ئەندامو کۆمیتەو ڕاوەبەری پەکەکەی دووران کاڵکان باسش چانەیە کەرڎ جە مژارو پڕۆسەکەینە قسۍ ئەرێنیۍ کریێنۍ، بەڵام هەنگامېوە پراکتیکیە نەنریێنە و دەسنیشانش کەرد پەی ئانەی پڕۆسەکە هۊرچەرخیۆ سەرو چارەسەری پەنەوازا گرڎ کەسێ بە ۋەرپرسیاری وێش هۊربێزۆ.
ئەندامو کۆمیتەو ڕاوەبەری پەکەکەی دووران کاڵکان پەی مەدیا خەبەر تیڤی قسێش کەردۍ و دەربارەو ئاستو ئیساتۍ پرۆسەکەی هۊرسەنگنایش کەرد. چەمپنەکۊتەکەو دووران کاڵکانی پی جۊرەنە:
مانگ و نیمێوە سەرو بانگەوازو ٢٧ و شوباتو ڕابەر ئاپۆیرە ۋېیەرد. چەمەڕا کریۍ کە هەلومەرجو رابەر ئاپۆی فاڕیۆ. چی ڕوانگۆ، چێشی تازە هەن؟
وەڵۍ گرڎ چێوێنە سڵام جە مڎرامانی تاریخی ئیمراڵی و ڕابەر ئاپۆی مکەرو. داخەم نمەشۊ گۆشەگیری جە ئیمراڵینە بەردەواما. حیچ زانیاریێما لا نەیاوان کە حیچ فاڕیایۍ جددی کریابۆ. پېسە شمەیچ واتتا مانگ و نیمېوە ۋېیەرڎ. ڕابەر ئاپۆ بانگەوازێوە تاریخیش کەردەبۍ کە سڵامش ۋنەو گرڎ کەسێ کەردەبۍ. چەمەڕا کریۍ کە وەڵێکۊتەی و فاڕیای پراکتیکی چی ڕوۆ بکریۆ. بەڵام ئاژێوە چامنە نیا. گۆشەگیری ئیمراڵی بەردەواما، سیستەمو گۆشەگیری و قڕکەردەو ئیمڕاڵینە بەردەواما. ڕابەر ئاپۆ هەلومەرجو ژیۋایۍ ئازادی و هەرمانەی ئازادیش نییا. وچیۍ جە ماوەو حەفتێوەنە ئینە ڕووە مڎۆ. هەرپاسە جە بەرنامەی وەڵینەنە واتما و سەرنجما وست سەرو ئانەی. بەڵام حیچ فاڕیایۍ ڕووەش نەڎا. تا ئیساتۍ حیچ. جە لېوەتەریچۆ گفتوگۆ ئینا ئارانە، سەرو بانگەوازو ڕابەر ئاپۆی، سەبارەت بە ئاژەو ئیمراڵی.
فرەو چێوی تەنیا شرۆڤەن، یان پەی ئامانجی جیاوازی وزیانە ڕووە. ئاڼنەی ئێمە مزانمۍ و مېیاومېنە، دماو ئانەی بە پراکتیکی جوابو بانگەوازەکەی نەدریاوە، ئینە مشتومڕێوە جددی و قەیرانەش چنە کۊتۆ. ئێمە پېسە ڕاوەبەرایەتی پارتەکەیما بە ڕۊشنی هەڵوێسو ۋێما بەربڕیەن. واتما، ئی هەرمانۍ پی جۆرە نمەکریۆ. ئێمە ئەجۊمانە هەڵوێسو ڕابەر ئاپۆیچ هەمان چێوا. بڕۍ واچێنۍ: "گەرەکش نەبۍ جە نەورۆزەنە پەیام بڎۆ"، بەڵام پاسە نەبۍ. بەپاو هۊرسەنگنای ئێمە، ڕابەر ئاپۆ پەی تێک نەشیەی ئاژەکەی هەڵوێس نیشانە مڎۆ و جە ئیمراڵینە ئاژێوە قەیراناوی هەن. وچیۆ، بە ئەرەیاۋنای و دیداری دماینی، ئی ئاژە قەیراناوییە نەمەنەن. پاسەنە یان نا، تا ئیساتۍ حیچ زانیاریێوە ڕۊشنما نیا. بەڵام گەرەکش بیەن، ئاژێوە ئەرێنی بە ڕای گرڎینی نیشانە بڎریۆ.
بێگومان پەنەوازا دلېینەو بانگەوازەکەو ڕابەر ئاپۆی تاوتوێ بکریۆ. گرڎ کەس متاوۆ پەیلوای ۋێشا سەبارەت بە سیستەمو ئیمراڵی و سەبارەت بە ئازادی بەڎەنی ڕابەر ئاپۆی و سەبارەت بە چارەسەری پرسو کوردی بەربڕا. بەڵام نمە بۆ وچیۆ 'جە فڵان کەسیم ئەژنیەن کە ڕابەر ئاپۆ ئینەش واتەن'. بە مەعنێوەتەر نمەبۆ کەس بەنامۍ ڕابەر ئاپۆیۆ قسۍ بکەرۆ. پەنەوازا ئینسان ئاگاڎارو ئی مژاریە بۆ. ئی ئاژە بەدحاڵیبیەی وەش مکەرۆ. تەنانەت ڕەنگاتی بڕۍ گەرەکشا بۆ ئینەی ڕاوەبەر بکەرا. گرنگا ئینسانەکۍ چی مژارەنە وریۍ با. جە لېوەتەرۆ ڕابەر ئاپۆ ئا ئەرکەی کە سەرو شاناشۆ بۍ جابەجێش کەرد، تەنانەت چانەیچ زیاتەرش کەرد. بەڕاسی گرڎ لایۍ سەرسامۍ بێنۍ. ڕوانگەو گرڎیی ئانەبۍ کە ئاڎ چێوە چەمەڕانەکریێکێش ئەنجامدۍ، ئانەی کە نەکریۍ بە ئاسانی ئەنجام بڎریۆ، ئەنجامش دا. ئارەیاۋنۍ پی جۆرە بێنۍ. ڕابەر ئاپۆ جە گرڎ کەسێ وردتەر و عالتەر، ئەرەیاۋنێوەش پەی چارەسەری وست ڕووە.
بێگومان ئینە گرنگ و ماناڎار بۍ. بەڵام مەبۆنە ئینسان چەمەڕا بۆنە گرڏ چێوێ جەلایەنو ڕابەر ئاپۆیۆ چارەسەر کریۆنە و واچۆنە بە ئەرەیاوناکێ ڕابەر ئاپۆی گرڏ چێوێ چارەسەر بیینە. مەبۆنە چەمەڕایێ پا جۆرە بۆنە. ئی پەرسێ جەلایەنو ڕابەر ئاپۆیۆ نەخوڵقیێنە. پەشتیۆ ۆەرسەو کوردی هەنە. ئی پەرسێ جەلایەنو سیستەمو مۆدێرنیتو سەرمایەداری مییاننەتەوەیی و دۆڵەتو کۆمارو تورکیایۆ خوڵقێنە. بە نکۆڵیکەردەی جە کوردا، بە دەسپنەکەردەو هرووژمو پاکتاوی، بە قڕکەردەو کوردا ئی پەرسێ خوڵقیێنە. بە دوژمنایەتی کوردا، سیاسەت و زیهنیەتێ کە حیساب پەی کوردا مەکەرۆ و هەوڵو دلێ بەردەیشا مڏا، ئی پەرسێ خوڵقیێنە. ئینە بنەڕەتو پەرسەکێنە. ئینەیچ سەرو بنەماو تنوتیژی بییەن. پۆکەی چارەسەرو پەرسەکێ چێوە بۆنە. ئانێ تنوتیژی ئەنجام مڏانە، ئانێ سەد ساڵێ و دووە سەد ساڵێ کۆمکوژی و قڕکەردەی دژو کوردی مکەرا، مشۆم دەستبەردارو ئی سیاسەتەی و ئی زیهنیەتە بانە. ئانێ تەنانەت مافێوە کولانەو بییەو کوردی قبووڵ مەکەرا و گەرەکشانە دلێنە بەراشا، مشۆم دەستبەردارو ئی هەرمانێ بانە. ڕابەر ئاپۆ و پەکەکە ئی ڕاستییەشا ئاشکرا کەرد. وستشا وەردەمو گرڏ لێوە. ڕابەر ئاپۆ واتش: "من ئی کێشە و پەرسێمە نەخوڵقنێنە، ئەوێ تەرێ خوڵقنانشا . ئاما وەڵی من. گرڏ کەسێ وینێش، بەڵام پەردەپۆشش کەرێنێ. من نەتاوێنا پێسەو ئەویشا تەری چی پەرسێ نزیک بوە. من یاگێ نادیارۆ نامانی و واچو چێگە پەرسێوە هەنە. هەرپاسە پەی چارەسەرێ خەبات مکەرو". حەر پۆکەی ڕابەر ئاپۆ خەبات مکەرۆ و وەرپرسیارێتی وێش جابەجێ مکەرۆ. بەڵام ڕابەر ئاپۆ بە تەنیا نمەتاوۆنە جە تورکیانە ئاشتی بەدی بارۆنە.
جەنگ و ئاشتی جە چن لایەنێ پێکمێ. بە یەک لایەن مەبۆنە. ڕابەر ئاپۆ زیاتەر جە ٣٠ ساڵان هەوڵێوە بێ وێنە مڏانە پەی ئاشتی، بەڵام بە تەنیا چارەسەر مەبۆنە. ئازادی و دیموکراسی پی جۆرە بەدی نمێ. بە هەوڵو یەک کەسی نمێ دی، مشۆم گرڏ کەسێ بەشداری کەرۆنە و وەرپرسیارێتی گنۆنە سەرو شانو گرڏ لێوە. پۆکەی مەبۆنە وچیۆ 'ڕابەر ئاپۆ چارەسەرش مکەرۆ، ئاڏ چارەسەرش کەرد، چارەسەر بۆنە، وەسێن' و مەبۆنە ئا جۆرە چەمەڕایە دلێ گلێرگەینر وەڵاکریۆوە. وەشکەردەو ئینە خەڵەتا. گلێرگەو کوردی، ژەنێ و جوانێ کوردی بەتایبەت، مشۆم فرە ئاگادارو ئی ڕاستییە بانە. مشۆم خاس زانانە کێ وەرپرسیارا چی ئەرکەیە و چنین چارەسەر بۆنە، ئەرک گنۆنە ئەستۆو کێ، بەتایبەت زانانە چ ئەرکێوە ئەوەکۆشای گنۆنە ئەستۆو وێشا و جابەجێش کەرانە.
ئی ڕەوشە پاسە وازۆ کە هەڵمەتەو مییاننەتەوەیی پەی ئازادی جەسەیی ڕابەر ئاپۆی بە شێوێ وەرفراوان بریۆڕاوە. سەرو ئی بناغەیە جە ڕۆما کۆنفڕانس و گلیرۆبییەی و گفتوگۆ لواڕاوە کە ئینەیچ گرنگ بێ. هەرپاسە پێشئامایەکێ هورسەنگیێ. هەرپاسە ئانەی کە پەنەوازا چی ولای کریۆنە، باسش کریا. سڵام جە گرڏو ئا کەسا کە بەشدارێ بێنێ چی هەوڵەنە. بەڵام مشۆم زیاتەر فراوان کریۆنە و وەڵا کریۆوە و جابەجی کریۆنە. پەنەوازا هەڵمەتەو ئازادیی مییاننەتەوەیی پەی ئازادی جەسەیی ڕابەر ئاپۆی بە شێوێ وەرفراوان و بەردەوام جە گرڏ مێڏانێنر، جە چوار پارچەو کوردەسانی و جە گرڏو گۆشەکا جاهانینە بلۆ ڕاوە.
جە بانگەوازەکەو ڕابەر ئاپۆینە بانگەوازو کۆنگرەیچ بۍ. ئینە بەشێوۍ ۋەرفراوان تاوتوێ مکریۆ. پېسە موخاتەبو ئی مژاریە، شمە چێش ماچدۍ؟
بانگەوازەکەو ڕابەر ئاپۆی بە نامونیشانو "ئاشتی و گلېرگەی دیموکراتیکی"، بەڕاسی دلېینێوە قووڵ و تاریخی بۍ. فرە ماناڎار بۍ. کاریگەریش جە گرڎ لێوە کەرد. بە فرەیی کاریگەریێوە ئەرێنیش کەرد. بڕێچ دژش مردێوە. بڕێچ بە تنی تۆمەتبارشا کەرڎ. بەڵام کاریگەری ئەرێنی زیاتەر بۍ. چی؟ چونکی گرڎ کەسۍ نەتاوۍ ئی بانگەوازەیە بکەرۆ. هەنگامېوە بۍ، گرڎ کەسێ نەتاوۍ بنیۆش. هەرپاسە ئەرک و ۋەرپرسیاری بە گرڎ کەسۍ بەخشۆ. بانگەوازەکە گرڎ کەسێوە ئی دنیێشە جە ۋێش گێرتەبۍ. پۊکەی کەس نمەتاوۆ واچۆ ئی بانگەوازە پەی من نەبیەن. تەنانەت ستەم ۋنەکریاتەرین کەسێچ بە مەڵامەتو ئاژەو ۋێشاوە، بیۍ بە موخاتەبو بانگەوازەکەی. چونکی ئی سیستەمە پڵۊسنەرە جە ئەنجامو زیهنیەت و سیاسەتو پاکتاوکەردەی و قڕکەردەی کوردی بنیات نریان. پۊکەی ئەوەکۊشای ئازادیی کوردەسانی ئینیشا گرڎ گێرۊوە. ئەوەکۊشایۍ پاسە کاریگەرا. تەنانەت ئەر گرڎ یەک ئاستەنە نەبا، بەڵام گرڎ بیۍ بە موخاتەبۍ بانگەوازەکەی.
پېسە تەڤگەری، دەمودەس جوابما داوە. ئایێربەسما ئەرەیاۋنا. واتما ئەر هەلومەرج بڕەخسیۆ، ئینە شیاوو جابەجێکەردەیا. واتما جە ڕوو نەواخنیۆ بەتەمامی بەشدارۍ بیمۍ، بەپاو ئانەی مامەڵە مکەرمۍ. پەی ڕەخسنای هەلومەرجی گونجیای، تەئکیدما کەرڎۆ، مشۊم ڕابەر ئاپۆ جە هەلومەرجی ئازادەنە ژیۋای و کۊشش بکەرۆ. چی؟ چونکی تەنیا جە لایەنو ڕابەر ئاپۆیۆ متاویۆ کۆنگرە بینیۆ. ئا قەرارۍ قەرارا جە کۆنگرەنە بڎریا، تەنیا ڕابەر ئاپۆ متاوۆ ئا قەرارا بڎۆ و وزۆشا بوارو جابەجێکەردەیۆ. ئەر نا، نە دلۍ تەڤگەرەکەیمانە و نە جە جبەریچۆ، حیچ هێز و کەس و ئەرەمەرزیێوە ئا هەرەکەتشە نیا. چونکی دلۍ تەڤگەرەکانە، ڕاوەبەری ئێمە، گرڎو میکانیزمەکا تەری سەرو جەنگی بنیاڎ نریێنۍ، تەنیا متاوا جەنگ بکەرا. ئانۍ جە جبەرو ئێمەیچ هیچشا پنە نمەکریۆ، ماچا "با پەکەکە کۆنگرەو ۋۍ هۊرشێونایۆ بینۆ". جەهان یۊش گېرت پەی ناستەی پەکەکەی، بە بەکارئاوردەی گرڎ جۆرە چەکێوە، پەنا پەی گرڎ ئامراز و شێوازێوە، پەشتگۊش وستەی پیمەراکا ئەخلاقی، ٤٠ ساڵېن هرووژم مکەرا، بەبێ ئانەی حیچ ئەنجامێوە دەس وزا. ماوەو ١٠ ساڵان سەرو بنەماو 'پلانەو چالاکیی دلېنەبەردە'ی هرووژم نەمەنەن نەکەراش، نەتاوانشا ئەنجام بەدەس بارا، نەتاوانشا سەرکۊتەی دەس وزا. ئاڎۍ نمەتاوا حیچ بکەرا. ئاڎۍ نەتاواشا پەکەکەی جە بەین بەرا. نەتاواشا بەردەوامۍ با جە نکۆڵیکەردەی جە کوردی. پۊکەی جگە جە ڕابەر ئاپۆی کەس نمەتاوۆ ئا قەرارا بڎۆ یان جابەجێش بکەرۆ.
ئێمە ئینایمێ پەشتەو ئی دیدگا و ئەرەیاواینە. هەڵای ئینا یاگێ وێشەنە. ماوێوە فرەش سەرەرە ویەرد، ئێمە بڕێ هورسەنگنایما کەرد، بەڵام بەمەڵامەتو گرنگی و ناوەڕۆک و زەحمەتیی پەرسەکێ، پەی ئانەی دەرفەت بە پراکتیکی دەیمێ، درێژەمان بە پرۆسەکەی دا. ئەرەیاوناکێما پەی ئارۆیچ یاگێ وێشنە نیێرە. چی ڕوانگۆ، هەڵای چێوێما پنە نەیاوان پ نیشانەش دۆنە کە ڕابەر ئاپۆ کۆنگرەما پێ بەسۆنە. ڕابەر ئاپۆ ئەرەیاوناش کە پاگیرا، ئێمە ئانەما وینا. ئێمە چنی جابەجێ کەردە و ئانەینمێ. بەڵام هەڵای ڕەوشو ئیمراڵی پەی ئینەی نەگونجیان.
زیاتەر جە مانگ و نیمێ ویەردەن. گۆشەگیری بەردەواما، هیچ فاڕیای پەی ژیوای و هەرنانە و ئازادی ڕابەر ئاپۆی نەڕەخسیان. سیستەمو ئیمراڵی هورنەوەشییانۆ. ڕابەر ئاپۆ مەیاوۆنە چەمش بە کەسی گنۆنە. دەربارەو کۆنگرەی دەرفەتو هەرمان کەردەیش نییا. ئەر بە پراکتیکی ئی دەرفەتە ڕەخسیۆنە، پەرسەکێ خاستەر ملۆڕاوە. ئەر بەڕاسی دەسەڵات و لایەنەکێ دۆڵەتی گەرەکشانە ئینە کریۆنە، ئانە ئا هێزەی کە ماچۆنە کەروش و بییەیش هەن، مشۆم ڕاش پەی بکەرۆوە، دەرفەتش پنەدۆنە. ئایش قەرارەکەی جابەجێ مکەرۆ. قەولەکەش جابەجێ مکەرۆ. پەرسەکێش چارەسەر بۆنە. ئەر ئانەی بەڕاسی گەرەکشا چارەسەرێ پەی پەرسەکێ بۆنە، تاوۆنە پی جۆرە چارەسەر کریۆنە. بەپێچەوانۆ، ئەر واچانە ئێمە سیستەمو ئیمراڵی جابەجی مکەرمێنە، سیستەمو گۆشەگیری بەردەوام بۆنە، هامکات پەنەوازا تا ڕادێ پەنەواز ئا بانگەوازە جابەجێ کریۆنە، ئانە ڕووەمڏۆنە. جە پراکتیکەنە ئانە ڕووەمڏۆنە. ئیسە وچیۆ کە ئەرێنییا، هەنگامەی پراکتیکە گیریۆنە وەر، شاندو ئیمراڵیچ ئەرەیاونانش کە فاڕییای جە هەلومەرجو ئیمراڵینە دەکرێتکریۆنە، هەرمانەی یاساییە کریۆنە، مافیپو هیوای جابەجێ کریۆنە، ئینەیچ بە یاسا مسۆگەر کریۆنە. ئێمە بە تەمامەتی نمەزانمێ ئاست و ناوەڕۆکەکە چێشا. بەڵام ئەر بەڕاسی ئینە بۆنە و ڕابەر ئاپۆ دەرفەتو بەستە و ڕاوەبەردەو کۆنگرەیش پەی بڕەخسیۆ، ئانە پرۆسەکە بەرەو وەڵێ ملۆ.
لاو ئێمۆ کێشێوە ئەوتۆ نییا، بەپێچەوانە، بەردەوام ئاسانکاریما کەردەن. ئانەی مەنەن گنۆنە سەرو شانو دەسەڵاتی و هێزەکا دۆڵەتی. ئانەی مەنەنۆ گنۆنە ئەستۆ و ئا کەسا ئی پەرسێشا خوڵقنێنە ئاڏێ هەڵای موماتەڵە مکەرا. واتشا چوارچێوەو یاسای نییا. جە یاساو ئۆروپاینە بێ، جابەجێ کەردەو یاساکا ئەوروپای سەرو یاساکا تورکیای، فەرزا. جە پراکتیکەنە تاوێنه کەراش، جە ماوەو یەرێ ڕوانە تاوێنێ هەموارو یاساکا کەرانە. زانمێ چێوێ نییا کە نەتاوا کەراش. بەڵام هەڵای نەکەردەنشا، موماتەڵە مکەرا، دماش وسا. ئەر پاسە بۆنە و پرۆسەکە یاونانە بە بنبەس، وێشا وەرپرسیارێ بانە.
شاندو ئیمراڵیی دەم پارتی چنی سەرۆککۆماری گلێربییۆ. نزیکایەتیی دۆڵەتی و دەسەڵاتی وەراوەرو پرۆسەکەی چنینا؟
ئا گلێرۆبییە زووتەر ئەرەیاویا. دماو ماوێوە فرە، دماو ٢ حەفتا، گلێرۆبییەکەی لواڕاوە. مەسەلێ ئانەی کە ئایا ئی گلێرۆبییەی کریۆنە یان نا بی بە بابەتێوە گەرم، چونکە فرەش پنەشی. بەڵام دم جار گلێرۆبییەکەی ڕووەشدا. بێگومان دیدار سەرۆک کۆمارو تورکیای چنی شاندو ئیمراڵی دەم پارتی گرنگا. ئێمە بە گرنگما زانیپا، بە مانادارما زانیپا. چنی سەرۆکو پەرلەمانیچ گلێربییۆ، چنی سەرۆکو پارتەکا تەریچ گلێربییۆ، چنی لایەنیپێ جۆراوجۆرێ گلێربییۆ، بەڵام گلێرۆبییەکەی چنی سەرۆک کۆماری کە موخاتەبی سەرەکیا دۆڵەت و دەسەڵاتا، بەشداریکەردەی سەرۆک کۆماری چا ئاستەنە گرنگ بێ. ئێمە بە گرنگ و مانادارما زانا. دیمەنەکێچ وەڵاکریێوە. قسەکێش ئەرێنیێ بێنێ،.بەڵام جە بەرنامەی وەڵینەنە واتما، هیوا و چەمەڕاییەکێ فرێنی، قسێ هەنێ، بەڵام کردار نییا، هەنگامەی کردارییە نییەنە. ئیسە لێدوانێ و قسێ ئەرێنیێ و دڵوەشکەرێ هەنێ، مەزانمێنە جە پراکتیکەنە چنین بۆنە. بەڕاسی هیچ جەبارەو ناوەڕۆکەکەی مەزانمی. ئایا قەرار سەرو چن چێوێ دریان، هیوا و چەمەڕاییەکێ باسکریێنێ، ئەنجامەکێ چنین گنانە پراکتیکۆ، هەڵای هیچ نمەزانمێ. هیواڎارێنمۍ ئەرێنی بۆنە و پرۆسەکە بەرەو وەڵێ بلۆنە.
ئایا موماتەڵە و مەشغوڵکەردەی هەن؟
نمەزانمۍ. لێدوانەکۍ ماچانۍ، موماتەڵە و مەشغوڵکەردەی نییا. بەڵام هەڵای قسێنۍ. کاتێ پراکتیک بی، متاویۆ بڕۍ چێو وچیۆ. بێ پراکتیک، قسۍ کافی نییەنۍ. نمەتاومۍ بەپاو قسەکا حیچ واچمۍ. گلېرۊبیەی گرنگا، قسۍ و ئەرەیاۋنای گرنگێنۍ، هیواڎارێنمۍ پراکتیکیچ درێژکراوەو ئینیشا بۆ، بانۍ بە مایۍ چارەسەری. بەڵام مشۊم ڕای گرڎیی و بەتایبەت ڕای گرڎیی کوردی و ڕای گرڎیی دیموکراتیکی و ژەنا و جوانا بزانا، ئینۍ تەنیا ئینۍ ئاستو قسانە، ئینۍ ئاستو هیوای و چەمەڕوانینە. نمەبۆ پېسە کرداری تەماشە بکریا. ڕەنگە غەڵەت ئەنەیاوای بۆ، پەشتەو ئانەیۆ جەنگی تایبەت بۆ. ناچارێنمۍ گرڎی ۋەرچەم گێرمېنە. نمەتاومۍ ۋێما فریو بڎەیمۍ. مشۊم گرڎ چێوۍ عال هۊرسەنگنمۍ. کریۆ وچیۆ 'گلېرۊبیەی ئەرێنیی هەن، قسۍ ئەرێنیۍ هەنۍ، ئەی چی پێچەوانەو ئینەی قسۍ مکریا؟' ئێمە چی ڕوانگەیچۆ مەڵامەتو ۋێماما هەن. بەهانەکېمە چێشێنۍ ؟ یۆ؛ جەنگ بەردەواما. هرووژم بەردەواما. فەرماندەیی قەرارگەو مېیانیما، مېیانو ئەرەیاۋنای و چاپەمەنی هەپەگەی ڕووانە هرووژمەکا سەرو گەریلای و ئەنجامو هرووژمەکا ئەرەیاۋنۆ. ٥ گەشمەرڎۍ زاپەنە، ٢ گەشمەرڎۍ جە گارە. ڕووانە نزیکەو ٥٠٠ پەی ١٠٠٠ بۊمبوارانا ڕووە مڎا. چەکی قەدەغەکریا بەکاربریۆ، فڕۆکە بۊمبواران مکەرۆ. جارێوەتەر سڵام پەی مڎرامانو گەریلاکاما. بە ڕێز و وەشەسیای و سوپاسگوزارییوە گەشمەرڎا ئا هرووژما یاڎ مارووە. چی هەلومەرجەنە مافو پارېزنای ڕەوای جە ۋەرا ۋەرو هرووژمەکانە گرنگ و ماناڎارا. کەس نمەتاوۆ چی بارۆ چێوۍ جیاواز واچۆ. بەڵام ئینە چنین بۆ، دەزگێوە کە ماچۆ ئەوەکۊشای چەکڎاری مردۆ، چەک بنریۆرە، هرووژمی سەروازی ئەنجام بڎۆ و جەنگ سەرو ۋەرا ۋەرەکەیشەنە سەپنۆ؟ ئا وەختە داواو چەکنیایرەی چڼە یاگۍ متمانەیا؟ ئینە یاگۍ گفتوگۆیا. ئەر پاسەنە، ئی هرووژمۍ چی هەنۍ؟ ئەر هێزێوە هرووژم بکەرۆ سەرو هێزەکەی تەری کە ئایێربەسش ئەرەیاۋنان، ئەر چەک بنریۆرە، ئا وەختە چێش سەرو ئا ئینسانارە مارۆ کە چەکشا نیانەرە؟ ئێمە نەفامۍ و زاوڵۍ نیەنمۍ، با کەس هەوڵو فریودایما نەڎۆ. نەوەک هەر هرووژمی سەروازی دەسەڵاتی، هرووژم مکەرۆ سەرو گلېرگەی و مېڎانوو سیاسەتیچ.
. باس جە هرووژمو قڕکەردەی سیاسی مکریۆ. جە مېڎانو سیاسەتو دیموکراتیکینە ئی هرووژمۍ بەردەوامێنۍ. لایەنی کۆمەڵایەتی جیاواز و ڕێکوزیای دیموکراتیکۍ وزیارە. زینانەکۍ پەڕۍ کریێنۍ. هرووژم مکریۆ سەرو ئۆپۆزیسیۆنی. فشار و هرووژم پەی سەرو جەهەپەی و پارتەکا تەری هەن. هەڤاڵ قەرەسوو واتەبێش، زیهنیەت و سیاسەت و نزیکایەتیێوە نەتاوۆ تەحەمولو ئۆپۆزیسیۆنی بکەرۆ، چنی متاوۆ دیموکراتیک بۆ؟ چنی متاوۆ دۊڵەتی و گلېرگەی دیموکراتیک بکەرۆ؟ بە ڕاو دیموکراتیکی پرسەکا چارەسەر بکەرۆ؟ ڕاش نمەشۆنە. ئەر ۋێش دیموکراتیک نەبۆ، نمەتاوۆ دیموکراسی بنیاڎ بنیۆ، گرفتەکا بە ڕێوە دیموکراتیک چارەسەر بکەرۆ. پۊکەی بەڕاسی دەسەڵاتو ئیساتۍ ئاکەپە_مەهەپەی، ئی پرۆسەیە و دەرفەتەکا ئی پرۆسەیە پەی بەهێزکەردەی دەسەڵاتەکەیش بەکارمارۆ. بە گرڎ جۆرێ هرووژم مکەرۆ. دادگا و یاسای پېسە چەکێوە بەکار مارۆ.
پی زیهنیەتۆ تورکیا دیموکراتیک نمەبۆ، نمەتاوۆ پرسو کوردی چارەسەر بکەرۆ. ئانۍ نمەتاوا پرسو کوردی چارەسەر بکەرا، سیستەمو ئیمراڵی نمەفاڕا، نمەتاوا بەشداری ئا پرۆسەیە بکەرا کە ڕابەر ئاپۆ دەسنیشانش کەردەن. ئینە ڕۊشنا. نەک هەر ئانە، بەڵکم گلېرۊبیەی دەرەکیچ هەن. پەی نمونەی چنی عێراقی گلېرۍ بیێنێوە. تاکە ڕۆژەڤ 'تیرۆرو پەکەکەی، وەرنگاربیەیۆ هامبەشو پەکەکە'یا. ئایا شمە چنی پەکەکەی ڕێککەوتەی مکەردۍ؟ گەرەکتانە پەکەکە کۆنگرە بینۆ و چەک بنیۆرە و ۋێش هۊرشێونۆوە. ئەر ئینە ڕاسا، چی بە جەهانەرە گێڵا ، سەردای عێراق، ئێران، ئۊروپای مکەرا، پەیماننامەکا دژ بە پەکەکەی مۆر مکەرا؟ ئینە پەی چێشین؟ حیچ فاڕیایۍ جە زیهنیەت و سیاسەتەنە نییا. دژایەتی کوردی، نکۆڵی جە کوردی، لاو دەسەڵاتیۆ بەردەواما. ئینە گرڎ یاگێنە بەردەواما. هەوڵو ئانەی مڎا کە کورد تەنانەت مافێوە گولانەیچش نەبۆ، هەرپاسە گەرەکشانە کوردی دلېنە بەرا.
بە پوختی بەڵێ گلېرۊبیەی هەن، بڕۍ قسۍ سیاسیۍ هەنۍ، بەڵام جە ڕو زیهنیەت و سیاسەتیوە حیچ فاڕیایۍ جددی نمەوینیۆ. دەوڵەت باخچەلی سەرەتا ئاما وەڵۍ و داواش کەرڎ کە ڕابەر ئاپۆ بێنە ئەنقەرە و جە پەرلەمانەنە قسۍ بکەرۆ. واتش، کریۆ ڕووە بڎۆ. بەڵام جە ئاستو قسێنە مەنۆ. بەڵام هەڵای زیهنیەت و سیاسەتو دەسەڵاتی نەیاوان پا ئاستەی بیەی و مافە دیموکراتیکەکا گەلو کوردی قبووڵ بکەرۆ. بە زیهنیەتو دژایەتی و دژمنایەتی کوردی، متاویۆ چێش بکریۆ؟ هەڵبەتە تەنیا قڕکەردەی مکریۆ. پاسە پرۆسەکە ڕاوەبەر نمەکریۆ. بەڵێ قسۍ خاسۍ هەنۍ، لاماوە گرنگێنۍ، هیوا و چەمەڕایی هەن، ماچا هەنگامە منیەیمۍ، بەڵام هەڵای مەشغوڵکەردەین، پراکتیک نییا، کاتێ ئینسانەکۍ بەوردی تەماشەو ئینیشا گرڎی مکەرا، پرسیارە مکەرا: چ هەنگامېوە منیا؟ جە پراکتیکەنە چێش مکەرا؟ کەس بە عالی نمەزانۊ و نمە یاوۆنە. ئاژێوە نادیار و لېڵ بەردەواما.
گفتوگۆ سەرو بانگەوازییەکەو ڕابەر ئاپۆی مکریۆ. بڕێوەتەر ڕۊشنش بکەرمێوە. ئۆپۆزسیۆن و میدیا چنی ئی پرۆسەیە هۊرسەنگنانە، هەڵوێسشا چنینا؟
بڕۍ گفتوگۆیۍ گرنگۍ هەنۍ. نمەبۆ ئینسان فرە بێ هیوا بۆ، نکۆڵیشا چنە نەکەرۆ. ئی گفتوگۆیۍ گرنگێنۍ، ئینە حەقەتینەکەن. چارەسەریچ چێوە مۍ. ئەر چێوۍ پی جۆرە نەبۆ ئانە چارەسەریچ نمەبۆ. بەڵام بڕۍ مشتومڕیچ ئینا ئارانە، بەڕاسی ئینسان تەعاجوب مکەرۆ. ئینسان ئاڼنە ویرتەسک، شۆڤێنی و نەتەوەپەرس بۆ؟ بڕۍ مشتومڕۍ بەحیچ جۊرۍ پەیوەندیشا بەڕاسی تورکیایۆ نییا. ئینۍ مەسڵەحەتو ۋێشانە، دلۍ جەنگو وەرتەسکو دەسەڵاتداریینە ئایندەو تورکیای دلېنە بەرا. گرفتەکا قورستەر مکەرا. ئینێنۍ ڕا جە دیموکراتیکبیەو تورکیای و ئازادی کوردا مکەرۆ. سەرشا ۋنە شێویان. ڕۊشن نییا چێشا گەرەکا. تەنیا ئینۍ موینیا؛ دژمنۍ ڕابەر ئاپۆینۍ، دژمنۍ پەکەکەینۍ، خراپەشا چنە ۋارۆ. هەر ئینەنە و حیچی تەر نییا.
ئینسان نمەتاوۆ چنی ئی جۊرە هەڵسوکۊتا چێش بکەرۆ. پەنەوازا ئینسان ڕاسی تورکیای، ناوچەکەی و جەهانیشا ویر وزۆوە. شمە چێش ماچدۍ، چێش مکەردۍ؟ حیچ ۋەرپرسیاریەتیێوە هۊرنمەگێرا، شمە سوارو ئەسپو دۊڵەتی بیێندۍ و ماچدۍ، چێشما مەتڵەبۆ ئانەی مکەرمۍ. بەڵام ئا دۆڵەتە سوارش بیێندۍ خزۆ، ئینا ئاژەو ئانەینە کە چنی متاوۆ سەبای ۋێش ڕزگار بکەرۆ. ئینا ئاژێوە چامنە مەترسیدارەنە. حیچ ئاگایێوەشا چینیشا نییا. حیچ گرفتێوەشا پېوەس بە ئایندەو وڵاتیوە نییا. ژیۋای دیموکراتیک، مافەکا مرۆڤی گلېرگە گرفتشا نییا. تەنیا دەردەشا مەسڵەحەتە وەرتەسکەکێشانۍ. ئاژێوە فرە نالەبارا
پەنەوازا ڕەخنە بکریا و دوورۍ وزیاوە. جە لایەنو ئۆپۆزسیۆنی و دەسەڵاتیچۆ مشتومڕی پی جۆرە هەن. دەسەڵات فشارش جە جەهەپەی کەرد، ڕاوەبەرش مکەرۆ. بەڵام جەهەپەیچ نەتاواش ۋێش چینەیە ڕزگار بکەرۆ. پارتە ئۆپۆزسیۆنەکۍ تەرۍ هیوا و چەمەڕایۍ ئەرێنیشا بەربڕی. بەڵام هەنگامە نمەنیا، نمەتاوا پرۆژە پێشکەش بکەرا، نمەتاوا سیاسەت خوڵقنا. نموونێوە، نەتاواشا پاسە بە پەڕلەمانی بکەرا هەرمانەکاش بکەرۆ. ڕابەر ئاپۆیچ سەرنج وزۍ سەرو پەڕلەمانی، ئێمەیچ بە گرنگما وینا، واتما ئی هەرمانۍ بە فاڕیای یاسایی ئەنجام مڎریا، جە سەرەتانە ئا دەزگایەیی کە چارەسەری مارۊنە ئاراوە پەڕلەمانا. ئانۍ پەڕلەمانی ناچار بە هەرمانکەردەی مکەرا ئەم پارتێنۍ. چڼین پارتۍ جە پەڕلەمانەنە فراکسیۆنشا هەن. یان پەڕلەمانتارو ۋێشا هەن. متاوا جە پەڕلەمانەنە هەرمانە بکەرا. بەڵام جەهەپە ماوێوە باس چانەی کەرێنۍ کە، پرۆژێوە ئاماڎە مکەرا سەرو دیموکراتیکبیەو تورکیای و چارەسەرکەردەی پرسو کوردی. واتشا پێشکەش بە پەڕلەمانیش مکەرمۍ، کەچی حیچ چێوۍ نەبۍ. هەڵبەتە گرنگ بۍ. هەنگامەی پی جۆرەشە نەنیا. تەنیا باسو نادڵنیایی و بێ باوەڕیشا بە دەسەڵاتی مکەرا، نیگەرانییەکاشا بەربڕا، ڕەخنەو دەسەڵاتی مکەرا. خاسا، با ئینەیچ بۆ، ئەر بەڕاسی گەرەکتانە جە دژو ئی دەسەڵاتەیە ئەوەکۊشدۍ، ئانە کاتێ ئەوەکۊشایتا ماناڎارا کە بتاودۍ پرۆژەو چارەسەری پێشکەش بکەردۍ. تەنیا بە ڕەخنەکەردەی نمەتاودۍ دەسەڵاتداری لاواز بکەردۍ، بەڵکم دەسەڵاتی بەهێزتەر مکەردۍ. ئەر بە ڕاسی ڕەخنەو دەسەڵاتی مکەری، فشار، هەژموونوازی و هەڵوێسە دژە دیموکراتیکەکاش ڕەخنە مکەری، چا کاتەنە سەرو دیموکراتیکبیەی هەرمانە بکەرە، پەرە بە دیموکراسی بڎە، هەنگامەش پەی بنیە، پرۆسە وەش بکەرە، پەی دیموکراتیکبیەی پەڕلەمانی ناچار هەرمانکەردەی بکەرە. بەڵام چی مژارەنە حیچ پراکتیک نەکریا. ئینەیچ بۆ بە مەڵامەتو وەرتەسک بیەی، دمایئاردەی. پی جۊرە ۋەردەمو چارەسەری کێشە هەنووکەی و تاریخیەکا پېسە پرسو کوردی و دیموکراتیکبیەو تورکیاینە بۆ بە ئاستەنگ. پی جۊرە ۋێش جە هێزو چارەسەری دوور وزۊوە. ئینە ئاژێوە خاس نیا. پەنەوازا گرڎ کەسێ ۋێش جە نزیکایەتی ئی جۆرە وەرتەسک بیەیۆ، دەسەڵاتوازی و بەرژەوەندیوازیە دوور وزۆوە.
نمەبۆ چارەرسەرکەردەی پرسو کوردی، دیموکرایتکبیەو تورکیای دلۍ حساباتو ۋەرتەسکو دەسەڵاتداریینە گیر کریۆ. نمەبۆ بە بەرژوەندی وەرتەسکۆ هۊرسەنگیۆ. دەسەڵاتداری پی جۊرە هۊرش سەنگنۆ. ئاکەپە پی جۊرە هۊرش سەنگنۆ، سەرو ئی بنەمایۍ هرووژمەکاش مکەرۆ. کاتێ پېسە دەسەڵاتی جمیۆ، تۆ نمەتاوی بیاوی بە دەسەڵات. ئا کاتە مشۊم پەرە بە دیموکراسی بڎریۆ. مشۊم بەڕاسی ئۆپۆزسیۆن بۆ بە ئۆپۆزسیۆنێوە دیموکراسی، وردە وەردە پەی دیموکراتیکبیەو تورکیای بۆ بە خاوەن پراکتیکێ پا جۊرە کە پەڕلەمانی ناچار بە هەرمانکەردەی بکەری. هەنگامە بنیەی. بانگەوازو ئێمە ئینەن. ئەر پی جۊرە با ئا وەختە کاریگەرۍ با، قسێشا ئەهمیەتش بۆ، متاوا سیاسەتەکاو دەسەڵاتیچ مەحکوم بکەرا. پاڵپەشتی گلێرگەیچ بە دەس مارا، بانگەوازیما جە گرڎ کەسێ پی جۊرەنە. ئەر ئۆپۆزسیۆن ئینەی بکەرۆ، ئانە سەرکۊتە بۆ، جیا چینەی نمەبۆ.
جە ناوچەکەنە ڕووەدایۍ جددیۍ ڕووە مڎا، کە کاریگەری سەرو کوردی و تورکیایچ مکەرۆ. ۋەروئانەی ناوچەکە دیزاین مکریۆوە. جە ئاژێوە چیمنەنە ئاژەو کوردی و تورکیای چنین بۆ؟
مژارێوە گرنگو ۋەرفراوانا. ئاژەو دەسەڵاتداری کە پەی مەسڵەحەتو وێش گرڎ چێوۍ مکەرۆ، نزیکایەتی ئۆپۆزسیۆنی کە نمەتاوۆ جە ڕوو ویرکەردەیۆ و سیاستیوە دەسەڵاتداری وېیەرنۆ، نیشانۍ ئا ئاژەینە کە دمایی بە تورکیای مارۆ و جە ئاژێوە چامنە چارەنویسسازەنە ڕووبەروو مەترسییەکاش مکەرۆوە. ئانەی مەترسییا ئینەنە. چێوەکۍ تەرۍ ئینۍ ۋەرو چەماوە. ئاستو جەنگی جەهانی یەرەمی، ترەمپ ئاماوە سەرو حوکمی، باسو جەنگو بازرگانیش کەرڎ، جەنگش دەسپنەکەرڎ. چنی چینی ئینا ملەملانێنە، چنی ڕووسیای پەیوەندیش وەشکەرڎەن. چنی ئێرانی کۊبۆوە. چنی گرڎ لایۍ جە ئاستی جیا جیانە ئینا گلېرۆبیەینە. ئیسرائیلیچ جە دماو ٧و تشرینو یووەمو ٢٠٢٣ېوە بەرکۊت و سووریا بی بە مېیانو بنەڕەتی و ملەملانێکا. ڕووەدای ئی ئاژەیە جە سووریانە بەماناو ئانەی مۍ کە جەنگەکە یاوان سنوورو تورکیای. واتما، نۊبەتو تورکیایا. ئاژەو قوبرسی ئینا ئارانە. یانی ڕای تازۍ وزەی جە هندستانۆ دەسپنەمکەرۆ و مېیاوۆ یۆنان، بە بەحری چەرمەرە موېیەرۆنە، جە دەورو ئا ڕێنە سەرجەنۆ ڕاو وزەو ۋەرکۊتوو مېیامینی بنیاڎ منریۆوە. ئیتر ئا سیستەمەی کە جەنگی جەهانی یووەم ئەرەمەرزنانشەرە هۊرشێویۆوە، دمایی بە هەیمەنەو دەوڵەت-نەتەوەی مۍ، جە مېڎانی عەرەبینە تێکشی، چنی ئێرانیچ هەرمانکەردەی ئینا ئارانە، گلېرۊبیەی مکەرا، سیستەمو ئێرانی بە پاو ۋێش هەوڵمڎۆ چارەسەری بارۊنە ئاراوە. ئی سیستەمە ئا سیستەمەنە کە تورکیایچش چنەن. داوا جە تورکیایچ مکەرا ۋەرکۊتوو مېیامینی قبوڵ بکەرۆ چېرو هەژموونگەراو ئیسرائیلینە قبوڵش بکەرۆ، تەسلیمو ئینەی بۆ. وەڵتەر واتما، دلۍ ئی سیستەمەینە دووۍ ڕۍ ئینۍ ۋەردەمو تورکیاینە؛ یان ئانەنە جەنگ بکەرۆ، یان ئانەنە تەسلیم بۆ. بەدەر چانیشا ڕای یەرەمە، ڕاو ڕابەر ئاپۆینە. ڕاو دیموکراتیکبیەو تورکیاین سەرو بنەماو ئازادی کوردا. ئی ڕۍ تورکیای یۆگێرتە مکەرۆ، هێزو دیموکراتیکی نیشانە مڎۆ، ئا ڕۍ تورکیای جە ۋەرکۊتوو مېیامینینە مکەرۆ بە سەرمەشق، مکەرۊش بە وڵاتێوە مۆدێل، گەلاو ۋەرکۊتوو مېیامینی، جەهانی ئیسلامی دەورشەرە کوۍ باوە. بێگومان بە دمایئاردەی بە هەیمەنەو دەوڵەت نەتەوەی، ئەڵتەرناتیفو مۆدێرنێتەی دیموکراتیکی مېنە ئاراوە. سیستەمو دیموکراتیکی، چارەسەری دیموکراتیکی وەش مکەرۆ. جە ئیساتێنە گوایە سەرشا ۋنەو ڕابەر ئاپۆی دان، بانگەواز کریا، داواکریا چارەسەری بە سەرمەشقایەتی ڕابەر ئاپۆی بۆ، بەڵام نزیکایەتیێوە پا جۊرە نیا ئارانە کە جە ڕوو لۆژیکی و سیاسەتیوە جوابو ئینیشا گرڎی بڎۆوە. پراکتیکی وەرتەسکو بەرژوەندیوازی مکەرا بە بنەماو ۋێشا. پېسە ئانەی بڕۍ فرتوفێڵۍ مکەرا. نە بە پاو پێشنیارەکا ڕابەرایەتییا، بەڵام بە پاو ۋێشا پەیوەندی منیارە و ئەجۊشانە پی جۊرە سەرۍ گنا. نمەتاوا سەرۍ گنا. گرڎ یاگێنە گلېرۊبیەی ئەنجام مڎا، بە ئیسفاڎە کەردەی جە دەرفەتەکا گەرەکشانە پەکەکەی دلېنەبەرا، لاوکەمیۆ هەڕەشۍ مکەرۆ و هەوڵمڎۆ چنی ئیسرائیلی ڕێکگنۆ. ئاگاما چینەیە هەن. پەنەواز بە ڕۊشنکەردەیۆ فرەتەری نمەکەرۆ. واتما، ئەوەکۊشای جە ۋەرکۊتوو مېیامینینە یاوان بە خاڵێوە بنەڕەتی. یاوان بە ئێران و تورکیا. کوردەسانیچ ئینا مېیانو ئینەینە، کورد هەن. هەرمانکەردەی سەرجەنۆ دیزاینکەردەیۆ ناوچەکەی یاوان ئی ئاستە.
ئی ئاژە کاریگەری سەرو گرڎ لېوە منیۆرە، کاریگەری سەرو کوردەسانی و گرڎو گەلا تورکیای و ئێرانیچ منیۆرە. ۋەرو ئانەی کورد جە سیستەمی وەڵینەنە دەردەو ۋێشا نەواردە، سەدێوەن پارچە پارچە مکریا و قڕکریۍ. ئی ئاژە حیچ نەبۆ بڕۍ دەرفەت و هەنگامنیای خوڵقنۆ. تەرسیچش هەنە، هەڕەشێچش هەنۍ. پەی چێشی؟ ۋەرو ئانەی دمایی بە ئاوەزیەت و سیستەمو قڕکەری مۍ، کە ویستش قڕکەردەی و پارچەکەردەی کوردان. جە ڕوو دیموکراسیچۆ نەبۆ، جە پارچەبیەی ئی سیستەمەینە، ئەر کورد دلۍ یۊبیەینە ئەوەکۊشای عال و کاریگەر ڕاوەبەر بکەرۆ، ئانە متاوۆ هەنگامەی کاریگەرە بنیۆ. چی ڕەۆ گرنگا. بەڵام ئاژەو تورکیای پی جۊرە نیا. ئەر تورکیا بەڕاسی پرسو کوردی چارەسەر نەکەرۆ، ۋێش دیموکراتیک نەکەرۆ، یان چنی ئیسرائیلی جەنگ بکەرۆ، یان مشۊم تەسلیمو سیستەمەکەیشا بۆ. جە هەرێمەکەنە گنۆ ئاژەو هێزێوە کە جە ئاستی دووەم، یان یەرەم. جگە چینەی حیچ ڕێوەتەرە نیەنە. ئینە ئامانو ۋێش سەپنۆ. جەنگو سووریای جەنگو ئینەینە. ئیسرائیل لوا ئەمریکا و واتش، یان بەپاو ئێمە جمۆ یان ئانەنە ناچارێنمۍ جەنگ بکەرمۍ. ئانۍ تورکیای ڕاوەبەر مکەرا، ۋەششا مسیۆ، سیاسەت مکەرا، ڕۆشنۋیر، ژەنی و جوانۍ تورکیای مشۊم عال ئی حەقیقەتەیە بوینا.
ماچا 'پەکەکە نییە، پەکەکە شکسش ئارڎەن، ۋێشا تەسلیمۍ با، بێدەسەڵاتێنۍ'. ئەر ئینە پاسەن چی تەمامو جەهانیرە گێڵا و گلەیی جە پەکەکەی مکەرا و هامپەیمانی دژو پەکەکەی وەش مکەرا و تۆمەتۍ پەی پەکەکەی وەش مکەرا؟ ئایا جەنگ چنی چێوۍ مکەری کە بیەیش نییا؟ ئینسان مشۊم جدی و یۆگێرتەبۆ. نیشتمان حیچ عەیبێوەش نییا، ئانۍ پی جۊرە ویر مکەراوە ۋێشا فریو مڎا. پەکەکە تووشو گرفتی نەبیەن،هەرپاسە کورد جەنگێوە گۊرەش کەرد، وەرەنگاری بۍ، باجەکەش دا و وەرگەو سەختیش گێرت، بەڵام هێزو ئانەیش هەن تەنانەت ئا سەختیەیچە ۋېیەرنۆ. فێرو ئەوەکۊشای و زاڵبیەی سەرو سەختییەکارە بیەن. ئاڎۍ ئی هەرمانۍ مکەرا. با نەواچا ئێمە کوردما دلېنەبەرڎ، کورد شکسش ئارڎ، سەرۍ گنمۍ. پەنەوازا کۊششێوە چالاک و هامبەش جە دژو ئا ڕێبازا کە چارەسەرەکەی شێونا، بلۆڕاوە. ئەرنا تورکیا ڕووبەڕوو گۊرەتەرین مەترسی بۊوە. ئانۍ تورکیاشا وەش مسیۆ مشۊم حەقەتینەکا بوینا و ۋەرپرسیاری ئایندەیشا گێرانە ئەستۆ.
جە ئاژێوە پی جۊرەنە پەنەوازا نزیکایەتی هێزە سۆسیالیستەکا و گلېرگەی دیموکراتیکی چنین بۆ؟
ئانەی پنەشا ماچمۍ گرنگا، ڕابەر ئاپۆ بە دەستەواژەو 'بانگەوازو ئاشتی و گلېرگەی دیمورکراتیک' پرۆسەکەش پێناسە کەرد. ئاشتی بە ماناو ڕێککەوتەی دووە لایەنەی مۍ. دمایئاردەین بە جەنگی، ڕێککۊتەیا. بەڵام بنەماو ئینەیە گلېرگەی دیموکراتیکا. پەی ئانەی بتاوۆ پی جۊرە ڕا گێرۆ پەنەوازا گلېرگەی دیموکراتیک وەڵێگنۆ. هێزەکاو ئازادی و دیموکراسی، بەگرڎیچ هێزەکاو گلېرگەی دیموکراتیکی مشۊم بزانا چی مژارەنە ۋێشا بەشێوێوە ئازاد و ئیرادە ئامێز وەش بکەرا، بیەو ۋێشا نیشانە بڎا. بانگەوازییەکەو ڕابەر ئاپۆی ڕووەش جە گرڎ کەسێنە. بانگەوازش جە دەسەڵاتداری کەرڎ، جە ئۆپۆزسیۆنی کەرد، جە گرڎو هێزەکاو جەهانی کەرد. بەڵام زیاتەر ڕووەش جە هێزە دیموکراتیکەکا کوردەسانی و تورکیای بۍ. جە ژەنی و جوانا، جە کرێکارا و ڕەنجدەرا، جە هونەرمەڼا و ڕۆشنۋیرا، بانگەوازش جە هێزە سۆسیالیست و دیموکراتیکەکا کەرڎ. ئازادی کوردا و دیموکراتیکبیەو تورکیایچ جە لایەنو ئی هێزاوە ڕەخسیۆنە. ئینۍ ئا هێزێنۍ بانۍ بە گرەنتی ئازادی و دیموکراسی. پۊکەی موخاتەبو بنەڕەتی پرۆسەکەی ئی هێزێنۍ. هۊرمېزا و ماچا ئاکەپە چێش مکەرۆ، جەهەپە چێش مکەرۆ، چی پی جۊرە مەجماوە و ڕەخنەشا مکەرا. مشۊم واز چینەی بارا. سەرنجت سەرو ئەویشا تەری بۆ، بەماناو ئانەی مۍ تۆ چەمەڕایت چاڎیشا هەن.
هێزەکاو گلېرگەی دیموکراتیکی و سۆسیالیستەکا ئاخۆ هیواشا سەرو دەسەڵاتی هۊرچنیەن، یان هیواشا بە ۋێشانە؟ پەنەوازا چەمەڕاییەکێشا سەرو ۋێشاوە با. ئا کاتە بەڕاسی مشۊم هێزە چەپ، سۆسیالیست و دیموکراتیکەکۍ، هێزە ئیکۆلۆژیی و ئازادیوازی ژەنۍ، فرە عالتەر چی پرۆسەیە بیاوانە. گەمېوە جیاوازو جەنگی تایبەتی ئینا ئارانە، بە شێوێوە نەرم ئەنەیاوای خوڵقنا، هەوڵمڎا پرۆسەکەی بە پێچەوانۆ نیشانە بڎا، پەنەوازا ئینسان ئاگاڎارو ئی مژاریە بۆ. پېسە وچیۆ، چێوۍ ئاسان نییا. ئەوەکۊشایۍ وشک ئینا ئارانە. ئاژێوە ئاڵۆز و ۋەرفراوان ئینا ئارانە. یانی حیچ کەسێ خوتو خۆرا چێوێما پنە نمەبەخشۆ، مشۊم ئینسان هۆشیاربۆ و بە ئەوەکۊشای دەسش وزۆ. ئەوەکۊشای زیاتەر ڕاوەبەر بکریۆ و بەدەسبۍ. ئینایمۍ قۊناغێوە پی جۊرەنە. ئیمکانو سەرکۊتەی هەن، بەڵام پەی ئینەی پەنەوازا ئینسان ۋێش بەڕێکوستەی بکەرۆ و ئەوەکۊشۆ.
مشۊم ئینسان بە هێز و ئیرادەو ۋێشۆ ئینەی بکەرۆ، ۋێش نە بەسۆوە پەویشای تەریۊ. چا کاتەنە مشۊم گلېرگەو کوردی فرە زیاتەر جە هێزە دیموکراتیکەکا و دژە فاشیستەکا یۆگێرتەبۆ، پێوەرە کوۍ باوە. باسو ڕاو یەرەمی کریا، هێڵۊو یەرەمی کریا، ئەڵتەرناتیفی یەرەمین. ئینەیچ ئەڵتەرناتیفو گلېرگەی دیموکراتیکین. پەی پەرەپنەدای پینەیچ پەنەوازا جە دلېینەنە یۊبیەی وەش بکەرا، فکر، بەرنامە و ڕێکوستەی ئا ئەڵتەرناتیفەیە خوڵقنا. وە سەرو ئی بناغەیە پېسە هێزو ئەڵتەرناتیفی دلۍ هەرمانکەردەی و ڕێکوستەی و چالاکیینە با. جارجار چالاکی بۆ، پیرۆزبای بۆ، بەردەوام بۆ و کەم بۊوە. هەڵبەتە مشۊم تاک بە تاک، یانە بە یانە، گەڕەک بە گەڕەک، دەگا بە دەگا گێڵا. بانگەوازو ڕابەر ئاپۆی پی جۊرە بۍ، ڕەخنە و بانگەوازی پی جۊرەشە جە جوانا بۍ. واتش، 'ۋێتا بە ڕێکوستەی بکەردۍ، ڕێکوزیۍ بیدۍ'. ئینە گرڎو هێزە دیموکراتیکەکایچ گێرۊوە. ئینە وەشکەردەی زەمینەین پەی ئەوەکۊشای دیموکراتیکی. پەنەوازا پەنەوازیەکۍ ئینەی بڕەخسیا. پۊکەی هەڵای ئاژەی نادڵنیایی هەن، چەمەڕایی هەن، چەمەڕایی جە لایەنەکا دەسەڵاتداری هەن. ئینە غەڵەتا. مشۊم ئی غەڵەتە نەمەنۆ. من گەرەکما بە تایبەتی ئاماژە پی مژاریە بکەرو. مەبەسم ئانەنە کەس حیچشا پنە نەڎۆ. نە حیچ بەخشا بە کوردی، نە حیچ بەخشا بە هێزە دیموکراتیکییەکا تورکیای. بەپێچەوانۆ خنیکناشا و سەرکوتشا مکەرا، هەریۊشا ئاڼنەی تەر لاوازش مکەرا و فشارش وزا سەر و بەپاو بەرژەوەندی ۋێشا تاڵانش مکەرا.
'هێزە دیموکراتیکەکێ موخاتەبی سەرەکی پرۆسەکەینێ'
ئانەی دەسەڵاتداری و دۆڵەت کەرۆش ئینەن. هیچشا چنە چەمەڕا مەکریۆ. چا کاتەنە گرڏو هێزە دیموکراتیکییەکێ جە تورکیانە، گلێرگەی کوردی، ژەنێ، جوانێ کوردی، گرڏو ڕێکوزیاکا دلێ گلێرگەو دیموکراتیکی، موخاتەبی سەرەکی ئی بانگەوازەینێ. ئاڏێ وەرپرسیارێنێ جە جابەجێ کەردو بانگەوازەکەی، پۆکەی ئاڏێ هێزی سەرەکیێنێ کە تاوانە چارەسەرێ خوڵقنا. دماتەر پەی بەهێزکەردەو وێت، پەنەوازا وێشا بەڕێکوزتەی بکەرا، وێشا بەڕێکوزتەی بکەرا، وێشا بەڕێکوزتەی بکەرا،. پەنەوازا سەرو بنەماو پراکتیکی و دیموکراتیکی وێشا بەڕێکوزتەی بکەرا، و پەرە بەئەوەکۆشای دانە و ئیرادەو وێشا نیشانە دانە. سەرو ئا بنەمێ داوا چا بازنا مکەرو کە بە دروسی جە پرۆسەکەی یاوانە و بلۆکەو دیموکراسی و ئازادی پێکبارانە و بامە خوڵقێنەرو سەرکەوتەو پرۆسەکەی.
دیکۆمێنتاری پەکەکەی وەڵاکریاوە. ئانەی وینریۆ هەرمانێ دڵوازەنە. تاوتێ سەرو ئینەی چێش واچدێ؟
دیکۆمێنتاریی سەرو تاریخ و کوردی و ئەوەکۆشای ئازادی، بەڵی دیکۆمێنتاریی سەرو تاریخو پەکەکەی و حەقیقەتو ڕابەر ئاپۆی. دووێ بەشێ وەڵا کریانۆ، سەرنجڕاکێشا. هەرمانێ گرنگەنە، هەرمانێ پەڕ جەزانییارییا. گرنگا پەی پرۆسەکەی و ئەرەبڕا نییا. گرڏ کەسێ گفتوگۆو ڕابەر ئاپۆی و پەکەکەی مکەرۆ. پەکەکە چێشا، حەقیقەتو ڕابەر ئاپۆی چێشا، دیکۆمێنتارییەکە هور گیرو ناوەڕۆکێوە گرنگیا. پۆکەی جیاتی ئانەی قسێ تازی نەرێنیێ و هەتا ئەرێنیش کریانە، پەنەوازا ڕاسی حەقیقەتی وینریۆ و یاومێنە، دیکۆمێنتارییەکە چی چوارچێوەنە ئاستێ نیشانە مڏح. گرنگا. هەرمانێ وەرفراوان و تاریخییا. جە ڕوانگەو کاتمەندیشییۆ هەرمانێنە تاویۆ هامکاری پرۆسەکەی بکەرح. رەنجێوە گۆرەش دان. ئەرەیاویا کە فرەی بەڵگەو ئەوەکۆشاکا پەکەکەی وەڵاکریۆوە. ئینەیچ فرە سەرنجڕاکێش بێ. جە ڕوانگەو پرۆسەکەیۆ مانادار وینریۆ. دەسوەشی چانیشا مکەرمێ کە هەرمانەکێشا کەردێنە، وەرو سەرکەوتەیشا جە هەرمانەکێ سڵامشا ونە مکەرمێ. ئینایمێ جا بڕوێنە هەرمانەی خاستەرە بکەرا . بە ئیسفادە هورگێرتەی جە بەرهەم و هورسەنگناکا ڕابەر ئاپۆی، جابڕوێنمێ گەلەکەما و بەتایبەت جوانێ و دۆسەکێما سود چی دیکۆمێنتارییەی هورگێرا. داواشا چنە مکەرمێ بە سەرنجۆ تەماشاش بکەرا."
