوە ژێرخانی ئابووری هەرێمەکە و پێداویستییەکانی ژیان زیانی گەورەیان پێکەوت.
- لەبەرامبەردا هێزەکانی سوریای دیموکراتیک ١٤٣ ئۆپەراسیۆنی دژی دەوڵەتی داگیرکەری تورک و چەتەکانی ئەنجامداوە، بەهۆیەوە ٢٣٧ داگیرکەر کوژراون، لەوانە ٥٢ سەربازی تورکی تێدایە، هەروەها ٢٩٥ داگیرکەر برینداربوون، لەوانە ٩١ سەربازی تورکی تێدایە، هەروەها دەیان ئۆتۆمبیل و پێگەی سەربازی کراونەتە ئامانج و تێکشکێندراون.
بەرەنگاربوونەوەی تیرۆر و مادەی هۆشبەر
- لە ساڵی ٢٠٢٣ دا، ٧٣ ئۆپەراسیۆن دژی تیرۆریستان ئەنجامدراوە. لە ئەنجامدا، ٣٥٢ تیرۆریست دەستگیرکراون و ٦ لەوانە ئەمیری داعش بوون. هەر لەم ئۆپەراسیۆنانەدا ١٢ تیرۆریست کوژراون. لەگەڵ ئەوەشدا، چەک و تەقەمەنی و کەرەستەکانی تیرۆریستان دەستی بەسەردا گیراوە.
- لە چوارچێوەی کاروچالاکییەکانی هێزەکانی بەرەنگاربوونەوەی مادەی هۆشبەر، ٣٠٠٠ بازرگان و بەکارهێنەری مادەی هۆشبەر دەستگیرکراون، بڕێکی زۆر لە مادەی هۆشبەر دەستی بەسەردا گیرا.
هـ . ب
