مستەفا قەرەسوو ئەندامو کۆنسەو ڕاوەبەری کەجەکەی پی جۆرە هورسەنگنایش پەی ئاژەکەی کەرد:

..

چی مانگێنە شەهادەتی فرە گرنگێ ڕووەشادێنە. ماوێوە چێوەڵتەر یۆ جە ئەڏایا سەنگینەکاما کە یاگێ گرنگەش بێ جە ئەوەکۆشایمانە ئەڏایا سەکینە(سەکینە ئارات) گیانش جەدەسدا و ڕۆحش شاد بۆنە. هەرپاسە یۆ جە ئەرەمەزنێرەکا پەژاکی ڕێزدار حاجی ئەحمەدی چی مانگێنە عەمرەو خوایش کەردە. ئاڏ کەسایەتیێ فرە بەقیمەت بێ. یاگێوە گرنگەش جە ئەوەکۆشای ئازادی گەلوو کوردی و هەم جە ئەوەکۆشای ئازادی جە وەرکەوتوو کوردەسانی و هەم جە ئەوەکۆشای ئازادی جە حەر چوار بەشوو کوردەسانینە بێ و دەورێ خاسش گێڵنا، هەمیشە بە ڕێزدارییۆ یاڏش مکەرمێوە.

هەرپاسە چی مانگێ نەورۆزینە بە ڕێزداری و منەتدارییۆ هەڤاڵێ سەرمەشقێ کاوەی هاوچەرخ مەزڵوم دۆغان، زەکیە ئاڵکان، ڕەهشان دەمیرل، ڕۆناهی و بێریڤانە یاڏ وسمێ کە دەورێ فرە گرنگشا جە گەشە کەردەو نەورۆزینە تا بە ئارۆ بێ. ئەر ئارۆ نەورۆز ئینا چی یاگێنە و پی ئاستە یاوان، بە ئەوەکۆشای، و هەڵوێس و ڕێبازو فرە گرنگو ئاڏشا بییەن.

هەرپاسە جە حەفتەی قارەمایەتینە، جە ٢٨و ئاداری شەهادەتو هەڤاڵ مەعسوم کۆرکمازی ڕووەشدێنە. یاگێ و شۆنەو هەڤاڵ مەعسووم کۆرکمازی چی ئەوەکۆشاینە خاس دیارەنە. بە هەڵوێس و ڕێبازش دەورێ فرە گرنگش جە پێکئاردەو هێزو پارێزناو گەلی و پەرەپنەدای گێڵنانش. ئێمە بەردەوام پێسەو گەلی و ڕێکوستەی بەڕێزدارییۆ یاڏ مکەرمێوە و جە ئەوەکۆشایمانە بە زینەی مەنۆوە.

هەرپاسە دلێ گەشمەرڏا و سەرەتاو ئەوەکۆشایمانە، جە ٢٨و ئادارو ١٩٨٠نە، یەرێ هەڤاڵێما جە شکستونو مێردینی بەنامەکا محەمەد کورت، ئەحمەد کورت، و سەلمان دۆغرو گەشمەرڏێ بیێنێ. ئی هەڤاڵێ جە یوەمین گەریلا گرنگەکا ئەوەکۆشایمانە بێنێ. بەڕاسی هەڤاڵێ بەقیمەتێ بێنێ. بەڕێزدارییۆ یاڏشا مکەرمێوە. کاتێ کە گەشمەرڏێ بیێ ئێمە جە زینانەنە بێنمێ.

هەرپاسە چی مانگێنە بەڕێزدارییۆ یاڏو گەشمەرڏە عەبدولڕەحمان تەمۆقی مکەرمێوە. کەسێوە فرە بەقیمەت بێ؛ بڕواداری دینی بێ. بەڵام جە ساڵەکا دمایشەنە بی بە کەسێوە ئاپۆیی و هەڤاڵو پەکەکەی. چونکە گرڏو بەها ئەرێنی و خاسەکێ ئاینەکەیش جە پارتەکەیمانە وینێ. ویناش کە پارتەکەما بەها ئەخلاقی و حەقەتینەکێش و بەها کۆمەڵایەتیەکێ بە زینەی مدرنۆ، ئار بەڕاسی بی بە کەسێوە ئاپۆیی.

تەنانەت چا تەمەنەنە، دماو ئانەی بەشداری ڕێکوزتەی بی، شارو حەڵەبینە خەباتو گەلی بەرێ ڕاوە. ڕەنگە کەمتر بشناسریۆ، بەڵام بە شێوێ شەخسی جەلایەنو ڕابەر ئاپۆیۆ ئەرکو ڕاوەبەردەو کۆمیتێوەش پنە سپاریا بێ و جە حەڵەبەنە خەباتو گەلی بەرێ ڕاوە.

پەکەکە ئینا سەرو ڕێبازو گەشمەرڏا ئازادییۆ
 چی مانگێنە بێگومان دووێ ڕووداوێ گرنگێ هەنێ. یوەم: 'دماو وڕناو کۆمارو مەهابادی جە وەرکەوتوو کوردەسانینە، ڕابەرێش جە قەنارە دریێ و گەشمەرڏێ کریێ. قازی محەمەد و هەمڕێکێش جەقەنارە دریێ. با بۆنۆ بە رێزدارییۆ یاڏشا مکەرمێوە. جە ئەوەکۆشای ئازادی گەلوو کوردینە یاگێوە گرنگەشا هەنە. جە ئەرەپڕاو کوردی و زینەکەردەیۆ داوا ڕەواکا گەلوو کوردی پەی ئازادی دەورێ گرنگشا بێ. بەشێوە گۆرێشا چی ئەوەکۆشاینە هەنە. ئێمەچ بە ئەوەکۆشای وێما جە حەقیقەتەنە یاڏشا مکەرمێوە.
پەکەکە گرێدراو گرڏو گەشمەرڏا ئازادین کە جە ویەردەنە پەی کوردسانی و خەبات و ئەوەکۆشایشا کەردەن. یادەوەری و ئەوەکۆشایشا جە ئەوەکۆشای پەکەکەینە بە زینەیی بەرز ڕاگێرمێنە. سەرەتا پاسە بێ و ئارۆیچ بەهەمان شێوە، سەوایچ بە هەمان شێوە بەردەوام بۆنە.
بێگومان گەشمەرڏێ تەرێچ هەنێ کە پەنەوازا بەڕێزدارییۆ یاڏشا بکەرمێوە. ئینەیچ گێڵۆوە پەی ٣٠و ئاداری ١٩٧٢کە ماهێر چایان و هەڤاڵەکێش جەنگێوەنە جە قزڵ دەرەنە گەشمەرڏێ کریێ. ماهێر چایان ڕابەرێوە فرە گرنگ بێ جە جمییەرەو شۆڕشگێڵی تورکیاینە. ئەر ئارۆ جە تورکیانە نەریتو چەپی و ڕۆحو شۆڕشگێڵنی و سۆزێ هەن، ئانە بێگومان فکر و هەوڵەکێ ماهێر چایانینێ دەروێ فرە گرنگشا دلێنە بییەن جە دروسکەردەینە، پارێزنێش  یونێش بە ئیسەی.

ڕابەر ئاپو جە لایەنگرا ماهێر چایانیا. جە حەقیقەتەنە کاتێ ماهێر چایان و هەڤاڵەکێش جە قزڵ دەرەنە کۆمکوژێ کریێ، ڕابەر ئاپۆ جە زانکۆو زانستە سیاسییەکا، ئا زانستگایەی کە ماهێر چایان چنەش وانان، سەرمەشقایەتی بایکۆتیش گێرت ئەستۆ. چا کاتەنە گەنج بێ و ونکارو قۆناغو یوەمو زانکۆینە بێ. ئەندامو هیچ ڕێکوزیێوە نەبێ. لایەنگرو شۆڕشگێڵی و لایەنگرێوە ماهێر چایانی بێ و سەرمەشقایەتی بایکۆتەکا جە ئەستۆ گێرێ. بەمەڵامەتو ئی سەرمەشقایەتیە ماوێوە جە زینانەنە مدرناشا. هەرپاسە جە کاتو جەقەنارەداو دەنیزی، یوسف و حسێن، ڕابەر ئاپۆچ پەی ماوەو ٧مانگا جە زینانە مەنێوە.
ئەوەکۆشای و وێڕاگری ماهێر چایانیچ کاریگەریش سەرو ئەوەکۆشای ئێمە بییەن. ئیسەیچ جە ئەوەکۆشای ئێمەنە بە زینەی مەنەنۆ. پۆکەی بە ڕێزداریی و حورمەتۆ یاڏشا بەرز ڕاگیرو.

گەلوو کوردی ٥٠ ساڵێن وێش تازە مکەرۆوە

هەرپاسە چی مانگێنە ڕووەدێ فرە گرنگێ ڕووەشادا. جە شارو موشی ١٤ هەڤاڵێ گەریلێما بە چەکی کیمیاوی کۆمکوژێ کریێ. ئی دۆخە توڕەیی و بێزاریی فرەش جە سەرتاسەر و شار و کوردەسانینە ونەکەوتۆ. جە ئەنجامەنە گرڏو گەلوو ئامەدی کاردانەوەشا نیشانەدا. چالاکییەکەو ئامەدی جە مانگەو ئادارەو ساڵەو ٢٠٠٦ ڕووەشدا، یۆ بێ جد چالاکییە گرنگەکا تاریخو کوردەسانی. ڕوێوەن وڵاتپارێزی و ڕۆحو مڏرامانی و هەڵوێسو گەریلای و پێوەرەکا وڵاتپارێزی و ئەوەکۆشای گەلوو کوردەسانی یاوا ئاستێوە بەرز. چا ڕووەنە شارس ئامەدی جارێوە تەر وێش تازە مکەرۆوە. جە حەقیقەتەنە گەلوو کوردەسانی بە درێژایی ٥٠ساڵو ئەوەکۆشای بەردەوام وێش تازە مکەرۆوە. هەرپاسە ئەرەپڕاو ئادارو ٢٠٠٦ی شارو ئامەدی لاپەڕێوە بێ کە گەلوو کوردەسانی، گەلوو ئامەدی، وێشا دیسان تازە کەردۆ.

ئینە فرە گرنگا. ئامەد واتە ڕۆح، ڕۆحو کوردەسانیا. مڎرامانو ئامەدی مڎرامانو کوردەسانیا. پیمەرەکا وڵاتپارێزنی و کۊشش و ئامەدی پیمەرەکا وڵاتپارێزنی و ئەوەکۊشای کوردەسانیا. پۊکەی ئەرەپڕای ئامەدی جە ساڵۊو ٢٠٠٦ڕوێوە نەتەوەییا کە چنەشەنە پیمەرەکۍ سەرهۊردای، ئەوەکۊشا و وڵاتپارێزنی جە کوردەسانەنە گەشەش کەرڎ. با جارێوەتەر ئاماژە پانەی بکەرمۍ؛ گەلو ئامەدی چا ڕووەنە ۋێشا تازە کەرڎۆ. گرڎو پیمەر و بەهاکا گەلو کوردەسانیچ پا جۊرە تازۍ بیێوە. نەک هەر پیمەرەکا ئەوەکۊشای و وڵاتپارێزنی و مڎرامان ۋێش تازە کەرڎۆ، بەڵکم پیمەرەکۍ وڵاتپارێزنی، کۊشش و مڎرامانو گەلو کوردەسانیچ ۋێش تازە کەرڎۆ. بۊنەو ئی مانگېوە یاڎو ئا ١٤هەڤاڵەیما بە حورمەت و ڕێزدارییوە یاڎ مارووە و جارێوەتەر سڵام جە گەلی قارەمانو شارو ئامەدی مکەرو.

حەفتەی قارەمانیما ۋېیەرنا. بێگومان حەفتێوە سیمبولیا، بەڵام ئارۆ گەریلاکاو کوردەسانی گرڎ دەورو  قارەمانیەتی گێڵنانە. گەلیچ دەورو قارەمانی گێڵنۆ. بێگومان ئینەیچ دەرەنجامو ٥٠ساڵا ئەوەکۊشاین. بەڵام ئانەی دەسش پنەکەرڎەن فیداییە گۊرەکەن، رابەر ئاپون. چا هەلومەرجەنە، کاتێ کوردبیەی، کوردەسانی بیەی و گرڎ چێوۍ جە یاڎ کریابۍ، ئەوەکۊشای پەی کوردی و کوردەسانی بە گۊرەتەرین تاوانە هەژمار کریۍ، رابەر ئاپۆ ئا مەترسیەشة قبوڵکەرد و دەسش بە ئەوەکۊشایۍ گۊرەی کەرد، نموونێوە گۊرەو فیداکاریش نیشانەدا. پەنەوازا پا جۊرە چی مژاریە بیاومېنە. جە حەقەتینەنە کاتێ ڕابەر ئاپۆ واتش: "کوردەسان ئەرەگیر کریان"، چا کاتەنە بە نارەحەتی گەل ئانەی ئەژنەوۍ. چونکی سەرهۊردای ڕێکوزیێوە تازەی و ڕادیکاڵی کە چارەنوویسو کوردەسانی فاڕۆ بە گۊرەتەرین دژمن و گۊرەتەرین مەترسی پەی حکومەتو تورکیای نریێرە. ڕابەرایەتی تاواش ئی قارەمانیە وەش بکەرۆ.

هەرپاسە مشۆم هەنگامەکۍ رابەر ئاپۆی چا ساڵانە پی جۊرە هۊرسەنگیا. چا ماوەنە، بێگومان چەپو تورکیای کاریگەر بۍ. دلۍ جوانا و باڵو چەپو گلېرگەینە کاریگەریش بۍ. هەرپاسە دلۍ جوانا کوردیچەنە بڕۍ گرووپۍ پېسە ڕزگاری یان DDKD کاریگەریشا بۍ. واتە ئاژێوە کاریگەرو ناسیۆنالیزمی فاڕیای یان ناسیۆنالیزمی هامبەشی بیەن. جە ژیۋگێوە چامنەنە بەرکۊتەی پېسە گروپێوە جیاوازی هەنگامېوە ئازایانۍ و فرە گرنگە بۍ. ئاسان نەبۍ. چا ئاژانە بە حیچ جۊرۍ ئاسان نەبۍ سەرهۊربڎۆ و دەس بە گەشەکەردەی بکەرۆ. پەرەسانای گرووپێوە کورد، تاقمېوە پا جۊرە کە پەی ئەوەکۊشای ئازادیی گەلو کوردی ئەرەمەرزیا بۍ، ئاسان نەبۍ. جە حەقەتینەنە هەر جە ڕۊی یووەمۆ هەم جە لایەنو هێزە چەپەکاوە جە تورکیە بە دوور کۊتەیۆ و هەم بە شێوێوەتەر تەماشە کریا، هەمیچ جە لایەنو گروپە کوردییەکایچۆ بە گولانە هەژمار کریۍ.

ڕابەر ئاپۆ لەشکرێوە فیدایی و گەلێوە فیداییش بەرهەم ئاورد

کاتێ تاقمەکە دەسش پنەکەرڎ، هەم بەشێوە ۋەرچەم جە گروپە چەپەکا تورکیای و هەم بەشێوە جە تاقمە کوردییەکا بە گاڵتە پنە کەردەیۆ واچێنۍ ئاپۆ ١٥-٢٠کەسێش جە دەورو ۋێشەنە گلېرێ کەردێنێوە، گەرەکشا کوردەسانی ڕزگار بکەرۆ. ئاڎی بە گولانە وینێنۍ و پنەش خوێنۍ. جە ئاژێوە چامنەنە تاقمەکە دەسش بە ئەوەکۊشای کەرڎ و ڕابەر ئاپۆ جە سەرەتانە ئی قسێشە کەرڎە: "شۆڕشو کوردەسانی قورسا، ئاسان نییا. ئەر گەرەکما بۆ پېسە تاقمێوە پەرە بسانمۍ و ئی ئەوەکۊشایە ئەنجام بڎەیمۍ، مشۊم ڕووبەڕوو ئا سەختی و کۊسپا بیمێوە. هەر پاسە پەنەوازا هەرکەسێ بە شێوێوە فیداییانە ئینەی ۋەرچەم گېرۆ."

بە مەعنێوەتەر پنەش نەواتیمۍ: "شۆڕش چێوۍ ئاسانا، دەرفەتش هەن". واتش: "ئاژەکە سەختا ئاسان نییا، حیچ دەرفەتێوەیچ نییا، کات و هەلومەرجێوە قورسا، جوگرافیێوە سەختا، دژمنیچ دڕندەن." حەرپاسە کاتێ باس جە حەقیتینو گلېرگەو کوردی کەرۍ، پەی ئانەی نیشانەش بڎۆ کە تا چن ئەرەگیری جە کوردەسانەنە زاڵا، پەی ئانەی نیشانەش بڎۆ گلېرگەی کوردی چڼە گرنگی به ئێمه مڎۆ، واچۍ: "چانەینە یەک کوردیچ نەمەنەبۆ کە خیانەتش بە ۋێش نەکەردەبۆ." کاتێ ئینەش وات، مەبەسش ئانە بۍ کە ئیتر کەسێوە، ویرۆکێوە و هەڵوێسێوە نەمەنەن کە هەرەکەتو ۋێنیشاندای و وەرەنگاربیەیشۆ دژو قڕکەردەی و ئەرەگیری بۆ. چونکی ئەوەکۊشای دژو دۊڵەتو تورکی، ئەوەکۊشای دژو ئەرەگیری، قڕکەردەی، ئاسان نەبۍ. ئینەیچ بە قسۍ و هوتافۍ نەکریۍ.

چا ڕووانگۆ ڕابەر ئاپۆ هەمیشە باس جە نەبیەی ئا جۆرە ویرکەردەیۆ، مردایۆ و نەبیەی هەستێوە پاسە وەرەنگاربیەیۆ و ئەنەیاوای کەرۍ. بێگومان حەقەتینێوە کوردی بۍ، حەقەتینێوە گەلو کوردی بۍ، بەڵام حیچ ئیرادە و غیرەتۍ نەبۍ کە بتاوۆ ڕاگیری چی سیاسەتە قرکەردەی و ئەرەگیریا دۆڵەتو تورکی بکەرۆ، یان مردنۆش. چا کاتەنە حەقەتینێوە بۍ کە گلېرگێوە جە دەورو ئەرەگیری و قڕکەردەینە گیرۆدە بیەبۍ.

چی جۆرە حەقەتینە کۆمەڵایەتییەنە، لەشکرێوە فیدایی و گەلێوە فیداییش وەشکەرڎ. گەلو کوردی ئارۆ گەلێوە فیداییا، فیدایی تەرین گەلا جە جەهانەنە. ئینە چنی وەش بیەن؟ جە ڕۊی یووەمەنە کوردش وست ۋەرو ڕەخنەدایۆ و ئاماژەش بە کەموکوڵیەکاش کەرد. بێگومان بە ڕەخنەگېرتەی جە کوردی ڕەخنەدای ۋێچش کەرد. هەرپاسە واتش: "جە کوردەسانەنە کەسێوە کامڵ و تەمام نییا، ئێمە پەی تەمام کەردەی یۆترینی ئەوەکۊشمۍ." حەقەتینێوە پا جۊرە فیدایی بیەیش وەش کەرڎ.

یۆ جە خەسڵەتە هەرە گرنگەکاو رابەرایەتی ئانەنە کە وڵاتپارێزنێوە قووڵ و عەشقێوە قووڵش بە ئازادی هەن کە پی جۊرە تووڕەییەکا ناخو ئینسانی بەروزۆ و تووڕەیی ۋەرا ۋەر بە ئەرەگیری و قڕکەردەی جە کوردەسانەنە وەش مکەرۆ ئینەیچ  فیدایی بیەیش وەش کەرڎ، حەقەتینێوە گۊرەو گەلیش خوڵقنا.

ۋەرو ئانەی ئەر درک بە ستەمی نەکەری و تووڕەیی ۋێت نیشانە نەڎەی، نمەتاوی جە قووڵایی ئاژەکەی بیاوینە و ئەوەکۊشایۍ گۊرە ئەنجام بڎەی. ئینە گرنگتەرین کاریگەری ڕابەرایەتی بۍ. گەل، جوان، تاقم یان کەسانێوە کە تازە پېوەسۍ بێنۍ بە تاقمەیشۆ، ناخو گرڎیشانە تووڕەیی، هۆشیاری و عەشق بە ئازادیش وەش کەرڎ.

پی جۆرە فیدایی بیەی سەرهۊرمڎۆ. ڕۆحو فیدایی بیەی پەی ئازادی سەرهۊرمڎۆ. هەر پاسە چنی کەماڵ پیر واتش: "من ژیۋایم ئاڼنە وەش مسیۆ کە ئاماڎەنا پەیش مرو"، رابەرایەتیچ ئامانج و سیاسەتو ژیۋایش وست ڕووە کە ئینسانەکۍ ئاماڎێنۍ فیداییانە پەیش ئەوکۊشا. هەر ۋەرو ئی مەڵامەتیچە ​ فیدایی بیەی گۊرە دریا. ڕۆچۍ مەردەی ١٤و تەمموزی جە زینانەنە کە سەرش هۊردا، بە مەڵامەتوو تایبەتمەندی فیدایی بیەی ڕابەر ئاپۆیۆ بۍ. فیدایی بیەی ڕۆحو ڕابەر ئاپۆیا. ئانە ئا تووڕەییەنە کە ڕابەر ئاپۆ جە دژو ئەرەگیری و قڕکەردەی وەشش کەرڎ، ڕۆحو ئەوەکۊشاین، حەسرەتو ئازادییا کە تەنانەت جە زینانیچەنە سەرو ئی ڕەهەندیە مڎرامانش پەرە پنە دا. پەنەوازا پی جۊرە تەماشە بکریۆ.

مشۊم فیدایی بیەی، سۆز و عەشق بە ئازادی و توڕەیی ڕابەر ئاپۆی جە ۋەرا ۋەرو دژمنی، جە دژو ئەرەگیری و قڕکەردەی، مشۊم پا جۊرە بیاومێشەنە کە جە وەڵێکۊتەتەرین شێوەو ۋێشەنە جە زینانەکانە ئینسان بیاوۆنە. ئینەیچ جابەجێکەردەی هەستەکاو رابەرایەتیا.

هەر ۋەرو ئی مەڵامەتینە، رابەرایەتی جە ماوەو ٥٠ساڵا ۋېیەردەینە سەرمەشقو ئی ڕۍ بییەن، پی جۊرە بەسەڎان و هەزاران فیدایۍ جە مەزڵۆمۆ پەی مەعسوومی و هەتا ئاسیە و ڕۆژگەرش بەرهەم ئاوردەن. ئینێچ گرڎ دەرەنجامو عەشقو ڕابەر ئاپۆیا بە ئازادی، پابەندبیەی ڕابەر ئاپۆین بە مەرام، قووڵایی و هۆشیارییەی کە وەشش کەرڎەن و سەرهۊردای جە گلېرگە و کادرەکاشەنە. پەنەوازا پی جۊرە هۊرسەنگنایش پەی کریۆ.

وەشەسیایی نەورۆزی وەشەسیای ئازادییا

بەڕاسی ئینە نەورۆز بێ، نەورۆز جە بەرزتەرین ئاستەنە. بەڕاسی پی جۊرە بۍ. چەمەڕایما جە هەڵوێس، جۆش و خڕۆش و خاوەنداری گلېرگەی چی نەورۆزەنە ئانە بۍ و نیشانەش دا کە 'نەورۆزو گەل'ین.

ڕابەر ئاپۆ پەی گەلو کوردی واتش: "گەلو نەورۆز"ی. مەبەسش جە گەلو نەورۆزی گەلێوە مڎرامانکەربۍ. نەورۆز ئاڼنە فراوان و قووڵو حەقیقەتو گەلێوەن. قوڵبیەی، هێز و کاریگەری نەورۆزی حەرچن بۆ، ڕاسی گەلیچ ئاڼەن.

 جە ساڵەکا ١٩٧٠یۆ، بە تایبەتی جە سەرنیشتوو کوردەسانینە، حەقیقەتو نەورۆزی خوڵقیا. نەورۆز و حەقەتینو گەلی ئینۍ دلۍ یۆینە. چونکی نەورۆز بەهاو بنەڕەتی گەلو کوردین. بەهېوە خاوەنداریەتی کەردەین جە دڵوازی ئازادیی. پۊکەی جە ساڵەکا ١٩٧٠ینە بەڕاسی یاوابۍ بە بە ئاستێوە.

چی مژارەنە کریۆ پەرسمۍ هەست بە چێشی مکەرو؟ جە سەرەتاو ساڵۊو ١٩٧٧ ینە جە دیلۆک نەورۆزما پیرۆز کەرد. نەورۆزو ئەوەڵیما فرە گۊرە بۍ، کاریگەرتەرین نەورۆزو ساڵۊو ١٩٧٧و دیلۆکی بۍ. ئا کاتە تایۍ ترۊمبێلیما کوۍ کەردێوە. جە گرڎو چوار ڕیانە گۊرەکا دیلۆکینە تایۍ ترۊمبێلیما کوۍ کەردێوە. دماتەر بۆمبێما گێرتۍ بانقەکا. جە هەمانکاتەنە ئېرما جە تایەکا ۋەردا. خەڵکو دیلۆکی کە نەزانابێشا نوورۆز چێشا - کورد یان تورک - سەرەشا سوڕمەنەنۍ. واچێنۍ، 'چېش قۊمیان؟ ئارۆ گرڎ یاگۍ سۊچۆ؟ ئېر بەرز بۊوە؟'

چا ڕوۆن تا ئیساتۍ، نەورۆز فرە زیاتەر فراوان بیەن و یاوان پی ئاستەیە. گەلوو کوردیچ گۊرەبی، وەڵێکۊت، هەستەکۍ دیموکراسی و ئازادی گۊرۍ بیۍ و وەڵێکۊتۍ. ئی وەشەسیایەو نەورۆزی جە هەمانکاتەنە وەشەسیایی ئازادی گەلو کوردین. ئایا کریۆ فرەو چێوی جە تاریخەنە سڕیۆوە، ئەوەکۊشای ئازادی دلېنە بریۆ؟ نەخێر.

 پۊکەی نەورۆز تەنیا ڕوۍ نیا. پەی کوردی چ مەعنێوەش هەن، پەی کوردەسانی، پەی گەلا ۋەرکۊتوو مېیامینی چ مەعنێوەش هەنە؛ پەنەوازا پی جۊرە هۊرسەنگیۆ. پی نەورۆزە گەلو کوردی نیشانەش دا کە تەنیا پەی ۋێش هەرپاسە پەی گرڎو ۋەرکۊتوو مېیامینی سەرمەشقایەتی ئازادی و دیموکراسیی مکەرۆ.

گلېرگەیی بیەی ئینەی -جە حەوت ساڵیوە تا حەفتا ساڵی، جە ژەنیوە تا پیاو-ڕاسیی گلېرگەو کوردین، جە کەسایەتی نەورۆزینە دەرەنجامو ئەوەکۊشای دەیان ساڵەین، ئانە نیشانە مڎۆ کە یاوان بە چ ئاستێوە. پشۊم پېسە تەماشەو نەورۆزی بکریۆ. چونکی بەڕاسی ئێمەیچ فرە تامەزروۍ بێنمۍ. جە گرڎو بەشەکا کوردەسانینە، جە ۋەرکۊتوو کوردەسانی نەورۆزو ئېساڵی فرە جیاواز بۍ. جە ئەوروپا، جە ۋەرنیشت، سەرنیشتەنە فرە جیاواز بۍ. نەورۆز جە ئەستەنبوڵەنە فرە گۊرەبۍ؛ نیشانەش دا کە ئەوەکۊشای پەنجا ساڵەی چ ئەنجامێوەش بیەن. جە هەمانکاتەنە دارایی گۊرەن جە بانگەوازەکەو ڕابەرایەتی جە ٢٧و شوباتینە.

 هەمیشە ماچمۍ، نەورۆزو هەر ساڵێوە بەرنامەو ئەوەکۊشای ئا ساڵەینە، کۆنگرەو ئا ساڵەینە. نەورۆزو ئېساڵیچ خاوەنداریکەردەین جە پەیامو ٢٧و شوباتو ڕابەر ئاپۆی بۍ، قبوڵکەردەی و پەسینای ئا پەیامە تاریخیە جە لایەنو گەلو کوردیوە. ئینە خاوەنداریکەردەیۍ فرە گرنگ بۍ. بانگەوازو ڕابەر ئاپۆی، وێنەش جە ئیمراڵینە وەڵاکریاوە گلېرگە مۆڕاڵش چنە هۊرگېرت. وزێوە گۊرەش وەش کەرڎ.

بێگومان گۊرەیی ڕابەر ئاپۆیا. ڕابەر ئاپۆ حەقەتینێوە فرەش خوڵقنا. پەنەوازا گرڎ کەسۍ ئینەی بوینۆ. جە سەرمەشقی ڕابەر ئاپۆینە پەنەوازا گرڎ کەسۍ سڵام جە بەهاکا پەکەکەی بکەرۆ و جیاوازی بکەرۆ. ئینە چێوۍ کەم نییا. ڕاسیی فرە ئینا وەردەسەنە کە جە ۋەرکۊتوو مېیامینی، جە پانیشت، جە ۋەرنیشت،  جە ئەوروپا،  جە جەهانەنە کاریگەریش هەن. ئینەیچ گرڎ جە سەرمەشقی ڕابەر ئاپۆیا، ئەنجامو فکر و هەستو ڕابەر ئاپۆیا. ئانەی کە پەنەوازا گرڎ کەسۍ ئیساتۍ سڵامش ۋنە بکەرۆ ئینەنە. موینمۍ جە وەرکۊتوو مېیامینینە چ جۊرە'ئەتمۆسفێرێوە کورد'ی هەن. ئەر ئینە نەبیۍ، ئەر ئی ئەوەکۊشایە نەبیۍ، ئایا دەسکەوتەکۍ پانیشتی کریۍ بەدەسئامێنۍ؟ دەسکەوت جە ۋەرنیشتەنە بەدەس ئۍ؟ کامشا کریۍ پارێزیۆ. پەنەوازا گرڎ کەسۍ ئی حەقەتینیە بوینۆ.

گەلو نەورۆزی چېشش خوڵقنا، چێشش بنیاڎ نیا؟ پەنەوازا ئینە بوینیۆ. پەکەکە چېشش بنیاڎ نیا، ڕابەر ئاپۆ چێشش خوڵقنا؟ ئەر ئینۍ نەبیێنۍ ئایا کامشا کریۍ بەدەس بەیا؟ بە ئەوەکۊشایما بڕۍ چېوۍ بەدەس ئامۍ، پارێزیا. گۊرەیی نەورۆزی، زیڼەبیەی گەلی جە گرڎو بەشەکانە، خاوەنداریکەردەی جە نەورۆزی ئینا ئارانە. ئانەی کە ئی زیڼەبیەیشە خوڵقنا، ئی دەرەنجامشە خوڵقنا، پەنەوازا بوینیۆ.

ئەر ئا قەولێ دریێنێ جابەجێ نەکریانە ئانە چەمەڕایۍ نمەبیمێ

ڕابەر ئاپۆ بانگەوازش کەرد. ئی بانگەوازە چێش بێ؟ بەڕاسی دۆڵەتو باخچەلی واتەبێش، 'با بانگەواز بکەرۆ، ڕێکخوستەی هورشانۆوە، جەنگ مدرنۆنە'. هەرپاسە واتەبێش: 'با بانگەواز بکەرۆ، ئاکاتە مافو هیوای کارا بۆنە'. ڕابەر ئاپۆ بانگەوازش کەرد. جە چوارچێوەو هورشانایۆ ڕێکوستەی و ندرناو ئەوەکۆشای چەکداری بانگەوازش کەرد، بەڵام واتش، پەی ئینەیچ پەنەوازا کۆنگرە کریۆنە و ئاڏ وێش ئی کۆنگرەیە بەرۆ ڕاوە. ئی بابەتە جە ئیمراڵییۆ تاوتوێ کریا، هورسەنگیا. هەڤاڵێ بەسێ و عەباسیچ سەرنجشا وست سەرو ئینەی. چنی بانگەوازەکەی جە ماوەو حەفتێوە یان، دە ڕوانە هەلومەرجەکێ ڕابەر ئاپۆی فاڕییایشا چنە کریۆنە، بەڵام هیچ هەنگامێوە نەنریان .

ئاکاتە بەچێش بڕوا بکەرمێ؟ واتشا، 'با بانگەواز کریۆنە، مافو هیوای کارا بۆنە'. بانگەواز کریا، مافو هیوای کارا نەبی. واتشا، 'هەلومەرجەکێ ئیمرالی فاڕیا'. نەفاڕیێ. واتشا، 'ڕابەر ئاپۆ بۆنە خاوەن هەلومەرجو هەرمانێ و ئازادی'. ئینە ڕووەش نەڏا.

پرسو کوردی فرە گۆرێنە، بە بێدەنگکەردەو چەکی و، هورشانایۆ ڕێکوستەی... ئینێ بابەتێوە ئاسان نییا. وێشا ماچانە ٥٠ ساڵێن پەی دۆڵەتو تورکی بۆنە کێشە. دەمیرەڵ واچێ، 'ئەرەپڕاو گۆرەو هەزار ساڵەیەی.' ئەی، پی جۆرە نزیکێ باوە؟ واتە بە شێوازێوە تەنگ و سنوردار، بە پاو سوودەکا پارتەکەی وێشا نزیک مکەراوە؟ ئینە دۆخێوە چانە نییا. 

پۆکەی چەمەڕا مکەرمێنە، ڕابەرایەتیش چەمەڕوانا. چەمەڕاو هەنگام نییایبینمێ، جە چەمەڕوانی بەردەوام بییەو دیدارەکانە بێنمێ. چێش ڕووەشدا؟ شاندەکە مەلۆ. بەڕاسی، ئینەیچ جۆرێوەن جە سەرقاڵکەردەی،

قەول هەن کە دریان. هەم قەولو باخچەلی هەن، هەم چن قەولێ جیاوازێ جە ئیمراڵیۆ دریێنێ. ئی قەولێ جابەجێ نەکریێنی. چی دۆخەنە چێش ڕووەمڏۆنە؟ چنی ئینەیچ هەڵوێس هورگێرمێنە. ڕابەرایەتیش بە ئارامگێرتەی هەڵوێس هورگێرۆنە، بەڵام سنورێوە پەی ئینەی هەن. جە وەراوەرو پەکەکەی و ڕابەری و ڕێکوستەی نزیک بییەیۆ پاسە مەبۆنە. هەڵوێسێوە دوور جە جدییەتییا. قەول هیج بەهێوەش مەمەنۆ. وێشا ماچانە، 'با خێرا بۆنە'. ماچانە، 'بە خێرایی ئەنجام هورگێرمێنە'. بەڵام ئینا چکۆ؟ دۆخێوە چانە هەن کە جە گرڏ لێوە بۆنە مەڵامەتو گومانی. جە سەرەتاوە واتما، سەرو نزیک بییەیۆ دۆڵەتو تورکی گومانما هەن. هەنگام نەنییای بیی مەڵامەتو زیاڏ بییەو ئی گومانا.

بەڵام، کریۆنە بڕێ تەرێ ئینسانێ چەمەڕوانێ بانە، تەماشەو پرۆسەکەی بکەرا، بەڵام ئەر دیسان هەنگامە نەنیا، ئا قەولێ دریێنێ جابەجێ نەکریانە، ئێمەچ چەمەڕا مەکەرمێنە، پی جۆرە چەمەڕا مەبیمێ. ئاکاتە بە شێوازێوە جیاواز هورسەنگنایش پەی مکەرمێنە. بڕێ ڕۆشنتەر نیشانەش مڏەیمێ ئی نزیک بییەیۆ چ مانێوەش هەنە.

پرسو یاسانیایرەی تەنیا بەهانێنە و مەڵامەتێوەن پەی کوشتەی کاتی

ئێمە خوەما مۍ کاتێ حکومەتە فاشیستەکەو ئاکەپە-مەهەپەی بەردەوام باسو "یاسانیایرە" مکەرۆ، کاتێ باس جە هۊرشێونایۆ سیستەمو ئەشکەنجەو ئیمرالی مکریۆ. ئایا شمە بە چ یاسێو پابەندێندۍ؟ کاتێ هەرمانێوە مکەرا ماچا "یاسا هەن"، کاتێوەیچ گەرەکشا نەبۊ کەراش، ماچا یاسا بیەیش نییا. گۆش جە کەسی نمەگېرا. یۊبیەی ئەورووپایچ کە ماچۆ، شمە گۊش نمەگێردۍ. دادگاو دەستووری تورکیایچ ماچۆ دیسان شمە گۊش نمەگێردۍ، کەواتە یاسا ئینا چکۆ؟

"مافو هیوای جە یاسانە نیی؟" تورکیا ئەندامو ئەنجوومەنو یۊبیەو ئۊروپایا، باڵادەسی یاساو یۊبیەی ئەورووپای سەرو یاساکاو ۋێشەرە قبوڵ کەردەن و یاسای مېیان نەتەوەیچ جە سەروو دەستووریۆ مشناسۆ. جە حەقەتینەنە دادگاو ئەورووپای سەبارەت بە مافو هیوای واتەنش: "جابەجێش بکەردۍ". ماوێوە فرە چێوەڵی ئا قەرارشە دان.

بەڵام جە ڕوانگەو ئاڎیشاوە چێوۍ نییا بە نامۍ "یاسانیایرە"یۆ. ئەر گەرەکشا بۆ متاوا هەر ئیساتۍ جابەجێش بکەرا. چ یاسێوە ڕاگیریش چنە مکەرۆ؟ بەڵام بە پێچەوانۆ حیچ هەنگامېوە نمەنیۆ. هەم ڕابەرایەتی و هەم جمېیەرەکەما بەردەوام پاسە ماچا. ئینەیچ جە مېڎانی دیموکراتیكەنە بەهەمان شێوە باس مکریۆ. پەنەوازا دەمودەس بڕۍ یاسۍ بنریارە. ئێمە واتەبێما، ئۆپۆزسیۆنیچ واتەبێش: با جە پەرلەمانەنە قەرارش سەر بڎریۆ. پەرلەمان ئینا سەری گرڎ چێوێوە. پەرلەمان یاساکا پەسینۆ. بەڵام ئیساتۍ ئیدارێو جیاواز کۆشکێوە جیاواز زیاتەر دەور گێڵنۆۆ. ئا یاسۍ ئەردۆغانی گەرەکێنۍ جابەجێ مکریا، ئانێچ کە ئاڎیی گەرەکۍ نیەنۍ وزیا لاوە. بە جۆرێوە چا قسۍ کۆشکۍ ئینا سەری گرڎ چێوێنە. فرەو ئۆپۆزسیۆنی ماچا "بەڵێ با ئا پرسە بێنە پەرلەمان، ئێمە پاڵپەشتیش ۋنە مکەرمۍ ". پا جۊرە متاویۆ دەستووریچ واڕیۆ. گرڎو لایەنەکا ماچا: "پەنەوازا ئا پرسە جە پەرلەمانەنە یەکلایی کریۆوە".

کەواتە "پرسو یاسانیایرە" تەنیا بەهانێنە و مەڵامەتێوەن پەی کوشتەیی کاتی. ئەگینا بنەمای حەقەتینو دەستووری نییا.

حەر چنە جەنگ درێژە کێشۆنە، بڕێ چڵکاو وەری بەدەس مارا

ئاشکران ئانێ دژو ئایێربەستینێ، ئا کەسێنێ کە گەرەکشانە جەنگ بەردەوام بۆنە. جە حەقیقەتەنە جە تورکیانە لایەنێوە دیار هەن کە گەرەکشانە جەنگ درێژە کێشۆنە. جە چڵکاوێ و پاساو 'ئەوەکۆشای جە دژو تیرۆر' ی ئیسفادە هورگێرا. جە ساڵەکا ٩٠ەکانە رابەر ئاپۆ واچێ 'چڵکاو واردەی ئینا سەرو ئاپۆی و پەکەکەی'. حەرچنە جەنگ بەردەوام بۆنە، بڕی جانیشا چڵکاوە بە دەس مارانە. هەڵای ئینە بەردەواما. هەرپاسە بە پاساوە جەنگی هەوڵمڏانە ئۆپۆزسیۆنی سەرکوت بکەرا و گرڏ کەسێ تیرۆر مکەرا.

ئانێ گەرەکشا نییا ئی مەڵامەتەیە جەدەسدانە، گەرەکشانە جەنگ بەردەوام بۆنە. پۆکەی دژو ئایێربەستەی. ئیسە ڕابەر ئاپۆ بانگەوازێوەش کەرد و واتش: "پەکەکە کۆنگرە ئەنجام مڏۆنە، وێش چاکە هورشێونۆوە و ئەوەکۆشای چەکداری مدرۆنە." ئینە چنین بۆنە؟ پەنەوازا دووێ چێوێ جابەجێ کریانە. وەڵی کۆنگرەی، پەنەوازا مەرجی ئەمنی دابین کریۆنە. پۆکەی گرنگا هرووژمەکا مدرنا. دووەم پەنەوازا ڕابەت ئاپۆچ بەشداری کۆنگرەی بکەرۆ و بەرۆش ڕاوە.

بێ کۆنگرەی، هیچ پارتێ هورمەشێویۆوە. کۆنگرە ئەنجام دریۆنە. "جە ڕێنامەو پارتەکانە هیچ چێوێ چانە نییا کە 'هورشێونایۆ جەلایەنو کەسێوە دیاریکریای' ئەنجام دریۆنە. تەنها بە قەرارو کۆنگرەی تاوانە هورشێوناوە. ئەر بێ بڕیارو کۆنگرەی واچونە "هورم شێوناوە" ئەر ئەنداما پەکەکەی کۆنگرە ئەنجام نەڏانە، ئانە پارتی بەردەوام بۆنە. چونکە قەرارو کۆنگرەی نییا. پۆکەی کۆنگرە بنەڕەتا. ئینەیچ مشۆم جە ژیوگێوە ئایێربەستەی ئەنجام دریۆنە. کاتێ جەنگ بە گرڏ گرژییەکاشۆ بەردەواما و هرووژمەکێ بەردەوامێنی، چنین کریۆنە کۆنگرە ئەنجام دریۆنە؟ مەکریۆ.

واتە گەرەکش نییا پەکەکە وێش هورشانۆوە. یان مشۆم دەرفەتو ئەنجامدای کۆنگرەی بنیاد نریۆوە و بەشداربییەو ڕابەر ئاپۆیچ مسۆگەر کریۆنە. ئینجا کریۆ پی جۆرە وێش هورشانۆوە.

هەڤاڵێ فرەو جاری واتەنشا. ئەرەمەزنارەو ئی پارتەیە ڕابەر ئاپۆن. "پارتی" ماناو ئایدیۆلۆژیاین، ماناو سیاسەتین؛ ئانەی کە شێوازش دان ئی پارتەیە ڕابەرایەتیا. ڕاستیێ پی جۆرە هەن. پەکەکە ئارۆ جە هێڵەو ئایدیۆلۆژیاو ڕابەر ئاپۆینە ئەوەکۆشای مکەرۆ. جە فرەو ڕوانگاوە وێش فاڕان. شێوازەکا ساڵەکا ١٩٩٠ فاڕێنێ،.

بە وەرپرسیارانە مامەڵەما کەرد، یەکسەر جواب و ئا بانگەوازەیما داوە و ڕۆشنما کەردۆ بانگەوازەکەو ڕابەر ئابۆی قبوڵ مکەرمێنە. واتما "ئا ئەرکەی گنۆ سەرو شاناما جابەجێش مکەرمێنە". ئیسە چێش کەرمێنە؟ پەنەوازییەکا بانگەوازەکەی جابەجێ کەرمینە، بەڵام لایێوە تەر جابەجێ مەکەرمێنە. نەواتەنما پەکەکە هورمەشێویۆوە و دمای بە ئەوەکۆشای چەکداری نمارۆنە بەڵام پەی ئانەی ئینە جابەجێ کریۆنە، پەنەوازا کۆنگرەو پەکەکەی ئەنجام دریۆنە و ڕابەر ئاپۆیچ بەشداری بکەرۆ. نزیک بییەیۆ ئیسەی ڕاس نییا.

دۆڵەتو باخچەلی بەر گنۆنە و ماچۆنە، "با بەیا ملازگر و چاکە ئەنجامش دانە". هیچ جدیەتێوەش چنە نییا. شمە جەنگ مەمدرندێ، پەکەکەکا ویندێ گەشمەردێشا مکەردێ و هرووژم بەردەواما. ئینە ماناش چێشا؟چکۆ ڕاوەبەرێوە پەکەکەی و گەریلای ویندێ مرەیدێش ونە. ئاکاتە چنین کریۆنە کۆنگرە کریۆنە؟ پۆکەی نزیکبییەیۆکێ دۆڵەتو باخچەلی جدی نییەنێ. بە پاو بانگەوازەکەو وێسا مامەڵە مەکەرا. واتەبێش، "با ڕابەرایەتی بانگەوازێوە بکەرۆ، با جە مافو هیوای ئیسفادە هورگێرۆنە". جە حەقیقەتەنە هیچ چێوێ نییا. ئینە ماناش ئانێنە کە لایەنێوە هەن گەرەکشا جەنگ بەردەوام بۆنە.

گەرەکمانە پڕۆسەکەی بەرەو وەڵێ بەرمێنە، بەڵام بە ئاگادارییۆ مامەڵە مکەرمێنە

گەلەکەما بڕواشا بە ڕابەر ئاپۆی و پارتەکەیما هەن. هیچ گومانێوە جە گەلی نییەنە کە ئی پرۆسە بە سەرمەشقایەتی ڕابەر ئاپۆی ملۆڕاوە. گەل مزانۆنە کە ڕابەف ئاپۆ بە پاو بەرژەوەندییەکا گەلی هەرمانە مکەرۆ و باوەڕ پی تەڤگەریە مارۆنە. گەل کێشەش نییا، بڕوا مکەرۆ. گەل جە نەورۆزەنە بە گرڏو هێزیشۆ خاوەندارێتیش جە بانگەوازەکەی کەرد.

بەڵام حەقیقەتەکە ئانەن کە دۆڵەتو تورکی و دەسەڵاتداری ئاکەپە-مەهەپە هیچ هەنگامێوەشا نەنیێنە، دلێ دۆسا و گەلیند گومان فرە مکەرا. ئێمە مزانمێنە: کاتێ بابەتەکە بۆنە بە دۆڵەتو تورکی، بە ئاگادارییۆ مامەڵە مکەرمێنە. هەمیشە ئاگادارێنمێ. گەرەکمانە پرۆسەکەی بەرەو وەڵێ بەرمێنە، بەڵام بە ئاگادارییۆ مامەڵە مکەرمێنە. حەجگیز دەس جە هەستیاری وێما هورمەگێرمێنە، بەڵام مشۆم هەستیاری بە ماناو "نەکەردەو هیچ چێوێ، بەرەو وەڵ نەبەردەی پڕۆسەکەی و سەرنەوستەی" نێ. پەنەوازا پی جۆرە مامەڵە کەرمێنە.

مەرامما ئانەنە دەربازێ قۆناغێوە تازەو ئەوەکۆشای بیمێ

ئیسە مەرامما ئانەنە دەربازێ قۆناغێوە تازەو ئەوەکۆشای بیمێ. قۆناغێوە تازەو ئەوەکۆشای، سەرەتێوە تازە... جیاتی ڕا و ڕێبازو کۆنەکا ئەوکۆشای بەرەو ڕا و ڕێبازس تازەو ئەوەکۆشای بەردەوامێ بیمێ. مەرامما پی جۆرە سەر وست... پارادایمەکەما وێش ڕۆشنا؛ جە پرۆگرامەکەمانە هیچ فاڕییایێ نییا. بە پارادایمێوە تازەو ئەقڵیەتو دۆڵەتپارێزی و دەسەلاتپارێزیما ویەرنا. ئەقڵیەتو دۆڵەتپارێزی، ئۆتۆریتەرو کۆنیما هورشاناوە و ڕووەما کەردە ئەقڵیەتێوە ئازادیواز و دیموکراتیک کە دوورا جە دۆڵەتی و دەسەڵاتداری. بڕواما ئاردە ئینە عالترین ڕانە پەی گەلوو کوردی تا یاوۆنە مافە بنەڕەتییەکا. جیاتی دۆڵەتی واتما کۆنفیدرالیزمو دیموکراتیکی؛ واتما دیموکراسی ڕادیکاڵ، واتما وێ ڕاوەبەری دیموکراتیک.

ئا کەسێ کە پرسیارە مکەرا "گلیرگەو دیموکراتیکی چێشا؟" ماچمێنە: گلێرگەو دیموکراتیکی بە ماناو گلێرگێوە ڕێکوزیای مێ؛ ڕێکوزیای گرڏ گلێرگێوە ماناو دیموکراتیکبییەو ئا گلێرگەینە. سەرو ئی بنەمێ دیموکراتیک بییەی وەڵێ گنۆنە. چی چوارچێوەنە شناسنامە جیاوازەکێ و بەشە جیاوازەکێ سەرو بنەماو دیموکراتکیی نزیکێ یۆی باوە. گەلوو تورکیای و گەلوو کوردیچ سەرو بنەماو دیموکراتیکی نزیکێ باوە جە یەکتری.

دیموکراسیی ڕادیکاڵیش ڕێکوزیا بییەو دیموکراتیکییا وێش مسپارۆ گلێرگەی ڕێکوزیا، سیستەمێوە دیموکراتیکیا. کۆنفیدرالیزمو دیموکراتیکیچ بەهەمان شێوەن. بە شێوەو دۆڵەتی نییا؛ گلێرگە بەبێ چەمەڕای دۆڵەتی، سیستەمو وێش خوڵقنۆنە. بێگومان دۆڵەتیش تا ڕادێوە بە هەستیارییۆ مامەڵە مکەرۆ. ڕوانگێوە پی جۆرەما هەن.

پەی چارەسەرو پرسو کوردی چێشما گەرەک بۆنە دیارا. گەلوو کوردی خاوەنو داواکاریێ بنەڕەتیی دیموکراتیکیا؛ مافەکاشا ، پەروەردە ،زوانی ئەڏایی،   وێ ڕاوەبەری ،مافێوەن کە نمەتاویۆ گفتوکۆش سەر کریۆنە،  خاوەن شناسنامەن. پەی ئانەی ئینە بە دی بێنە ڕاو و ڕێبازما دیارا. جە پرۆسەو تازەو ئەوەکۆشایمانە تاومێنە باسو ئینەی کەرمێنە.

 جە لێوە تەرۆ، ماچمێنە. گەرەکمانە چنی ڕابەرایەتی پرۆسێوە چی جۆرە بەرمێ ڕاوە؛ گەرەکمانە ئا بانگەوازەی ڕابەرایەتی کەردەنش جابەجێش کەرمێنە، پەی ئانەی کۆنگرە گلێر کەرمیوە و بە پاو ئی بانگەوازەیە مامەڵە کەرمێنە. چی بابەتەنە بڕواما بەوێمانە. هیچ دوودڵییێوەما نییا. دوودڵێ نییەنمێ. بڕواما بە وێمانە. جە قۆناغی تازەو ئەوەکۆشایمانە ئەوەکۆشایێ گۆرەتەر و کاریگەرتەر بەرمێ ڕاوە. بە ئەوەکۆشای دیموکراسی گلێرگەی فراوانتەر مکەرمێنە. ئینایمێ جا بڕوێنە گەلوو کوردی و هێزە دیموکراسیەکا جە تورکیانە پێشئامێ بەهێزۍ بەبێ گرژی ئەزموون مکەرا کاتێ مەرجەکێ ئی بانگەوازەیە جابەجێ کریانە.

هێزێ تەحمولش جە وەراوەرو ئۆپۆزسیۆنینە نەبۆنە، چنین متاوۆنە پرسو کوردی چارەسەر بکەرۆ؟

جە حەقیقەتەنە، مەواچمێ "فشار جە دژس ئۆپۆزسیۆنی"؛ جە دژو بەها دیموکراتیکەکا، پێوانە دیموکراتیکەکا  و عەقڵیەتو دیموکراتیکی هرووژم هەن. پەنەوازا پی جۆرە تەماشەو ڕوودایەکا ئەستەنبوڵی کەرمێنە. مەبۆ چێنە واچمێنە جەهەپە. چی؟ چونکە زیاتەر جە گرڏ کەسێ، کوردەکێ ئی حەقیقەتەشا ئەزموون کەردەن. زیاتەر جە ١٥٠ شارەوانیێ بە شێوازێ نایاسایی دەسشا سەرەرە گیریان و یاگێ یاڏشانە قەیوم نریانەرە. کوردەکێ عال مزانا کە هیچ مەڵامەتێ حەقەتینە نیی پەی هیچ یۆ چینیشا، گرڏشا دروێ و دۆزی ساختەنێ.  واتشا "سەرچەمەکا دۆڵەتی فاڕاوە پەی ڕێکوزیاکەی". بەڵام ئایا بەڕاسی پاسەن؟ نەخێر، گرڏ بێ بنەما بێ. واتا گرڏش دروێنە.

جە حەقیقەتەنە ئینە بە تەمامەتی وەشکریان، پاساوەی ناڕاسێنێ. پەی ئانەی دەس سەرو شارەوانییەکانە گیریۆنە پاساوە ماراوە. ڕەنگە مەڵامەتەکێ جیاوازێ بانە، بەڵام بە کورتی هەمان لۆژیکا: گەرەکشا نییا شارەوانییەکێ ئۆپۆزسیۆن بەرۆشا ڕاوە.

حەرچنە سات بە سات چنی ڕاوەبەرا شارەوانی یان پارتە نزیکەکا ئاکەپەی ڕێکەوتەی کریۆنە "ڕێکەوتەو شارەکا" پێسەو پاساوێ نیشانە دریۆنە. ئیسە ئۆپۆزسیۆن بە ئامانج گیریۆنە. ئانەی جە ئەکرەم ئیمامۆغلۆ و ئەویشا تەری کریان، بە تەمامەتی نادیموکراتیکیاو و نایاسایی، پەی سەرکوتکەردەی و تاونایۆ ئۆپۆزسیۆنی دادگا پێسەو چەکی بەکارمێنە.

دیموکراسی ماناو تەحمولکەردەین جە وەراوەرو ئۆپۆزسیۆنینە. تەحمولکەردەو پەی لوای جیاوازی، قبوڵ کەردەو دەوریشانە جە ئەوەکۆشای دیموکراتیکینە، بەڵام دادگا پێسەو چەکێ بەکارمێنە. کورد فرە عال ئینەیە مزانۆنە. چونکە هەڵوێسو کوردا جە وەراوەرو ڕوودایەکا ئەستەنبوڵی کە ڕووەمڏا، دیارا. ئی کردارە نادادپەروەریێ و دژس دیموکراتیکینی. بە چەکو دادگای ئەنجام دریانە. ئەکرەم ئیمام ئوغلۆش زینانی کریا. کێ بڕوا مکەرۆ؟ چ کوردێ بڕوا مکەرۆ؟ جە تورکیانە نمەزانو کەسێ هەن باوەڕ کەرۆ یان نا مەزانو، بەڵام هیچ کوردێ جە کوردەسانەنە بڕوا مەکەرۆ. کریۆنە تەنها لایەنگرا ئاکەپەی بڕوا کەرا.

ئی ڕووەدێ فرە گرنگێنێ. تەنگکەردەو مێڏانو دیموکراسی، بەکارئاردەو دادگای پێسەو چەکی، سەرکوتکەردەو ئۆپۆزسیۆنی... لایەنێوە کە پی جۆرە نزیک بۆوە، چنین متاوۆنە پرسەکا تورکیای چارەسەر بکەرۆ و هەنگامە پەی دیموکراتیکبییەی بنیۆ؟ بەتایبەت هەتاوەکو دیموکراتیکبییەی نەبۆنە، پرسو کوردی چارەسەر نمەبۆنە. پۆکەی ئی کردارێ بە تەمامەتی دژە دیموکراتیکێنێ. بەکارئاردەو دادگاین و بە تەمامەتی بێ بنەمان. ئەوەکۆشای گەل و جوانا جە دژو ئینەی، ئەوەکۆشایێ مافدار و دیموکراتیکا.

چی بابەتەنە هەڵوێسو كوردی فرە ڕۆشنا. گرڏ کەسێ مزانۆنە ئینە حەڵەتا و ئەوەکۆشای مافدارا. چی لایەنۆ ئی پراكتیكە کە جە ئەستەنبوڵەنە ئەنجام دریۆنە، پەی ئانەینە پرۆسەکەو ڕابەرایەتی و ئێمە تێک دانە کە  گەرەکمانە وەڵێش وسمینە. سەربەخۆیش پنەدریۆنە. ئینە گومانە فرێ مکەرۆ. ئۆپۆزسیۆن بە ڕاسی پەرسۆنە، "ئاڏێ چنین پرسو كوردی چارەسەر مکەرا؟" و هیچ كەسێ نمەتاوۆنە واچۆنە نادادپەروەرانەن.

پېوەرە ژیۋای چنی هامپەیمانی شارەکانە بەدی مۍ

 حکومەتو فاشیستی ئاکەپە-مەهەپەی، "هامپەیمانی شار"یش وستەن مېیانو فشارەکاشۊ پەی سەرو ئۆپۆزسیۆنی. جە لېوە باس جە "واڵە و برایەتی کوردی و تورکی مکەرا، جە لېوەتەریچۆ هامپەیمانی شارەکا بە هامکاری تیرۆری بەنامۍ مکەرا، کە مکریۆ نموونێوە کردەیی دژو واڵە و برایەتی کورد و تورکی بۆ. ئایا ئینە ناکۆکی دلۍ وەێشەنە وەش نمەکەرۆ؟

جە حەقەتینەنە هەم دژایەتییا و هەم نییا. چونکی تا ٤-٥مانگۍ چێوەڵی قسێوە پا جۊرە جە بارەو "واڵە و برایەتی چنی کوردی نەبۍ. تەنانەت هەر کوردێوە ئاساییچ بە "خائین" نریێرە. چێوۍ بە نامۍ دیموکراسیۆ جە ئارانە نەبۍ. ئیساتۍ کە ڕەوتێوە تازە ئامان ئاراوە، پاسە دیارا کوچۍ باسو واڵە و برایەتی تاریخی چنی کوردی مکەرا، بەڵام کاتێ باسو هامپەیمانی شارەکا مۍ وەڵێوە، بە تیرۆر جە قەڵەمش مڎا. واتە هەر لایەنێوە ئیسفاڎەش پەیشا بۆ... بەرگنۆ کە ئا هەڵوێسەی وەڵین هەڵای هەر بەردەواما و دەسبەردارش نەبیێنۍ.

هامپەیمانی شارەکا، کەواتە چێش؟ چنی جەهەپەی سەرو ئاستو پارتی یاوێنۍ ڕێککەوتەی و هامپەیمانی؛ مکریۆ. جەهەپە مکەرۊش، ئاکەپەیچ مکەرۆش. ئینە لایەنێوە یاساییا. بەڵام پەی کوردی ماچا: "نا، نمەکریۆ، ئانە تیرۆرا!" ئاوەزیەتۍ دیموکراتیک بیەیش نییا. گرڎ چێوۍ کوردی پېسە "دژمنی، تیرۆریستی" موینا. جە حەقەتینەنە بڕۍ بە ئاشکرا دڎان پی حەقەتینەیرە منیا.

پەی نموونەی سلێمان سۆیلو باس جە "رێککەوتەی چنی حیزبوڵا (HÜDA PAR)" و هتد مکەرۆ و وەرگیری جە چێوی جۆراوجۆری مکەرۆ. واقیعو ۋێش ئاشکرا کەرد. چێیچەنە دیسان فێڵبازانە مامەڵە مکەرۆ. بە پەیلوای ئاڎیشا سەیرە جە ئەستەنبوڵ و ئیزمیرەنە کورد، کە ئەغلەبیەت نییا، متاوۆ جە ڕاوەبەرینە بۆ، بەڵام چا شۊنانە کە ئەغلەبیەتا، ئێمە قەیوم یاگێشەنە منیەیمێرە. بەتەمامی دژمنایەتی کوردی مکەرا.

واتە حەر هەمان ئاوەزیەتا: "کوردێوە کە بە ئشناسنامەو ۋێشۆ بژیۋۆ و وەرەن ڕووش بۆوە، قەد نمەتاوۆ لایەنگرو پارتێوە تورکی بۆ. ڕێککەوتەی تەنیا چنی کوردێوە مکریۆ کە ئشناسنامەو ۋێش ڕەڎ کەردەبۆوە تەسلیم بۆ. ئینەن کە ئاڎۍ گەرەکشانە. ئۆزگور ئۆزەل جوابو ئی قسېشە داوە و واتش: "من پاڵپەشتی هامپەیمانی شارەکا مکەرو". بەڵێ ئینە چێوێن کە پەنەوازا پاڵپەشتی بکریۆ. چونکی پەیوەندی کورد و تورکی چنی ئەرەمەرزیۆ و بەشداری چنین بۆ و پێوەرە ژیۋای چنین بۆ؟ پی جۊرە بۆ.

جوانۍ بە میراتو ئەوەکۊشای و مڎرامانیوە سەرهۊرمڎا

جە تورکیانە بەتایبەت جە ساڵەو ٢٠١٥ـیۆ حکومەتو ئاکەپە-مەهەپەی فشارێوە یەکجار فرەشا دەس پنەکەردەن. پیسەو دیکتاتۆرێوە فاشیستی ڕەفتار مکەرۆ. ناستەنش کەس هەناسە دۆنە. تا ئیسە هیچ بایەخێوەش بە جوانا نەران. ئا فشارەی سەرو کورداوە هەن باوەڕ پنە نەکریان. هەزاران کوردێ ئینی زینانەنە و چێرو ئەشکەنجەینە. بەهەزاران دەگێ سۆتێنه و وێرانێ کریێنێ. وەڵتەرێچ ڕووەشدێنە، بەڵام جە ماوەو ١٠ ساڵا ویەردەینە دڕندەیی بێ وێنەشا ئەنجامدان.

بڕێ جارێ باس چانەیە کریۆنە کە ئایا پرۆسەو ئاشتی مومکینا یان نا، چن سەروازێ و پۆلیسێ کوشیێنێ، چنین بۆنە و.. شمە چێش ماچدێبە؟ کوردیش زەرەرێ فرەش وەرکەوتەن. ئەشکەنجەدای، زینان کەردەی، کەمئەندام بییەی، کوشتەو ڕۆڵەکاشا، گرڏو ئینیشاش ئەزموون کەردێنی. جەنگ ئینەن. کێشەکە ئانەن کە چی پڕۆسەیەنە فشارێوە فرە قورس کریان، چانیشایش فشارێوە قورس سەرو کوردارە ئامان. گلێرگەو تورکیاچ ئینا چێرو فشارینە. ماچانە ٤ ترلیۆن دۆلارما پەی جەنگی خەرج کەردەن و هەژاری فرە بییەن. هەرپاسە جوانێ نەتاوانشا ئاسوودی بانە. جوانێ، بە سروشتو وێشا، گەرەکشانە وێشا شۆنەو  داهێنانی گێڵا.

حەر پۆکەی جوانێ کاروەدایشا نیشانەدا. جە لێوەتەرۆ جە تاریخو تورکیاینە جوانێ دەورێ گرنگشا جە ئەوەکۆشاینە وینان. جە نەوەو ١٩٦٨نە خەباتێوە یەکجار گۆرەشا بییەن، ساڵەو ١٩٧٠بە هەمان شێوە. جە ساڵەکا ١٩٩٠تا ڕادێوە زینێ بیێوە. ئینە جە حەقیقەتەنە میراتێوە گۆرەن.

حەر پۆکەی جوانێ سەرهوردای مکەرا. ساڵەکا ١٩٧٠م ئینی ویرەنە؛ بە گرڏی هیچ جوانێ نەمەن نەبۆنە سیاسی. فاشیست بێ، ئیسلامی بێ، سۆسیالیست بێ، بەڵام جمیێرێوە فراوانو جوانایش بێ. جوانێ هەمیشە هەیمەنەو فاڕییاینێ. با ئەوەکۆشایە کە دەسش پنە مکەرا، یوەم کەسێنه کە دۆخو ئیسەی ڕەتمکەراوە. هەرپاسە ڕۆحیەتو جوانا دەورش بییەن جە ڕوانگەو ڕادیکاڵی ئۆزگور ئۆزەل و جەهەپەینە.

دادگاو گەلاو ۋەرنیشتی کاریگەریش سەرو ڕای گرڎینی بۆ

دادگاو وەرنیشتی گرنگ بێ، بە تایبەت چی قۆناغەنە فرە گرنگ بێ.  هەوڵەکا گروپو جۆکانی و هەتەشەی پەی دەس سەرەرە گێرتەو دەسەڵاتی هەن و فرەیش هەوڵس دژە دیموکراسییا... دیموکراسی پایشا نمێ دی. تا ئیسە ڕۆشن نییا سوریا بەرەو کۆکە ملۆنە. جە پڕۆسێوە چانەنە دادگایی کەردەو ئا تاوانا کە دۆڵەتو تورکی جە وەرنیشەتە ئەنجامێش دێنێ و هورسەنگناو ڕەوشو سوریای بە گرڏی فرە گرنگا. پەنەوازا جە ڕۆژەڤەند بۆنە. مشۆم بەجدی هورگیریۆنە. کاریگەریش سەرو ڕاو گرڏی بۆنە. بڕوام پینەین.

کۆنفرانسو کوردایچ فرە گرنگ بێ. ئەنجامدایش، بە تایبەت دماو بانگەوازەکەو ڕابەر ئاپۆی، فرە گرنگ بێ. خەریکا واچمێنە کۆنفرانسەکە جد چوارچێوەس بانگەوازەکەو ڕابەرایەتی ئەنجامدریان. جە گفتوگۆکانە داواکاری ڕۆشن بییەن؛ ئازادی ڕابەر ئاپۆی، هەنگام نییاو دۆڵەتو تورکی، بەر ئاردەو پەکەکەی جە لیستو تیرۆری... بەشداربییەکێ پەشتیوانی وێشا بەربڕی. ئانەیچ بی پەشتیوانی پەی گەلوو کوردی جە نەورۆزەنە، پەشتگیری بێ پەی گلێرگەو تورکیای و لایەنەکا جە ئەوروپانە. ئینە گرنگا. سڵام چا کەسا مکەرمێ کۆنفرانسەکەشا ڕێکوست و ئانێ کە بەشدارێ بێنێ. بڕواما چانێنە، هەوڵەکێشا یاوانە مەرام.

ڕۊو جە ئەڎابیەی ڕابەر ئاپۆی، ڕۊو جە ئەڎابیە گەلو کوردین

ئی حەقەتینە ئاشکران؛ بە هۊرسەنگنای بابەتی موینیۆ، جە ئەڎابیەو ڕابەر ئاپۆی جە ئەڎابیەو گەلو کوردین. ئینە فرە گرنگا. ئێمە دەتوانین بە هۊرسەنگنایش ئەنجامو ئەوەکۊشای ٥٠ ساڵەی، جە حەقەتینەو ڕابەر ئاپۆی پەی گلېرگەو کوردی، بیاومېنە. پۊکەی گەلو کوردی بە جە ئەڎابیەو ۋێش مزانۊش. پېسە ژیۋایۆ ئازادی و مڎرامانی و ئشناسنامە و کەلتوور و بیەو ۋێش موینۊش.

پۊکەی مشۊم دارایی جە ڕابەرایەتی بکریۆ. پەنەوازا ڕۊبیەو ڕابەرایەتی پېسە ڕۊبیەو ئەوەکۊشای بوینیۆ، پېسە ڕۊو بەرکۊتەی ئی بەهایانە، ڕۊو نیای تۆمو ئەوەکۊشای و بەهاکا، بوینیۆ. پەنەوازا مەعنێوە چامنە بە ڕۊبیەو ڕابەر ئاپۆی بڎریۆ. بەشداری گەلی فرە گرنگا. مەراسیمەکەو ئامارای فرە گرنگا.

هەرپاسە مشۊم جە ڕۊبیەو ڕابەرایەتینە، هەزاران، سەڎان هەزار نەمامۍ جەگرڎ شۊنێنە بنریا. پەنەوازا مەعنێوە چیمنۍ پی ڕووەیە بڎریۆ. بیەن بە نەریتێوە، بەڵام پەنەوازا ئاڼنەی تەر بەهێزتەر و کاریگەرتەر بۆ. ڕۊبیەو ڕابەر ئاپۆی پیرۆز مکەرو. ڕۊبیەو ڕابەرایەتی ڕۊبیەو گرڎیمانە. چی ڕووەنە قەناعەتم هەن کە گەلەکەما جە چوار پارچەو کوردەسانینە ئی ڕووەیە پېسە پەنەوازیێوە پەی نیشاندای دڵسۆزی ۋێشا پەی ڕابەرایەتی، بەشێوێوە لایەق پیرۆز مکەرا.

پی بۆنۆ، ٤ و نیسانی، ڕۊبیەو ۋێما و گەلو کوردی و گرڎ لایۍ، پیرۆز مکەرو.